Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Wykorzystanie owadów w przemyśle spożywczym – szanse i zagrożenia

Kępińska-Pacelik Jagoda, Biel Wioletta

Przemysł Spożywczy

|

2022

|

T. 76, nr 8

46--53

PL

Przewiduje się, że do 2050 r. populacja ludzka na świecie osiągnie 9 miliardów. Według szacunków WHO nawet 870 milionów ludzi może w tym czasie cierpieć z powodu niedożywienia wynikającego z braku żywności. Uwzględniając wpływ hodowli zwierząt na środowisko, w tym użytkowanie gruntów, emisję gazów cieplarnianych i zanieczyszczenie wody, zwiększenie produkcji nie jest zrównoważonym rozwiązaniem w przypadku zapotrzebowania na białko. Apeluje się aktualnie by poszukiwać alternatywnych źródeł białka, takich jak owady oraz przekształcać praktyki hodowlane oparte na zwierzętach rzeźnych na hodowlę owadów jadalnych. Owady można spożywać na wszystkie możliwe sposoby: smażone, pieczone, gotowane czy mielone. Obecnie dostępne na rynku są m.in. makaron, mąka, chrupiące przekąski czy pieczywo. Pomimo wielu zalet wynikających z wykorzystania owadów jako źródła białka i tłuszczu konieczne jest przeanalizowanie ryzyka wystąpienia niepożądanych reakcji pokarmowych, w tym reakcji alergicznych. Co więcej, owady mogą być skażone czynnikami antropogenicznymi podczas hodowli, pakowania lub przygotowywania do spożycia, jednak stwierdzane w badaniach ilości nie powinny stanowić zagrożenia dla zdrowia człowieka.

EN

By 2050, the world’s human population is projected to reach 9 billion. According to WHO estimates, up to 870 million people may suffer from malnutrition resulting from lack of food during this time. Given the environmental impacts of livestock farming, including land use, greenhouse gas emissions and water pollution, increasing production is not a sustainable solution to protein. There is now a call to seek alternative sources of protein, such as insects and to convert farming practices based on slaughter animals into farming insects. Insects can be eaten in all possible ways: fried, baked, boiled or ground. Currently products available on the market include: pasta, flour, crispy snacks or bread. Despite the many advantages of using insects as a protein source, it is necessary to analyze the risk of adverse food reactions, including allergic reactions. Moreover, insects may be contaminated with anthropogenic factors during breeding, packing or preparing for consumption, but the amounts found in the research should not pose a threat to human health.

2

Spirulina – dlaczego określana jest mianem super food?

Kępińska-Pacelik Jagoda, Biel Wioletta

Przemysł Spożywczy

|

2022

|

T. 76, nr 5

10--16

PL

Arthrospira (spirulina) wykorzystywana jest jako dodatek do diety ze względu na wysoką wartość odżywczą i bezpieczeństwo stosowania. Jest rodzajem należących do rzędu Oscillatoriales swobodnie pływających sinic. W przemyśle spożywczym wykorzystuje się głównie dwa gatunki: Arthrospira platensis i Arthrospira maxima. Spirulina, znana głównie ze względu na wysoką zawartość białka (około 80% w przeliczeniu na suchą masę), jest bogatym źródłem wielu związków biologicznie czynnych, w tym chlorofili i karotenoidów stosowanych m.in. jako barwniki w przemyśle spożywczym. Pigmenty te mają potencjalne korzyści zdrowotne dla organizmu wiążące się ze wzmocnieniem układu odpornościowego i zmniejszeniem ryzyka rozwoju przewlekłych chorób zwyrodnieniowych, chorób sercowo-naczyniowych i niektórych rodzajów nowotworów. Ponadto spirulina jest bogata w aminokwasy egzogenne, witaminy A, E i z grupy B, czy kwasy tłuszczowe, które wpływają na: obniżenie ciśnienia, zapobiegają miażdżycy i udarowi mózgu, przyspieszają redukcję tkanki tłuszczowej i obniżają poziom cholesterolu. Wykorzystanie spiruliny w przemyśle spożywczym nie ogranicza się tylko do barwienia żywności. Obecnie na rynku dostępne są między innymi ciastka, lody, jogurty oraz pieczywo z dodatkiem spiruliny. Jej dodatek może znacznie opóźnić proces utleniania lipidów i zmniejszyć populację niepożądanych drobnoustrojów, co skutkuje wydłużonym okresem przydatności do spożycia.

EN

Arthrospira (spirulina) is used as an addition to the diet due to its high nutritional value and safety of use. It is a genus of free-floating cyanobacteria belonging to the order of Oscillatoriales. Two species are used in the food industry: Arthrospira platensis and Arthrospira maxima. Spirulina is mainly known for its high protein content, which is around 80% of dry matter. Spirulina is a rich source of many compounds, such as chlorophylls and carotenoids, which are used in the food industry as dyes. Spirulina-derived pigments have the added benefit of potential health benefits for the body, and their consumption has been shown to boost the immune system and reduce the risk of developing chronic degenerative diseases, cardiovascular disease, and certain types of cancer. Moreover, spirulina is rich in essential amino acids, vitamins A, B, E and fatty acids. The presence of these compounds makes spirulina lower blood pressure, prevents atherosclerosis and stroke, accelerates the reduction of body fat and lowers cholesterol. The use of spirulina in the food industry is not limited to food coloring. Currently, the market includes, among others, cookies, ice cream, yoghurts and bread with the addition of spirulina. Its addition can significantly delay the lipid oxidation process and reduce the number of undesirable microorganisms, which results in an extended shelf life.

3

Znaczenie glutenu w technologii żywności i jego wpływ na zdrowie konsumenta

Kępińska-Pacelik Jagoda, Biel Wioletta

Przemysł Spożywczy

|

2021

|

T. 75, nr 2

33--36

PL

Gluten jest mieszaniną białek roślinnych, głównie gluteniny i gliadyny. Występuje w ziarnach takich zbóż, jak: pszenica, jęczmień, żyto. Jest przydatny podczas wytwarzania wypieków. Zapewnia odpowiednią spoistość, elastyczność i lepkość ciasta, co sprawia, że jest szeroko wykorzystywany w przemyśle spożywczym. Gluten znajduje się nie tylko w wyrobach piekarniczych, ale również dodawany jest do przetworów mlecznych, mięs i wędlin, przypraw, sosów i koncentratów spożywczych. Stosowany jest także w suplementach diety. W nietolerancji glutenu upatruje się nową epidemię XXI wieku, ponieważ jego obecność w diecie może wywoływać nieprawidłową reakcję organizmu, objawiającą się celiakią, nadwrażliwością na gluten czy chorobą Duhringa. W przypadku zdiagnozowania celiakii konieczne jest stosowanie diety bezglutenowej przez całe życie. Powinna być zatem dietą zbilansowaną i dobrze akceptowaną. W diecie bezglutenowej wykorzystuje się tzw. bezpieczne produkty zawierające zboża i pseudozboża, wytworzone z mąki kukurydzianej, ryżowej, sojowej, gryczanej, prosa, amarantusa czy komosy ryżowej, ponieważ te rośliny naturalnie nie zawierają glutenu. Produkty bezpieczne dla uczulonych na gluten są oznakowane przekreślonym kłosem.

EN

Gluten is a mixture of proteins, mainly glutenin and gliadin. It occurs in the grains of cereals such as wheat, barley, and rye. It is useful when making baked goods. It provides adequate cohesiveness, flexibility and viscosity of the dough, which makes it widely used in the food industry. Gluten can be used not only in bakery products. It is also added to dairy products, meats and cold cuts, spices, sauces and food concentrates. It can also be found in dietary supplements. Gluten intolerance is seen as a new epidemic of the 21st century, because its presence in the diet may cause an abnormal reaction of the body, manifested by celiac disease, gluten sensitivity or Duhring’s disease. People diagnosed with celiac disease, must follow a gluten-free diet throughout life. Therefore, it should be a balanced and well-accepted diet. The gluten-free diet uses safe products containing grains and pseudocereals, made from corn, rice, soybean, buckwheat, millet, amaranth and quinoa flour, because these plants are naturally gluten-free. Products that are safe for people allergic to gluten are marked with a crossed ear.

4

Właściwości prozdrowotne oleju konopnego

Kępińska-Pacelik Jagoda, Biel Wioletta

Przemysł Spożywczy

|

2021

|

T. 75, nr 12

27--32

PL

Olej konopny jest otrzymywany z nasion i kwiatów konopi siewnych (Cannabis sativa L.). Najbardziej rozpowszechniony rodzaj oleju to ten zawierający CBD, który pozbawiony jest właściwości psychogennych. Konopie siewne mają dość szerokie zastosowanie, od kosmetologii, aż po przemysł spożywczy. Zarówno olej z nasion jak i kwiatów, charakteryzuje się prozdrowotnymi właściwościami dla organizmu człowieka. Olej konopny właściwości zdrowotne zawdzięcza przede wszystkim obecnością w swoim składzie kwasów tłuszczowych. Włączony do diety m.in. pozytywnie wpływa na profil lipidowy krwi, dzięki czemu spowalnia rozwój miażdżycy i zmniejsza ryzyko chorób układu krążenia. Uznawany jest także za leczniczy produkt o działaniu uspakajającym, ułatwiającym zasypianie oraz neuroprotekcyjnym.

EN

Hemp oil is obtained from the seeds and flowers of hemp (Cannabis sativa L.). The most common type of oil is CBD, which is devoid of psychogenic properties. Hemp has quite a wide range of applications, ranging from cosmetology to the food industry. Both seed and flower oil have healthpromoting properties for the human body. Hemp oil owes its health properties primarily to the presence of fatty acids in its composition. Included in the diet, among others has a positive effect on the blood lipid profile, thanks to which it slows down the development of atherosclerosis and reduces the risk of cardiovascular diseases. It is also considered a medicinal product with a sedative, sleep-promoting and neuroprotective effect.

5

Wartość odżywcza zbóż niechlebowych i możliwość ich wykorzystania w przemyśle

Kępińska-Pacelik Jagoda, Biel Wioletta

Przemysł Spożywczy

|

2021

|

T. 75, nr 9

20--27

PL

Stosowanie w przemyśle spożywczym gatunków zbóż niechlebowych, takich jak owies, jęczmień czy gryka, zyskuje na popularności ze względu na ich cenny skład chemiczny. Sugeruje się, że gatunki te powinny być wykorzystywane do produkcji żywności funkcjonalnej. Owies ma niepowtarzalny skład chemiczny, a kombinacja występujących w nim składników odżywczych i nieodżywczych stanowi o jego dużej przydatności w żywieniu ludzi. Poza owsem zwyczajnym wzrasta również zainteresowanie owsem nagim. Korzystne efekty spożywania owsa przypisuje się głównie obecności β-glukanu czy awentramidów. Również jęczmień jest obecnie wykorzystywany do produkcji żywności o cechach funkcjonalnych. Badania wskazują na możliwość wprowadzenia komponentów owsianych i jęczmiennych w skład produktów zbożowych (m.in. pieczywa), co pozwala na uzyskanie wyrobów o akceptowalnych cechach sensorycznych przy jednoczesnym zwiększeniu właściwości prozdrowotnych produktu końcowego. Zbożem niechlebowym jest także gryka – do niedawna postrzegana niemal wyłącznie jako składnik pieczywa dla osób chorych na celiakię. Gryka wykorzystywana jest także do produkcji żywności funkcjonalnej o wysokiej zawartości skrobi i flawonoidów oraz o niskim indeksie glikemicznym.

EN

The use of non-bread cereals such as oats, barley or buckwheat in the food industry is gaining popularity due to their valuable chemical composition. It has been suggested that these species should be used for functional food production. Oats have a unique chemical composition, and the combination of nutrients and non-nutrients they contain makesthem very useful in human nutrition. In addition to common oats, the interest in naked oats is also growing. The beneficial effects of oat consumption are attributed mainly to the presence of β-glucan or aventramides. Barley is also now used in the production of food with functional properites. Research indicates the possibility of introducing oat and barley ingredients into the composition of cereal products (including bread), which allows for obtaining products with acceptable sensory characteristic while increasing the health-promoting properties of the final product. Buckwheat is also a non-bread grain – until recently it was seen almost exclusively as an ingredient of bread for people suffering from celiac disease. Buckwheat is also used in the production of functional food with a high content of starch and flavonoids and a low glycemic index.

6

Ostryż barwierski (Curcuma longa L.) – źródło kurkuminy, wykorzystanie w przemyśle spożywczym i medycynie

Kępińska-Pacelik Jagoda, Biel Wioletta

Przemysł Spożywczy

|

2021

|

T. 75, nr 5

25--28

PL

Od wieków człowiek wykorzystuje produkty roślinne nie tylko do celów kulinarnych, ale i leczniczych. Ostryż barwierski (długi/kurkuma) należy do rodziny imbirowatych i na szeroką skalę uprawiany jest w Azji. Ważnym jego producentem są Chiny, ale światową potęgę w jego uprawie stanowią Indie. Jest to roślina wykorzystywana jako przyprawa oraz jako barwnik spożywczy, a także w medycynie. Czynnikami biologicznie aktywnymi, którym kurkuma zawdzięcza swoje niezwykłe właściwości i kolor, są kurkuminoidy. Jest to grupa substancji, do których zalicza się kurkuminę, demetoksykurkuminę oraz bis-demetoksykurkuminę. Kurkumina stosowana jest jako żółtopomarańczowy barwnik spożywczy. Może być używana jako samodzielny dodatek do potraw lub składnik mieszanek przyprawowych, np. curry. Do najważniejszych prozdrowotnych działań obserwowanych po podaniu kurkuminoidów zalicza się działanie przeciwzapalne, przeciwnowotworowe i antyoksydacyjne. Jak donoszą aktualne badania związki zawarte w kurkumie mogą przyczynić się do ochrony organizmu przed zakażeniem SARS-CoV-2.

EN

For centuries, man has been using plant products not only for culinary but also for medicinal purposes. Turmeric (long) belongs to the ginger family and is grown extensively in Asia. China is an important producer, but India is the world power in its cultivation. It is a plant used spice and as a food dye, and also in medicine. Curcuminoids are the biologically active factors that give turmeric its extraordinary properties and color. It is a group of substances that include curcumin, demethoxycurcumin and bis-demethoxycurcumin. Curcumin is used as a yellow-orange food coloring. It can be used as an independent additive to dishes or as an ingredient in spice mixtures, e.g. curry. The most important pro-health effects observed after the use of curcuminoids are anti-inflammatory, anti-cancer and antioxidant effects. According to current research, compounds in turmeric may protect the body against SARS-CoV-2 infection.

7

Charakterystyka starych gatunków pszenicy i ich zastosowanie w przemyśle spożywczym

Kępińska-Pacelik Jagoda, Biel Wioletta

Przemysł Spożywczy

|

2021

|

T. 75, nr 7

15--21

PL

Rożnorodność spożywanych przez ludzi pokarmów pochodzenia roślinnego zmniejszyła się na przestrzeni lat z ok. 2000 do zaledwie 180 gatunków. Jest to głowną przyczyną zwiększającego się zainteresowania dawnymi odmianami roślin rolniczych. Swój renesans przeżywają obecnie m.in. stare, pierwotnie uprawiane gatunki pszenicy, jak pszenica płaskurka, samopsza czy pszenica orkiszowa. Te stare gatunki, przez to, że wymagają dużo mniejszych nakładów środków ochrony roślin, mają mniej zanieczyszczeń, ale również dużo większą wartość odżywczą. Zastosowanie starych zboż jest bardzo szerokie. Z większości z nich można wytworzyć kaszę, płatki, mąkę do wypieku pieczywa. Płaskurkę i samopszę cechuje lepiej przyswajalne białko, więcej witamin rozpuszczalnych w tłuszczach i witamin z grupy B oraz lepszy skład mineralny w porównaniu do pszenicy zwyczajnej. Zawierają również łatwiej przyswajalne formy glutenu, składającego się w dużej części z gliadyny, przez co powinien być lepiej tolerowany przez osoby z celiakią, jednak to właśnie gliadyny mają słabsze właściwości wypiekowe. Ziarno i mąka dawniej uprawianych pszenic mogą być wykorzystane m.in. do produkcji różnego rodzaju pieczywa, makaronów, kasz, zup oraz ciastek i słodyczy.

EN

The variety of plant-based foods consumed by humans has decreased over the years from around 2,000 to only 180 species. This is the main reason for the growing interest in old agricultural plants varieties. Currently, they are experiencing a renaissance, among others old originally cultivated wheat types such as emmer, einkorn and spelled. Due to the fact that these old species require much less pesticides, they are less polluted, but also have a much higher nutritional value. The use of old cereals is very wide. Most of them can be used to make groats, flakes and flour for baking bread. In terms of structure and nutrient content, emmer and einkorn are more like spelt than common wheat. They are characterized by a better digestible protein, more fat-soluble vitamins and B vitamins, and a better mineral composition compared to common wheat. They also contain more easily digestible forms of gluten, consisting largely of gliadin, which should be better tolerated by people with celiac disease, but it is gliadins that have lower baking properties. Grain andflour from formerly cultivated wheat can be used, among others for the production of various types of bread, pasta, groats, soups, cookies and sweets.

8

Zagrożenia związane z obecnością mikotoksyn w żywności

Kępińska Jagoda, Biel Wioletta

Przemysł Spożywczy

|

2020

|

T. 74, nr 2

24--28

PL

Mikotoksyny są wtórnymi metabolitami niektórych grzybów pleśniowych i mogą występować w wielu pokarmach spożywanych przez ludzi. Są to toksyny odporne na procesy technologiczne (np. gotowanie, smażenie, pieczenie, destylację, fermentację). Najczęściej zanieczyszczają produkty pochodzenia roślinnego (zboża, przetwory zbożowe, warzywa, orzechy), ale mogą być obecne również, w żywności pochodzenia zwierzęcego. Przyjmuje się, że około 25% światowych zbiorów może być nimi skażone. Mikotoksyny niszczą plony oraz są przyczyną mikotoksykoz. Według niektórych badań mikotoksyny mogą być wytwarzane bezpośrednio w ustroju człowieka po spożyciu żywności zakażonej grzybami pleśniowymi. W pracy przedstawiono zagrożenia zdrowia ludzi wywołane przez toksyny grzybów pleśniowych mogących występować w żywności. Scharakteryzowano najważniejsze grupy mikotoksyn pod względem ich występowania i toksyczności.

EN

Mycotoxins are secondary metabolites of some fungi species and can be found in many foods consumed by humans. These toxins are resistant to technological processes (cooking, frying, baking, distillation, fermentation). Mycotoxins most often contaminate products of animal and plant origin (cereals, processed cereals, vegetables, nuts). It is estimated that about 25% of the world’s harvest may be contaminated with them. Mycotoxins damage crops and cause mycotoxicosis. According to some studies, mycotoxins can be produced in human body after eating food contaminated by fungi. This article presents human health risks caused by mycotoxins found in food. The most important groups of mycotoxins were characterized in terms of their occurrence and toxicity.

9

Rokitnik zwyczajny (Hippophae rhamnoides L.) – cenne źródło dodatków do żywności

Mateuszuk Kamila, Biel Wioletta

Przemysł Spożywczy

|

2020

|

T. 74, nr 5

33--36

PL

Rokitnik zwyczajny (Hippophae rhamnoides L.) to roślina, której wszystkie części bogate są w liczne składniki biologicznie czynne, takie jak: witaminy, flawonoidy, karotenoidy, nienasycone kwasy tłuszczowe oraz składniki mineralne, mające korzystny wpływ na zdrowie człowieka. Preparaty z rokitnika wykorzystywane są zarówno w przemyśle spożywczym, kosmetycznym, jak i farmaceutycznym. W artykule scharakteryzowano rokitnik zwyczajny, zawarte w nim substancje o aktywności biologicznej oraz właściwości prozdrowotne. Rokitnik jest jedną z roślin, której preparaty w wielu krajach są stosowane jako dodatek do żywności. W Polsce to surowiec nadal niedoceniany. Unikatowy skład chemiczny rokitnika sprawia, że może on spełniać w produkcie zarówno funkcje konserwantu, dodatku, jak też składnika podnoszącego jakość odżywczą produktu. W artykule przedstawiono ponadto wykorzystanie owoców, nasion i liści rokitnika w przemyśle spożywczym.

EN

Sea buckthorn (Hippophae rhamnoides L.) is a plant whose all parts are rich in numerous biologically active ingredients such as vitamins, flavonoids, carotenoids, unsaturated fatty acids and minerals that have a beneficial effect on human health. Sea-buckthorn preparations are used in the food, cosmetic and pharmaceutical industries. The article characterizes sea buckthorn, substances with biological activity and health-promoting properties it contains. Sea buckthorn is the plants whose preparations in many countries are used as a food additive. In Poland, this raw material is still underestimated. The unique chemical composition of sea buckthorn means that it can fulfill the function of a preservative and additive, as well an ingredient increasing the nutritional quality of the product The article also presents the use of sea-buckthorn fruit, seeds and leaves in the food industry.

10

Problem występowania wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w żywności

Kępińska Jagoda, Biel Wioletta

Przemysł Spożywczy

|

2020

|

T. 74, nr 7

19--24

PL

Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) występują powszechnie w środowisku, a rozwój technologiczny powoduje, że rośnie stopień narażenia człowieka na te zanieczyszczenia. Stanowią one bardzo liczną grupę związków organicznych charakteryzujących się obecnością dwóch lub więcej sprzężonych pierścieni aromatycznych w cząsteczce. Wiele WWA to związki genotoksyczne i rakotwórcze. Związki te mogą się tworzyć zarówno w samej żywności (pierwotnie), jak i podczas procesów jej przemysłowego przetwarzania, utrwalania czy przygotowywania do spożycia. W przeciągu ostatnich kilkunastu lat udało się przeprowadzić wiele badań jakościowych i ilościowych WWA w różnych produktach żywnościowych. Celem artykułu jest charakterystyka głównych WWA oraz aktualna ocena występowania i zawartości WWA w artykułach spożywczych produkcji krajowej w odniesieniu do wymagań w ustawodawstwie Unii Europejskiej.

EN

Polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) are commonly found in the environment, and technological development increases human exposure to these pollutants. They are a large group of organic compounds characterized by the presence of two or more conjugated aromatic rings in the molecule. Many PAHs are genotoxic and carcinogenic. These compounds can form in the food itself (initially), as well as during the processes of its industrial processing, preparation for consumption or preservation. Over the past several years, many qualitative and quantitative tests of PAHs have been carried out in various food products. The purpose of the article is to characterize the main PAHs and to evaluate the occurrence and content of PAHs in food products of domestic production in relation to the requirements of the European Union legislation.

11

Ocena zagrożenia metalami ciężkimi w produktach spożywczych

Kępińska Jagoda, Biel Wioletta

Przemysł Spożywczy

|

2020

|

T. 74, nr 8

52--56

PL

Żywność oprócz składników odżywczych może zawierać także substancje, które stanowią zagrożenie dla zdrowia. Przykładem takiego zagrożenia jest obecność w produktach spożywczych metali ciężkich. Zanieczyszczenia te należy zaliczyć do skażeń chemicznych powstałych w wyniku różnych procesów naturalnych, przetwórczych, migracji oraz przypadkowych skażeń. Metale ciężkie uznaje się obecnie za jedne z najgroźniejszych zanieczyszczeń środowiska człowieka. Do najbardziej toksycznych należy kadm, ołów, rtęć oraz arsen. Pierwiastki te odznaczają się najwyższym współczynnikiem kumulacji. W artykule przedstawiono dane literaturowe na temat zawartości metali ciężkich w niektórych podstawowych produktach spożywczych (warzywach i owocach, artykułach pochodzenia zwierzęcego: mleku, mięsie oraz rybach). Dodatkowo na podstawie raportów RASFF dokonano analizy występowania zagrożeń chemicznych w żywności z uwzględnieniem tendencji oraz częstotliwości ich zgłaszania w analizowanym okresie.

EN

In addition to nutrients, food also contains substances that can pose health risk. Heavy metals are one such threat. These impurities should be classified as chemical contamination resulting from various natural, processing and migration processes as well as accidental contamination. Heavy metals are currently one of the most dangerous environmental pollutants. The most toxic include cadmium, lead, mercury and arsenic. These elements have the highest accumulation coefficient. The article presents results of heavy metal content in some basic food products (vegetables and fruits, products of animal origin - milk, meat, fish). Additionally, based on RASFF reports, an analysis of the occurrence of chemical hazards in food was made taking into account trends and the frequency of reporting them in the analyzed period.