Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Wpływ prenatalnej ekspozycji na leki z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny na rozwój zaburzeń ze spektrum autyzmu

100%

Krajewska K. , Słowińska A.

|

tom 17

|

nr 1

57-62

EN

Autism spectrum disorder is a group of neurodevelopmental disorders characterised by deficits in social relations, impairments in communication, and restricted, repetitive behaviours and interests. The aetiology of autism is unclear, but studies suggest interaction of genetic and environmental factors leading to disturbances in neurotransmission and anatomical development of the brain. Serotonin, a neurotransmitter in the central nervous system and autacoid in the periphery, has long been of interest in autism spectrum disorders. Repeated, independent findings of increased platelet serotonin levels in approximately one third of children with autism suggest that dysfunction of serotonergic system may play a causal role in the physiopathology of these disorders. Because of the critical role of serotonin in foetal brain development and function, several research groups have focused on the influence of prenatal exposure to substances that manipulate serotonin levels like selective serotonin reuptake inhibitors. They are the most commonly prescribed antidepressant medications worldwide, with studies indicating that 2–13% of pregnant women in developed countries receive antidepressant medication. A suggested (but still controversial) association between the exposure to selective serotonin reuptake inhibitors during pregnancy and the prevalence of autism spectrum disorders may be confounded by the indications for which these drugs are prescribed such as maternal depression. This review examines evidence regarding the association between prenatal exposure to selective serotonin reuptake inhibitors and autism spectrum disorders.

PL

Zaburzenia ze spektrum autyzmu są grupą zaburzeń neurorozwojowych charakteryzującą się deficytami w interakcjach społecznych, nieprawidłowościami w komunikacji i powtarzającym się, ograniczonym repertuarem zainteresowań i aktywności. Etiologia autyzmu jest niejasna, choć wyniki badań sugerują interakcję czynników genetycznych i środowiskowych, która prowadzi do nieprawidłowości w neuroprzekaźnictwie i anatomicznej budowie mózgu. Serotonina, neuroprzekaźnik obecny w ośrodkowym układzie nerwowym, obwodowo wykazujący działanie hormonu tkankowego, od dawna budzi zainteresowanie badaczy zajmujących się etiologią zaburzeń ze spektrum autyzmu. Nieprawidłowe przekaźnictwo serotoninergiczne może odgrywać zasadniczą rolę w patofizjologii zaburzeń rozwoju, co sugeruje obserwowane w wielu niezależnych badaniach zwiększone stężenie serotoniny płytkowej u średnio jednej z trzech badanych osób obciążonych zaburzeniami ze spektrum autyzmu. W związku z kluczowym znaczeniem serotoniny dla rozwoju i funkcjonowania mózgu płodu zaczęto uważniej przyglądać się prenatalnej ekspozycji na substancje zmieniające stężenie tego neurohormonu, m.in. inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny. Stanowią one najczęściej stosowaną grupę leków przeciwdepresyjnych na całym świecie, a badania wskazują, że 2–13% ciężarnych w krajach rozwiniętych przyjmuje leki przeciwdepresyjne. Sugerowany (lecz nadal kontrowersyjny) związek między prenatalną ekspozycją na selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny a wystąpieniem zaburzeń ze spektrum autyzmu może wynikać również ze wskazań do stosowania leku, takich jak depresja ciążowa. W artykule przedstawiono wyniki dotychczasowych badań nad związkiem przyjmowania przez kobiety w ciąży selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny z powstawaniem zaburzeń ze spektrum autyzmu.

2

Jacek J. Błeszyński: Co osoby z autyzmem mówią nam o sobie. Raport z badań. Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2020, ss. 192

100%

Stefanow A.

|

tom LXXXII(4)

318-320

PL

Książka Jacka J. Błeszyńskiego „Co osoby z autyzmem mówią nam o sobie. Raport z badań” zawiera wyniki badań osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu (ZSA) osadzonych w paradygmacie interpretatywnym. Autor pisze, że „nadszedł czas na wysłuchanie osób ze spektrum autyzmu” i prezentuje zmianę podejścia w kierunku humanistyczno-personalistycznego rozumienia osoby. Publikacja jest zdecydowanie warta polecenia, ponieważ skierowana jest nie tylko do rodziców, opiekunów czy specjalistów pracujących z osobami z ZSA, ale do każdej osoby odpowiedzialnej pośrednio lub bezpośrednio za inkluzję społeczną i edukacyjną.

3

Kamuflaż u osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Analiza zjawiska w świetle dotychczasowych badań

100%

Nieradka F.

|

2022

|

tom 55(1)

67-81

PL

Zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD) to zaburzenia neurorozwojowe. U osób z ASD występują trudności w społecznym funkcjonowaniu oraz werbalnej i niewerbalnej komunikacji. Ponadto osoby z ASD często posiadają wąskie i specyficzne zainteresowania oraz realizują dość ograniczony repertuar zachowań. Kamuflaż jest strategią, która służy osobom z ASD do maskowania lub kompensowania charakterystycznych cech zaburzeń, a także do asymilacji pożądanych społecznie zachowań poprzez naukę określonych schematów, a następnie adekwatne wykorzystywane ich w konkretnej sytuacji społecznej. Prezentowany artykuł stanowi próbę opisu zjawiska kamuflażu na podstawie współczesnych doniesień naukowych. Wychodząc od definicji słownikowej, opisano funkcje oraz powody wykorzystywania kamuflażu przez osoby z ASD, a także omówiono wybrane czynniki różnicujące stosowanie strategii kamuflażu, takie jak diagnoza i/lub poziom prezentowanych cech charakterystycznych dla tych zaburzeń, płeć, tożsamość płciowa oraz wiek. Ponadto zwrócono uwagę na skutki, jakie osobom z ASD przynosi korzystanie z technik kamuflażu. W podsumowaniu ukazane zostały główne kierunki dalszych badań, na podstawie których możliwe będzie uzyskanie pełniejszej wiedzy dotyczącej przybliżonego w artykule zjawiska, dzięki czemu pojawi się szansa na wypracowanie bardziej trafnych działań pomocowych ukierunkowanych na osoby szczególnie ich potrzebujące.

4

Autonomy and Coping with Stress in Persons with ASD

75%

Prokopiak A.

|

nr 2

335-347

PL

Przedmiotem analizy empirycznej są zagadnienia związane z autonomią osób ze spektrum autyzmu i jej psychospołecznych uwarunkowań rozwoju, które doprowadzą do ustalenia bezpośrednich przyczyn, szczególnego rodzaju warunków koniecznych dla rozwoju autonomii tj. radzenia sobie ze stresem. Za teoretyczną podstawę prowadzonych badań przyjęto trójskładnikowy model autonomii, według której autonomia to wewnętrzny atrybut człowieka, którego cechą jest sprawstwo (osoba czuje się autorem własnych zachowań), zainteresowanie (refleksja nad wewnętrznymi i zewnętrznymi wydarzeniami) oraz brak poczucia presji i kontroli. Problemy badawcze dotyczą poziomu autonomii osób ze spektrum autyzmu, poziomu psychospołecznego funkcjonowania w wymiarze radzenia sobie ze stresem osób ze spektrum autyzmu oraz zależności pomiędzy nimi. W celu uzyskania materiału badawczego zastosowano metodę sondażu diagnostycznego, w skład którego wchodziły następujące narzędzia badawcze: Indeks Autonomicznego Funkcjonowania (IAF) (Weinstein, Przybylski, Ryan, 2012), The Autism-Spectrum Quotient – Kwestionariusz Zachowania i Osobowości dla dorosłych (AQ), Inwentarz do Pomiaru Radzenia Sobie ze Stresem – MINI – COPE oraz autorski Kwestionariusz wywiadu. Dla potrzeb badań własnych opracowano kwestionariusz wywiadu dotyczący: wieku, płci, stanu cywilnego, zamieszkania, wykształcenia, dochodów, edukacji, przebytej terapii oraz obecnych chorób.

EN

This article presents empirical analysis of selected issues related to autonomy of persons with ASD, along with the psychosocial conditions of its development. This analysis is an attempt to determine direct causes and particular types of conditions necessary for the development of autonomy in people with autism, manifested in the capacity of coping with stress. The theoretical basis for the research is the three-component model of autonomy, under which autonomy is an internal attribute of each person, manifesting itself in the qualities of authorship (the person feels to be the author of his/her own behaviour), interest-taking (reflection on internal and external events), and absence of the perceived sense of pressure or control. The research problems in this study concern the level of autonomy in people with ASD, the level of their psychosocial functioning in the dimension of coping with stress, and the potential correlations between the two parameters. A diagnostic survey method was used to obtain the research material, which employed the following research tools: Index of Autonomous Functioning, The Autism-Spectrum Quotient, Coping Inventory, the author’s own Interview Questionnaire, developed for the purposes of our study regarding age, gender, marital status, residence, education, income, past therapy and current health conditions.

5

Rola dziadków w życiu dziecka z zaburzeniem ze spektrum autyzmu

75%

Wojciechowska A.

|

nr 55

147-156

EN

RESEARCH OBJECTIVE: The aim of this paper is an attempt to answer the questions what the role of grandparents is in the development, upbringing and care of a child with autism spectrum disorders and how to support grandparents in their roles. THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The research problem was formulated in the form of the following questions: 1) What roles do the grandparents of a child with ASD take? 2) What kind of support do they need in their role of a grandmother or a grandfather? 3) How could grandparents support the development of their grandchild with ASD? The study uses the method of document analysis‑literature on the subject. THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The starting point of the research is to indicate the symp‑ toms of autism spectrum disorder, followed by the review of the literature concerning the role of grandparents in the child life. The next section refers to the review of grandparents of children with ASD The last part relates to the ways the grandparents can participate in a life of their grandson / granddaughter with ASD, support their development and co‑participate in their upbringing and care. RESEARCH RESULTS: The conducted analyzes show, first of all, the lack of a sufficient amount of research and analyzes concerning the grandparents of a child with ASD, and then, indicate the difficulties in understanding the behavior and functioning of a child with ASD by grandparents and difficulties in performing the role of a grandmother / grandfather of a child with ASD. CONCLUSIONS, INNOVATIONS AND RECOMMENDATIONS: In the light of the analyzes carried out, attention should be paid to the need for conducting research on grandparents of children with ASD, and undertaking activities aimed at supporting seniors in performing the roles of a grandmother/ grandfather of a child with ASD.

PL

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest próba znalezienia odpowiedzi na pytanie, jaka jest rola dziadków w rozwoju, wychowaniu oraz w opiece nad dzieckiem z ASD, a także jakie są sposoby wspierania dziadków w podejmowanych przez nich rolach. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem badawczy został sformułowany w formie pytań: 1) Jakie role podejmują dziadkowie dziecka z ASD? 2) Czy i jakiego wsparcia potrzebują dziadkowie w pełnieniu roli babci/dziadka? 3) W jaki sposób dziadkowie mogliby wspierać rozwój wnuka/ wnuczki z ASD? W pracy zastosowano metodę analizy literatury przedmiotu. PROCES WYWODU: Punktem wyjścia artykułu jest wskazanie objawów zaburzenia ze spektrum autyzmu, następnie przegląd literatury dotyczącej roli dziadków w życia dziecka. Następna cześć dotyczy przeglądu badań nad dziadkami dzieci z ASD. Ostatnia część dotyczy wskazania, w jaki sposób dziadkowie mogą uczestniczyć w życiu wnuka/wnuczki z ASD, w jaki sposób mogą wspierać jego rozwój, współuczestniczyć w wychowaniu i opiece. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Z przeprowadzonych analiz wynika przede wszystkim brak do‑ statecznej ilości badań i analiz dotyczących dziadków dziecka z ASD, a dalej wskazują one trudności w zrozumieniu zachowań i funkcjonowania dziecka z ASD przez dziadków oraz trudności w odgrywaniu roli babci/dziadka wnuka/wnuczki z ASD. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: W świetle przeprowadzonych analiz należy zwrócić uwagę na potrzebę prowadzenia badań nad dziadkami dzieci z ASD, a także na podjęcie działań ukierunkowanych na wspieranie seniorów w odgrywaniu roli babci/dziadka dziecka z ASD.

6

Work with the child’s body in Izabela Chlewińska’s performative installation “Body”

71%

Bury M.

|

nr 3(57)

21-34

PL

Zaprezentowane w artykule przemyślenia dotyczą problemu cielesności jako narzędzia inkluzji. Instalacja performatywna „Ciało” Izabeli Chlewińskiej jest przykładem sztuki przybliżającej znaczenie pracy nad pogłębieniem świadomości ciała. W tekście poruszone są aspekty pracy z ciałem, dążące do włączania dziecka w świat doznań sensorycznych, świat mu bliski i potrzebny. Świat zmysłów i ruchu, który jest warunkiem prawidłowego rozwoju. Dotyczy to również pracy z cielesnością dzieci ze spektrum autyzmu. Za pomocą swobodnej ekspresji, działań pobudzających kreatywność, dzieci podczas wystawy pozostają w satysfakcjonującym „przepływie”, czyli zgodności działań z ich indywidualnymi wewnętrznymi potrzebami.

EN

The ideas presented in this article elaborate on an issue of the body, which plays the role of a tool that enables inclusion. Izabela Chlewinska’s performative installation Body constitutes an example of art, whose role is to emphasize the importance of improving body awareness. In the article, methods of working with the body are described, the aim of which is to introduce a child to the world of sensory sensations-the world which is close and necessary for a child. The world of sensory sensations and movement is the basis for proper personal development. The article discusses working with children with autism spectrum disorders. Through free expression and actions aimed at boosting creativity, children who participate in the performative installation remain in a pleasant flow state, during which their actions are consistent with their individual internal needs.

7

(Re)definicja myślenia na temat procesówkognitywnych w autyzmie – zwrot w postrzeganiu osób z ASD

63%

Drabata A.

|

2021

|

nr 41

11-32

EN

Since autism was first defined as a disorder, this condition has been predominantly assessed from an external point of view, according to behavioural manifestations, rather than internal, i.e. according to how the autistic person experiences the world. In recent years, increasingly more autistic researchers’ voices and narratives have emerged that pose critical challenges to the dominant discourse and many of the autism-related beliefs and practices. These voices are still systematically marginalised, silenced, misinterpreted or rejected, which raises increasing objections from autistic people as they want to speak on their own behalf, opposed to being treated as a “broken, neurotypical version of human”. Instead, people on the Autism Spectrumseek to be considered a “correct non-neurotypical version”. The aim of this article is to show the shift in the perception of autism which has occurred in recent years owing to autistic groups and autistic researchers who present a theory that does not ignore the “autistic voice” and does not fit in with the approach dominated by the social standards of neurocognitive functioning.

PL

Od czasu, kiedy autyzm został opisany jako zaburzenie, stan ten oceniany jest najczęściej z zewnątrz, według przejawów zachowań, a nie od wewnątrz, w zależności od tego, jak osoba autystyczna doświadcza świata. W ostatnich latach pojawia się coraz więcej głosów i narracji autystycznych badaczy, stanowiących krytyczne wyzwania dla dominującego dyskursu, jak i wielu przekonań i praktyk skupiających się wokół autyzmu. Głosy te wciąż są systematycznie marginalizowane, uciszane, błędnie interpretowane lub odrzucane, co rodzi coraz większy sprzeciw osób autystycznych, chcących mówić we własnym imieniu, sprzeciwiających się traktowaniu ich jak „zepsutej, neurotypowej wersji człowieka”. Zamiast tego osoby z ASD dążą do uznania ich za „właściwą wersję nieneurotypową”. Celem artykułu jest ukazanie zwrotu, jaki w ciągu ostatnich lat dokonuje się w postrzeganiu autyzmu, zwłaszcza za sprawą autystycznych grup i autystycznych badaczy prezentujących teorie, które nie ignorują „autystycznego głosu” i nie wpisują się w podejście, w którym dominują społeczne standardy funkcjonowania neurokognitywnego.

8

Style i strategie radzenia sobie w sytuacjach trudnych a satysfakcja z życia matek i ojców dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu

63%

Łaba-Hornecka A.

|

nr 52(2)

41-59

EN

Disability puts the child's parents and the whole family system in a difficult situation. It is associated with the reorganization of the current functioning of the family, division of duties, free time and social activity. The article presents a study on the relationship between styles and strategies of coping with difficult situations and a sense of satisfaction with life in the parents of children with autism spectrum disorders. Only in the group of examined mothers the hypothesis has been partially confirmed in which it was found that there is a relationship between the applied styles and strategies of coping with stress and their life satisfaction. In this group, dispositional and situational action focused on emotions, acceptance of the problem and concentration on it had significant on the shaping of life satisfaction. Due to the heterogeneous nature of the experienced difficulties of parents of children with autism spectrum disorders, styles and strategies of counseling and life satisfaction, these analyzes can be treated as valuable enough to undertake further ventures within the presented issues.

PL

Niepełnosprawność stawia rodziców dziecka i cały system rodzinny w trudnej sytuacji. Wiąże się z przeorganizowaniem dotychczasowego funkcjonowania rodziny, podziału obowiązków, czasu wolnego oraz aktywności społecznej. Artykuł prezentuje badanie związku między stylami i strategiami radzenia sobie w sytuacjach trudnych a poczuciem satysfakcji z życia u badanych rodziców dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Wysunięta hipoteza została częściowo potwierdzona tylko w grupie badanych matek, u których stwierdzono, że istnieje związek między stosowanymi stylami i strategiami radzenia sobie ze stresem a ich satysfakcją z życia. W grupie tej istotne znaczenie dla kształtowania się satysfakcji z życia ma działanie dyspozycyjne i sytuacyjne ukierunkowane na emocje, akceptację problemu i koncentrację na nim. Przy niejednolitym charakterze doświadczanych trudności rodziców dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, stylów i strategii radzenia oraz satysfakcji z życia, przeprowadzone analizy można potraktować jako wartościowe na tyle, żeby podjąć kolejne przedsięwzięcia w obrębie prezentowanej problematyki.

9

Poczucie samotności u nastolatków z zaburzeniami ze spektrum autyzmu

63%

Agnieszka S. , Anna W.

|

nr 59(17)

41-50

EN

One of the features of autism spectrum disorder (ASD) is the difficulty in social interaction, including communication deficits, emotional reciprocity and social skills. Problems in establishing and maintaining social relations and functioning in a group of peers are also a problem, what can lead to a feeling of loneliness. The aim of the study was to investigate the relationship between the feeling of loneliness, traits of autism spectrum disorders and cognitive functioning – primarily in terms of verbal fluency. The study involved 50 adolescents with autism spectrum disorders aged 13 to 19 years and 50 adolescents with typical development. The study was conducted using questionnaire methods – Polish versions of De Jong Gierveld’s Sense of Loneliness Scale and Baron-Cohen's Autism Quotient Questionnaire. Cognitive functioning was also assessed. The results of the study showed that the feeling of loneliness is associated with both the occurrence of autism spectrum disorders and their severity. Moreover, the link between the feeling of loneliness and the results of cognitive tests in a group of teenagers with autism spectrum disorders was found. The results suggest that the perception of loneliness in the case of adolescents with autism spectrum disorders may be moderated by their level of cognitive functioning. These conclusions, however, require further research including additional measurements of cognitive functioning.

PL

Jedną z cech zaburzeń ze spektrum autyzmu (Autism Spectrum Disorder, ASD) są trudności w zakresie interakcji społecznych, uwzględniające deficyty w komunikacji, odwzajemnianiu emocjonalnym oraz umiejętnościach społecznych. Częste są również problemy w nawiązywaniu i podtrzymywaniu relacji społecznych oraz funkcjonowaniu w grupie rówieśników, mogące prowadzić do wysokiego poczucia samotności. Celem badania było zbadanie zależności pomiędzy poczuciem samotności, natężeniem cech zaburzeń ze spektrum autyzmu oraz funkcjonowania poznawczego – przede wszystkim w zakresie płynności słownej. W badaniu wzięło udział 50 adolescentów z zaburzeniami ze spektrum autyzmu w wieku od 13 do 19 lat oraz 50 adolescentów o typowym rozwoju. Badanie prowadzone było za pomocą metod kwestionariuszowych – użyto polskich wersji skali do pomiaru poczucia samotności Jenny De Jong Gierveld oraz kwestionariusza Autism Quotient Simona Barona-Cohena w wersji dla nastolatków. Przeprowadzono również próby mające na celu ocenę funkcjonowania poznawczego badanych, które były wykonywane podczas spotkania indywidualnego. Wyniki badania pokazały, że poczucie samotności związane jest zarówno z samym występowaniem zaburzeń ze spektrum autyzmu, jak i z ich nasileniem. Wykazano również pewne powiązania pomiędzy poczuciem samotności oraz wynikami prób poznawczych w grupie nastolatków z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Na podstawie uzyskanych wyników można stwierdzić, że postrzeganie samotności w przypadku adolescentów z zaburzeniami ze spektrum autyzmu może być moderowane przez ich poziom funkcjonowania poznawczego. Wnioski te wymagają jednak przeprowadzenia dalszych badań z uwzględnieniem dodatkowych pomiarów dotyczących funkcjonowania poznawczego.

10

Assistive Technology and Social Skills

63%

Myck-Wayne J. , Ramirez S.

|

nr 5

95-106

PL

Everyday new technology is changing the lives in ways we never imagined. For individual with autism spectrum disorder (ASD), some new technologies can improve communication, assist in the development of social skills and enhance the ability to learn. This paper discusses the concepts of Universal Design for Learning as a context for exploring the use if assistive technology in supporting the developmental of social skill training for children with ASD.

11

Wiedza nauczycieli na temat zaburzeń rozwoju mowy i komunikacji uczniów z ASD – wyniki badań

63%

Dziewulska P. , Zając E.

|

nr 1

119-134

EN

The aim of the article is an attempt to assess the level of teachers’ knowledge of speech development and communication disorders in children and adolescents with autism spectrum disorders. 200 teachers of pre-school and school education participated in the survey conducted in February 2021. Based on the analysis of the results, it is concluded that teachers have knowledge about autism spectrum disorders, however, this knowledge is at a basic level – the result is not influenced by seniority. Teachers of special and integrated schools and kindergartens have greater knowledge in this respect than teachers of mass schools. The respondents indicated ways to broaden their knowledge and expectations towards the employer in order to obtain even more information (especially practical) on the therapeutic approach of students with ASD.

PL

Celem artykułu jest próba oceny poziomu wiedzy nauczycieli na temat zaburzeń rozwoju mowy i komunikacji dzieci i młodzieży z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. W badaniach ankietowych, przeprowadzonych w lutym 2021 roku, wzięło udział 200 nauczycieli edukacji przedszkolnej oraz szkolnej. Na podstawie analizy wyników, stwierdza się, że nauczyciele posiadają wiedzę na temat zaburzeń ze spektrum autyzmu, jednak wiedza ta jest na poziomie podstawowym – na wynik nie ma wpływu staż pracy. Większą wiedzę w tym zakresie posiadają nauczyciele szkół i przedszkoli specjalnych i integracyjnych niż pracownicy dydaktyczni szkół ogólnodostępnych. Respondenci wskazali sposoby pogłębiania swojej wiedzy oraz oczekiwania w stosunku do pracodawcy, aby pozyskać jeszcze więcej informacji (zwłaszcza praktycznych) na temat podejścia terapeutycznego uczniów z ASD.

12

Interakcyjna sprawność pragmatyczna niemówiących dzieci 6–9-letnich z zaburzeniami ze spektrum autyzmu

63%

Januszczak K.

|

2020

|

nr 9

EN

Although intensive research on autism has been conducted since the second half of the 20th century, the etiology of this disorder and the criteria for its diagnosis still raise many doubts. The available literature on the subject makes it possible to learn about the axial symptoms of autism spectrum disorders, in particular language difficulties, deficits in the sphere of social contacts as well as sensory disorders and motor mannerisms. The present paper presents the results of the research and analysis conducted for the PhD dissertation on the interactive skills of children with autism. The text describes the pragmatic, informational and emotional agility manifested in interactive behavior of autistic children aged 6-9 who cannot speak.

PL

Mimo że intensywne badania nad autyzmem są prowadzone od drugiej połowy XX wieku, etiologia tego zaburzenia oraz kryteria jego diagnozowania nadal nastręczają wielu wątpliwości. Dostępna literatura przedmiotu pozwala na poznanie osiowych objawów zaburzeń ze spektrum autyzmu, a w szczególności trudności językowych, deficytów w sferze kontaktów społecznych oraz zaburzeń sensorycznych i manieryzmów ruchowych. Opracowanie stanowi fragment badań i analiz prowadzonych na potrzeby rozprawy doktorskiej na temat sprawności interakcyjnych dzieci z autyzmem. W artykule opisano pragmatyczną sprawność działania, informacyjną i emocjonalną ujawniającą się w interakcyjnych zachowaniach niemówiących dzieci autystycznych w wieku 6–9 lat.

13

Różne sposoby definiowania autyzmu. Przegląd stanowisk

63%

Drzazga-Lech M. , Kłeczek M. , Ir M.

|

2021

|

nr 79

49-62

EN

Autism is an ambiguous, vague concept. In medical nomenclature, its semantic scope has already changed several times. The article presents the ways in which this concept appears in Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders and International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems. The common feature of these definitions is a reductionist approach to the patient and thinking in terms of a disease or disorder (ASD – Autism Spectrum Disorder). Nowadays, there are also other views of autism whose validity is sought by social actors/ interest groups outside the medical establishment. In the public opinion, the association of autism with the puzzle or the blue color popularized by the Autism Speaks foundation is strongly rooted. Moreover, in media events, popular science and scientific publications, including therapeutic literature, the term Autism Spectrum Condition appears. It is important to show the dispute over the definition of autism because the arguments of each side have implications for health.

PL

Autyzm jest pojęciem wieloznacznym, nieostrym. W nomenklaturze medycznej kilkakrotnie już zmieniał się jego zakres semantyczny. W artykule przedstawiono sposoby występowania tego pojęcia w klasyfikacjach międzynarodowych DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) i ICD (International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems). Cechą wspólną tych definicji jest redukcjonistyczne podejście do pacjenta (jednostki zredukowanej do objawów chorobowych) i myślenie w kategoriach choroby bądź zaburzenia (ASD – Autism Spectrum Disorder). Obecnie istnieją również inne ujęcia autyzmu, o uznanie prawomocności których zabiegają aktorzy społeczni/grupy interesu spoza establishmentu medycznego. W opinii publicznej silnie zakorzenione jest skojarzenie autyzmu z puzzlem bądź kolorem niebieskim spopularyzowane przez fundację Autism Speaks. Ponadto w wydarzeniach medialnych, publikacjach o charakterze popularno-naukowym, naukowym, w tym w literaturze terapeutycznej, coraz częściej występuje określenie „stany ze spektrum autyzmu” (Autism Spectrum Condition). Ukazanie sporu o definicję autyzmu jest istotne, gdyż z argumentacji każdej ze stron wynikają implikacje w stosunku do zdrowia.

14

The Satisfaction of Parents of Children with Autism Spectrum Disorders with the Specialist Support for Child and Family

63%

Gagat-Matuła A. M. , Gosztyła T. , Lew-Koralewicz A. , Marczykowska I.

|

tom 43

|

nr 1

23-46

PL

Wprowadzenie: Współcześnie obserwuje się znaczący wzrost liczby dzieci i młodzieży z diagnozą zaburzeń ze spektrum autyzmu (ASD). Zasada współpracy z rodzicami jest jedną z podstawowych reguł kompleksowego wsparcia świadczonego zarówno dzieciom z ASD, jak i ich rodzinom. Cel badań: Celem badań było wieloaspektowe ujęcie poziomu zadowolenia rodziców dzieci z ASD ze specjalistycznego wsparcia oraz poszukiwanie dyspozycji osobowych, związanych z poziomem i różnymi aspektami zadowolenia rodziców ze współpracy ze specjalistami wspierającymi ich dzieci i rodziny. Metoda badań: Badania przeprowadzono w grupie 204 rodziców dzieci z ASD. Wykorzystano następujące narzędzia badawcze: Rodzina–Specjalista. Skala Oceny Partnerstwa (FPPS), Skalę Praktyk Włączających (EPS), polską adaptację testu Ten Item Personality Inventory (TIPI) – TIPI-PL, Skalę Roszczeniowości Psychologicznej (PES) oraz kwestionariusz do badania wdzięczności (GQ-6). Wyniki: Uzyskane wyniki wskazują na ponadprzeciętne zadowolenie rodziców z otrzymywanego wsparcia. Istotnymi predyktorami zadowolenia badanych ze specjalistycznego wsparcia były następujące cechy i dyspozycje osobowościowe: wdzięczność, ugodowość, sumienność i otwartość na doświadczenie. Wnioski: Uzyskane wyniki pozwalają na wstępną ocenę satysfakcji z formalnego wsparcia wśród rodziców dzieci z ASD, a także wskazują na wybrane dyspozycje osobowościowe związane z wysokim poziomem satysfakcji z otrzymywanego wsparcia.

EN

Introduction: There is a significant increase in the number of children and adolescents diagnosed with autism spectrum disorder (ASD). The principle of collaboration with parents is one of the basic elements of comprehensive support provided to both children with ASD and their families. Research Aim: The aim of the research was a multi-faceted approach to the level of satisfaction of parents of children with ASD with the professional support and a search for personal traits and dispositions related to the level and various aspects of parents’ satisfaction with collaboration with specialists supporting their children and families. Method: The research was carried out in a group of 204 parents of children with ASD. The following measures were used: Family-Professional Partnership Scale (FPPS), Enabling Practices Scale (EPS), Ten Item Personality Inventory (TIPI) – TIPI-PL; Psychological Entitlement Scale (PES), and Gratitude Questionnaire (GQ-6). Results: The obtained results show an above-average satisfaction of parents with the support they receive. Significant predictors of the satisfaction of surveyed parents with the specialist support were the following personal characteristics and dispositions: gratitude, agreeableness, conscientiousness and openness. Conclusions: The results enable an initial assessment of satisfaction with formal support among parents of children with ASD. They also indicate selected personal dispositions related to a high level of satisfaction with the support received.

15

Program terapeutyczny ,,Autyzm relacyjnie. (Re)Integracja społeczna dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu mjących trudności w funkcjonowaniu w grupie rówieśniczej" - Inkubator WINS jako przykład oddziaływań pomocowych skoncentrowanych na budowaniu i rozwijaniu umiejętności relacyjnych, a tym samym wspieraniu procesu adaptacji społecznej uczniów autystycznych

63%

Gołaska P.

Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Gospodarki, seria Edukacja - Rodzina - Społeczeństwo

|

2019

|

nr 4

183-191

EN

Therapeutic intervention focused on building and developing relationship skills is a crucial element of well-prepared support program for pupils with autism spectrum disorders. An example of such intervention is „Autyzm relacyjnie. (Re)integracja społeczna dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu mających trudności w funkcjonowaniu w grupie rówieśniczej” a research grant of „Przepis na wielkopolską innowację społeczną – usługi opiekuńcze dla osób zależnych” Inkubator WINS by Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Poznaniu. Project „Autyzm relacyjnie (...)” has been carried out since October 2017 till December 2018. Its test phase had lasted six months and provided two hours of relationship therapy every day in four different educational institutions. Analysis of detailed descriptions of sessions prepared by therapists participating in the project and regular observation of therapeutic process showed that the intervention was successful and brought positive results in a form of (1) increase in levels of social and emotional competences of participating students and (2) their social inclusion (learning in the classroom together with peers). It seems that because of those positive results, the program “Autyzm relacyjnie” should be continued and developed so it could be implemented in a broaden way in varied educational institutions.

PL

Praca terapeutyczna skoncentrowana na budowaniu i rozwijaniu relacji jest podstawowym elementem dobrego programu edukacyjno-terapeutycznego dla uczniów z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Przykładem takich oddziaływań jest projekt „Autyzm relacyjnie. (Re)integracja społeczna dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu mających trudności w funkcjonowaniu w grupie rówieśniczej”, realizowany w ramach konkursu grantowego „Przepis na wielkopolską innowację społeczną – usługi opiekuńcze dla osób zależnych” – Inkubator WINS, prowadzonego przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Poznaniu. Projekt ten realizowany był od października 2017 roku i zakładał sześciomiesięczny okres testowania dwugodzinnego programu terapeutycznego w czterech zróżnicowanych pod względem charakteru i organizacji pracy placówkach edukacyjnych. Analiza materiałów opisowych sporządzonych przez terapeutów oraz systematyczna obserwacja procesu terapeutycznego w placówkach pozwoliły stwierdzić, że projekt przyniósł pozytywne rezultaty w postaci podwyższenia kompetencji społeczno-emocjonalnych biorących w nim udział uczniów oraz włączenia dzieci w grupę rówieśniczą (klasę) – w trzech przypadkach w pełni, a w jednym częściowo. Ze względu na pozytywne efekty realizowanych działań wydaje się, że program ten powinien być kontynuowany i rozwijany tak, aby mógł zostać wdrażany na terenie gotowych na to placówek edukacyjnych.

16

Uczeń z autyzmem wysokofunkcjonującym w szkole – studium przypadku

63%

Szafrańska A.

|

2017

|

nr 3(24)

118-134

PL

Artykuł prezentuje indywidualny przypadek ucznia – dziecka wysokofunkcjonującego z autyzmem. Pojęcie to odnosi się zwykle do osób o przeciętnej inteligencji i dobrych umiejętnościach językowych. Autyzm wysokofunkcjonujący nie jest jednostką diagnostyczną, ale terminem jeszcze używanym przez część lekarzy, psychologów, pedagogów. Obecnie uznaje się, że nie ma praktycznie żadnej różnicy między zespołem Aspergera a autyzmem osób wysokofunkcjonujących i oba terminy mogą być w praktyce klinicznej używane zamiennie. W tekście poruszane są również zagadnienia dotyczące zainteresowań i szczególnych uzdolnień osób z autyzmem.

EN

The article presents an individual case of a student with high-functioning autism. This term usually refers to people with average intelligence and good language skills. Highfunctioning autism is not considered a diagnostic unit but a term used by some doctors, psychologists and educators. Currently, there is practically no difference recognized between Asperger syndrome and high-functioning autism, and both terms can be used interchangeably in clinical practice. The article also deals with issues related to interests and special talents of people with autism.

17

Zaburzenia współwystępujące z autyzmem – uwarunkowania rozwojowe, symptomy kliniczne i dylematy diagnostyczne

63%

Winczura B.

|

nr 2

243-263

PL

Współchorobowość, współwystępowanie zaburzeń to terminy stosowane do opisu objawów, zespołów psychopatologicznych towarzyszących bądź pojedynczych nieprawidłowych cech zachowania. To obecność jednej lub więcej chorób (zaburzeń) w uzupełnieniu do choroby (zaburzenia) podstawowego lub skutek dodatkowych zaburzeń. U dzieci z zaburzeniami rozwojowymi występuje specyficzny model ewolucji oraz tendencja do rozwoju nie tylko jednego, ale kilku zaburzeń. Zjawisko to jest szczególnie widoczne wśród osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, Przyjmuje się nawet, ze współwystępowanie zaburzeń i chorób w tej populacji osób jest częstsze, a nieprawidłowy rozwój tyko w jednej sferze należy do rzadkości. Problematyka zależności między spektrum zaburzeń autystycznych a innymi zaburzeniami pokrewnymi jest niezwykle złożona i pociąga za sobą wiele dylematów diagnostycznych, zarówno z powodu niepewnych wyników badań naukowych oceniających rozpowszechnianie współwystępujących zaburzeń, jak i z uwagi na niezwykłą heterogenność obserwowaną w granicach spektrum autyzmu. Według ostatnich danych 70% osób ze spektrum autyzmu może mieć jedno zaburzenie współwystępujące, a 40% tej populacji dwa lub więcej zaburzeń dodatkowych (DSM-5, 2013). Treścią artykułu jest analiza współchorobowości i współwystępowania zaburzeń u osób ze spektrum autyzmu, ich uwarunkowań rozwojowych oraz trudności diagnostycznych wynikających ze złożoności patomechanizmu owego zjawiska.

EN

Comorbidity, co-occurrence of disorders are terms used to describe symptoms, accompanying psychopathological syndromes, or individual incorrect traits of behaviour. It is the presence of one or more diseases (disorders) in addition to basic disease (disorder) or the effect of additional disorders. In children with developmental disorders, there is a specific model of evolution and a tendency to develop not only one but several disorders. This phenomenon is particularly evident among people with autism spectrum disorders. It is even assumed that the co-occurrence of disorders and diseases in this population is more frequent, and incorrect development in only one sphere is rare. The issues of the relationship between the spectrum of autistic disorders and other related disorders is extremely complex and involves many diagnostic dilemmas, both due to the uncertain results of scientific studies evaluating the prevalence of co-occurring disorders and due to the unusual heterogeneity observed within the autism spectrum. According to the latest data, 70% of people with autism spectrum may have one coexistent disorder, and 40% of this population have two or more additional disorders (DSM-5, 2013). The content of the article is the analysis of comorbidity and co-occurrence of disorders in people with autism spectrum, their developmental conditions and diagnostic difficulties resulting from the complexity of the pathomechanism of this phenomenon.

18

Uczniowie z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera, na lekcji języka angielskiego w szkole podstawowej. Aspekt teoretyczny i praktyczny

51%

Jopek-Bizoń M. , Zawada A.

|

nr 1

401-421

EN

Contemporary education presents a lot of new challenges for teachers, students and their parents. Undoubtedly, teaching a foreign languages to children diagnosed with the autism spectrum constitutes one of the challenges within the framework of inclusive education. In the case of students with disabilities, it should be remembered that appropriate conditions for students’ educational development and their individual needs are essential. In addition, the teacher must take into account the individual abilities of the student and his willingness to work, and this can only be released if the teaching process is well planned and organized. The article presents current educational regulations related to students with Autistic spectrum disorder, the characteristics of these students, the relationships in inclusive education, the tasks and competences of the English teacher, with particular emphasis on his cooperation with the supporting teacher.

19

Doświadczenia ojców dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu – przegląd badań

51%

Szafrańska A.

|

2021

|

nr 42

85-95

EN

Nowadays, autism spectrum disorders (ASD) are diagnosed with increasing frequency. Regardless of the reasons that explain the phenomenon, more and more families are affected. Recent decades have seen an impressive increase in the number of studies covering a wide range of connected topics, including parenting. The results of ongoing research indicate that the effects of having a child with ASD – just like the disorder itself – are multifaceted, complex, and debilitating, affecting all areas in which parents and families function. Against the background of the global number of studies on parenting, there are only few that have focused on fathers of children with ASD as the subject of their inquiry. This article presents an overview of research findings focused on the experiences of parents, including the experiences of fathers.

PL

Zaburzenia ze spektrum autyzmu (autism spectrum disorders, ASD) obecnie diagnozowane są coraz częściej. Niezależnie od przyczyn wyjaśniających dane zjawisko zagadnienie to dotyczy coraz większej liczby rodzin. Ostatnie dekady przyniosły imponujący wzrost liczby badań obejmujących liczne wątki tematyczne w tym dotyczące rodzicielstwa a ich wyniki wskazują, że skutki posiadania dziecka z ASD podobnie jak samo zaburzenie są wieloaspektowe, złożone i obciążające, wpływając na wszystkie obszary funkcjonowania rodziców i rodziny. Na tle ogólnej liczby badań nad rodzicielstwem niewiele jest tych, które podmiotem swoich dociekań uczyniły ojców dzieci z ASD. Artykuł przedstawia przegląd wyników badań skoncentrowanych na doświadczeniach rodziców w tym na doświadczeniach ojców.

20

„Mój syn ma autyzm” – analiza narracji ojca

51%

Szafrańska A.

|

2021

|

nr 42

112-128

EN

Fatherhood is an important event in a man’s life. As an experience, it can be incredibly rewarding and developing but also stressful, especially when it involves a child with a developmental disability. Research shows that the effects of having a child with ASD – like the disorder itself – are multifaceted, complex, and debilitating in all areas where parents and family function. Recent years have brought increased interest in the experiences that fathers have when raising children with autism spectrum disorders. The number of studies conducted in both quantitative and qualitative paradigms is increasing. Fathers are becoming increasingly involved in the care and upbringing of their children which allows them to better understand their children’s needs and abilities. This article is a report on a study that aimed to explore the experiences of a father who has a child with ASD.

PL

Ojcostwo jest ważnym wydarzeniem w życiu mężczyzny. Może być doświadczeniem niezwykle satysfakcjonującym, rozwijającym, a także stresującym, zwłaszcza gdy dotyczy dziecka z zaburzeniami rozwoju. Jak wskazują badania skutki posiadania dziecka z ASD, podobnie jak samo zaburzenie, są wieloaspektowe, złożone i obciążające, wpływając na wszystkie obszary funkcjonowania rodziców i rodziny. Ostatnie lata przyniosły wzrost zainteresowania doświadczeniami ojców dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Liczba badań prowadzonych w paradygmacie ilościowym, jak i jakościowym wzrasta. Ojcowie coraz częściej angażują się w opiekę i wychowanie dziecka, co pozwala im lepiej poznać potrzeby i możliwości dziecka. Artykuł to doniesienie z badań, którego celem było poznanie doświadczeń ojca dziecka z ASD.