Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Wytłoki z jabłek : alternatywne możliwości zastosowania ekstraktów roślinnych

Korol Magdalena, Sikora Elżbieta

Przemysł Chemiczny

|

2023

|

T. 102, nr 9

900--905

PL

Jabłko jest jednym z głównych owoców przetwarzanych na całym świecie, generującym ogromną ilość przemysłowych produktów ubocznych, zwanych wytłokami jabłkowymi. Wytłoki jabłkowe są źródłem cennych związków bioaktywnych wykazujących właściwości przeciwutleniające, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwzapalne, w związku z czym ich potencjał zagospodarowania jest bardzo duży w różnych gałęziach przemysłu. Wartykule przedstawiono sposoby wykorzystania i utylizacji wytłoków jabłkowych oraz omówiono właściwości ekstraktów roślinnych i możliwości ich zastosowania.

EN

A review, with 63 refs., of plant extracts as sources of active substances with antioxidant, antimicrobial, antiviral and anti-inflammatory properties, with particular emphasis on apple pomace, a by-product in the production of juices and purees. The steady increase in the apple harvest index in Europe observed for years and the share of individual countries in their processing were discussed.

2

Nasiona konopi siewnych w zapobieganiu chorobom dietozależnym

Jurgoński Adam, Opyd Paulina

Przemysł Spożywczy

|

2022

|

T. 76, nr 1

19--21

PL

Nieprawidłowy sposób odżywiania jest jedną z zasadniczych przyczyn wzrastającej liczby chorób przewlekłych, takich jak otyłość czy niektóre choroby układu krwionośnego, określanych zbiorczo mianem chorób dietozależnych. Jednym ze sposobów przeciwdziałania rozwojowi tych chorób jest zwiększenie udziału żywności pochodzenia roślinnego w codziennej diecie, w tym związków o charakterze prozdrowotnym, takich jak wielonienasycone kwasy tłuszczowe (WNKT). Nasionami oleistymi bogatymi w WNKT, których potencjał prozdrowotny jest obecnie przedmiotem coraz częstszych badań, są nasiona konopi siewnych. Poza dużą zawartością oleju bogatego m.in. w kwas α-linolenowy z rodziny n-3, nasiona konopi zawierają również duże ilości białka i błonnika pokarmowego oraz bioaktywne peptydy i lignanoamidy. Badania własne autorów niniejszego artykułu wskazują, że suplementacja diety nasionami konopi, w tym także ich formą odtłuszczoną dostępną jako produkt uboczny przemysłu olejarskiego, może łagodzić zaburzenia metaboliczne charakterystyczne dla otyłości i powiązanych z nią chorób dietozależnych.

EN

Bad eating habits are one of the keys causes that increase the risk of chronic diseases, such as obesity and cardiovascular disease, collectively defined as diet-related diseases. One of the ways to preventing these diseases is to increase the contribution of plant-derived foods in the daily diet, including healthy compounds such as polyunsaturated fatty acids (PUFA). Industrial hemp seeds are PUFA-rich oilseeds, the health-promoting potential of which is currently more often studied. In addition to high content of oil rich n-3 family in α-linolenic acid, among others, hemp seeds are also rich in protein, fiber and bio-active peptides and lignanamides. The authors’ own research indicates that dietary supplementation with hemp seeds, including their defatted form, available as the by-product of vegetable oil processing, can attenuate metabolic disorders specific to obesity and associated diet-related diseases.

3

Nowe podejście w bioanalityce związków bioaktywnych na bazie krzemu

Szultka-Młyńska Małgorzata, Orzoł Aleksandra, Rogowska Agnieszka, Gołębiowski Adrian, Głowacka Katarzyna, Pomastowski Paweł, Górecki Ryszard, Buszewski Bogusław

Analityka : nauka i praktyka

|

2021

|

nr 4

4--13

PL

Rośliny lecznicze stanowią niedoceniany rezerwuar bioaktywnych substancji antybakteryjnych, antygrzybicznych i antypasożytniczych. Prowadzenie kompleksowych i systematycznych badań w zakresie identyfikacji oraz izolacji tych substancji stanowi wyzwanie dla współczesnej nauki.

4

Dynia – bogate źródło związków bioaktywnych

Rybarczyk Monika, Kulczyński Bartosz, Gramza-Michałowska Anna

Przemysł Spożywczy

|

2020

|

T. 74, nr 6

25--31

PL

Dynia należy do rodziny Cucurbitaceae i może być uprawiana na całym świecie – nie tylko ze względu na walory sensoryczne, ale także z uwagi na cenne właściwości prozdrowotne. Udowodniono, że jako roślina lecznicza ma właściwości: przeciwcukrzycowe, przeciwzapalne, przeciwwirusowe, przeciwbólowe, przeciwwrzodowe, przeciwutleniające, przeciwdziała chorobom serca oraz wspomaga leczenie chorób układu moczowego, gojenie się ran i poprawia przemianę materii. Ze względu na swoje walory odżywcze i brak dominujących cech sensorycznych miąższ dyni jest coraz częściej wykorzystywany w gastronomii oraz produkcji żywności. W ostatnich latach dynia zyskała status cennego materiału używanego w procesie wzbogacania matrycy roślinnej w różne składniki, m.in. związki mineralne i witaminy, ukierunkowanym na uzyskanie produktu wspomagającego dietoterapię wielu chorób.

EN

Pumpkin, belonging to the family Cucurbitaceae, can be grown all over the world not only because of its sensory qualities, but also for its valuable health-promoting properties. As a medicinal plant, it has proven anti-diabetic, anti-inflammatory, antiviral, analgesic, anti-ulcer, antioxidant properties, prevents heart disease and supports the treatment of urinary tract diseases, wound healing and improves metabolism. Due to its nutritional value and lack of dominant sensory features, pumpkin pulp is widely used in gastronomy and food production. In recent years, pumpkin has gained the status of a valuable material used in the process of enriching the plant matrix with various ingredients, including mineral components and vitamins, aimed at obtaining a product supporting diet therapyof many diseases.

5

Health-promoting properties of bioactive compounds of tea and the influence of method of infusion preparation and time on their contenth®

Skolmowska Dominika, Kołota Aleksandra, Stachoń Małgorzata, Lachowicz Katarzyna

Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego

|

2020

|

nr 2

131--141

EN

Tea is one of the most consumed non-alcoholic beverages in the world, not only because of its unique taste and aroma, but also health-promoting properties resulting from the presence of bioactive compounds. The main ingredients of tea which are attributed to have beneficial health effects are polyphenols. The content of bioactive compounds in tea depends on the particular type of tea, way of leaves processing, as well as method and time of infusion preparation. The aim of the article is to characterize the health-promoting properties of bioactive compounds found in tea, as well as to determine the influence of the method and time of infusion preparation on their content in tea infusion.

PL

Herbata jest jednym z najczęściej spożywanych napojów bezalkoholowych na świecie, nie tylko ze względu na swój unikatowy smak i zapach, lecz także właściwości prozdrowotne wynikające z obecności związków bioaktywnych. Głównymi składnikami herbaty, którym przypisuje się korzystne działanie zdrowotne są polifenole. Zawartość związków bioaktywnych w herbacie jest zależna od konkretnego rodzaju herbaty, sposobu jej produkcji oraz metody i czasu parzenia. Celem artykułu jest scharakteryzowanie właściwości prozdrowotnych związków bioaktywnych występujących w herbacie, jak również określenie wpływu sposobu i czasu parzenia na ich zawartość w naparze herbaty.

6

Comparative quantitative study on phytochemical contents of hops (Humulus lupulus L.)

Telichowska Aleksandra, Kobus-Cisowska Joanna, Stachowiak Barbara, Byczkiewicz Szymon, Zawadzka Agnieszka, Szulc Piotr

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2020

|

Vol. 65, nr 2

18--23

EN

Hop cones (Humulus lupulus L.) are mainly used as the main flavoring ingredient in beer production. Cones contain active compounds that determine not only the aromatic characteristic, but also functional properties. The aim of this study was to determine the basic anatomical characteristics of hops of the following varieties: Marynka, Lubelski, Magnum, and the assessment of the content of selected phytochemicals in water extracts. The different level of the content of chlorophyll depending on the cultivar studied was shown. The cones of the Marynka variety (0.49 mg/g) had the highest content of total chlorophylls. All tested hop cone extracts showed a similar content of carotenoid pigments. The highest amount of polyphenolic acids was found in extracts prepared from the Lubelski variety cones (5.22 mg chlorogenic acid/g), and the lowest in the cones of Marynka variety (3.36 mg chlorogenic acid/g). Based on the research, it was shown that hop cones can be a good raw material for the production of water extracts due to the high content of biologically active compounds. Hop cones can be a raw material for the production of functional food.

PL

Szyszki chmielowe (Humulus lupulus L.) wykorzystywane są głównie jako podstawowy składnik aromatyzujący w produkcji piwa. Zawierają one bowiem związki aktywne, które decydują nie tylko o walorach organoleptycznych, ale także o właściwościach prozdrowotnych. Celem niniejszej pracy była podstawowa charakterystyka towaroznawcza szyszek chmielu odmian Marynka, Lubelski i Magnum, a także ocena zawartości wybranych fitozwiązków w wodnych ekstraktach z szyszek. Wykazano zróżnicowanie zawartości chlorofilu w zależności od badanej odmiany. Najwyższą zawartością sumy chlorofili charakteryzowały się ekstrakty z szyszek odmiany Marynka (0,49 mg/g). Wszystkie badane ekstrakty z szyszek chmielowych wykazały podobną zawartość barwników karotenoidowych. Polifenolokwasy w największej ilości znajdowały się w ekstraktach sporządzonych z szyszek odmiany Lubelski (5,22 mg kwasu chlorogenowego/g), a w najmniejszej w szyszkach odmiany Marynka (3,36 mg kwasu chlorogenowego/g). Na podstawie wykonanych badań wykazano, że szyszki chmielu mogą stanowić dobry surowiec do wytwarzania ekstraktów wodnych z uwagi na wysoką zawartość związków biologicznie aktywnych. Szyszki chmielu mogą stanowić również surowiec do produkcji żywności funkcjonalnej.

7

Soki owocowe jako źródło składników bioaktywnych

Walczak Zuzanna, Kalisz Stanisław

Przemysł Spożywczy

|

2019

|

T. 73, nr 12

34--39

PL

Celem artykułu było przeanalizowanie zasobności przykładowych soków owocowych w związki biologicznie aktywne, takie jak związki fenolowe i kwas askorbinowy. W artykule przedstawiono zagadnienie produkcji soków oraz ich podział na różne rodzaje, charakterystykę i występowanie związków biologicznie aktywnych, a także ich straty w wyniku procesów technologicznych. Przeanalizowano również trendy panujące na rynku soków owocowych. Na podstawie dostępnej literatury stwierdzono, iż soki, zwłaszcza bezpośrednie (NFC), są dobrym źródłem związków biologicznie aktywnych. Potwierdzono, że należy włączać je do diety w celu zwiększenia spożycia substancji prozdrowotnych. Soki mogą stanowić jedną z codziennych porcji owoców i warzyw.

EN

The aim of the article was to analyze the abundance of exemplary fruit juices in biologically active compounds, such as phenolic compounds and ascorbic acid. The article discusses issues such as the production of juices and their division into different types, characteristics and occurrence of biologically active compounds, as well as their losses as a result of technological processes. Trends on the fruit juice market were also analyzed. Based on the available literature, it was found that juices, especially NFC ones, are a good source of biologically active compounds. It has been confirmed that fruit juices should be included in the diet in order to increase the intake of pro-health substances. Juices can be one of the daily portions of fruit and vegetables.

8

Superfood – aspekty prawne i żywieniowe

Gramza-Michałowska A., Kulczyński B., Grdeń M.

Przemysł Spożywczy

|

2017

|

T. 71, nr 6

14--17

PL

Ostatnie lata cechuje dynamiczny rozwój nowych trendów żywieniowych, wśród których najpopularniejszy wydaje się trend spożywania żywności kreowanej jako superfood. Na rynku produktów spożywczych znajduje się wiele surowców i przetworów, które są propagowane jako remedium na błędy żywieniowe, nieodpowiedni styl życia oraz oferujące konsumentowi dobrostan i długowieczność. Choć promowane są głównie egzotyczne produkty superfood, warto zwrócić szczególną uwagę na rynek lokalny, oferujący produkty o walorach żywieniowych i prozdrowotnych.

EN

The recent years have been characterized by the dynamic development of new food trends, among which the trend of consuming superfood seems to be the most popular. The food market offers a variety of raw materials and products that are advertised as remedies for dietary mistakes, improper lifestyle, and offering the consumer a wellbeing and longevity. Despite the promotion of exotic superfood products, a special attention should be paid to the local market, offering a wide range of products with high nutritional and health-promoting benefits.

9

Skład polifenolowy owoców pigwy

Mieszczakowska-Frąc M., Kruczyńska D.

Przemysł Spożywczy

|

2017

|

T. 71, nr 12

15--17

PL

Artykuł przedstawia skład polifenolowy owoców dziesięciu odmian pigwy oraz ich właściwości przeciwutleniające. W owocach oznaczono zawartość podstawowych grup polifenoli: flawan-3-oli, kwasów fenolowych oraz flawonoli z zastosowaniem metody wysokosprawnej chromatografii cieczowej. Dominującymi związkami we wszystkich odmianach pigwy były polimery procyjanidyn (2299-4426 mg/kg) o stopniu polimeryzacji 13,9-23,6. Zawartość kwasu neochlorogenowego wynosiła 281-718 mg/kg, kwasu chlorogenowego zaś 175-509 mg/kg. Potwierdzono, że owoce pigwy charakteryzują się dużą zdolnością zmiatania wolnych rodników, która jest silnie dodatnio skorelowana z sumą związków fenolowych. Obliczono współczynnik korelacji pomiędzy aktywnością przeciwutleniającą a zawartością kwasu neochlorogenowego, który wynosił R2 = 0,8394, a procyjanidynami (R2 = 0,7056). Spośród badanych odmian pigwy najwyższą zawartość związków fenolowych miały odmiany Cesar, Ronda, Vranja i Marija.

EN

The objective of the study was to determine the polyphenolic composition of ten quince cultivars and to determine their antioxidant activities. In fruits, the contents of basic polyphenol groups: favan-3-ols, phenolic acids and flavonols were determined by a high performance liquid chromatography. Predominant compounds in all varieties of quinces were polymeric procyanidins (2299-4426 mg/kg) with a degree of polymerization of 13.9-23.6. The content of neochlorogenic acid was 281-718 mg/kg and chlorogenic acid that quince have a high ability to scavenge free radicals, which is strongly correlated with the content of total phenolic compounds. The coefficient of correlation between antioxidant activity and neochlorogenic acid content was calculated as R2 = 0.8394 and procyanidins (R2 = 0.7056). Among the studied varieties of quince the highest content of phenolic compounds have the following varieties: Cesar, Ronda, Vranja and Marija.

10

Bioactive compounds in organic apple juices enriched with chokeberry and green tea extract

Średnicka-Tober D., Kazimierczak R., Rembiałkowska E., Strok T., Świąder K., Hallmann E.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2017

|

Vol. 62, nr 4

173--177

EN

The availability of organic fruit juices on the European market is increasing. There is also a growing range of combinations of various fruit species, as well as fruit juice supplements, such as e.g. herbal infusions, which not only enrich the juices in new flavors, but also can significantly increase their health benefits. Consumers are increasingly looking for natural, organic, high-quality products, so choosing the right combination of ingredients to ensure the health benefits of juice is extremely important. The aim of this study was to evaluate the content of selected bioactive compounds in organic apple juice enriched with chokeberry and green tea extract. Chokeberry fruit are known to be a valuable source of vitamin C and numerous polyphenols, especially anthocyanins, with high biological activity. At the same time the green tea extract is rich in phenolic acids and flavonoids. Most of these compounds are characterized by strong antioxidant properties, thus protect the body against the adverse effects of free radicals involved in pathogenesis of various diseases, i.e. heart diseases, cancers, neurodegenerative diseases, and aging-related processes. The results of the study indicate that the addition of chokeberry juice to apple juice enriched the juice with vitamin C, phenolic acids (in total) and anthocyanins, in particular 3,5-di-Opelargonidine glycoside. At the same time the content of flavonoids (primarily quercetin and kaempferol) was lower in apple-chokeberry juice compared to the apple juice. The addition of green tea extract resulted in a significant enrichment of apple juice with phenolic acids (>2-fold) and flavonoids (>10-fold), including compounds found typically in tea leaves, such as catechin, epicatechin, epigallocatechin and epigallocatechin gallate. Organic apple-chokeberry juice and apple juice with green tea extract may be recommended as a part of a healthy diet, due to the high concentrations of antioxidants with beneficial health effects.

PL

Dostępność ekologicznych soków owocowych na europejskim rynku rośnie. Zwiększa się również wachlarz połączeń różnych gatunków owoców, a także nieowocowych dodatków do soków, m.in. naparów ziołowych, które nie tylko nadają sokom nowe walory smakowe, ale też mogą zwiększać znacząco ich wartość prozdrowotną. Konsumenci coraz częściej poszukują naturalnych, ekologicznych produktów o wysokich walorach prozdrowotnych, dlatego dobór odpowiedniej kombinacji składników, które zapewnią efekt prozdrowotny soku, jest niezwykle ważny. Celem niniejszej pracy była ocena zawartości wybranych związków bioaktywnych w ekologicznych sokach jabłkowych wzbogaconych dodatkiem aronii i ekstraktu zielonej herbaty. Owoce aronii stanowią cenne źródło witaminy C i licznych składników polifenolowych, przede wszystkim antocyjanów, odznaczających się dużą aktywnością biologiczną. Ekstrakt zielonej herbaty cechuje się ponadto bogactwem kwasów fenolowych i flawonoidów. Większość spośród wymienionych związków charakteryzuje się silnymi właściwościami przeciwutleniającymi, dzięki czemu chronią one organizm przed niekorzystnym działaniem wolnych rodników zaangażowanych w patogenezę m.in. chorób serca, nowotworów, chorób neurodegeneracyjnych, oraz w procesy związane ze starzeniem się organizmu. Wyniki przeprowadzonych badań wskazują, że dodatek soku z aronii do soku jabłkowego istotnie wzbogacił sok w witaminę C, kwasy fenolowe (ogółem) oraz antocyjany, a w szczególności glikozyd-3,5-di-O-pelargonidyny. Mniejsza była natomiast zawartość flawonoidów (przede wszystkim kwercetyny i kemferolu) w soku jabłkowo-aroniowym w porównaniu do soku jabłkowego. Dodatek ekstraktu z zielonej herbaty skutkował natomiast istotnym wzbogaceniem soku jabłkowego w kwasy fenolowe (>2-krotnie) oraz flawonoidy (>10-krotnie), w tym typowe dla naparu herbacianego związki, tj. katechinę, epikatechinę, epigalokatechinę oraz galusan epigalokatechiny. Ekologiczny sok jabłkowo-aroniowy oraz soki jabł- kowe z dodatkiem ekstraktu zielonej herbaty mogą być polecane w profilaktyce zdrowotnej z uwagi na wysoką (istotnie wyż- szą w porównaniu do soku z jabłek) zawartość antyoksydantów o dobroczynnym wpływie na organizm.

11

Evaluation of the nutritional quality of selected fruit and vegetables depending on the time after farm conversion to organic production methods

Średnicka-Tober D., Golba J., Kazimierczak R., Hallmann E., Strok T., Rembiałkowska E.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2016

|

Vol. 61, nr 4

197--203

EN

The quality of the organically produced fruit and vegetables is a frequent subject of research, but very few authors have investigated the differences in the content of biologically active compounds in organic agricultural crops depending on the age of the organic farms. At the same time, many studies have shown that the soil and the whole agroecosystems need time to stabilize after conversion of land to organic production. It suggests that in a mature, stable organic system one could expect higher yields and high quality of the crops. The aim of this study was to verify the following hypotheses: (1) the content of bioactive compounds in agricultural and horticultural crops is higher when they come from the organic production system compared with the conventional crops; (2) the content of bioactive compounds in crops is higher when they come from organic farms applying organic production standards for many years compared to those from the recently converted farms. The research material consisted of potato tubers (Irga variety), carrot roots (Flacoro variety) and apple fruit (varieties Idared and Antonówka) produced in (a) conventional farms, (b) organic farms in the second or third year after conversion, (c) organic farms in the fifth or sixth year after conversion, (d) organic farms over eight years after conversion. The collected fruit and vegetable samples were analyzed for dry matter, vitamin C, polyphenols, phenolic acids, flavonoids, carotenoids and chlorophylls. The results confirm the higher content of bioactive compounds in apples and carrots produced in organic compared to the conventional farms (this applies to most of the tested compounds in apples and total polyphenols & phenolic acids in carrots). At the same time, there was no significant impact of the production system on the content of the tested compounds in potato tubers (with the exception of ferulic acid and rutin, which were found in higher contents in the conventional tubers). In case of potatoes there was also no significant effect of the age of organic farms on the chemical composition of tubers. The exception was again ferulic acid and rutin, which, however, were found in higher contents in tubers from <3-year-old organic farms compared to those converted before 5-6 years. For carrots, the results did not confirm the hypothesis about the effect of time after conversion on the crop quality - the total content of polyphenols was highest in the carrot roots coming from the <3-year-old farms, significantly lower in the 5-6-year-old farms, and the lowest in the oldest (>8-year-old) farms; similar trends were found for phenolic acids and flavonoids (total). For carotenoids, dry matter and vitamin C no statistically significant differences were found between the carrot samples depending on the age of organic farms. In case of apple fruit, only 5-6-year-old and >8-year-old orchards were compared. Similarly to carrots, apple fruit from older (>8-year-old) orchards contained significantly lower contents of many of the tested compounds (flavonoids, carotenoids, chlorophylls) and dry weight compared with fruit from the younger (5-6-year old) orchards. However, the total content of polyphenols in apple fruit did not differ significantly depending on the age of organic farms. In conclusion, the study did not confirm the hypothesis that the content of bioactive compounds in plants is higher when they come from the farms applying organic production standards for many years compared to those just recently converted. In order to assess what other factors (agronomic practices, soil, weather, climate) affected the quality of agricultural products to a greater extent than the period of organic cultivation, the study should be continued on a wider scale.

PL

Jakość produktów rolnictwa ekologicznego jest częstym tematem prac badawczych, jednak bardzo niewiele jest prac pokazujących różnice w zawartości związków biologicznie czynnych w ekologicznych płodach rolnych w zależności od czasu stosowania ekologicznych metod produkcji. Tymczasem wiele badań wskazuje, że gleba i cały system przyrodniczy gospodarstwa ekologicznego potrzebują czasu, aby się ustabilizować. Tylko wtedy można oczekiwać dobrych i trwałych plonów oraz wysokiej jakości otrzymywanych płodów rolnych. Dlatego też celem prezentowanych badań była weryfikacja następujących hipotez badawczych: (1) zawartość związków bioaktywnych w surowcach roślinnych jest wyższa wówczas, gdy pochodzą one z ekologicznego systemu produkcji niż z konwencjonalnego; (2) zawartość związków bioaktywnych w surowcach roślinnych jest wyższa wtedy, gdy pochodzą one z gospodarstw ekologicznych prowadzonych od wielu lat metodami ekologicznymi w porównaniu do surowców z gospodarstw ekologicznych, które od niedawna stosują tę metodę produkcji. Materiał badawczy stanowiły bulwy ziemniaka odmiany Irga, korzenie marchwi odmiany Flacoro oraz owoce jabłoni odmiany Idared i Antonówka pochodzące z gospodarstw (a) konwencjonalnych, (b) ekologicznych w drugim lub trzecim roku od momentu rozpoczęcia produkcji ekologicznej, (c) w piątym lub szóstym roku od momentu rozpoczęcia produkcji ekologiczne, (d) powyżej 8 lat od momentu rozpoczęcia produkcji ekologicznej. W próbkach owoców i warzyw oznaczono zawartość suchej masy, witaminy C, polifenoli ogółem, kwasów fenolowych, flawonoidów, karotenoidów i chlorofili. Wyniki potwierdzają wyższą zawartość związków bioaktywnych w jabłkach oraz marchwi z gospodarstw ekologicznych w porównaniu do tych z produkcji konwencjonalnej (dotyczy to większości badanych związków w jabłkach oraz polifenoli ogółem i kwasów fenolowych w marchwi). Jednocześnie nie stwierdzono wpływu systemu produkcji na zawartość badanych związków w bulwach ziemniaka (z wyjątkiem kwasu ferulowego i rutyny, których było więcej w bulwach z produkcji konwencjonalnej). W przypadku ziemniaków nie stwierdzono również prawie żadnych istotnych zależności w zakresie wpływu czasu prowadzenia gospodarstwa w sposób ekologiczny na skład chemiczny bulw. Wyjątkiem były kwas ferulowy oraz rutyna, których jednak było więcej w bulwach ziemniaka z gospodarstw <3-letnich niż 5-6-letnich. W przypadku marchwi stwierdzono zależności odwrotne do założonych w hipotezie - zawartość polifenoli ogółem była najwyższa w korzeniach marchwi uprawianych w <3letnich gospodarstwach, mniejsza w 5-6-letnich, i najmniejsza w ponad 8-letnich; podobne tendencje stwierdzono dla kwasów fenolowych ogółem i flawonoidów ogółem. Dla karotenoidów, suchej masy i witaminy C nie stwierdzono statystycznie istotnych różnic pomiędzy próbkami w zależności od czasu prowadzenia gospodarstwa ekologicznego. W przypadku jabłek badano tylko sady 5-6-letnie i ponad 8-letnie, nie badano sadów młodych, <3-letnich. Podobnie jak w przypadku marchwi, stwierdzono istotnie mniejszą zawartość wielu badanych związków (flawonoidów, karotenoidów, chlorofili), a także suchej masy w jabłkach z sadów > 8-letnich w porównaniu z sadami 5-6-letnimi, natomiast poziom polifenoli ogółem w owocach nie różnił się istotnie w zależności od wieku gospodarstw ekologicznych. Podsumowując, w badaniach nie potwierdzono hipotezy mówiącej, że zawartość związków bioaktywnych w surowcach roślinnych jest wyższa wtedy, gdy pochodzą one z gospodarstw ekologicznych prowadzonych od wielu lat metodą ekologiczną w porównaniu do tych od niedawna stosujących tę metodę produkcji. W celu oceny, jakie inne czynniki (agrotechniczne, glebowe, pogodowe, klimatyczne) wpłynęły na jakość płodów rolnych w większym stopniu niż czas stosowania ekologicznych metod produkcji, badania powinny być kontynuowane na szerszym materiale doświadczalnym.

12

Czarny bez Sambucus nigra w dietoterapii chorob cywilizacyjnych

Gramza-Michałowska A., Sidor A.

Przemysł Spożywczy

|

2015

|

T. 69, nr 1

38--41

PL

Czarny bez (Sambucus nigra) stanowi ważny element medycyny tradycyjnej ze względu na walory zdrowotne i sensoryczne. Owoce czarnego bzu są zaliczane do grupy tzw. superowoców, które charakteryzują się wysoką zawartością składników odżywczych o udowodnionej wysokiej aktywności biologicznej. Jego właściwości prozdrowotne obejmują przede wszystkim działanie przeciwutleniające, ochronne w chorobach układu krążenia, cukrzycy i otyłości. Pomimo wielu korzystnych właściwości należy jednak pamiętać, że spożycie niedojrzałych owoców czarnego bzu może powodować reakcję alergiczną.

EN

Elderberry (Sambucus nigra) is an important element of traditional medicine because of its health and sensory values. Fruits of elderberry belong to a group of „super fruits”, characterized by a high content of nutritional components with a high biological activity. Its medicinal properties include, e.g. antioxidant activity, protection against cardiovascular disease, obesity and diabetes. Besides beneficial influence for human body, consumption of unripe elderberry fruits might lead to some allergic reactions.

13

Oczyszczanie związków bioaktywnych z wykorzystaniem chromatografii przeciwprądowej. Cz. 1, Podstawy teoretyczne, aparatura i przegląd zastosowań

Dobrzyńska-Inger A., Grzęda K., Rój E., Kostrzewa D.

Przemysł Chemiczny

|

2015

|

T. 94, nr 4

584-592

PL

Przedstawiono chromatografię przeciwprądową jako alternatywną metodę pozyskiwania biologicznie aktywnych substancji pochodzenia roślinnego. Omówiono podstawy, rozwój oraz zalety tej techniki. Zaprezentowano przykładowe badania z zakresu oczyszczania różnych grup substancji biologicznie aktywnych z uwzględnieniem stosowanych systemów rozpuszczalników i budowy kolumn separacyjnych.

EN

Fundamentals and a review with 73 refs.

14

Organic food and human health - a review

Średnicka-Tober D., Kazimierczak R., Rembiałkowska E.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2015

|

Vol. 60, nr 4

102--107

EN

The presented study gives an overview of recently published research investigating the health value of organic foods. Some in vitro studies indicated higher antimutagenic and antioxidant activity, as well as more effective inhibition of cancer cell proliferation by organic compared to conventional foods. Most of the well-designed animal model experiments carried out so far have demonstrated significant differences in weight, growth, fertility, hormonal and immune status of organically versus conventionally fed laboratory animals, but interpretation of the identified differences needs further investigation. Big scale epidemiological studies of human population found negative association between organic food consumption and risk of skin allergies. Another research group has recently reported association of organic diet with lower incidence of non- Hodgkin lymphoma, but no relation between organic food consumption and overall incidence of cancers, soft tissue sarcoma and breast cancer. Findings of very few human intervention studies carried out so far are very ambiguous. On the basis on the currently available data no indisputable conclusions can be drawn. As research results on this topic can undoubtedly count on high societal interest, more comprehensive, well designed animal and human interventions are needed.

PL

Niniejszy artykuł stanowi przegląd literatury naukowej podejmującej temat wpływu żywności ekologicznej na zdrowie człowieka. Wyniki opublikowanych w ostatnich latach badań in vitro wskazują na silniejsze działanie antymutagenne oraz antyoksydacyjne, a także bardziej skuteczne hamowanie proliferacji komórek nowotworowych przez ekstrakty z ekologicznych w porównaniu do konwencjonalnych płodów rolnych. W większości spośród przeprowadzonych dotychczas dobrze zaplanowanych eksperymentów z wykorzystaniem modeli zwierzęcych wykazano istotne różnice w parametrach związanych ze wzrostem i rozwojem, masą ciała, płodnością, a także statusem hormonalnym oraz immunologicznym zwierząt żywionych karmą ekologiczną i konwencjonalną, jednak interpretacja zidentyfikowanych różnic wymaga dalszych badań. Wielkoskalowe badania epidemiologiczne z działem ludzi wykazały ujemną korelację między spożywaniem ekologicznego mleka i ryzykiem wystąpienia alergii skórnych. Inny zespół naukowców stwierdził ujemną zależność między dietą bazującą na produktach ekologicznych i częstotliwością występowania chłoniaka nieziarniczego. Jednocześnie nie stwierdzono jednak związku między konsumpcją żywności ekologicznej a występowaniem nowotworów ogółem, mięsaka tkanek miękkich oraz raka piersi. Wyniki niewielkiej liczby opublikowanych dotychczas badań interwencyjnych z udziałem ludzi nie są jednoznaczne. Na podstawie obecnie dostępnych danych nie można wyciągnać wniosków na temat wpływu żywności ekologicznej na zdrowie. Jako że temat ten stanowi obecnie przedmiot zainteresowania wielu konsumentów, kompleksowe, dobrze zaplanowane badania modelowe oraz badania interwencyjne z udziałem ludzi są niezbędne.

15

Zmiany zawartości związków bioaktywnych w owocach papai (carica papaya L.) przechowywanych w różnych warunkach

Gałązka-Czarnecka I., Czarnecki A., Krala L.

Chłodnictwo : organ Naczelnej Organizacji Technicznej

|

2015

|

R. 50, nr 10-11

26--29

PL

Określono skład odżywczy owoców papai (Carica papaya L.) odmiany Solo, w tym zawartość białka, tłuszczu, cukrów ogółem, cukrów redukujących, błonnika pokarmowego, suchej masy oraz kwasu L-askorbinowego i karotenoidów. Analizowano zmiany zawartości związków bioaktywnych (kwas L-askorbinowy, karotenoidy) oraz cech sensorycznych w czasie przechowywania tych owoców: 1 -w temperaturze 20±2°C, 2-w warunkach chłodniczych (t = 2±1°C), 3 - w stanie głębokiego zamrożenia (t = -20±2 °C). Wykazano, że w temperaturze pokojowej owoce papai mogą być przechowywane do 2 tygodni, w warunkach chłodniczych 5 tygodni, zaś głęboko zamrożone co najmniej 4 miesiące. Kryterium trwałości owoców papai może być obecność przebarwień na ich skórce, gdyż są one wskaźnikiem przejrzewania i początku psucia się.

EN

The nutritional composition (protein, fat, total dietary fiber, dry matter, total sugars, reducing sugars, ascorbic acid and carotenoids) of fresh papaya (Carica papaya L var. Solo) fruit was determined. Changes in content of bioactive compounds (L-ascorbic acid, carotenoids) and sensory properties were analyzed, in fruits stored up 2 weeks to 4 months), under 3 temperature conditions: 20±2 °C, 2±1 °C (cold storage); -20±2 °C (deep freezing). It was shown that papaya fruits can be stored under such conditions until 2 weeks, 5 weeks and over 4 months respectively. The most important criterion deciding of shelf storage of papaya fruits could be discoloration in skin, because the skin color change indicates a spoilage of fruits.

16

Jagody goji - superowoc w dietoterapii. Dieta prozdrowotna

Gramza-Michałowska A., Kulczyński B.

Przemysł Spożywczy

|

2014

|

T. 68, nr 6

34--36

PL

Jagody goji (Lycium barbarum) to pomarańczowoczerwone owoce o słodko-cierpkim smaku, które stają się coraz częstszym składnikiem diety przeciętnego Europejczyka. Jak podaje literatura, są one zaliczane do grupy tzw. superowoców, cechujących się znaczną zawartością cennych składników odżywczych o udowodnionej wysokiej aktywności biologicznej. Ich właściwości prozdrowotne obejmują przede wszystkim działanie przeciwmiażdżycowe, hipoglikemiczne, immunostymulacyjne, przeciwutleniające oraz przeciwnowotworowe. Pomimo wielu korzystnych właściwości należy jednak pamiętać, że spożycie jagód goji może wiązać się z wystąpieniem reakcji alergicznej oraz interakcji z przyjmowanymi lekami.

EN

Goji berries (Lycium barbarum) are orange-red colored fruits with bitter-sweet taste, which become a part of European daily diet. Literature shows that Goji berries are included in a group of “superfruits”, characterized by a high content of nutritional components with high biological activity. Its health promoting values include hypolipidemic, hypoglycemic, immunomodulatory, antioxidant and anticancer activity. Besides beneficial influence for human health Goji berries could cause an allergic reaction and interactions with consumed drugs.

17

Wpływ obróbki termicznej na zmiany wartości odżywczej mięsa

Rakowska R., Sadowska A., Batogowska J., Waszkiewicz-Robak B.

Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego

|

2013

|

nr 2

113--117

PL

Podczas obróbki termicznej mięsa zachodzą różne procesy (fizyczne, chemiczne, biochemiczne) w wyniku których otrzymujemy produkt o znacznie zmienionej wartości odżywczej, jakości sensorycznej, barwie, konsystencji oraz zapachu. Wysoka temperatura powoduje obniżenie wartości odżywczej mięsa poprzez zmniejszenie zawartości witamin i składników mineralnych oraz prowadzi do rozkładu tłuszczów. Wielkość tych zmian jest uwarunkowana rodzajem stosowanego procesu cieplnego oraz czasem jego trwania. Poza negatywnymi skutkami obróbki termicznej w mięsie zachodzi szereg korzystnych przemian, zwiększających strawność produktu poprzez zmiany w strukturze białek i węglowodanów. Ponadto procesy cieplne powodują powstawanie pożądanego smaku i zapachu mięsa oraz likwidują zagrożenia związane ze szkodliwą mikroflorą surowców. W zależności od rodzaju elementu kulinarnego stosowane są takie metody obróbki cieplnej jak: gotowanie, pieczenie, smażenie, grillowanie, duszenie pozwalające uzyskać wyrób o odpowiedniej jakości sensorycznej i zróżnicowanej wartości odżywczej.

EN

During thermal processing of meat undergo various processes (physical, chemical, biochemical), leading to the product of a much modified nutritional value, sensory quality, color, texture and smell. Application of heat reduces the nutritional value by reducing the content of vitamins, minerals and leads to a breakdown of fats. The magnitude of these changes is determined by the nature of the process of heat and its duration. Besides the negative effects of the thermal treatment takes place in the meat of a number of advantageous changes, increasing the digestibility of the product through changes in the structure of proteins and carbohydrates. In addition, thermal processes generate the desired taste and smell of meat and eliminate the risks associated with harmful microflora of raw materials. Depending on the object type culinary uses the heat treatment such as boiling, baking, frying, grilling, stewing in order to obtain a product of suitable quality sensory and varied nutritional value.

18

Zawartość związków bioaktywnych w nowych sokach owocowych z produkcji ekologicznej

Załecka A., Hallmann E., Rembiałkowska E.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2013

|

Vol. 58, nr 4

242--245

PL

Przetwory ekologiczne, a w szczególności soki, cieszą się dużą popularnością wśród konsumentów. Jest to związane z postrzeganiem ekologicznego sposobu uprawy owoców jako bezpieczniejszego (owoce wolne od pozostałości środków ochrony roślin – pestycydów) oraz dającego surowiec o wysokiej zawartości związków pozytywnych dla zdrowia. Soki owocowe są bardzo dobrym źródłem związków biologicznie czynnych z grupy polifenoli (kwasów fenolowych, flawonoidów, jak też antocyjanów) oraz witamin, szczególnie witaminy C. Do doświadczenia użyto sok jabłkowy klarowany (100%), sok aroniowy (100%), sok mieszany jabłkowo-aroniowy (76%:24%) oraz sok jabłkowy klarowany wzbogacony ekstraktem z zielonej herbaty. W próbkach soków oznaczono zawartość suchej masy (metodą wagową) oraz zawartość związków polifenolowych metodą HPLC. Otrzymane wyniki wskazują, że sok jabłkowy z ekstraktem z zielonej herbaty charakteryzował się istotnie większą zawartością suchej masy, flawonoidów ogółem oraz poszczególnych kwasów fenolowych: galusowego i kawowego, jak też luteoliny w porównaniu z pozostałymi rodzajami soków owocowych. Sok aroniowy (100%) charakteryzował się istotnie większą zawartością witaminy C, antocyjanów ogółem, wszystkich wykrytych antocyjanów, kwasów fenolowych ogółem, jak też poszczególnych kwasów fenolowych: p-kumarynowego, ferulowego, cynamonowego, myrycetyny i apigeniny w porównaniu z pozostałymi badanymi rodzajami soków owocowych. Natomiast sok jabłkowy (100%) charakteryzował się istotnie większą zawartością kwasu chlorogenowego i kwercetyny niż inne rodzaje poddanych analizie soków owocowych.

EN

Organic products are recognized by consumers as safer (e.g. free from pesticide residues) as well as richer compounds important for human health. The fruit juices are one of the best source of bioactive compounds like polyphenols (phenolic acids, flavonoids and anthocyanins), as well as vitamins (especially vitamin C). In the experiment four types of fruit juices were tested: chokeberry juice, apple-chokeberry juice, clear apple juice and clear apple juice with addition of green tea extract. The dry matter content of the juices was measured and moreover the content of vitamin C and polyphenols were measured by HPLC method. The obtained results show that apple juice with addition of green tea extract in comparison to the other analyzed fruit juices contained significantly more dry matter, total flavonoids and individual phenolic acids as: gallic and caffeic as well as luteolin,. The chokeberry juice in comparison to the other tested juices contained significantly more vitamin C, total anthocyanins and all of the individual anthocyanins, total phenolic acids as well as the individual phenolic acids: p-coumaric, ferulic, cinaminic, myrycetin and apigenin. Whereas clear apple juice contained significantly more chlorogenic acid and quercetin than other tested fruit juices.

19

Zawartość związków bioaktywnych w roślinach zielarskich z uprawy ekologicznej i konwencjonalnej

Kazimierczak R., Hallmann E., Sokołowska O., Rembiałkowska E.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2011

|

Vol. 56, nr 3

200-205

PL

Celem pracy było porównanie zawartości antyoksydantów w roślinach zielarskich pochodzących z uprawy ekologicznej i konwencjonalnej. Materiał do badań stanowiły świeże zioła (melisa, lubczyk, mięta, tymianek i szałwia), pochodzące z dwóch gospodarstw (certyfikowanego ekologicznego i konwencjonalnego). Wyniki wykazały, że zioła z produkcji ekologicznej w porównaniu do ziół konwencjonalnych zawierały więcej suchej masy i kwasów fenolowych ogółem. Zioła konwencjonalne odznaczały się natomiast średnio wyższą zawartością witaminy C i flawonoidów ogółem. Ze względu na dużą zawartość ważnych dla zdrowia związków bioaktywnych, zioła powinny być polecane w profilaktyce zdrowotnej, dotyczy to zwłaszcza ziół z produkcji ekologicznej, które odznaczają się szczególnie urozmaiconym składem związków fenolowych.

EN

The purpose of this work was to compare the content of bioactive substances in organic and conventional spice plants. The research material consisted of following species of spice plants: lemon balm, lovage, mint, thyme and sage. The plants were cultivated in organic and conventional farms. As a result of the research it was concluded that spice plants from organic production in comparison with spice plants from conventional production contained significantly higher level of dry matter and total phenolic acids, but plants from conventional production contained more vitamin C and total flavonoids. Because of the high content of important bioactive compounds, herbs should be recommended to improve our diet and for prophylaxis of health, especially organically produced herbs, which have a particularly diverse composition of phenolic compounds.

20

Ocena zawartości związków bioaktywnie czynnych w wybranych dżemach pochodzących z produkcji ekologicznej i konwencjonalnej

Świetlikowska K., Hallmann E., Hyla I., Rembiałkowska E.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2010

|

Vol. 55, nr 4

162-165

PL

W obecnych czasach żywność ekologiczna cieszy się coraz większym zainteresowaniem, zwłaszcza wśród tych konsumentów, którzy mają coraz większą świadomość żywieniową. Żywność ekologiczna daje poczucie zarówno bezpieczeństwa żywieniowego jak i wyższą wartość odżywczą w porównaniu z produktami wytwarzanymi metodami konwencjonalnymi. W pracy dokonano oceny zawartości wybranych związków biologicznie czynnych w czterech rodzajach dżemów (z czarnej porzeczki, wiśniowym, truskawkowym i malinowym) pochodzących z produkcji ekologicznej (firma Symbio) oraz z produkcji konwencjonalnej (firma Łowicz). Wyniki wskazują, że dżemy ekologiczne w porównaniu z dżemami konwencjonalnymi zawierały istotnie więcej suchej masy, witaminy C, antocyjanów, kwasów fenolowych, flawonoli, oraz flawonów. Największa różnica dotyczyła zawartości kwasów fenolowych i flawonów. Uzyskane wyniki w pełni korespondują z innymi badaniami naukowymi wskazującymi, że żywność produkowana według zasad rolnictwa ekologicznego zawiera z reguły więcej substancji bioaktywnych w porównaniu z żywnością konwencjonalną.

EN

In present days organic food is more and more popular especially in the midst of consumers. The consciousness about food and feeding still grow up. Organic foods give a feeling of safety and higher nutritional value in comparison with conventional ones. In presented work four types of organic and conventional jam samples (black currant, sour cherry, strawberry and raspberry) have been used. In the marked samples of jam the content of dry matter, vitamin C, anthocyanins and phenolic compounds have been measured. The results obtained showed that organic jams contained significantly more dry matter, vitamin C, anthocyanins, phenolic acids, flavonoles and flavones in comparison with the conventional ones. The presented results are similar to the previous scientific results showing that organic food contained more bioactive compounds in comparison with conventional one.