Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Chemiczne oblicze czekolady

Niziurska Natalia, Skokoń Magdalena

Analit

|

2023

|

Nr 13

39--45

PL

Czekolada od początku swojego istnienia uważana była za afrodyzjak, źródło mądrości i energii, a nawet stosowana jako lokalna waluta. Już w VII w n.e. Majowie przyrządzali napój z ziarna kakaowego zwany ,,gorzką wodą’’, który spożywany był wyłącznie przez arystokrację oraz podczas obrzędów religijnych, a według ludowych wierzeń stanowił również pokarm bogów. Od chwili zerwania ziarna kakaowca do momentu wzięcia pierwszego kęsa czekolady, chemia odgrywa ważną rolę, ponieważ wpływa na kolor, smak, konsystencję i aromat. Walory te są zasługą wielu procesów chemicznych i biologicznych, które zachodzą na wszystkich etapach obróbki ziarna. Otrzymana tabliczka szczęścia zawiera nie tylko pewną ilość substancji o działaniu psychoaktywnym jak np. kofeinę czy teobrominę, ale również szereg składników mineralnych, witamin oraz polifenoli. Po spożyciu czekolady wspomniane chemikalia działają „magicznie”, subtelnie wpływając na mózg i ciało, co potwierdza wiele naukowych badań. Pomimo trendu na prowadzenie zdrowego trybu życia, dietetycy nie odradzają spożywania czekolady, a wręcz wskazują na jej działania prozdrowotne m. in. leczenie chorób układu krążenia, anemii, dolegliwości związanych z układem nerwowym oraz korzystny wpływ na samopoczucie. Jednak mimo powstałej listy 100 dolegliwości, którym czekolada może zaradzić należy mieć na uwadze również niepożądane następstwa i przeciwskazania do jej spożywania.

EN

From its earliest days, chocolate has been considered an aphrodisiac, a source of wisdom and energy, and has even been used as local currency. As early as the 7th century AD, the Maya made a beverage made from cocoa beans called 'bitter water', which was consumed only by the aristocracy and during religious ceremonies and, according to folk beliefs, was also the food of the gods. From the moment the cocoa bean is picked to the moment the first bite of chocolate is taken, chemistry plays an important role by influencing colour, flavour, texture and aroma. These qualities are due to the many chemical and biological processes that take place at all stages of the bean's processing. The resulting slab of happiness contains not only a certain amount of substances with psychoactive effects such as caffeine or theobromine, but also a number of minerals, vitamins and polyphenols. When chocolate is consumed, the aforementioned chemicals have a "magical" effect, subtly influencing the brain and body, as confirmed by many scientific studies. Despite the trend towards a healthy lifestyle, nutritionists do not discourage the consumption of chocolate; in fact, they point to its health-promoting effects, including the treatment of cardiovascular disease, anaemia, ailments related to the nervous system and its beneficial effects on well-being. However, despite the resulting list of 100 ailments that chocolate can remedy, we should also be aware of the undesirable consequences and contraindications to its consumption.

2

Fakty i mity o sokach

Groele Barbara

Przemysł Spożywczy

|

2022

|

T. 76, nr 6

19--22

PL

Jakość soków owocowych i warzywnych ściśle regulowana jest unijnymi oraz krajowymi przepisami. Soki nie mogą zawierać substancji konserwujących, sztucznych barwników, aromatów czy substancji słodzących, a soki owocowe również dodanych cukrów. Podczas produkcji i utrwalania można stosować tylko metody fizyczne. W.sokach znajduje się wiele cennych mikro- i makroelementów, które niezbędne są do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka i wspomagają go w walce z chorobami cywilizacyjnymi. To właśnie dlatego soki mogą mieć tak pozytywny wpływ na nasze zdrowie. Zgodnie z zaleceniami ekspertów szklanka soku może stanowić jedną z pięciu zalecanych porcji warzyw i owoców.

EN

The quality of fruit and vegetable juices is strictly regulated by both European and country regulations. Juices may not contain preservatives, artificial colourings, flavours or sweeteners. In the case of fruit juices, it is also not to added sugar allowed. Only physical methods can be used during production and preservation. Juices contain many valuable micro- and macroelements necessary for the proper functioning of our body and to supporting the fight against civilization diseases. This is why juices can have such a positive effect on our health. According to expert recommendations, a glass of juice can be one of the five recommended servings of vegetables and fruits.

3

Wpływ składników mineralnych, rozpuszczonych w wodzie pitnej, na organizm człowieka

Adamczyk-Lorenc Anna, Derkowska-Sitarz Monika

LAB Laboratoria, Aparatura, Badania

|

2021

|

R. 26, nr 1

32--36

4

Składniki mineralne i pierwiastki śladowe w wodach butelkowanych dostępnych na polskim rynku

Włodyka-Bergier Agnieszka, Bergier Tomasz, Gajewska Dominika, Stańkowska Emilia

Przemysł Chemiczny

|

2019

|

T. 98, nr 9

1463--1465

PL

Oznaczono zawartości podstawowych składników mineralnych (Na, K, Mg, Ca) oraz pierwiastków śladowych (Mn, Cu, Cr, Zn, Pb, Ni, Cd, Sb, As) w wybranych wodach butelkowanych dostępnych na polskim rynku. Do badań wyselekcjonowano 9 najpopularniejszych marek naturalnych wód mineralnych, 7 wód źródlanych oraz 6 wód leczniczych. Oznaczenia jonów nieorganicznych oraz jonów metali prowadzono z wykorzystaniem metody płomieniowej i grafitowej ASA (atomowa spektrometria absorpcyjna). Wykonano 2 serie oznaczeń. Na podstawie uzyskanych wyników dokonano analizy i oceny składu chemicznego w wytypowanej grupie wód butelkowanych.

EN

Contents of selected elements were detd. in mineral, spring and therapeutic waters by at. absorption spectrometry and compared to their permissible values in the relevant stds. The contents of Mn and Ni in the mineral and therapeutic waters were higher than the permissible ones.

5

Zawartość makroelementów w wybranych gatunkach grzybów jadalnych

Kuziemska Beata, Wysokiński Andrzej, Pakuła Krzysztof, Jaremko Dawid, Czapliński Krzysztof

Inżynieria Ekologiczna

|

2019

|

Vol. 20, nr 4

1--4

PL

Celem przeprowadzonych badań było określenie zawartości wybranych makroelementów – N, P, K, Ca, Mg, Na i S w grzybach pochodzących z upraw celowych – pieczarce białej i brązowej (Agaricus bisporus) oraz boczniaku ostrygowatym (Pleurotus ostreatus). Grzyby zakupiono w sklepach lokalnych sieci handlowych w Siedlcach. Zawartość azotu ogółem oznaczono metodą analizy elementarnej na analizatorze CHN z detektorem przewodności cieplnej (JDC), natomiast pozostałych pierwiastków metodą spektrometrii emisyjnej z plazmą indukcyjnie wzbudzoną, po wcześniejszej mineralizacji na „sucho” w piecu muflowym w temperaturze 450°C i rozpuszczeniu popiołu w 10% roztworze HCl. Badania wykazały istotne zróżnicowanie zawartości składników mineralnych w analizowanych gatunkach grzybów. Najwięcej N, P, K, Ca, Na i S zawierały owocniki pieczarki brązowej a Mg boczniaka ostrygowatego. Najmniej N, P, K, Ca, Na i S oznaczono w owocnikach boczniaka ostrygowatego a Mg w pieczarce białej.

EN

The aim of the study was to determine the content of selected macroelements - N, P, K, Ca, Mg, Na and S in mushrooms from target crops - white and brown mushrooms (Agaricus bisporus) and oyster mushrooms (Pleurotus ostreatus), which were purchased in stores of local retail chains. Total nitrogen content was determined by elemental analysis on a CHN analyzer with the thermal conductivity detector (TCD), while the other elements by inductively coupled plasma atomic emission spectrometry (ICP-AES), after dry digestion in a muffle furnace at 450°C and dissolution of ash in 10% HCl solution. The conducted research revealed a significant diversity of the chemical composition in the analyzed species of mushrooms. The highest content of N, P, K, Ca, Na, S were determined in the fruiting bodies of the brown mushrooms, and Mg - in oyster mushrooms. The smallest content of N, Ca, Na and S was found in the fruiting bodies of the oyster mushrooms and Mg - in white mushrooms.

6

Effect of differential nitrogen fertilization on the nutritive value of fodder mallow (Malva verticillata L.) and maize (Zea mays L.) Eurostar variety

Zielewicz W., Wróbel B.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2018

|

Vol. 63, nr 3

151--156

EN

The aim of the research was to determine and analyze chemical and biological properties of fodder mallow and maize (Eurostar variety) as well as opportunities of their cultivation in pure sowing and when dedicated to fodder. The research was carried out in the years 2011-2012. Plant research material came from field cultivations of fodder mallow (Malva verticillata L.) and maize (Zea mays L.) located on Experimental Station of the Department of Grassland and Natural Landscape Sciences at Poznań University of Life Sciences located in Brody Experimental Farm (52° 43’ N, 16° 30’ E). The research material consisted of fodder mallow plants and maize cultivars Eurostar variety FAO 240. Experimental blocks in three applications formed three variants of nitrogen fertilization: 120 (control), 160 and 200 kg of N·ha-1. Larger doses of nitrogen enhanced a content of crude proteins both in the case of fodder mallow and maize. In the case of soluble sugars, larger amounts of applied nitrogen resulted in an increase of this component in maize and a decrease – in fodder mallow. An advantage of fodder mallow over maize consists in a higher richness in mineral components (especially calcium, phosphorus and potassium). Fodder mallow and maize accumulated similar amounts of silicon, which is favorable for the nutritional value of the obtained fodder. Fodder mallow surpasses maize when the content of crude proteins is concerned. However, a smaller amount of sodium and a higher amount of nitrate nitrogen in fodder mallow may not be positive.

PL

Celem badań było określenie i poznanie właściwości chemicznych i biologicznych malwy pastewnej i kukurydzy odmiany Eurostar oraz możliwości jej uprawy w siewie czystym z przeznaczeniem na cele pastewne. Prace badawcze nad tym gatunkiem prowadzono w latach 2011-2012. Materiałem badawczym były rośliny malwy pastewnej i kukurydzy odmiany Eurostar FAO 240 pochodzące z polowych upraw malwy i kukurydzy zlokalizowanych na terenie Rolniczego Gospodarstwa Doświadczalnego Brody, Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu (52° 43’ N, 16° 30’ E). Doświadczenie w układzie bloków losowanych w trzech powtórzeniach tworzyły trzy warianty nawożenia azotem: 120 (kontrola), 160 i 200 kg N·ha-1. Zwiększenie dawek nawożenia azotem wpływało korzystnie na wyższą zawartość białka zarówno w roślinach malwy pastewnej, jak i kukurydzy. W przypadku cukrów rozpuszczalnych zwiększenie ilości aplikowanego azotu skutkowało wzrostem zawartości tego składnika w kukurydzy oraz jego zmniejszaniem w roślinach malwy. Zaletą malwy w porównaniu do kukurydzy jest wyższa zasobność w składniki mineralne, zwłaszcza w wapń, fosfor i potas. Malwa pastewna i kukurydza gromadziły podobne ilości krzemu. W ocenie zawartości białka ogólnego malwa zdecydowanie przewyższa pod tym względem kukurydzę. Mankamentem składu pokarmowego malwy pastewnej jest niższa zawartość sodu oraz większe niż u kukurydzy ilości kumulowanego azotu azotanowego pod wpływem wzrastających dawek azotu. Analiza laboratoryjna materiału roślinnego malwy pochodzącej z różnych wariantów nawożenia azotem pozwoliła na aktualną analizę składu pokarmowego i pozytywną ocenę możliwości ponownego wykorzystania tego gatunku do uprawy z przeznaczeniem na paszę dla bydła.

7

Mleko i produkty mleczne źródłem składników biologicznie czynnych

Brodziak A., Król J., Barłowska J.

Przemysł Spożywczy

|

2017

|

T. 71, nr 10

8--13

PL

Konsumenci coraz częściej zwracają uwagę na właściwości prozdrowotne żywności, w tym produktów mlecznych. Szczególna wartość tych wyrobów wynika zwłaszcza z zawartości swoistych składników mleka, takich jak białka serwatkowe, nienasycone kwasy tłuszczowe, wapń czy witamina B2. Wykazują one wielokierunkowe oddziaływanie na organizm człowieka, ograniczając ryzyko wystąpienia wielu chorób cywilizacyjnych. Związki te naturalnie występują w mleku w niewielkich ilościach, dlatego – z uwagi na ich korzystne właściwości – coraz częściej stosuje się je do wzbogacania innowacyjnych produktów mlecznych oraz innych kategorii artykułów spożywczych. Wobec tak licznych właściwości prozdrowotnych składników mleka, zgodnie z oczekiwaniami współczesnych konsumentów, którzy poszukują produktów mających korzystny wpływ na ich zdrowie, należy promować mleko i produkty mleczne jako elementy właściwego stylu życia, zapewniającego dobre zdrowie i samopoczucie.

EN

Consumers increasingly pay attention to the health-promoting properties of food, including dairy products. The particular value of these products especially results from the content of specific milk components such as whey proteins, unsaturated fatty acids, calcium or vitamin B2. These components show multi-directional effects on the human body, reducing the risk of many civilization diseases. They naturally occur in milk in small amounts, and therefore, due to their beneficial properties, are increasingly used for the enrichment of innovative dairy products as well as other categories of foodstuffs. In view of the numerous health benefits of milk components, milk and dairy products should be promoted as a part of a healthy lifestyle, ensuring health and well-being. This is the way to meet the demands of contemporary consumers who are looking for products that have a positive effect on their health.

8

Analiza stabilności chemicznej butelkowanej wody źródlanej „Iwoniczanka”

Gratkowska-Żmuda D.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2017

|

z. 64, nr 4/II

143--150

PL

Rola jaką pełni woda w życiu człowieka jest nieoceniona. Poza tym, że jest głównym składnikiem ilościowym pożywienia jest także czynnikiem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania. W celu zapewnienia prawidłowych procesów fizjologicznych ważne jest systematyczne dostarczanie płynów do organizmu na poziomie co najmniej 1,5 - 2 l dziennie. Ważne jest także, aby spożywana woda charakteryzowała się pierwotną czystością mikrobiologiczną i stabilnością składu chemicznego, a ponadto była cennym źródłem składników mineralnych, które są wartościowym uzupełnieniem codziennej diety. W artykule przedstawiono charakterystykę butelkowanej wody źródlanej Iwoniczanka. Celem charakterystyki było określenie jakości i stabilności chemicznej badanej wody, a także klasyfikacja jej użyteczności pod kątem zawartości minerałów z uwzględnieniem ich dziennego zapotrzebowania dla osoby dorosłej. Analizie poddano 41 wskaźników jakościowych wody. Badania zostały wykonane wg metodyki zawartej w normach PN-EN ISO 17294:2006, PN-79/C-04588.02, PN-EN ISO 9297:1994, PN-C-04576.04/XII 1994, PN-82/C- 04576.08, PN-EN 26777. Wyniki przeprowadzonych analiz wykazały, że butelkowana woda Iwoniczanka jest średniozmineralizowaną wodą źródlaną o charakterze wodorowęglanowo-wapniowo-magnezowym, wyróżniającą się pierwotną czystością mikrobiologiczną i stabilnością składu chemicznego, a także jest w pełni użyteczna pod kątem dziennego zapotrzebowania na minerały.

EN

Water is one of very few vital needs for human beings. It is a transparent and nearly colorless chemical substance that is the main constituent of food. Moreover it is essential for organism to function properly. A healthy sedentary adult should drink at least 1.5 -2 liters of water per day. This level of water intake balances water loss and helps keeping the body properly hydrated. Natural drinking water is defined as water that is characterized by its content of certain mineral salts and their relative proportions and guarantees constancy of its composition and the stability under conditions which guarantee the original microbiological purity and chemical composition. This article presents characteristic of Iwoniczanka bottled spring water. The objective of this study was to determine chemical stability and purity of tested water, as well as, classification based on the daily minerals requirement in human nutrition. 41 of water quality indicators were analyzed. These research were conducted using methodology included in PN-EN ISO 17294: 2006, PN-79/C-04588.02, PN-EN ISO 9297: 1994, PN-C04576.04 / XII 1994, PN-82 / C-04576.08. -EN 26777 standards. The results showed that Iwoniczanka is a medium mineralized spring water rich in bicarbonate, calcium and magnesium ions. The quality and stability of minerals, their relative proportions, lack of toxic compounds, chemical and microbiological purity make Iwoniczanka one of the best spring waters for drinking available on the consumer goods market in Poland.

9

Ocena wybranych wskaźników fizykochemicznych w wodach rzeki Raszynki

Burzyńska I.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2016

|

T. 16, z. 3

23--34

PL

Celem pracy była ocena jakości wody fizykochemicznych w rzece Raszynce na podstawie wybranych wskaźników fizykochemicznych Badania prowadzono na terenie rolniczej zlewni Raszynki (17,14 km2). Rzeka płynie przez powiaty piaseczyński i pruszkowski (woj. mazowieckie) i jest prawym dopływem rzeki Utraty. Próbki wody pobierano raz w miesiącu od lutego do końca listopada w latach 2014–2015 ze stałych punktów badawczych zlokalizowanych wzdłuż rzeki (R_1–R_10). W próbkach zmierzono pH i przewodność elektryczną właściwą (EC) oraz oznaczono stężenie wybranych składników, tj. N-NO3, N-NH4, P-PO4, Na, K, Mg, Ca i Cl-. Przeważająca liczba próbek wód z rzeki (78,0%) była złej jakości z powodu nadmiernego stężenia składników biogennych, tj. N-NO3, N-NH4 i P-PO4. Stężenie Mg, Ca oraz Cl- w wodzie rzeki było bardzo małe, pozwalające zaliczyć ją do I klasy jakości dla wód powierzchniowych.

EN

The aim of the study was to evaluate selected physical and chemical indicators in the waters of the Raszynka River on the background of land use in its vicinity. Study was carried out in the agricultural Basin of the Raszynka River (17.14 km2). Raszynka runs through Piaseczno and Pruszków districts on Masovian province. This river is a right tributary of the Utrata River. Water samples were collected monthly from February to November 2014–2015 with solid research points located along the river (R_1 to R_10). The vast number of water samples from the river (78.0%) were of bad quality due to excessive concentration of biogenic ingredients, i.e. N-NO3, N-NH4 and P-PO4. The concentration of Mg, Ca and Cl- in the river waters was very small, allowing include this to I class of surface waters.

10

Fortyfikacja żywności w niezbędne składniki odżywcze

Pycia K., Jaworska G.

Laboratorium - Przegląd Ogólnopolski

|

2016

|

nr 11-12

43--47

PL

Rola współczesnej żywności nie sprowadza się jedynie do dostarczania składników odżywczych, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Konsumenci poszukują żywności, która w pełni pokrywałaby zapotrzebowanie organizmu na substancje, których niedobory w społeczeństwie są powszechne, lub w substancje bioaktywne pomocne w prewencji chorób dietozależnych. Fortyfikacja żywności ma, obok wymiaru żywieniowego, także znaczenie marketingowe, gdyż, jak wykazano, po produkty tej kategorii chętniej sięgają konsumenci. W artykule scharakteryzowano istotę procesu fortyfikacji żywności oraz omówiono przykłady wzbogacania produktów spożywczych.

EN

The role of modern food does not amount only to supply nutrients necessary for the proper body functioning. Consumers are looking for food that fully covers their body’s need for substances which shortages are common in the society or bioactive substances useful in the prevention of diet-related diseases. Food fortification, besides its nutritional importance, is also significant in the marketing terms, since, as it has been demonstrated, consumers seek such products more willingly. The article describes the essence of the food fortification process and discusses the examples of fortified foods.

11

Zawartość niektórych pierwiastków chemicznych w okrywie włosowej lisa polarnego (Alopex lagopus L.) w różnym wieku

Bosiacki M., Cholewa R., Mleczek M.

Aparatura Badawcza i Dydaktyczna

|

2015

|

T. 20, nr 1

52-56

PL

Badania wykonano na próbkach włosowych 83 samic lisów polarnych niebieskich w wieku od 1 do 4 lat, które pobrano zimą ze środka ich grzbietu na fermie w województwie wielkopolskim. Zebrane próbki poddano analizie na zawartość: Mg, K i Ca metodą atomowej spektrometrii emisyjnej (AES); Cd, Cu, Co, Cr, Fe, Mn, Ni, Pb oraz Zn metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej z atomizacją w płomieniu (FAAS) oraz As i Se metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej z generowaniem wodorków (HGAAS). Zawartość pierwiastków chemicznych w okrywie włosowej lisów polarnych niebieskich zmieniała się w zależności od wieku zwierząt. Do drugiego roku zwiększała się zawartość K, Ca, Zn, Cu, Fe, Ni, Cr, Pb oraz Cd. Zawartość Mg, Mn, Co i As była największa w okrywie włosowej lisa jednorocznego, a zawartość Se w okrywie włosowej lisa czteroletniego.

EN

The study was performed on samples of 83 a coat of blue foxes aged 1 to 4 years, which was collected in winter from the middle of the back on the farm in the Wielkopolska Region. Collected samples were analysed to Mg, K and Ca content with atomic emission spectrometry (AES), Cd, Cu, Co, Cr, Fe, Mn, Ni, Pb and Zn with flame atomic absorption spectrometry (FAAS), while As and Se with hydride generation atomic absorption spectrometry (HGAAS). The content of the chemical elements in the coat of blue fox dependent upon the age of animals. The content of K, Ca, Zn, Cu, Fe, Ni, Cr, Pb and Cd increased to two-year. The content of Mg, Mn, Co, and As was the biggest in the coat of one-year fox and Se content in the coat of four-year fox.

12

Zróżnicowane użytkowanie łąki a jakość wód gruntowych

Burzyńska I.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2014

|

T. 14, z. 3

5--18

PL

Celem pracy była ocena jakości wód gruntowych spod łąki o zróżnicowanym, produkcyjnym i nieprodukcyjnym użytkowaniu. Badania prowadzono na wieloletnim doświadczeniu łąkowym, usytuowanym na czarnej ziemi zdegradowanej o składzie granulometrycznym piasku gliniastego mocnego, w miejscowości Janki w woj. mazowieckim. W latach 1981–2010 doświadczenie było użytkowane produkcyjnie, a od 2011 r. – nieprodukcyjnie. Produkcyjne użytkowanie łąki polegało na mineralnym nawożeniu zróżnicowanymi dawkami azotu (120 i 240 kg N·ha-1 ) w formie saletry amonowej i wapniowej oraz zbieraniu runi łąkowej w trzech pokosach w ciągu sezonu wegetacyjnego. Użytkowanie nieprodukcyjne polegało na jednorazowym koszeniu runi, zgodnie z zaleceniami pakietu rolnośrodowiskowego dla łąk ekstensywnych. Skoszoną roślinność łąkową usuwano z połowy obiektów, a na drugiej połowie ją pozostawiano. Wykazano, że nieprodukcyjne użytkowanie łąki przyczyniło się do poprawy jakości wód gruntowych, zwłaszcza do zmniejszenia w nich stężenia: N-NO3, P-PO4 i Ca. Bez względu na sposób użytkowania łąki stężenie potasu w wodach gruntowych było małe, co może świadczyć o znacznej pojemności kompleksu sorpcyjnego gleby.

EN

The aim of the study was to assess the quality of groundwater from a meadow of varying productive and non-production use. The studies were carried out in a long-term meadow experiment located on degraded black earth of a grain size structure of strong loamy sand in Janki, Masovian Province. In the years 1981–2010 the meadow experiment was productively used, and in 2011–2012 it was used non-productively. Productive use of the meadow consisted in the application of different doses of mineral nitrogen fertilization (120 and 240 kg N·ha-1) in two forms (ammonium nitrate and calcium nitrate) and in mowing three times a season. Non-productive use of the experimental meadow consisted in single mowing per vegetation season according to agri-environmental package for extensive meadows. Mown sward was harvested from a half of the plot and left on the other half. Nonproductive use of the meadow improved the quality of ground water by the reduction of N-NO3, P-PO4 and Ca concentrations. Regardless of meadow use, potassium concentration in ground water was low, which may indicate a considerable capacity of the soil sorption complex.

13

Nutritive value and the content of macroelements in fodder and in soil from organic grasslands

Jankowska-Huflejt H.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2014

|

Vol. 59, nr 3

91--97

EN

Studies were carried out in the years 2006-2007 in organic farms with animal production and over 30% share of permanent grasslands in agricultural lands. Samples of green forage from meadows and pastures, of hay and hay ensilage from meadow sward were analysed for the content of total protein, crude fibre, crude fat, ash and mineral components (N, P, K, Ca, Mg and Na). In the year 2007, soil (0-20 cm layer) richness in these components was also analysed. Mean content of nutritive components in fodder reached the optimum range but the content of total protein and crude fibre was quite variable. Mean content of potassium and magnesium in all types of fodder was satisfactory, that of phosphorus - satisfactory in green fodder from pastures and slightly deficient in other types of fodder. The content of calcium was minimally deficient in hay and that of sodium was small in all types of fodder (only 0.38 g kg-1 DM in hay), which resulted in too high K:Na ratio (up to 242 in hay) and K:Mg ratio (ca. 10). Compared with conventional farms, more hay samples from organic farms contained more P, Ca and Mg. Potassium content in hay was comparable and Na content was much smaller in hay from organic farms. Soils of studied grasslands were in general acid or slightly acid of low phosphorus content. Very high potassium content in some soils may indicate too often applied liquid manure. Soil richness in available calcium and magnesium was exceptionally favourable and only in few cases needed supplementation. Improving management methods and periodical analyses of soil and fodder are necessary to increase grassland utilization and fodder quality.

PL

Badania prowadzono w latach 2006-2007 w ekologicznych gospodarstwach z ponad 30% udziałem trwałych użytków zielonych w strukturze użytków rolnych i prowadzących produkcję zwierzęcą. Analizowano próbki zielonki z łąk i pastwisk, próbki siana oraz kiszonki z runi łąkowej. Oceniano zawartość białka ogólnego, włókna surowego, tłuszczu surowego, popiołu surowego i składników mineralnych N, P, K, Ca, Mg i Na. W 2007 roku określono też zasobność gleb (warstwa 0-20 cm) w te składniki. Średnio zawartość składników pokarmowych w paszach mieściła się w granicach wartości optymalnych, ale zawartości białka ogólnego i włókna surowego były bardzo zróżnicowane. Średnie zawartości potasu i magnezu były zadowalające we wszystkich rodzajach pasz, fosforu zadowalające w zielonce pastwiskowej i nieznacznie niedoborowe w pozostałych paszach, zawartość wapnia minimalnie niedoborowa tylko w sianie, natomiast zawartość sodu mała (zaledwie 0,38 g kg-1 s.m. w sianie) we wszystkich rodzajach pasz, co rzutowało na zbyt wysoki stosunek K : Na (nawet 242 w sianie)i K : Mg (ok. 10). W porównaniu z zawartością składników w sianie z gospodarstw konwencjonalnych w sianie z gospodarstw ekologicznych większy był % próbek o większej zawartości P, Ca i Mg, o zbliżonym udziale K i znacznie mniejszej zawartości Na. Gleby badanych użytków były na ogół kwaśne i lekko kwaśne, o niskiej zawartości fosforu; bardzo duża w części gleb zawartość potasu może wskazywać na zbyt częste stosowanie gnojówki. Zasobność w przyswajalne magnez i wapń była wyjątkowo korzystna, tylko w nielicznych przypadkach wymagająca uzupełnienia. W celu poprawy wykorzystania TUZ i ja-kości ich pasz konieczne jest doskonalenie metod gospodarowania oraz okresowe badanie paszy i zasobności gleb.

14

Chemizm polowego spływu powierzchniowego na tle uwarunkowań agrotechnicznych, w wybranym gospodarstwie województwa zachodniopomorskiego

Pietrzak S., Wesołowski P., Brysiewicz A., Dubil M.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2013

|

T. 13, z. 3

115--129

PL

W pracy przeprowadzono ocenę składu chemicznego wody spływającej z gruntu ornego, a w szczególności stężenia zawartego w niej fosforu, w aspekcie różnych czynników kształtujących ten skład. Ocenę przygotowano głównie na podstawie wyników analiz laboratoryjnych próbek spływu powierzchniowego, pobranych w latach 2011–2012 z pola uprawnego wybranego gospodarstwa w województwie zachodniopomorskim, wyników oznaczeń równolegle pobranych z nimi próbek gleby, oraz na podstawie rejestru przebiegu czynności agrotechnicznych wykonywanych na polu, również w okresie poprzedzającym pobór próbek. Stwierdzono, że: a) stężenia wszystkich analizowanych składników w spływie powierzchniowym przekraczały ich przeciętne wartości stwierdzone w opadach atmosferycznych w okresie 2009–2011 – w wielu przypadkach z bardzo dużą wielokrotnością, przy czym największe różnice występowały w odniesieniu do potasu i fosforu, najmniejsze zaś dotyczyły azotu azotanowego i cynku; b) zawartość fosforu przyswajalnego w wierzchniej, pięciocentymetrowej warstwie gleby była dodatnio skorelowana ze stężeniem tego składnika w spływie powierzchniowym, natomiast tego rodzaju zależność nie występowała w odniesieniu do mineralnych form azotu; c) spływająca z pola woda stanowiła potencjalne źródło eutrofizacji wód powierzchniowych (zawierała bardzo dużo składników biogennych, zwłaszcza fosforu).

EN

An assessment of chemical composition of surface runoff from arable lands with particular reference to phosphorus was performed and related to various factors affecting this composition. The assessment was based on the laboratory analyses of water samples collected in 2011–2012 from surface runoff from selected farm in zachodniopomorskie province, on parallel analyses of soil samples and on the record of agrotechnical measures performed in the field also before sampling. It was found that: a) concentrations of analysed components in surface runoff exceeded (of ten many times) their average concentrations in rainfalls in the years 2011–2012. The greatest differences were found for phosphorus and potassium and the smallest for nitrate-nitrogen and zinc; b) the kontent of available phosphorus in the upper 5 cm soil layer was positively correlated with its concentration in surface runoff; no such relationship was found for mineral forms of nitrogen; c) surface runoff from the field was a potential source of eutrophication of surface waters since it contained much nutrients, particularly phosphorus.

15

Substancja dodatkowa czy wzbogacająca?

Olszak J.

Przemysł Spożywczy

|

2013

|

T. 67, nr 8

38--40

PL

Jednym z wielu ciekawych zagadnień związanych z prawem żywnościowym jest kwestia stosowania w produkcji środków spożywczych pewnych substancji, które mogą pełnić w nich dwie całkiem odmienne funkcje, tj. substancji dodatkowych lub wzbogacających (jak witaminy i składniki mineralne). Przykładem może być ryboflawina, wykorzystywana np. do wzbogacenia produktu w witaminę B2, bądź też do wywołania efektu technologicznego - nadania barwy. Konsekwencją jest m.in. odmienne znakowanie środka spożywczego, jak też jego postrzeganie przez konsumentów, o czym mowa w poniższym artykule.

EN

One of the interesting issues concerning food law is a question of using certain substances that can play two completely different roles in food production e.g. food additives or vitamins/minerals. For instance, riboflavin is used to enrich the product with vitamin B2 but also for technological reasons – to render a colour. As a result of dissimilar use, there is a different labeling requirement and product perception by consumers. All about it you may read in the article as given below.

16

Wpływ obróbki termicznej na zmiany wartości odżywczej mięsa

Rakowska R., Sadowska A., Batogowska J., Waszkiewicz-Robak B.

Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego

|

2013

|

nr 2

113--117

PL

Podczas obróbki termicznej mięsa zachodzą różne procesy (fizyczne, chemiczne, biochemiczne) w wyniku których otrzymujemy produkt o znacznie zmienionej wartości odżywczej, jakości sensorycznej, barwie, konsystencji oraz zapachu. Wysoka temperatura powoduje obniżenie wartości odżywczej mięsa poprzez zmniejszenie zawartości witamin i składników mineralnych oraz prowadzi do rozkładu tłuszczów. Wielkość tych zmian jest uwarunkowana rodzajem stosowanego procesu cieplnego oraz czasem jego trwania. Poza negatywnymi skutkami obróbki termicznej w mięsie zachodzi szereg korzystnych przemian, zwiększających strawność produktu poprzez zmiany w strukturze białek i węglowodanów. Ponadto procesy cieplne powodują powstawanie pożądanego smaku i zapachu mięsa oraz likwidują zagrożenia związane ze szkodliwą mikroflorą surowców. W zależności od rodzaju elementu kulinarnego stosowane są takie metody obróbki cieplnej jak: gotowanie, pieczenie, smażenie, grillowanie, duszenie pozwalające uzyskać wyrób o odpowiedniej jakości sensorycznej i zróżnicowanej wartości odżywczej.

EN

During thermal processing of meat undergo various processes (physical, chemical, biochemical), leading to the product of a much modified nutritional value, sensory quality, color, texture and smell. Application of heat reduces the nutritional value by reducing the content of vitamins, minerals and leads to a breakdown of fats. The magnitude of these changes is determined by the nature of the process of heat and its duration. Besides the negative effects of the thermal treatment takes place in the meat of a number of advantageous changes, increasing the digestibility of the product through changes in the structure of proteins and carbohydrates. In addition, thermal processes generate the desired taste and smell of meat and eliminate the risks associated with harmful microflora of raw materials. Depending on the object type culinary uses the heat treatment such as boiling, baking, frying, grilling, stewing in order to obtain a product of suitable quality sensory and varied nutritional value.

17

Badania wstępne nad wpływem różnych biopreparatów na zmiany odczynu i zawartość składników w glebie i liściach okulantów jabłoni i wiśni

Grzyb Z. S., Piotrowski W., Sas Paszt L., Pąśko M.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2013

|

Vol. 58, nr 3

198--203

PL

W ekologicznej szkółce doświadczalnej, gdzie rosły drzewka jabłoni odmiany ‘Topaz’ odpornej na parch i wiśni odmiany ‘Debreceni Bötermö’, badano wpływ nawozów mineralnych i bioproduktów zawierających związki humusowe (Humus UP, Humus Active), bakterie pożyteczne (Aktywit PM), wyciągi z aminokwasów roślinnych (BF Amin), wyciągi z wodorostów (BF Quality), grzybów mikoryzowych (Micosat), produktu ubocznego z fermentacji drożdży (Vinassa) i obornika granulowanego oraz innych produktów organicznych i mineralnych (Tytanit, Florovit) na zmiany kwasowości oraz poziomu składników mineralnych w glebie i liściach. Poletkami kontrolnymi były obiekty niczym nie nawożone. Nawożenie NPK spowodowało wzrost stopnia zakwaszenia gleby w przeciwieństwie do innych form nawożenia organicznego. Poszczególne preparaty, organiczne i nieorganiczne oraz nawozy mineralne powodowały zróżnicowanie poziomu składników mineralnych w glebie i liściach. Zakres tych zmian był głównym celem niniejszej pracy.

EN

In an experimental organic nursery where trees of scab resistant apple cultivar ‘Topaz’ and sour cherry cultivar ‘Debreceni Bötermö’ were grown, the effects of mineral fertilizers and bioproducts containing humic compounds (Humus UP, Humus Active), beneficial bacteria (Aktywit PM), extracts of plant amino acids (BF Amin), seaweed extracts (BF Quality), mycorrhizal fungi (Micosat), a by-product of yeast fermentation (Vinassa) and granular manure as well as other organic and mineral products (Tytanit, Florovit) on the changes in soil acidity and the level of minerals in the soil and leaves were studied. Control plots were not fertilized at all. NPK fertilization caused an increase in the degree of soil acidity, in contrast to the other forms of organic fertilization. The different preparations, organic and inorganic, and mineral fertilizers produced a significant variation in the level of minerals in the soil and leaves. The extent of those changes is the main topic of this paper.

18

Geneza i skład części mineralnych wybranych złóż torfów niskich Wysoczyzny Lubartowskiej

Rydelek P.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2011

|

T. 11, z. 2

135-149

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań składu chemicznego i mineralnego części nieorganicznych, występujących w torfach budujących trzy torfowiska niskie na Wysoczyźnie Lubartowskiej, oraz określono genezę poszczególnych składników. Wyraźne podobieństwa w składzie chemicznym torfów wykazały torfowiska położone w centralnej części Wysoczyzny, w obszarze kemowym. W omawianych torfowiskach dominującym składnikiem części nieorganicznych jest krzem. W torfowisku położonym w południowej części Wysoczyzny, w sąsiedztwie zbudowanego z lessów Płaskowyżu Nałęczowskiego, głównym składnikiem części mineralnych jest wapń. W badanych torfach zidentyfikowano trzy grupy składników mineralnych w zależności od ich genezy: składniki pochodzenia allochtonicznego, dostarczane do torfowiska w postaci materiału detrytycznego (głównie kwarc, skalenie, minerały ilaste); formy autogeniczne, powstające w obrębie torfowiska (głównie piryt, gips, węglany), oraz składniki mineralne pochodzenia biogenicznego (głównie szkielety okrzemek, skorupki mięczaków, igły gąbek, cysty). Stwierdzono, że zróżnicowanie składu części mineralnych torfów jest związane przede wszystkim z budową geologiczną badanych torfowisk (w szczególności z litologią osadów budujących zbocza dolin, w których są położone torfowiska). Zastosowanie metody SEM/EDS umożliwiło - poza oznaczeniem składu mineralnego badanych torfów - określenie genezy poszczególnych składników.

EN

Results of a study on chemical and mineral composition of inorganic parts of peats building three lowland bogs in Lurartowska Upland are presented in this paper together with the estimation of the origin of particular components. Distinct similarities in the chemical composition of peats were found in lowland bogs situated in the central part of the upland in a kame area. Silicon is the dominating inorganic component in these bogs. In a lowland bog situated in southern part of the upland, near Nałęczów Plateau, the main mineral component is calcium. Three groups of mineral components were found in studied peats depending on their origin: components of allochthonous origin delivered to the bog as detritus (mainly quartz, feldspars and clay minerals), autogenic forms produced within the bog (mainly pyrite, gypsum, carbonates) and mineral components of biogenic origin (mainly diatom skeletons, shells of mollusks, needles of sponges, cysts). It was found that the different composition of mineral parts of analysed peats was mainly associated with their geological structure - in particular with the lithology of sediments building valley slopes where the bogs are situated. Application of the SEM/EDS method enabled - apart from determining mineral composition of studied peats - estimation of the origin of particular components.

19

Dziesięcioletnie badania zmian stężenia składników mineralnych w różnego rodzaju wodach z obiektów gleb torfowych Zakładu Doświadczalnego ITP w Biebrzy

Sapek A., Sapek B., Chrzanowski S., Jaszczyński J.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2011

|

T. 11, z. 4

183-196

PL

Celem badań było rozpoznanie zmian stężenia składników mineralnych w różnego rodzaju wodach z obiektu gleb torfowych w Zakładzie Doświadczalnym ITP w Biebrzy. Śledzono zmiany w latach i sezonie. Pobierano próbki: wody gruntowej w 9 punktach kontrolnych, osobno z warstwy torfowej oraz podścielającej warstwy mineralnej gleby, próbki wody powierzchniowej z rowów melioracyjnych położonych w pobliżu punktów kontrolnych oraz z kanału doprowadzającego i odprowadzającego wodę na obiekt, próbki roztworu glebowego w punkcie kontrolnym umiejscowionym obok automatycznej stacji z głębokości 30, 60 i 90 cm profilu torfu. W doborze punktów uwzględniono zróżnicowanie stopnia zmurszenia, rodzaj utworu i stopnia rozkładu torfu w całym profilu gleby, sposób użytkowania i gospodarowania wodą. Wszystkie próbki pobierano w cyklu jednomiesięcznym. Omówiono zmiany stężenia fosforanów, azotanów, amonu, chlorków, sodu, potasu, magnezu i wapnia na podstawie wyników oznaczeń wykonanych w dziesięcioleciu 2000-2009. Średnie roczne stężenie składników w badanych wodach wykazywało istotne różnice w niektórych sąsiednich latach. 10 lat badań jest to jednak zbyt krótki czas, by można wnioskować o trwałości tych zmian. Istotne natomiast były różnice w średnich miesięcznych stężeniach, zwłaszcza azotu i fosforu. Stężenie azotanów we wszystkich rodzajach wody malało od wiosny ku jesieni, a stężenie amonu zwiększało się w tym czasie. Stężenie fosforanów wykazało maksimum w miesiącach letnich i wczesnojesiennych, podobnie jak stężenie potasu. Stężenia azotu i fosforu w wodzie gruntowej było ok. 10 razy większe niż w wodzie powierzchniowej. Można więc wnioskować, że badany obiekt gleb torfowych nie jest źródłem tych dwóch składników powodujących eutrofizację. Zwiększone jednak stężenie azotanów, wykazane w próbkach wody gruntowej pobieranych zimą i wiosną wskazuje, że w tym czasie ten składnik może ulegać wymyciu do wód powierzchniowej. Większe stężenie fosforanów i amonu w wodzie gruntowej występowało w miesiącach letnich i wczesnojesiennych, tj. w czasie, w którym nie obserwuje się odpływu wody z torfowiska.

EN

The aim of this study was to trace changes in nutrient concentrations in different types of water from the peat soil object at Experimental Station of the Institute for Technology and Life Science in Biebrza. The following water samples were taken: groundwater samples from 9 control points, separately from peat layer and from underlying mineral layer, surface water samples from drainage ditches and the main canal, which serves to deliver and collect water from this object and soil solution samples at 30, 60 and 90 cm depths. The control points were selected with the consideration of: the extent of mucking, the type of peat and its decomposition in the whole soil profile, and soil and water use and management. All samples were taken every month from 2000 to 2009. Annual mean nutrient concentrations showed significant differences in some years. Ten years is, however, too short time period to conclude about the stability of these changes. Much more important were the differences in mean monthly concentrations, particularly of nitrogen and phosphorus. The nitrate concentrations decreased from winter to autumn in all types of water. The phosphate concentrations showed the maximum in summer and early autumn months, as did potassium concentrations. The concentrations of nitrogen and phosphorus in groundwater were ten times higher than those in surface water. Hence, the studied peat soil object was not a source of both nutrients that would pose a threat to water quality. Nevertheless, the increased concentration of nitrates in groundwater samples taken in winter and early spring indicates a possibility of their leaching to surface water at that time. Higher phosphate and ammonium concentrations were observed in summer and early autumn months i.e. at the time when no water flow from the object to surface waters was observed.

20

Changes in Water Quality of Melioration Systems in Upper Narew River Catchment

Skorbiłowicz M.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2011

|

Vol. 18, nr 9-10

1339-1346

EN

The study aimed at determining the quality of surface waters from open melioration ditches in upper Narew River catchment depending on their spatial localization. Following melioration objects were selected to study (open ditches): Orlanka, Suprasl-Grodek-Lachy, Trzcianne-Neresl, Suprasl-Fasty, Choroszcz-Konowaly, Zubowo-Ploski, Zabludow-Rudnia. The objects were meliorated in 1976–1985 in a form of open ditches network and complementary drainage. Melioration of green lands consists of the outflow ditches built to drain larger meadow complexes and accelerate the water outflow from the catchment. Most of melioration ditches are localized around agricultural lands (meadows and pastures), then on arable lands and not agriculturally performed areas (peat-bogs). Green lands are situated on peat-muck soils and occupy about 85 % of area. In total, 21 measurement points were set. Analyses were made since January 2005 till December 2007 once a month. Following items were determined in collected samples: N-NH4+, N-NO2 –, N-NO3–, P-PO43–, S-SO42–, Cl–, specific conductivity, acidity (pH), Ca2+, Mg2+, Na+, K+, Fe2+/3+ and Zn2+ by means of colorimetric, potentiometric, as well as AAS and EAS techniques. Water quality in melioration ditches appeared to be dependent on the character of irrigated area. Water from melioration ditches in upper Narew River catchment is characterized by I and II, and sometimes III quality class for surface water. A considerable part of organic soils in upper Narew River valley affect the chemical composition of waters from open melioration ditches.

PL

Celem pracy było określenie jakości wód powierzchniowych z otwartych rowów melioracyjnych w zlewni górnej Narwi w zależności od ich lokalizacji przestrzennej. Do badań wybrano następujące obiekty melioracyjne (rowy otwarte): Orlanka, Supraśl-Gródek-Lachy, Trzcianne-Nereśl, Supraśl-Fasty, Choroszcz--Konowały, Zubowo-Ploski oraz Zabłudów-Rudnia. Obiekty zostały zmeliorowane w latach 1976-1985 siecią rowów otwartych i drenowaniem uzupełniającym. Melioracje użytków zielonych stanowią rowy odpływowe wykonane w celu odwodnienia większych kompleksów łąk i przyśpieszenia spływu wód ze zlewni. Większość rowów melioracyjnych jest położona w obrębie użytków rolnych (łąk i pastwisk), w mniejszym stopniu na polach ornych oraz terenach nieużytkowanych rolniczo (torfowo-bagiennych). Użytki zielone są położone na glebach torfowo-murszowych stanowiące około 85 % powierzchni. Ogółem wybrano 21 punktów badawczych. Analizy wykonywano w okresie od stycznia 2005 do grudnia 2007 raz w miesiącu. W próbkach oznaczano stężenie N-NH4+, N-NO2-, N-NO3-, P-PO43-, S-SO42-, Cl-, przewodność właściwą, odczyn (pH), Ca2+, Mg2+, Na+ , K+, Fe2+/3+ i Zn2+ metodami kolorymetrycznymi, potencjometrycznymi oraz ASA i ESA. Na podstawie wyników badań stwierdzono, że jakość wód w rowach melioracyjnych jest uzależniona od charakteru odwadnianego obszaru. Wody z rowów melioracyjnych zlewni górnej Narwi zaliczono do I i II, a czasami III klasy jakości wód powierzchniowych. Znaczny udział gleb organicznych w dolinie górnej Narwi wywiera wpływ na skład chemiczny wód z otwartych rowów melioracyjnych.