Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Прийменниково-субстантивний комплекс у функції предикатива (на матеріалі української та німецької мов)

100%

Soliuk Ł.

Studia Ucrainica Varsoviensia

|

2018

|

tom 6

285-293

PL

This article focuses on the prepositional-substantive complex as a representant of the predicative relations in the Ukrainian and German sentence structures. Such structures function as predicative. Semantically they are an integral part of the expression informative potential. In the structure of simple semantically complicated sentences prepositional-case forms occupy the determinant members position that store semantic-syntactical relationship types with temporal, causal, conditional, and targeted functions.

2

Formanty kategorialne – ich miejsce w (semantycznej i formalnej) strukturze języka

100%

Topolińska Z.

Slavia Meridionalis

|

2018

|

tom 18

EN

Category formants – their place in (semantic and formal) language structure The author argues that the so-called category some of the grammaticalized segments of the corresponding semantic fields that are especially important for successful linguistic communication. She presents semantic categorical paradigms in Polish and in Macedonian, along with their formal correlates, i.e., categorical markers. She states that in the course of time, the old postpositional bound markers, suffixes and infixes are often eliminated, while the prepositional markers (prefixes, prepositions, verbal particles…) multiply. The Macedonian situation demonstrates that this type of evolution is accelerated in multilingual environment. Formanty kategorialne – ich miejsce w (semantycznej i formalnej) strukturze języka Autorka dowodzi, że tzw. formanty kategorialne należą do tych gramatycznych segmentów pól semantycznych, które są szczególnie ważne dla pomyślnej komunikacji językowej. Przedstawia semantyczne paradygmaty kategorii w języku polskim i macedońskim oraz ich formalne, tj. kategorialne, wskaźniki. Stwierdza, że z biegiem czasu stare, postpozycyjne, związane wskaźniki, sufiksy, infiksy, partykuły werbalne są często eliminowane, a wskaźniki przyimkowe (przedrostki, przyimki, cząstki słowne…) multiplikowane. Sytuacja w Macedonii świadczy o tym, że ten rodzaj ewolucji ulega przyspieszeniu w środowisku wielojęzycznym.

3

Kontext a sémantika predikátov

100%

Zouhar M.

|

nr 2

187-205

EN

According to contextualism a basic feature of (all) sentences is that their semantic content is not determined purely on the basis of semantic conventions and compositionality. In determining the meaning (use) of a sentence the context of use should also play a role, and that even when the sentence does not include indexical expressions. In this paper there is a critical analysis of the contextualist argumentation in favour of the claim that the meaning of predicates (or rather their use) is dependent on context. It is argued that (i) in many uses the meaning of the predicate is the only factor which determines the corresponding semantic conventions, and that (ii) the context of use usually plays a different role it does not lend extra ingredients to the expressed meaning, but only serves as the background for determining the truth-values of a given use of the sentence.

4

Shall in Present-Day English

88%

Lubańska M.

Academic Journal of Modern Philology

|

2012

|

tom 1

65-74

EN

The paper aims at presenting the contemporary usage of the verb shall in Modern English. The traditional principles governing the usage of shall constitute a complex paradigm in which the implications of different forms change according to the person of the subject. The statistics show that the verb shall experienced a dramatic fall in frequency of use between the early 1960s and 1990s. The author is aiming at presenting the evolution of the verb shall throughout the centuries, its reorganization and the way it has altered. The Old English shall expressed obligation/necessity whereas the Middle English usage indicated to the predicative element of the verb in question. Furthermore, the author explores the difference in application between will and shall. The semantic shift of 'shall' appears to be a natural consequence of the competition it lost to will. Moreover, in 'shall' seems to be retracting to the narrow niche of seldom usage. The article also indicates to the use of shall in present-day English both in American and British varieties. In American English, which is commonly assumed to be more advanced and open to change than British English, 'shall' seems to survive in the contexts where it expresses deontic meaning.

5

Alla ricerca dell’invariante semantica della preposizione da: un’analisi cognitiva del contesto predicativo

88%

Kwapisz-Osadnik K.

Kwartalnik Neofilologiczny

|

2019

|

nr 2

378-384

EN

In search of the invariant semantics of the preposition “da”: a cognitive analysis of the predicative context – The purpose of this article is to verify whether the semantic invariant of the preposition da [starting point allowing physical or mental movement] in the nominal context remains valid in the context of the verb. The analysis of the content of predicates that link to the preposition da will help to answer the question of the extent to which the choice of a preposition is determined by the knowledge of the experienced activities and/or the predicate itself (its selective features) or if it is the result of convention.

6

Składniowe środki kreacji świata przedstawionego w wierszach z tomu "Lutnia po Bekwarku" Jana Lechonia

75%

Dyszak A. S.

|

tom 14

349-366

XX

The personal and impersonal forms of verbs (in various grammatical modes and times) designate different plans for poetic expression: in the first person (I, we), in the second person (You) and in the third person (he/she/it, they). However, it is also possible that the determinant of any of these plans is not the form of any verb, but some other component of the sentence. The purpose of the analysis of poetic texts from "Lutnia po Bekwarku" by Jan Lechoń (London 1942) is an attempt to answer the questions: What personal forms of verbs the poet used and how he expressed the forms in the text of poems? What types of predicates these forms constitute? Is the grammatical category of persons expressed in their morphology (grammatical person) is identical to the semantic category of persons (semantic person)? What are other means of expressing of the semantic person?

7

Some Arguments for the Operational Reading of Truth Expressions

75%

Gomułka J. , Wawrzyniak J.

Analiza i Egzystencja. Czasopismo Filozoficzne

|

2013

|

nr 24

61 - 86

EN

The main question of our article is: What is the logical form of statements containing expressions such as “… is true” and “it is true that …”? We claim that these expressions are generally not used in order to assign a certain property to sentences. We indicate that a predicative interpretation of these expressions was rejected by Frege and adherents to the prosentential conception of truth. We treat these expressions as operators. The main advantage of our operational reading is the fact that it adequately represents how the words, “true” and “truth,” function in everyday speech. Our approach confirms the intuition that so-called T-equivalences are not contingent truths, and explains why they seem to be—in some sense—necessary sentences. Moreover, our operational readingof truth expressions dissolves problems arising from the belief that there is some specific property—truth. The fact that we reject that truth is a certain property does not mean that we deny that the concept of truth plays a very important role in our language, and hence in our life. We indicate that the concept of truth is inseparable from the concept of sentence and vice versa—it is impossible to explicate one of these concepts without appeal to the other.

8

Семантична типологія і мовна репрезентація неозначено-предметного суб’єкта

75%

Jasakowa N.

Studia Ucrainica Varsoviensia

|

2016

|

tom 4

311-324

PL

The article sets out to provide analyses of indefi nite-personal sentences as a way of language semantics representation regarding the peculiar third-person subject. It was defi ned that indefi nite-personal subject semantics is represented in sentences which consist of the verbal third-person singular predicate in the Present or Future Tense. It may also be represented in sentences which consist of the verbal predicate of neuter gender in the Past Tense in cases of a lack of the subject syntaxeme and are used in such functional variants as: indefi nite-uncertain, indefi nite-irrelevant, indefi nite-incomprehensible, and indefi nitelocative. They are the effect of the varieties of indefi niteness of semantics interaction with third-person semantics. This points to their personal subjects.

9

Determinanty uzgadniania formy orzeczenia z wyrażeniami z podmiotem towarzyszącym w historii polszczyzny

75%

Zbróg P.

Język Polski

|

2024

|

tom 104

|

nr 4

114-136

PL

Konstrukcje z tzw. podmiotem towarzyszącym występowały w języku polskim już w najdawniejszych tekstach. Wskaźniki ilościowe dowodzą, że przy szyku podmiot + orzeczenie od samego początku występowała wariantywność – postępująca w kolejnych wiekach – w zakresie uzgadniania formy czasownika przy takim podmiocie: z całym szeregiem lub z rzeczownikiem w mianowniku. Opis składni orzeczenia czasownikowego przy konstrukcjach z podmiotem towarzyszącym zdeterminowany został w przeważającej części opracowań Szoberowskim określeniem wyrażenia z + narzędnik mianem „towarzysza”. Zgodnie z tą tezą przyczyną dwojakiego dostosowania formy orzeczenia była realna ocena rangi referentów przez nadawcę: w wypadku równorzędności – do całości, w wypadku nierównorzędności – do członu mianownikowego. Niejasny status intencjonalności nadawcy odsunął na dalszy plan czynniki syntaktyczne na poziomie zdania. Choć jednoznaczne rozstrzygnięcie tego problemu prawdopodobnie nie będzie możliwe, przykłady opisane w artykule skłaniają do polemiki z dotychczasową opinią o jedynym determinancie w postaci rangi referentów. Liczne przykłady konkurujących typów składni w zdaniach stojących w jednym tekście z różnych faz niemal obok siebie wzmacniają hipotezę, że wahania co do uzgodnienia mogły wynikać z naśladowania składni – często wariantywnej – typowych podmiotów szeregowych.

EN

Structes with the so-called accompanying subject appeared in the Polish language already in the oldest texts. Quantitative indicators prove that with the subject + verb order there was variability from the very beginning – progressing in the following centuries – in terms of agreeing on the form of the verb with such a subject: with a whole series or with a noun in the nominative case. The description of the syntax of the verb predicate in groups with an accompanying subject was determined in most studies by Szober’s designation of the expression with + instrumental as “companion”. According to this thesis, the reason for the two-fold adjustment of the form of the judgment was the real assessment of the rank of the referents by the sender: in the case of equivalence – to the whole, in the case of non-equivalence – to the nominative element. The unclear status of the speaker’s intentionality pushed syntactic factors at the sentence level into the background. Although a clear solution to this problem will probably not be possible, the examples described in the article encourage polemics with the current opinion about the only determinant being the rank of referees. Numerous examples of competing types of syntax in sentences standing almost next to each other in one text from different phases strengthen the hypothesis that hesitation in agreement could result from imitation of the syntax – often variant – of typical serial entities.

10

Le paradoxe des verbes supports

75%

Fasciolo M.

|

2022

|

tom 34

1-24

EN

Light verbs are generally considered on semantic grounds: Light verbs are contrasted with predicative verbs because the former lack argument structure. In this paper, I argue that light verbs should rather be considered on syntactic grounds, i.e., in terms of the structure of the sentence. From this point of view, light verbs highlight the central property of verbs tout court: namely, to construct a VP. In § 1, I argue that only on this basis can light and predicative verbs be consistently contrasted. In §§ 2 and 3, I address the question of the structure of a VP with a light verb. In § 4, I address the question of the relationship between argument structure and semantic richness.

11

Modification de la polarité du verbe ou prédicat effacé ?

75%

Cholewa J.

Orbis Linguarum

|

2018

|

nr 50

29–36

EN

Change of the verb polarity or predicate deleted? Some French verbs, such as sortir, s’enfuir, s’éloigner, can be built with a preposition of polarity different from that of the verb: sortir dans, s’enfuir dans, s’éloigner vers. It is possible to consider these structures as the witness of deletion of a second verbal predicate: X sort (de la maison et entre) dans la rue, X s’éloigne (d’un endroit et s’approche) vers Y. We can see the same deletion in case of pluripolar verbs, which can be constructed with two prepositions (eg tomber).

12

Analiza właściwości składniowych i semantycznych ciągu tuż tuż

63%

Alsztyniuk D.

Prace Językoznawcze

|

2009

|

nr 11

9-20

EN

The purpose of this study was to examine the syntactic and semantics features of the expression tuż tuż in the Polish language. The research have proved that there were two homonymic units tuż tuż. The first one is the locative verb, the second one is probably predicative. I propose the following explication of this unit: tuż tuż 1: x dzieje się/znajduje się tuż tuż 'x dzieje się/znajduje się w takim miejscu, że potrzeba bardzo mało czasu, żeby być tam, gdzie dzieje się/znajduje się x’. tuż tuż 2: P tuż tuż: ‘P będzie w takim czasie, o którym będzie można powiedzieć: to czas P; czasu, do czasu o którym będzie można powiedzieć: to czas P, jest bardzo mało’.

13

Teoretyczne wybory, cięcia metodologiczne i przejścia między paradygmatami: trudności dialogu interdyscyplinarnego

63%

Kwapisz-Osadnik K. , Collinet F.

Półrocznik Językoznawczy Tertium

|

2018

|

tom 3

|

nr 2

EN

This article is an attempt to reflect upon the problem of choosing a theoretical approach. From another side, it touches upon the question of conducting scientific enquiry- in the face of the actual inter-disciplinary turn taken in some fields of research. The starting point of these reflec-tions in this particular field will be the concept of interdisciplinarity as understood in France and the claims of the New Rhetorics which can themselves be understood as being interdiscipli-nary. Moreover, the New Rhetoric can be used to describe a dialogue between different disci-plines. In reference to the concept of predicate, which has different meanings in the fields of French and Polish linguistic research, the present article will touch upon fundamental dilemmas, mis-understandings and difficulties in scientific debate and the problems which stem from the dif-ferences between the French and Polish academic traditions. In this context, the New Rhetoric could play the role of a platform for dialogue between researchers representing different scien-tific traditions, because on the one hand, the New Rhetoric takes into account the relation be-tween the researcher’s formation and his prior representations concerning the matter. On the other hand, the New Rhetoric introduces the term 'plasticity of notions' based on which argu-mentation can be founded or based. In conducting research founded on interdisciplinary dia-logue it is important to adopt “a view from afar” (Levi-Strauss 1983); or, in other words, to maintain a certain distance from one's discipline, tradition and a way of querying, so that our scientific works would become comprehensible for scholars representing different disciplines and above all, to enable a dialogue within the framework of those disciplines.

PL

W niniejszym artykule podjęto próbę refleksji nad problemem wyboru zaplecza teoretycznego z jednej strony, a kwestią prowadzenia wywodu naukowego z drugiej - w obliczu współczesnego interdyscyplinarnego kierunku badań. Punkt wyjścia rozważań w tym zakresie stanowi rozumienie interdyscyplinarności we Francji oraz tezy Nowej Retoryki, ktόre same mogą być rozważane jako interdyscyplinarne. Co więcej Nowej Retoryki można używać, żeby opisać dialog między rόżnymi dyscyplinami. Odnosząc się do pojęcia predykat inaczej rozumianego w obszarze polskich i francuskich badań językoznawczych, w artykule opisano podstawowe dylematy, niezrozumienia i trudności w dialogu naukowym, wywodzącym się z różnych (francuskiej i polskiej) tradycji uniwersyteckich. W tym kontekście Nowa Retoryka mogłaby odegrać rolę platformy dialogu między badaczami reprezentującymi różne tradycje naukowe, gdyż z jednej strony bierze pod uwagę związek między i formacją badacza a przedwstępnymi postanowieniami, a z drugiej strony wprowadza termin "rozciągłość pojęć", na którym argumentacja może opierać się. W prowadzeniu badań opartych na dialogu interdyscyplinarnego ważne jest "spojrzenie oddalone" (Lévi-Strauss, 1983), czyli pewien dystans do swojej dyscypliny, tradycji i dociekań tak, aby nasze prace naukowe stały się dostępne dla badaczy reprezentujących inne dyscypliny, ale przede wszystkim, aby możliwy był dialog w ramach tych samych dyscyplin.

14

Les équivalences discursives et les suites préconstruites

63%

Gross G.

|

2020

|

tom 32

21-58

EN

A given predicate is defined by a set of properties which combine and which automatically generate all the sentences it allows. Among them, we note the number and the semantic class of the arguments which characterize it, the adjectival and adverbial modifiers which can be added tothe scheme of arguments as well as all the transformations which affect each of these units. The speaker is responsible for attributing to sentences the set of all the forms that language allows him to generate. What has just been said can be considered as a definition of syntax.But this situation is far from exhausting the description of a language. J. Dubois and especially Maurice Gross have devoted large-scale work to fixed expressions, that is to say, to the restrictions relating to the combinatorics usually observed around a given predicate. These studies have focused on the limitations of grammar rules as they are generally described. These two authors have drawn up lists of tens of thousands of “fixed” verbs and have highlighted the limits of this fixing. However, they made an observation without highlighting the causes of the fixing, which is a much more complex linguistic fact than this work suggests. The purpose of this article is twofold. On the one hand, it emphasizes what can be called discursive equivalences: in a given situation, the same idea can be translated by expressions which have no obvious link between them, as in: con comme la lune, con comme un balai, con comme une baleine, con comme une bite, con comme une valise. Another example: voici belle lurette, voici longtemps, voici un temps fou, voici une paille, voici une paye. It goes without saying that the speaker is not master of these expressions, because they are written in the language. This article shows that these equivalences are very numerous. On the other hand, I. Mel’čuk initiated important work on pragmatemes. Again the “regular” syntax is defective. All these cases are in fact examples of pre-constructed sequences, of which this article attempts to make a first classification. These sequences are explained by specific communication conditions as seen with these examples:a) Doubt or reluctance in the face of information that one can hardly believe:à d’autres !, à d’autres mais pas à moi !, à d’autres mais pas à nous ! b) Criticism of a work that is considered null and uninteresting:c’est de la bouillie pour les chats, c’est de la bricole, c’est de la briquette, c’est de la couille,c’est de la merde, c’est de la piquette, c’est du flan, c’est du pipeau, c’est du vent.This is long-term work, which allows us to renew certain theoretical perspectives.

15

Il ne faut pas se laisser tromper par la langue : entre syntaxe et sémantique

63%

Śmigielska B.

|

2022

|

tom 34

1-19

EN

In this article, Beata Śmigielska describes the questions used to determine the number and nature of arguments of predicates within the framework of Stanisław Karolak’s semantics-based grammar. Since syntactic structures do not directly reflect the semantic structures of predicates, the distinction between arguments and adjunct elements (modifiers) often becomes problematic. This fact is related to the lack of a single methodology by which this can be done in a simple and unambiguous way, resulting in different results of analyses of the same predicates. To solve this problem, it is necessary clearly to define the theory within which we work, because it is the adopted perspective and its well-defined principles that will decide both the path of thought during the research and its results. In her analyses of the selected predicates, Śmigielska defines the tools that can be used in predicate description such as the semantic decomposition of predicates into simpler elements, supplemented, where necessary, by contradiction tests and paraphrasing.

16

Ten film byl(a) pohádka

63%

Hrdlička M.

Bohemistyka

|

2018

|

nr 1

76-78

EN

In some cases a predicate formed by a copulative verb být (to be) and a noun in nominative case may be expressed in two different agreement forms in past tense: that is either with the noun in position of a subject (Ten film byl pohádka), or with the noun forming a verbo-nominal predicate (Ten film byla pohádka). For an easier distinction of the grammar role of these nouns, especially in scholarly and journalistic texts, a noun in nominative case represents a subject and a noun in instrumental case represents a predicative noun.

CS

V případě predikátu, který tvoří sponové sloveso být a jméno v nominativu, dochází k situacím, kdy je v komunikaci možná dvojí shoda predikátového slovesa v minulém čase, a to buď se jménem v roli subjektu (Ten film byl pohádka), nebo se jménem, kteří tvoří verbonominální predikát (Ten film byla pohádka). Z důvodu snadnějšího odlišení gramatické role obou jmen se zejména v odborném textu a v publicistice ponechá jméno v subjektu v nominativu a „přísudkové jméno“ figuruje v instrumentálu.

17

Prédicats en tant qu’expressions des relations du concept ? Étude des termes juridiques polonais et français du ‘mariage’

51%

Śliwa D.

Roczniki Humanistyczne

|

2017

|

tom 65

|

nr 8: Lingwistyka korpusowa i translatoryka

59-73

FR

La méthode d’analyse proposée dans l’article est basée sur la métaphysique réaliste. La structure ontologique (représentation conceptuelle de la réalité) est élaborée à partir du savoir des spécialistes et elle est liée avec le sens des termes. Les composantes conceptuelles sont exprimées en langue par les prédicats qui obtiennent le statut de terme dans un texte spécialisé. Sur les exemples des termes polonais et français désignant le même concept ‘mariage’ dans le Code de Droit Canonique (1983) l’auteur démontre que les prédicats nominaux et verbaux expriment différents aspects du concept (profils), qu’ils sont liés entre eux et qu’ils forment un tout cohérent. L’analyse des textes bilingues parallèles fait voir que les termes polonais et français ont différents prédicats (modes des dénommer des composantes conceptuelles). Les différences apparaissent aussi au niveau du texte qui obéit aux normes stylistiques. Le fait de relier le niveau de l’analyse conceptuelle à la dimenson lexicale et syntaxique du discours donne aussi des propositions méthodologiques pour le traitement automatique du langage naturel.

PL

Zaproponowana w artykule metoda analizy oparta jest na metafizyce realistycznej. Struktura ontologiczna (reprezentacja konceptualna rzeczywistości) opracowana jest na podstawie wiedzy specjalistów oraz powiązana ze znaczeniem terminu. Narzędziem wyrażania komponentów konceptualnych w języku są predykaty, które w tekście specjalistycznym otrzymują status terminu. Na przykładzie polskich i francuskich terminów tego samego konceptu ‘małżeństwo’ w Kodeksie Prawa Kanonicznego (1983) Autorka pokazuje, że predykaty rzeczownikowe i czasownikowe wyrażają różne aspekty konceptu (profile), są ze sobą powiązane relacjami przyczynowo-skutkowymi i tworzą pewną spójną całość. Analiza korpusów dwujęzycznych równoległych pokazuje, że terminy polskie i francuskie mają różne predykaty (sposoby nazywania komponentów konceptualnych). Różnice pojawiają się także na poziomie tekstu, który odpowiada normom stylistycznym. To połączenie poziomów analizy konceptualnej z warstwą leksykalną i składniową dyskursu proponuje także wskazówki do bardziej precyzyjnego opracowania faktów językowych w językoznawstwie komputerowym.

EN

The method of analysis proposed in the article is based on realistic metaphysics. The ontological structure (conceptual representation of reality) is developed on the basis of specialists’ knowledge and related to the meaning of the term. The tool for expressing conceptual components in a language are predicates that receive the status of a term in the specialized text. On the example of Polish and French terms of the same concept ‘marriage’ in the Code of Canon Law (1983), the author shows that noun and verbal predicates express different aspects of the concept (profiles), are related to cause and effect relations and form a coherent whole. The analysis of parallel bilingual texts shows that Polish and French terms have different predicates (ways of naming conceptual components). Differences also appear at the level of the text, which corresponds to stylistic standards. This combination of conceptual analysis levels with the lexical and syntactic layers of the discourse also gives tips for more precise elaboration of linguistic facts in computer linguistics.

18

Analogia w służbie realizmu metafizyki i antropologii

51%

Krzanowski J.

Tarnowskie Studia Teologiczne

|

2013

|

tom 32

|

nr 2

EN

1. In this article we presented a metaphysical analysis of the analogy, presenting it as an essential condition for ontological and cognitive realism.2. We use analogy every day, both in philosophy and in ordinary life, expressing ourselves, description of reality, etc.3. The analogy is briefly saying “similarity of dissimilar”.4. The analogy occurs in the ontological, cognitive and language aspect (predication), providing them with realism. The main aspect is the aspect of the ontic.5. Apart from realistic analogy, there is also the analogy in poetry and language of mysticism, called a metaphor or parable. However, it is connected with subjective and experiential human world.6. The analogy exists primarily as a way of cognition, which reveals ontological pluralism of the world. This cognition is a reflection of analogical being in terms of its constituent compositions and both intra-being (integrating parts, essence and existence, substance and accidents, matter and form, act and potency, etc.) and inter-beings relations.7. The analogy of cognition is realized as: metaphorical analogy, analogy of attribution and the analogy of general and transcendental proportionality.8. In the predication we have to deal with analogy of predicates and the analogy of the predicate rule.9. The analogical inference is an extension of analogy of predication.

PL

1. W niniejszym artykule przedstawiliśmy analizę metafizyczną analogii, ukazując ją jako nieodzowny warunek realizmu bytowego i poznawczego.2. Analogią posługujemy się na co dzień i to zarówno w filozofii, jak i w zwykłym życiu, wyrażaniu się, opisie rzeczywistości itd.3. Analogia to najkrócej mówiąc „podobieństwo w niepodobieństwie”.4. Analogia występuje w aspekcie bytowym, poznawczym i językowym (orzekanie), zapewniając im realizm. Podstawowym aspektem jest aspekt bytowy.5. Analogia metaforyczna (metafora, parabola etc.) może też występować w funkcji pozarealistycznej, w poezji lub w języku mistyki. Wówczas bardziej jest związana ze sferą subiektywną i przeżywaniową człowieka.6. Analogia występuje przede wszystkim jako sposób poznania, który ujawnia nam pluralizm bytowy świata. To poznanie jest odzwierciedleniem analogicznego bytu i to w aspekcie jego konstytutywnych złożeń i relacji tak wewnątrzbytowych (części integrujące, istota i istnienie, substancja i przypadłość, materia i forma, akt i możność etc.), jak i międzybytowych.7. Analogia poznania realizuje się jako: analogia metaforyczna, atrybucji, proporcjonalności ogólnej i transcendentalnej.8. W orzekaniu mamy do czynienia z analogią orzeczników i samego orzekania.9. Rozwinięciem analogii orzekania jest analogia wnioskowania.

19

Внутренняя и внешняя семантика глаголов социальных отношений (на материале русских глаголов победы и поражения)

44%

Десюкевич О.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica Rossica

|

2019

|

nr 18

71-83

EN

The article discusses motivational semantic models in the lexical-semantic group победить/ понести поражение (win/lose) as well as determining the sources of expansion of the group driven by the verbs of movement, physical impact, destruction, and possession. Structures of the verbs of the group are described along with their compatibility and common ways of filling the actant position. The description of the semantics of verb units made it possible to discover a regularity in the semantic transformation of social relation predicates into the predicates of the psychological state of “winning,” “overcoming” and to determine the meanings explicated at the level of internal and external semantics. The author referred to dictionaries of various types, corpuses, and selected texts. The main methods used are semantic modeling and constructional profiling.

RU

В настоящей статье были описаны мотивационные семантические модели в лексико-семантической группе победить/понести поражение, определены источники пополнения группы за счет глаголов движения, физического воздействия и разрушения, владения. Описаны конструкционные профили первичных и вторичных глаголов группы, а также их сочетаемость, типичные способы заполнения актантных позиций. Описание семантики глагольных единиц позволило обнаружить регулярность семантического преобразования предикатов социальных отношений в предикаты психологического состояния победить, побороть, пересилить кого > победить, побороть, пересилить что в ком, определить смыслы, эксплицируемые на уровне внутренней и внешней семантики. Для получения результата были изучены словари разного типа, корпусные данные и самостоятельно отобранные тексты. Основными использованными методами являются семантическое моделирование и конструкционное профилирование.

20

Rola negacji w opisie świata według arystotelesowskiej Metafizyki

38%

Bigaj J.

|

nr 2

265-291

PL

Pojęcia „byt” i „niebyt” weszły do języka filozoficznego, dając podstawę ontologii i meontologii, jako odpowiedniki greckich wyrażeń to on i to me on (urzeczownikowionych form, pozytywnej i negatywnej, imiesłowu czasownika einai. Wyrażenia te w oryginale nie oznaczały jednak pierwotnie nic przedmiotowego, lecz pełniły funkcję nazw metajęzykowych, reprezentujących spójkę zdaniową ‚einai’ we wszystkich jej formach, a najogólniej – jej formę twierdzącą i przeczącą. Sama zaś spójka ta, w której późniejsza filozofia dopatrzyła się znaczenia egzystencjalnego „istnieć”, pełniła tylko funkcję pustego znaczeniowo łącznika predykatów. Z czasem imiesłów o]n zaczął być stosowany jako uniwersalna nazwa wszelkich predykatów. Wymienione wyrażenia stały się centralnymi w greckiej terminologii filozoficznej dzięki zainicjowanym przez Parmenidesa sporom na temat roli negacji w opisie świata. Sam Parmenides zaproponował zupełne wykluczenie zdań negatywnych jako opisujących przez eliminację, i stworzył system pozytywno monistyczny, zarzucający wielość, podzielność i zmienność. Późniejsi filozofowie wystąpili w obronie negacji, zwalczając związane z nią paradoksy, jakie wysuwali eleaci, a potem sofiści. Platon zauważył, że nie da się bez zastosowania negacji opisać wielości rzeczy, wyróżnił też negację względną, która nie każe niczego eliminować, a pozwala tylko na konfrontację jednych rzeczy z innymi. Według atomistów podzielność rzeczy fizycznych zmusza do przyjęcia ich złożoności z elementu pozytywnego w postaci nieprzenikliwego ciała oraz czynnika, któremu trzeba odmówić wszelkich cech, tj. pustki. Wreszcie Arystoteles, analizując proces zmiany, uzasadniał niesprzeczność twierdzenia, że coś powstaje z „nie będącego” i „będącego”, przy założeniu, że pierwsze rozumie się jako bycie aktualne, drugie – potencjalne. We wszystkich tych koncepcjach nie ma teorii czegoś nieistniejącego, są tylko propozycje wskazania takich aspektów rzeczywistości, w których wyjaśnianiu uzasadnione jest stosowanie negacji. Forma twierdząca i przecząca powyższych wyrażeń prowokowała także refleksję nad zagadnieniem prawdy i fałszu. Zauważono, że służą one w języku potocznym nie tylko do stwierdzania zgodności lub niezgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, ale także jako formuły asercji i odrzucania.