Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Analiza zawartości metali ciężkich w nawarstwieniach historycznych Krakowa i ich rola wskaźnikowa w badaniach archeologicznych

100%

Wardas M. , Such J.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2009

|

tom T. 35, z. 1

101-115

PL

Stanowiska archeologiczne w Krakowie od paru lat analizowano pod kątem występowania metali ciężkich w nawarstwieniach osadów, korelowano ich zawartość z obecnością faz mineralnych bądź antropogenicznych, a także artefaktów i ekofaktów. Wykonywano zdjęcia geochemiczne wydzielonych przez archeologów warstw szukając dróg przemieszczania się zanieczyszczeń i barier uniemożliwiających ich migrację. Stwierdzona obecność silnej anomalii ołowiu i miedzi pochodzenia antropogenicznego, w warstwach średniowiecznych Starego Krakowa, na głębokości kilku metrów poniżej poziomu terenu, stworzyła dla badaczy zupełnie wyjątkową sytuację, porównywalną do wprowadzenia do środowiska tzw. znacznika chemicznego/markera. Dzięki temu można śledzić procesy wiązania/uwalniania zanieczyszczeń, a nawet szukać genezy różnic w stratygrafii poziomów użytkowych nawarstwień historycznych. Zbadanie zmienności składu chemicznego i mineralnego w profilach osadów wodnych (mających związek z istnieniem w przeszłości fosy otaczającej średniowieczne mury obronne) umożliwia odtworzenie aktywności mieszkańców Krakowa związanej z wykorzystywaniem metali.

EN

The archaeological post in Kraków has been examined, for several years, for the presence of heavy metals within the sequence sediment layers. Their concentration has been correlated with the presence of mineral - or anthropogenic phases, as well as artifacts and ecofacts. For the layers, distinguished by archaeologists, the geochemical photos have been done to trace the routs of contaminants' movement, and barriers preventing their migration. A strong anomaly of Pb and Cu concentration of anthropogenic origin, within mediaeval layers of Kraków Old Town, on the depth of several meters below the ground surface, caused an extraordinary situation for the scientists. It can be compared to the situation after introducing to the environment of the, so called, chemical marker. Due to this, the contaminant combining/releasing process may be observed, and even some, genetically conditioned, differences in stratigraphy of historical usage levels may be traced. The presence of a moat, surrounding the mediaeval defensive walls of Kraków, makes possible a reconstruction of the Kraków inhabitants' activity, associated with metal usage. It may be done by the investigation of variability in chemical and mineralogical composition, within profiles of water sediments.

2

Ocena zanieczyszczenia rzek Odry i Wisły - przeszłość i teraźniejszość

80%

Helios-Rybicka E. , Wardas M. , Adamiec E. , Strzebońska M.

|

tom T. 27, z. 2--4

659-671

PL

Badania przeprowadzone w latach 1990-1991 wykazały, że górna Odra jest silnie zanieczyszczona, szczególnie Cd do 16, Pb do 3954, Cu do 1784 i Zn do 6685 mg/kg. Na podstawie przeprowadzonej w latach 1997-2000 kompleksowej oceny stanu rzeki Odry stwierdzono, że zanieczyszczenie metalami się zmniejszyło, szczególnie Zn i Pb. Stwierdzono wyraźną różnicę w zawartości metali w osadach i zawiesinie. W zawiesinie pobranej z Odry po powodzi, ilość Pb a szczególnie Zn i Cd jest znacznie wyższa niż w osadzie dennym. Poważnym problemem jest wysoka zawartość Cd, co z uwagi na jego dużą mobilność i przyswajalność biologiczną stanowi duże zagrożenie dla środowiska. Również osady Wisły są silnie zanieczyszczone metalami, a ilość Cd w osadach Wisły poniżej ujścia Przemszy osiąga 200 mg/kg. Rzeka Przemsza należy do najbardziej skażonych w Europie. Zanieczyszczenie osadów Wisły zmniejsza się w miarę oddalania się od Górnego Śląska

EN

Studies carried out in 1990-1991 have showed very strong heavy metals contamination of the Odra River, especially with Cd - up to 16, Pb - up to 3954, Cu - up to 1784 and Zn - up to 6685 mg/kg. Investigation carried out during the last years 1997-2000 in the framework of the International Odra Project showed that the heavy metals pollution has been decreased, especially with Zn and Pb. In the suspended matter samples of the Upper and Middle Odra River from November '97 the content of Zn, Cd and Pb, was higher than in the bottom sediments. Generally the content of Cd in the suspended matter is lower than in the sediment samples. Significant high levels of metals contamination were found in the Vistula river, particularly for Zn, Pb and Cd at the river section downstream of the Przemsza outlet. Contaminant concentrations were generally found to decrease substantially with increasing a distance from the Upper Silesia industrial area

3

Uwarunkowania geomorfologiczne migracji metali ciężkich w osadach fluwialnych : dolina Małej Panwi

80%

Ciszewski D. , Malik I. , Wardas M.

Przegląd Geologiczny

|

2004

|

tom Vol. 52, nr 2

163--174

EN

Heavy metal concentrations were investigated in the overbank and channel sediments of the Mała Panew River in southern Poland. Overbank sediment samples were taken in ten vertical profiles up to 2.2 m long within paleochannel infills in four selected XX century floodplains and in 66 profiles,60 cm-long, situated at different height above the water table. Channel sediments were sampled 12 times at the same 10 channel locations within the period of two years. In samples collected, Ba, Cd, Cu, Pb, and Zn concentrations were determined and for selected samples sequential extraction was carried out.Within incised and laterally stable river sections polluted, 20th century sediments occur only in a narrow terrace steps up to 2 m high. Also, in the regulated river section, polluted sediments occur only in several cm thick layers on the 1.8–2.2 m high flood plain. On the contrary, in natural forested valley sections, in which river channel migrates laterally 0.5 m/year on average, the thick polluted sediments occur along the channel at depth up to 2.5 m in a zone about 50 m wide. Differences of heavy metal concentrations between sediment layers of similar age, high proportion of Cd and Zn in the mobile exchangeable fraction and poor buffer capacity of sandy sediments suggest rather high migration rate of Cd and Zn and much lower of Ba, Pb and Cu. Also very high Cd and Zn concentrations in sandy channel sediments could be related to transport of these elements in solution and precipitation. The migration of metals depends most of all on frequency of groundwater level fluctuations. The intensive river bank erosion and clear evidences of metal migration in natural river reaches suggest rapid transfer of these elements between the channel and river banks. Along river reaches with the stable river channel, the floodplain represents a long-term sink for heavy metals and their transfer back to the channel is much slower. The incised river reaches, in which the smallest amount of the heavy metal polluted sediments accumulates are transitional zones for heavy metal load.

4

Assessment of oxidation stress and its impact on rabbits administered paracetamol

80%

Maciejewska-Paszek I. , Pawlowska-Goral K. , Kostrzewski M. , Wardas M.

|

tom 53

|

nr Supplement 1

5

Results of the mineralogical investigation of bandage of Egyptian mummies

80%

Pawlikowski M. , Wardas M. , Strzelczyk J. , Such J.

Auxiliary Sciences in Archaeology, Preservation of Relics and Environmental Engineering

|

2009

|

tom nr 9

1-18

6

Nowe dane hydrochemiczne z rejonu Rynku Głównego w Krakowie

80%

Czop M. , Motyka J. , Wardas M.

|

tom nr 8

20 plik video 20:24

7

Wpływ alkoholu etylowego na skład kwasów tłuszczowych i aktywność enzymów antyoksydacyjnych w hepatocytach szczura - badania in vitro

80%

Czernicka D. , Wardas M. , Stec M.

|

nr 3

8

Wpływ powodzi z 1997 roku na rozprzestrzenienie metali ciężkich w środowisku wód potoku Malinówka, w rejonie wysypiska odpadów komunalnych w Baryczy koło Krakowa

80%

Wardas M. , Budek L. , Kijas A. , Rembalska R.

|

tom T. 10, z. 1

111--120

PL

Prezentowana praca zawiera wyniki badań środowiska rzecznego potoku Malinówka, w którego zlewni znajduje się wysypisko odpadów komunalnych "Barycz". Badania dotyczyły rozmieszczenia metali ciężkich: Cd, Cr, Cu, Pb i Zn, w wodzie oraz osadach dennych. Interpretację dystrybucji metali ciężkich w środowisku wodnym przeprowadzono w oparciu o charakterystykę fizykochemiczną wody rzecznej poprzez określenie jej pH, PEW (przewodnictwo elektrolityczne właściwe) oraz zawartości anionów: F(-), Cl(-), NO3(-), SO4(2-) i PO4(3-). Stwierdzono, że stężenia ponadnormatywne wykazują w wodzie Pb, Cu oraz wszystkie aniony. Ze względu na stężenia Zn, Cd, Cr oraz pH woda odpowiada standardom klasy I i II. Koncentracje Zn, Pb i Cd w osadach rzecznych pozwalają ją zaliczyć do grupy słabo zanieczyszczonych (klasa I), natomiast koncentracje Cu i Cr - do średnio zanieczyszczonych (klasa II). Otrzymane wyniki badań porównano z rezultatami analogicznych badań wykonanych dla potoku przed powodzią w 1997 roku. Porównanie pozwoliło stwierdzić, iż w rezultacie powodzi zaszły w środowisku wodnym potoku Malinówka dość istotne zmiany: wzrósł pH i przewodnictwa, znaczny wzrost zasolenia - głównie Cl(-), spadek stężeń metali ciężkich, tak w wodzie, jak i w osadzie rzecznym.

EN

The presented paper contains the results of the study of water environment of Malinówka River in which catchment the municipal waste disposal site has been located. The subject of investigation was the distribution of heavy metals: Cd, Cr, Cu, Pb and Zn between water and bottom sediments. The interpretation of that distribution has been done on the base of physicochemical characteristics of water determined as pH, EC (electrical conductivity) and concentration of anions: F(-), Cl(-), NO3(-), SO4(2-) and PO4(3-). It was found that the substandard concentrations show in water Pb, Cu and all anions. Concentration of Zn, Cd, Cr as well as pH are as high as those in water of the lst or 2nd class of purity. Concentrations of Zn, Pb and Cd in river sediments quality them as Iow contaminated sediments (1st class) while Cu and Cr concentration as intermediate contaminated sediments (2nd class). The results obtained were compared with those determined before the flood of 1997. It appeared that as a result of flood: increased pH and EC, considerably increased salinity, decreased heavy metal concentrations in both water and water sediments.

9

The effect of some organic solvents on the growth of Chlorella algae, strain 366

80%

Wardas M. , Wardas W. , Mazurek U. , Lechotycka E.

|

tom 17

10

Geochemiczne rozpoznanie zjawisk hydrotermalnej mineralizacji skał rejonu Pienińskiego Pasa Skałkowego

80%

Pawlikowski M. , Wardas M. , Kosuth M.

|

tom nr 13

[28-39]

PL

Wykonano prace terenowe oraz badania mineralogiczno-petrograficzne i chemiczne żyłek występujących w skałach z otoczenia Pienińskiego Pasa Skałkowego, po stronie polskiej i słowackiej. Miały one na celu rozpoznanie obecnych w nich objawów procesów wtórnej mineralizacji skał a zwłaszcza ich składu chemicznego, w tym szczególnie pierwiastków śladowych w powszechnych w tym rejonie żyłkach tnących różne rodzaje skał. Podjęto próbę wstępnego rozpoznania ewentualnych aureoli geochemicznych, zarówno w otoczeniu pienińskich andezytów, jak i Pienińskiego Pasa Skałkowego. Praca jest efektem współpracy naukowej Wydziału Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH (Polska) z Uniwersytetem Technicznym w Koszycach (Słowacja).

EN

Field study as well as, mineralogical-petrological and chemical investigations of veins, occurring in rocks surrounding the Pieniny Clipping Belt, on both Poland and Slovakia sides, have been performed. Their aim was to recognize the symptoms of the secondary mineralization of the rocks, as well as their chemical composition, particularly, the presence of trace elements. The attempt of initial recognition of the possible geochemical aureoles in surroundings of both Pieniny andesites and Pieniny Clipping Belt has been undertaken. According to the chemical analyses of the vein mineral constituents, separated from the rocks, the increased concentrations of metals, particularly Pb, have been found. The determined concentrations of Pb were six times higher than observed in the rocks of andesite type, or even ten times as high as those in sandstones. Within Pieniny region some geochemical associations of elements like Fe, Cu, Pb, Zn have been found, especially, in rocks hydrothermally altered.

11

Zawartość jonów fluorkowych w wybranych warzywach z terenów przemysłowych

80%

Pawlowska-Goral K. , Kusa Z. , Sochacka J. , Wardas M.

Żywienie Człowieka i Metabolizm. Suplement

|

2005

|

tom 32

|

nr 1 cz.2

12

Obecność metali ciężkich w glebie, w sąsiedztwie zakładów garbarskich w Krakowie

80%

Popek A. , Sikora W. S. , Wardas M.

Inżynieria Środowiska / Akademia Górniczo-Hutnicza im. S. Staszica w Krakowie

|

1999

|

tom T. 4, z. 1

153-172

PL

Przebadano obszar położony w rejonie ronda "Mateczny" w Krakowie, na prawym brzegu rzeki Wilgi, pokryty rumoszem zawierającym gruz z lokalnie nieokreślonym materiałem o luźnej, gąbczastej strukturze. Na powierzchni utworzyła się wartswa gleby. Badania dotyczyły powierzchniowej warstwy gleby (0÷20 cm) oraz profilu pionowego we wcięciu koryta Wilgi. Badane próbki gleb mają odczyn obojętny lub zasadowy (pHKCI = 6,9÷7,4). Wykazują bardzo dobre właściwości buforowe w szerokim zakresie pH. Gleba zawiera od < 20 do ponad 60 mg/kg Ni, od 19 do 774 mg/kg Zn, od 27 do 250 mg/kg Pb oraz 23 do 128 mg/kg Cu. Lokalnie, w glebie o gąbczastej, luźnej strukturze zawierającej prawdopodobnie odpady pogarbarskie, stwierdzono obecność do 7,9% Cr. Większość z badanych metali: Zn, Pb, Co, Ni, Fe w powierzchniowej warstwie gleb jest związana głównie z krzemianami i tlenkami manganu, natomiast Cr i Cu z krzemianami i tlenkami żelaza. Jedynie Cd i Mn występują w znaczących ilościach na pozycjach jonowymiennych i we frakcji węglanowej. Ruchliwość metali ciężkich obecnych w badanych glebach jest zróżnicowana; zależy od metalu i pH zawiesiny a więc jest związana z właściwościami buforowymi gleb. Generalnie, wzrasta w miarę obniżania się pH. Chrom jest uruchamiany w minimalnych ilościach w całym badanym zakresie pH (także w wodzie destylowanej).

EN

Contents of heavy metals (Cu, Co, Cr, Fe, Mn, Ni, Pb, Zn) were studied in the antropogenic soils developed on the area influenced by the tannery in Kraków. The area is located on the right bank of the Wilga river. The soil is developed over the rubble with some local admixture unidentified material of loose, spongy structure. It has been found, that soils are neutral or slightly alkaline (pHKCL = 6.9÷7.7) and show very good buffering properties in the wide range of pH. Soil contains 23÷128 mg Cu/kg, < 20÷62 mg Ni/kg, 27 250 mg Pb/kg, 19÷774 mg Zn/kg. Locally, in the loose, spongy material, containing probably the tannery wastes, high content of Cr - even up to 7.9 wt % - has been found. Most of the analysed metals: Co, Fe, Ni, Pb, Zn are connected mainly with silicates and Mn-oxides whilst Cu and Cr are lonked to with silicates and Fe-oxides. Only Cd and Mn occur in significant amounts in both the exchangeable and the carbonate forms. Heavy metals mobility investigated in acidic suspensions of soil depends on the metal, and the buffering properties of the soil. Generally, it increases with the decreasing pH of suspension. Cr is mobilized in small quantities in the whole investigated range of pH (even in distilled water).

13

Analiza przyczyn kumulacji metali ciężkich w osadach dennych zlewni Nidy

80%

Wardas M. , Giełżecka-Mądry D. , Helios-Rybicka E. , Kowalik J.

Inżynieria Środowiska / Akademia Górniczo-Hutnicza im. S. Staszica w Krakowie

|

1999

|

tom T. 4, z. 1

173-196

PL

Badano stan zanieczyszczenia metalami ciężkimi frakcji < 63 mm osadów dennych rzeki Nidy i jej dopływów oraz przeprowadzono próbę wyjaśnienia przyczyn ich zmiennych ilości oraz zasięgu występowania. Wykorzystując dane literaturowe przeprowadzono analizę czynników, wpływających na akumulację metali ciężkich w osadach. Zanieczyszczenie metalami ciężkimi środowiska wodnego zlewni Nidy jest znaczne i w ostatnich latach wzrasta, co powoduje, że Nidę, lewobrzeżny dopływ Wisły, należy zaliczyć do rzek niosących duże zanieczyszczenie. W większych dopływach Nidy, najwyższe średnie zawartości metali (mg/kg) stwierdzono w osadach rzeki Bobrzy: Cd - 6,8, Ni - 32, Cr - 34, Cu - 62, Pb - 413, Zn - 902, Mn - 3704 i Fe - 4,22%. W osadach pozostałych rzek ilość ta jest niższa. Badania wód i osadów dennych rzek zlewni Nidy wykazały różny poziom zanieczyszczenia metalami ciężkimi i złożone ich pochodzenie. Istnieją rejony, w których w pobliżu wychodni starych, nie eksploatowanych odkrywek zaznacza się wpływ obecności okruszcowania. Jednoznaczna identyfikacja pochodzenia naturalnego czy antropogenicznego metali ciężkich nie jest możliwa, w przypadku gdy środowisko znajduje się w strefie silnej antropopresji. Zawartości wszystkich metali ciężkich są zdecydowanie wyższe niż wartość tła geochemicznego, podawanego dla osadów wodnych Polski. W przypadku Cu, Zn i Pb ich ilości są większe także od tła geochemicznego określonego dla aluwiów górnej Wisły. Zdolność rzeki Nidy do samooczyszczania chroni środowisko wodne, niemniej zasięg wpływu zanieczyszczonych wód Bobrzy i Czarnej Nidy ciągle się powiększa. Sytuację poprawia obecność stosunkowo czystych wód Białej Nidy, ale dalsze dopływy jak Brzenica i Mierzawa, ten korzystny wpływ niwelują.

EN

Contamination with heavy metals of the grain size fraction < 63 mm of bottom sediments of the Nida river and their tributaries has been investigated. On the basis of the literature data the parameters influenced metals accumulation in sediments were discussed. The metal contamination of Nida catchment area is considerable and in the last period the increase has been observed, thus the Nida river, the main Vistula river tributaries is recognise to transport high load of pollutions. From most important Nida river tributaries the highest metal content (mg/kg) was found in the Bobrza river sediments: Cd - 6.8, Ni - 32, Cr - 34, Cu - 62, Pb - 413, Zn - 902, Mn - 3704 i Fe - 4.22%. In other Nida river tributaries metals concentration is lower. The investigation of Nida river waters and bottom sediments has showed different level of heavy metals pollution and their various sources. There are some regions, with old ore mining activities, thus the impact of ore bed on the rivers pollution is evident. The metals concentration in the studied river sediments is higher than the geochemical background values for Polish aquatic sediments. The Cu, Zn and Pb concentration is even higher but Fe and Mn lower than the Vistula sediments background values. The Nida river self purification ability protect the water system, even the range of the Bobrza and Czarna Nida rivers contaminated water increase. The clean waters from Biała Nida river act as a cleaning system for the rivers in the studied area.

14

Ocena peroksydacji lipidow w olejach: sojowym, kukurydzianym i ryzowym, wzbogaconych beta-karotenem

80%

Stec M. , Kurzeja E. , Gajkowska K. , Wardas M.

|

2008

|

tom 41

|

nr 3

275-280

15

Wpływ powodzi z 1997 roku na rozprzestrzenienie metali ciężkich w środowisku wód potoku Malinówka, w rejonie wysypiska odpadów komunalnych w Baryczy koło Krakowa

80%

Wardas M. , Budek L. , Kijas A. , Rembalska R.

|

nr 1

16

Biological activity of benzene and its metabolites of Chlorella vulgaris cultures in fibroblasts cultures from mouse liver

80%

Wardas M. , Wardas W. , Majnusz U.

Polish Journal of Environmental Studies

|

1992

|

tom 01

|

nr 2

EN

Our objective was the assessment of algal medium harmfulness for in vitro fibroblasts. The algal medium was from Chlorella cultures (Beijerinck 1890) grown in the presence of benzene, which was added before the inoculation of culture. The medium contained, besides the benzene residues, its various metabolites formed during culture, among them phenol and catechol. Its addition to fibroblast cultures resulted in a decrease in their growth intensity and protein content in fibroblasts as well as an increase in DNA content and 14C-thymidine incorporation intensity to fibroblasts. The latter effect was probably connected with the inhibition of cell-division and DNA damage reparations. The obtained results indicate that Chlorella algae, besides other hydrobionts, take part in the forming of the benzene-like pollution toxicity in water habitat.

17

Toksyczność wybranych węglowodorów względem glonów Chlorella w hodowlach laboratoryjnych

71%

Wardas W. , Wardas M. , Mazurek U. , Waszkiewicz E. , Majnusz U.

|

nr 6

18

The role of theophylline and N-acetylcysteine in ketogenesis examined in vitro

71%

Maciejewska-Paszek I. , Stec M. , Pawlowska-Goral K.-M. , Gawel S. , Wardas M.

|

nr Supplement 4

19

Wplyw ogrzewania oraz smazenia produktu wysokoskrobiowego i bogatobialkowego na jakosc wybranych olejow jadalnych

71%

Rzepecka-Stojko A. , Maciejewska-Paszek I. , Kurek A. , Dziedzic K. , Wardas M.

|

nr 3

217-223

PL

Oceniano wpływ ogrzewania oraz smażenia produktu wysoko skrobiowe go i produktu bogatobiałkowego na proces starzenia się olejów: słonecznikowego, rzepakowego i oliwy z oliwek poprzez oznaczenie i porównanie liczby kwasowej, liczby nadtlenkowej i liczby jodowej.

EN

The effect of heating during three different periods of time and the influence of frying of a product rich in peptides and a product rich in starch on the process of deterioration of three vegetable oils: sunflower, rape and olive oils were studied. Changes occurring in the oils were assessed by the determination of their acid number, peroxide value and iodine number. The results show significant changes of the studied factors, depending on oil type and heating time. The thermal processing of the product rich in starch and of that rich in peptides, and the storage of the oil used earlier for frying intensify the process of oil deterioration.

20

Charakterystyka odpadow z ZGH Boleslaw w Bukownie

71%

Sikora W. , Damijan E. , Jedrzejczyk B. , Szczawinski W. , Wardas M.

|

tom 30

|

nr 4

143-147