Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Ogólna charakterystyka i technologiczne wykorzystanie nasion szarłatu. Część I Ogólna charakterystyka szarłatu

Achremowicz B., Ceglińska A., Haber T., Hołownia J., Just K., Obiedziński M.

Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego

|

2015

|

nr 1

118--125

PL

Od wielu lat poszukuje się nowych możliwości wzbogacenia i urozmaicenia żywności, a żywności pochodzenia roślinnego w szczególności. Wynika to, przede wszystkim, ze znacznego zmniejszenia liczby gatunków roślin uprawianych, które wykorzystywane są do produkcji żywności. Jest to też następstwem, między innymi, znacznej intensyfikacji rolnictwa, wzrostu zainteresowania roślinami najłatwiejszymi w uprawie i dającymi najwyższe plony. Doprowadziło to do tego, że tylko kilka gatunków aktualnie uprawianych roślin dostarcza ponad 90% żywności pochodzenia roślinnego. W efekcie prowadzi to do wielu komplikacji, od nadprodukcji wielu roślin poczynając, poprzez degradację środowiska i skażenie gleb, a na znacznym zubożeniu żywności i żywienia kończąc. Można również doszukiwać się współzależności tego zjawiska z rozprzestrzenianiem się wielu chorób cywilizacyjnych. Poszukując racjonalnych sposobów zaradzenia zaistniałej, wysoce niekorzystnej sytuacji, zaczęto interesować się roślinami: • nowymi, dotychczas nie uprawianymi przez człowieka na szeroką skalę, • kiedyś (nawet przed wiekami), uprawianymi na szeroką skalę, ale aktualnie zapomnianymi, • uprawianymi do rewolucji chemiczno-technicznej, jaka miała miejsce w rolnictwie na przełomie XIX i XX wieku, • znanymi w jednych rejonach klimatycznych świata, a mniej znanymi w innych, • pozyskanymi genetycznie. Jedną z takich roślin, kiedyś uprawianą wykorzystywaną do celów żywieniowych na dość szeroką skalę, jest szarłat (amaranthus), zaliczany do grupy najstarszych roślin uprawowych, występujących już w czasach prehistorycznych, a przetrwałych do dziś.

EN

For many years one looks for new possibilities to enrich and increase variety of food and food of plant origin in particular. It results from decreasing variety of plant species grown and used for food production, intensification of agriculture and increasing interest in plants which are easiest to grow. Currently only few species grown provide over 90% of food of plant origin. It leads to numerous complications such as over production of numerous crops, environ-mental degradation, contamination of soils and serious impoverishment of nutrition. Numerous civilization diseases are also the possible result of this process. New plants started to gain interest as the result of the search for rational ways to solve these problems: • plants that have never been planted before, • plants that were popular hundreds year ago, but now days forgotten, • plants that were popular during the industrial revolution in the end of XIX and beginning of XX century, • plants from other climate zones, • new plants created by genetical research Amaranthus is one of the plants that was popularly planted and used as food in pre-historic times. It is one of the oldest plants being still in use.

2

Ogólna charakterystyka i technologiczne wykorzystanie nasion szarłatu. Część II. Technologiczne wykorzystanie nasion szarłatu

Achremowicz B., Ceglińska A., Haber T., Hołownia J., Just K., Obiedziński M.

Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego

|

2015

|

nr 2

105--111

PL

Intensyfikacja rolnictwa, preferowa-nie roślin najłatwiejszych w uprawie, a jednocześnie najplenniejszych, doprowa- dziło do znacznego ograniczenia liczby gatunków uprawianych na szeroką skalę, a tym samym wykorzystywanych w technologii żywności. Od kilkudziesięciu lat, poszukuje się roślin, które można byłoby uprawiać, a następnie wykorzystać w celu wzbogacenia żywności już wytwarzanej, albo uzyskać nowe, wysoko wartościowe produkty o atrakcyjnym i urozmaiconym składzie chemicznym oraz walorach organoleptycznych. Do roślin o dużych potencjalnych możliwościach wykorzystania należy, bez wątpienia, szarłat. Na skalę przemysłową można wykorzystać nie tylko nasiona szarłatu, ale także inne części rośliny, np. liście czy młode pędy, a nawet łodygi. Jeszcze większe możliwości wykorzys-tania dają produkty uzyskane z nasion szarłatu, takie jak mąka, płatki, kasze, olej, wyizolowana skrobia, a nawet otręby.

EN

Intensification of agriculture, prefe-rence for the easiest and most effective plants to grow, led to a significant reduction in the number of species cultivated on a large scale, and thus used for food production. For several decades, one has been looking for a plant that can be grown, and then used to enrich the already produced food, or get a new, high-value products with attractive and varied chemical composition and organoleptic qualities. Amaranth is undoubtedly a plant with high potential. These are not only its seeds that can be used on industrial scale, but also other parts of the plant: leaves, young shoots and even stems. Products derived from the seeds of amaranth such as flour, cereals, oil, starch isolated and even bran give even more possibilities.

3

Assessment of Content of Fat and Tocopherols in Seeds of Amaranthus in Relation to Diversified Fertilization with Macroelements

Skwaryło-Bednarz B.

Ecological Chemistry and Engineering. S

|

2012

|

Vol. 19, nr 2

273-279

EN

This study is based on the field experiment carried out in the years 2007-2008, on an individual farmer’s field in Bodaczow, near Zamosc. The aim of the experiment was to determine the influence of different dosages of NPK on the content of fat and homologous tocopherols in the seeds of two varieties of amaranth: Rawa and Aztek. The experiment was started on brown soil made from loess, with high content of P, K and Mg, and slightly acidic reaction (pH in l mol KClźdm–3 - 5.8). The experiment was started with split-plot method in three repetitions, and involved: two varieties of amaranthus (Rawa and Aztek), and 4 variants of fertilization with macroelements NPK (kg ź ha–1) (1 - object without any fertilization, 2 - 70 N, 50 P2O5, 50 K2O; 3 - 90 N, 60 P2O5, 60 K2O; 4 - 130 N, 70 P2O5, 70 K2O). The content of fat was marked in the seed with Soxhlet’s method, and á-, â-, ă- and ä-tocopherol with high performance liquid chromatography (HPLC). The study reveals that the amount of accumulated fat in the seeds of amaranthus largely depended on the variety of the plant and variant of fertilization with macroelements. Significantly high content of fat in the seeds was found at the fourth (the highest) level of fertilization with NPK. Higher content of fat in the seeds was determined in Aztec variety than Rawa. The varieties of amaranthus varied considerably in the content of: á-, â-tocopherol and their total amount. Higher content of á-tocopherol and its higher total amount was found in the seeds of Aztek variety, rather than Rawa. The seeds of Rawa variety had significantly more â-tocopherol than Aztek variety. Fertilization with growing dosages of NPK had a significant, positive influence only on the amount of á-tocopherol and its total amount.

PL

Podstawę pracy stanowi doświadczenie polowe przeprowadzono w latach 2007-2008 na polu rolnika indywidualnego w miejscowości Bodaczów k. Zamościa. Celem doświadczenia było określenie wpływu różnych dawek NPK na zawartość tłuszczu oraz homologów tokoferolu w nasionach dwóch odmian amaranthusa: Rawa i Aztek. Eksperyment założono na glebie brunatnej wytworzonej z lessu, o dużej zasobności w P, K i Mg oraz lekko kwaśnym odczynie (pH w l mol KClźdm–3 - 5,8). Doświadczenie założono metodą split-plot w trzech powtórzeniach. W doświadczeniu przyjęto następujące czynniki: dwie odmiany szarłatu (Rawa i Aztek) oraz 4 warianty nawożenia makroelementami NPK (kgźha–1) (1 - obiekt bez nawożenia, 2 - 70 N, 50 P2O5, 50 K2O; 3 - 90 N, 60 P2O5 60 K2O; 4 - 130 N, 70 P2O5, 70 K2O).

4

Influence of Contamination of Soil with Copper on the Activity of Dehydrogenases in Areas where Amaranthus is Cultivated

Skwaryło-Bednarz B.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2012

|

Vol. 19, nr 1-2

155-160

EN

The pot experiment investigated the influence of various dosages of copper (0, 20, 40, 80, 120 mg kg–1 of soil) on the activity of dehydrogenases in the soils in which amaranthus, Rawa variation, was cultivated. The pot experiment revealed that the highest activity of dehydrogenases could be observed when no fertilization with Cu was applied, and the lowest activity of dehydrogenases occurred with the highest dosage of Cu in the experimental pot. An increase in the activity of dehydrogenases was found in the control objects and objects where the lowest dosage of copper was applied in the investigated period (June–August––October). Addition of increased dosages of copper resulted in the decrease of the activity of dehydrogenases in the investigated months, as related to the control objects. Significant high negative correlations was found between the dosage of Cu that was applied and activity of dehydrogenases in the investigated months.

PL

W doświadczeniu wazonowym oceniano wpływ różnych dawek miedzi (0, 20, 40, 80, 120 mg kg-1 gleby) na aktywność dehydrogenaz w glebie pod uprawą szarłatu odmiany Rawa. W warunkach przeprowadzonego doświadczenia wazonowego najwyższą aktywnością dehydrogenaz charakteryzowały się obiekty bez zastosowanego nawożenia Cu, a najniższą obiekty z najwyższą dawką tego mikroelementu. Stwierdzono wzrost aktywności dehydrogenaz w obiektach kontrolnych oraz wraz z zaaplikowaną najmniejszą dawką miedzi w badanym okresie (czerwiec-sierpień-październik). Dodanie większych dawek miedzi przyczyniło się do zmniejszenia aktywności dehydrogenaz w badanych miesiącach w porównaniu z obiektami kontrolnymi. Stwierdzono, że obiekty z tymi dawkami wykazują wysokie istotne ujemne zależności pomiędzy zaaplikowaną dawka Cu a aktywnością dehydrogenaz w badanych miesiącach.

5

Wpływ temperatury na właściwości sorpcyjne nasion i mąki amaranthusau

Pałacha Z., Meus K.

Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego

|

2009

|

nr 2

41-48

PL

W artykule omówiono zagadnienie wyznaczania izotermy adsorpcji wody dla amaranthusa w trzech postaciach: nasion, mąki i nasion ekspandowanych (poppingu), w trzech różnych wartościach temperatury 5,25 i 40oC, w zakresie aktywności wody od 0,034 do 0,910. Stwierdzono, że izotermy dla badanych produktów miały przebieg sigmoidalny i należały do II typu izoterm zgodnie z klasyfikacją Brunauera i współpracowników. Modele GAB, Lewickiego i Oswina najlepiej opisywały otrzymane izotermy. Najwyższe wartości czystego izosterycznego ciepła adsorpcji wody stwierdzono dla mąki w zakresie równowagowej zawartości wody od 2,5 do 10 g wody/100 g s.s.b.

EN

In the paper water adsorption isotherms were determined for amaranth grains, flour and puffed grains using the static method at 5,25 and 40oC over a range of water activity from 0,034 to 0,910. The water adsorption isotherms had a compatible course with course of II type isotherms according to BET classification. The GAB, Lewicki and Oswin models gave the best fit to the experimental sorption data for all material tested. The highest values of net isosteric heat of water adsorption had the amaranth flour in the range of moisture content from 2,5 to 10,0 g water/100 g d.b. (fatfree).

6

Reaction of amaranthus to pollution of soil with copper

Skwaryło-Bednarz B.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2008

|

Vol. 15, nr 9

979-983

EN

In the pot experiment the influence of various dose of copper (O, 20, 40, 60, 80, 100, 120, 140 mg . kg-l of soil) on cropping and contents of copper in stalks, leaves, seeds, and roots of amaranthus, Aztec, c.v. has been investigated. The crops of overground parts and roots were determined. Also, contents of copper were determined in the plant material. It was observed that copper at dose of 100 mg' kg-l of soil caused over 10 % decrease in the crop of the analyzed plants. Maximum dosage of copper applied in the experiment (140 mg' kg-l of soil) caused a decrease in the crop of overground parts as well as roots (stalks by 27.4 %, leaves by 28.6 %, seeds by 43.9 %, and roots by 26.1 %). Contents of copper in amaranthus depended on plant organ. Capability of the investigated plant parts to uptake this element can be described as follows: stalks < leaves < seeds < roots. The statistical analysis that was carried out revealed many significant negative correlations between the applied dosage of copper and the crop of different organs of amaranthus plants, and positive correlations between the applied dosage of copper and contents of copper in the analyzed parts of plant material. Due to high ability of amaranthus to accumulate copper it may be used for rec1amation of soils polluited with the metal.

PL

W doświadczeniu wazonowym badano wpływ różnych dawek miedzi (0, 20, 40, 60, 80, 100, 120, 140 mg . kg-l gleby) na plonowanie i zawartość miedzi w łodygach, liściach, nasionach i korzeniach amarantusa odmiany Aztek. Określono plon części nadziemnych i korzeni. W materiale roślinnym oznaczono także zawartość miedzi. W wyniku badań stwierdzono, że miedź w dawce 100 mg . kg-l gleby powodowała ponad 10-procentowy spadek plonu analizowanych części roślin. Maksymalna dawka miedzi zastosowana w doświadczeniu (140 mg' kg-I gleby) spowodowała obniżenie plonu części nadziemnych i korzeni (łodyg 027,4 %, liści 028,6 %, nasion 043,9 % i korzeni 026,1 %). Zawartość miedzi w amarantusie uzależniona była od organu rośliny. Zdolność badanych części roślin do pobierania tego pierwiastka można uszeregować następująco: łodygi < liście < nasiona < korzenie. Przeprowadzona analiza statystyczna wykazała wiele istotnych ujemnych zależności pomiędzy zastosowaną dawką miedzi a plonem poszczególnych organów roślin amarantusa oraz dodatnich zależności pomiędzy zastosowaną dawką miedzi a jej zawartością w analizowanych częściach materiału roślinnego. Ze względu na dużą zdolność akumulacji miedzi przez amarantus jest celowe wprowadzenie tej rośliny do struktury zasiewów, głównie z przeznaczeniem na przemysłowe wykorzystania biomasy tej rośliny. Uprawa tego typu roślin może przyczynić się do zmniejszenia stanu degradacji chemicznej gleb zanieczyszczonych miedzią.

7

Propozycja technologii zupełnego zbioru biomasy z zanieczyszczonej gleby i jej wykorzystanie na cele energetyczne

Ulicny A., Koszel M.

Problemy Inżynierii Rolniczej

|

2007

|

R. 15, nr 2

37-42

PL

Zbiór - wyrywanie amarantusa wraz z korzeniami - wymaga dokładnej znajomości jego morfologicznych i fizycznych właściwości. Stwierdzono, że wysokość roślin wynosiła 0,75-1,48 m, lnu 0,65-1,3 m, grubość łodygi amarantusa 2-11,5 mm, lnu 0,5-3 mm, długość korzenia amarantusa 5-1,9 cm, lnu 60-100 cm. Siła potrzebna do wyrwania amarantusa wynosiła 1,5-1,8 kg, a lnu 0,5-0,8 kg. Porównując wyniki badań z lnem siewnym stwierdzono, że są podobne w zakresie wysokości roślin, grubości łodygi oraz siły potrzebnej do wyrwania. Większa siła potrzebna była podczas wyrywania amarantusa z powodu siewu w mulcz, dowodem czego jest krótki, rozgałęziony korzeń [Fabry 1957]. W przypadku większej liczby roślin na jednostce powierzchni oraz podczas siewu w mniejszym odstępie rzędów łodyga była cieńsza i mniej rozgałęziona oraz nastąpił rozrost korzenia głównego na niekorzyść korzeni bocznych. Również siła potrzebna do wyrywania była mniejsza przy większej liczbie roślin. Wyniki badań wskazują, że zbiór amarantusa można przeprowadzić wykorzystując maszyny i technologię do zbioru lnu. Ponadto roślinę tę można wykorzystać do celów energetycznych.

EN

Amaranthus plants take up the heavy metals from contaminated soils and cumulate these metals mostly in their root system. The technology of complete harvesting - uprooting of the whole amaranthus plants - needs the knowledge of their morphological and physical characteristics. Following parameters of amaranthus plants were measured and compared with the plants of cultivated flax, and respectively: plant height 0.75 - 1.48 m vs. 0.65 - 1.30 m; stem thickness 2.0 -11.5 mm vs. 0.5 - 3.0 mm; root length 5.0 -19.0 cm vs. 60-100 cm; uprooting strength 1.50 - 1.80 kg vs. 0.50 - 0.80 kg. In comparison with the sown flax, the amaranthus was similar in plant height and stem thickness. However, the strength of uprooting amaranthus plants was much higher as they were sparsely sown in unfilled soil of different fertility; thus the root system was relatively short but much branched. In the case of sowing larger number of plants per surface unit, at less distance between plants in a row, the stems were thinner and less branched at more intensively developed main (vertical) root, to disadvantage of the side roots; in such case the strength of plant uprooting was much less. Investigation results suggested the possibility of complete harvest of amaranthus plants with the use of machines and technology being applied at flax harvesting. Moreover, the whole biomass of amaranthus plants may be used as a renewable energy source.

8

Żywność bezglutenowa – legislacja i aspekty technologiczne jej produkcji

Hoffmann M., Jędrzejczyk H.

Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego

|

2007

|

nr 1

67-69

PL

W artykule dokonano przeglądu zagadnień prawnych dotyczących żywności bezglutenowej oraz składników recepturowych tego typu produktów. Podstawowymi surowcami wykorzystywanymi do produkcji żywności bezglutenowej są skrobie oraz mąki bezglutenowe - pszenna bezglutenowa, kukurydziana, ryżowa i ziemniaczana. Jako dodatki wzbogacające używane są ziarna (siemię lniane, ziarna dyni, sezamu, gryki, prosa), płatki zbożowe oraz orzechy. Częstym składnikiem jest też amarantus występujący w postaci surowego ziarna, poppingu i płatków.

EN

This work was carried out to analyse the composition of gluten-free products and legislation aspects concerning those group of food. Gluten-free wheaten and flours of corn, rice, potato are the most often used materials in production of his type of food. Natural enriching additives such as pumpkin grains, sesame, buckwheat, millet, also cereals and nuts are also used as well as amaranthus as raw grain, popping or flakes.

9

Badanie wpływu wilgotności ziaren amaranthusa na efekt ich zgniatania

Diakun J., Kaczor A.

Inżynieria Rolnicza

|

2005

|

R. 9, nr 9

43--49

PL

Standardową metodą rozdrabiania zbóż na mąkę jest ich przemiał na wlewniku walcowym. Badaniom na zgniatanie poddano pojedyncze nasiona amarantusa o różnej wilgotności w zakresie od 10 do .16%. Mierzono siłę zgniatania i obserwowano zachowanie się nasion w trakcie zgniatania Porównano zachowanie się nasion amaratusa z ziarnem pszenicy o standardowej wilgotności przemiałowej.

EN

Standard method of crushing the grains into flour is their grinding in the cylindrical pourer. Individual amaranthus seeds of different humidity from 10 to 16% were subjected to the crushing tests. The crushing force was measured and the behaviour of seeds while crushing was observed. The behaviour of amaranthus seeds was compared with the wheat grain of standard milling humidity.

10

Nietolerancja glutenu

Bartnik M.

Przemysł Spożywczy

|

1999

|

T. 53, nr 7

33-34

PL

W artykule przedstawiono niektóre ważniejsze problemy dotyczące celiakii (m.in. toksyczność białek prolaminowych, produkty bezglutenowe i problemy legislacyjne, wykorzystanie owsa, gryki i amarantusa w diecie bezglutenowej).

EN

Aspects of coeliac disease are discussed from the viewpoint of different problems connected with the dietetic therapy (e.g. toxicity of prolamins, gluten-free products and legal problems, oats, buckwheat and amaranthus in gluten-free diets).