Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Porównanie zdolności zbiorowisk roślinnych śródpolnych oczek wodnych do zatrzymywania substancji biogennych

Wesołowski P., Jankowska-Huflejt H., Brysiewicz A.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2016

|

T. 16, z. 2

127--138

PL

Badania przeprowadzono w latach 2010–2015 w śródpolnych oczkach wodnych na terenie gminy Stare Czarnowo, woj. zachodniopomorskie. Celem podjętych badań było określenie zdolności zbiorowisk roślinnych porastających oczka wodne do zatrzymywania makro- i mikroskładników. W analizowanych oczkach wodnych stwierdzono trwałą obecność zbiorowisk szuwarowych w strefach przybrzeżnych o charakterze jednogatunkowych agregacji. Ponadto w badanych oczkach wodnych stwierdzono różnice w zawartości makro- i mikroskładników w roślinności szuwarowej. Dużą ilość azotu kumulowały zbiorowiska trzciny pospolitej (Phragmites australis (Cav.) Trin. ex Steud.) – średnio z lat 2010–2015 od 28,5 do 30,1 g⋅kg-1 s.m., najmniejszą natomiast zbiorowiska manny mielec (Glyceria maxima (Hartm.) Holmb.) – 20 g⋅kg-1 s.m. Dużą zawartość fosforu i potasu zanotowano w roślinności zbiorowiska manny mielec (Glyceria maxima (Hartm.) Holmb.), a wapnia i magnezu – w roślinności ze zbiorowiska pałki szerokolistnej (Typha latifolia L.). Zawartości mikroskładników w roślinności analizowanych zbiorowisk były również zróżnicowane. Największe zawartości żelaza i manganu stwierdzono w roślinności ze zbiorowiska trzciny pospolitej (Phragmites australis (Cav.) Trin. ex Steud.), a najmniejsze ze zbiorowiska pałki szerokolistnej (Typha latifolia L.). Zawartość cynku w roślinności poszczególnych zbiorowisk była mała – 16,1–24,4 mg⋅kg-1 , a więc poniżej wartości granicznych przyjętych dla roślinności szuwarowej wynoszących 50–120 mg⋅kg-1 s.m.

EN

The study was conducted in 2010–2015 in the mid-field ponds in the area of Stare Czarnowo (West Pomeranian voivodeship). The aim of this study was to determine the ability of plant communities growing on ponds to retain macro- and micronutrients. In the analyzed ponds found a permanent presence rush communities in coastal areas of a singlespecies aggregation. Moreover, in the studied ponds there were differences in the content of macroand microelements in rushes. A large amount of nitrogen accumulated communities Phragmites australis – an average of the years 2010–2015 from 28.5 to 30.1 g∙kg-1 s.m., while the smallest communities Glyceria maxima – 20 g∙kg-1 s.m. High content of phosphorus and potassium were recorded in vegetation communities Glyceria maxima, and calcium and magnesium – in vegetation communities of Typha latifolia. Micronutrients content in the analyzed vegetation communities were also varied. The highest content of iron and manganese were found in vegetation communities with Phragmites australis, and the smallest of communities Typha latifolia. The zinc content in vegetation individual communities was small – 16.1–24.4 mg∙kg-1 , which is below the limits adopted for rushes ranging 50–120 mg∙kg-1 s.m.

2

The need of protecting permanent grasslands as a premise for the development of organic meadow farms

Jankowska-Huflejt H.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2016

|

Vol. 61, nr 3

186--192

EN

The area and productive use of permanent grasslands decrease in Poland. The main reason is a small stock of ruminants - the main biomass consumers. Meadow sward and soil become degraded, which results in economic losses and in the worsening of protective functions of grasslands with respect to natural environment of rural areas. There is an urgent need of grassland protection and of maintaining their both functions: economic and biological. A chance might be sought in meadow organic farms based on sustainable plant and animal production that does not disturb biological equilibrium. The precondition of rational and profitable grassland management is the improvement of technology and its implementation by farmers. Profitability of meadow organic farms should be guaranteed by subsidies as a compensation for services for the common good i.e. management under limitations arising from environmental protection.

PL

Powierzchnia i wykorzystanie produkcyjne trwałych użytków zielonych w Polsce zmniejsza się. Główną przyczyną jest mała obsada przeżuwaczy, głównego odbiorcy biomasy. Następuje degradacja runi i gleby, zachodzą straty ekonomiczne i pogarszają się funkcje ochronne w stosunku do środowiska przyrodniczego obszarów wiejskich. Zachodzi potrzeba ich ochrony i utrzymania ich obu funkcji: gospodarczej i przyrodniczej. Szansą mogą być łąkarskie gospodarstwa ekologiczne, których podstawą jest zrównoważona w obrębie gospodarstwa produkcja roślinna i zwierzęca, nienaruszająca równowagi przyrodniczej. Warunkiem racjonalnej i opłacalnej gospodarki na TUZ jest doskonalenie technologii produkcji i wdrażanie ich wśród rolników. Gwarantem opłacalności łąkarskich gospodarstw ekologicznych powinny być dopłaty, jako rekompensata za świadczenie usług na rzecz dobra publicznego, czyli gospodarowania w warunkach ograniczeń wynikających z ochrony środowiska przyrodniczego.

3

Stability and productivity assessment of legume-grass mixtures used for renovation of organic grasslands on organic soils

Jankowska-Huflejt H.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2015

|

Vol. 60, nr 3

119--124

EN

Botanical composition and dry mass yielding of meadow (M) and pasture (P) mixtures (designed - M1 and P1, market - M2 and P2, control, simplified - M3 and P3) and species or varieties (Dactylis glomerata - M4 and Lolium perenne (4n)- P4) intended for organic grasslands on mud-peat-muck organic soils were studied in the years 2006-2010. Pasture mixtures were mown 5 times a year and meadow mixtures - 3 times a year. The smallest changes were observed in mixtures P1 and M1. Most stable in pasture management were: Poa pratensis, Phleum pratense, Festuca rubra while Festuca pratensis, Agrostis giganthea and Trifolium repens retreated from sward. Lolium perenne and L multiflorum maintained a high share for 4 years of experiment. Most stable on meadows were: Poa pratensis and Festuca rubra and Lolium perenne. Legumes Trifolium hybridum and T. pratense retreated while T. repens maintained 10% share for 2 years. Percentage share of Dactylis glomerata was very large for 2 years and large for the next two years similarly to the share of Festuca pratensis and Phleum pratense. Dry mass yields depended more on thermal and moisture conditions than on the type of mixture but the largest dry mass yield for 4 study years was obtained from meadow designed M1 mixture - Festuca pratensis (19%), Festuca arundinacea (20%), Phleum pratense (20%), Dactylis glomerata (5%), Poa pratenis (13%), Festuca rubra (10%), Trifolium hybridum (8%), Trifolium pratense (5%). Observed disappearance of differences resulting from the composition of sown mixtures. However, proper selection of species and varieties and multi-species composition of mixtures may slow down this process in subsequent years due to diverse developmental dynamics of particular components.

PL

W latach 2006-2010 badano skład botaniczny i plonowanie (s.m.) mieszanek łąkowych (Ł) i pastwiskowych (P): zaprojektowanych Ł1 i P1, handlowych Ł2 i P2, kontrolnych (uproszczonych) Ł3 i P3 oraz gatunków i odmian wskaźnikowych Ł1 (Dactylis glomerata) i P4 (Lolium perenne (4n), przeznaczonych na użytki ekologiczne na glebie organicznej. Mieszanki pastwiskowe koszono 5-krotnie, a łąkowe 3-krotnie. Najmniejsze zmiany zaszły w mieszankach zaprojektowanych - P1 i Ł1. W użytkowaniu pastwiskowym najtrwalsze były Poa pratensis, Phleum pratense, Festuca rubra, a wypadły Festuca pratensis, Agrostis giganthea oraz Trifolium repens. Lolium perenne oraz L. multiflorum utrzymywały się z dużym udziałem przez 4 lata użytkowania. W użytkowaniu łąkowym najtrwalsze były Poa pratensis, Festuca rubra i Lolium perenne. Wypadły Trifolium hybridum, T. pratense, natomiast T. repens utrzymywała się z ok. 10% udziałem przez 2 lata. Udział Dactylis glomerata był bardzo duży przez 2 lata i duży - przez następne 2 lata, podobnie Festuca Pratensis i Phleum pratense. Plony s.m. bardziej zależały od warunków termicznych i wilgotnosciowych niż od rodzaju mieszanki, jednak największe plony s.m. za 4 lata badań, dała mieszanka zaprojektowana Ł1 - Festuca pratensis (19%), Festuca arundinacea (20%), Phleum pratense (20%), Dactylis glomerata (5%), Poa pratenis (13%), Festuca rubra (10%), Trifolium hybridum (8%), Trifolium pratense (5%). Zaobserwowano zanik różnic wynikających ze składu wysianych mieszanek. Jednakże właściwy dobór gatunków i ich odmian do mieszanek oraz wielogatunkowość mieszanek ze względu na zróżnicowaną dynamikę rozwoju różnych komponentów w kolejnych latach użytkowania spowalnia ten proces.

4

Nutritive value and the content of macroelements in fodder and in soil from organic grasslands

Jankowska-Huflejt H.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2014

|

Vol. 59, nr 3

91--97

EN

Studies were carried out in the years 2006-2007 in organic farms with animal production and over 30% share of permanent grasslands in agricultural lands. Samples of green forage from meadows and pastures, of hay and hay ensilage from meadow sward were analysed for the content of total protein, crude fibre, crude fat, ash and mineral components (N, P, K, Ca, Mg and Na). In the year 2007, soil (0-20 cm layer) richness in these components was also analysed. Mean content of nutritive components in fodder reached the optimum range but the content of total protein and crude fibre was quite variable. Mean content of potassium and magnesium in all types of fodder was satisfactory, that of phosphorus - satisfactory in green fodder from pastures and slightly deficient in other types of fodder. The content of calcium was minimally deficient in hay and that of sodium was small in all types of fodder (only 0.38 g kg-1 DM in hay), which resulted in too high K:Na ratio (up to 242 in hay) and K:Mg ratio (ca. 10). Compared with conventional farms, more hay samples from organic farms contained more P, Ca and Mg. Potassium content in hay was comparable and Na content was much smaller in hay from organic farms. Soils of studied grasslands were in general acid or slightly acid of low phosphorus content. Very high potassium content in some soils may indicate too often applied liquid manure. Soil richness in available calcium and magnesium was exceptionally favourable and only in few cases needed supplementation. Improving management methods and periodical analyses of soil and fodder are necessary to increase grassland utilization and fodder quality.

PL

Badania prowadzono w latach 2006-2007 w ekologicznych gospodarstwach z ponad 30% udziałem trwałych użytków zielonych w strukturze użytków rolnych i prowadzących produkcję zwierzęcą. Analizowano próbki zielonki z łąk i pastwisk, próbki siana oraz kiszonki z runi łąkowej. Oceniano zawartość białka ogólnego, włókna surowego, tłuszczu surowego, popiołu surowego i składników mineralnych N, P, K, Ca, Mg i Na. W 2007 roku określono też zasobność gleb (warstwa 0-20 cm) w te składniki. Średnio zawartość składników pokarmowych w paszach mieściła się w granicach wartości optymalnych, ale zawartości białka ogólnego i włókna surowego były bardzo zróżnicowane. Średnie zawartości potasu i magnezu były zadowalające we wszystkich rodzajach pasz, fosforu zadowalające w zielonce pastwiskowej i nieznacznie niedoborowe w pozostałych paszach, zawartość wapnia minimalnie niedoborowa tylko w sianie, natomiast zawartość sodu mała (zaledwie 0,38 g kg-1 s.m. w sianie) we wszystkich rodzajach pasz, co rzutowało na zbyt wysoki stosunek K : Na (nawet 242 w sianie)i K : Mg (ok. 10). W porównaniu z zawartością składników w sianie z gospodarstw konwencjonalnych w sianie z gospodarstw ekologicznych większy był % próbek o większej zawartości P, Ca i Mg, o zbliżonym udziale K i znacznie mniejszej zawartości Na. Gleby badanych użytków były na ogół kwaśne i lekko kwaśne, o niskiej zawartości fosforu; bardzo duża w części gleb zawartość potasu może wskazywać na zbyt częste stosowanie gnojówki. Zasobność w przyswajalne magnez i wapń była wyjątkowo korzystna, tylko w nielicznych przypadkach wymagająca uzupełnienia. W celu poprawy wykorzystania TUZ i ja-kości ich pasz konieczne jest doskonalenie metod gospodarowania oraz okresowe badanie paszy i zasobności gleb.

5

Gospodarcze i ekologiczne skutki melioracji torfowisk w otoczeniu mineralnych gleb gruntów ornych o różnej jakości (na przykładzie doliny rzeki Por i torfowiska Kuwasy)

Jankowska-Huflejt H., Prokopowicz J., Lipiński J.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2013

|

T. 13, z. 2

33--52

PL

Celem badań była ocena gospodarczo-ekologicznych skutków melioracji torfowisk wykonanych przed ok. 60 laty w dolinie rzeki Por (1953 r.) w powiecie zamojskim oraz w dolinie rzeki Biebrza na obiekcie Kuwasy (1954 r.) w powiecie grajewskim. Torfowiska położone były w sąsiedztwie gruntów ornych o glebach: bardzo dobrych w dolinie rzeki Por (7 wsi) oraz średnich (8 wsi) i słabych (7 wsi) w dolinie rzeki Biebrza (Kuwasy). Stan po melioracji oceniano w latach 1962, 2002 (powszechny spis rolny) i 2007 (spis reprezentacyjny). Melioracje i zagospodarowanie użytków zielonych były czynnikiem intensyfikującym produkcję rolniczą, szczególnie we wsiach o średnich i słabych glebach gruntów ornych. Plony z użytków zielonych zwiększyły się 3-krotnie, a z gruntów ornych o 30–150% (głównie zbóż). Obsada inwentarza produkcyjnego zwiększyła się o ponad 80% w pierwszym okresie – do 1962 r. i o ponad 200% do 2007 r., zwłaszcza we wsiach o glebach średnich i słabych, w których zwiększył się też wskaźnik reprodukcji substancji organicznej. Wzrósł poziom intensywności organizacji produkcji rolniczej – we wsiach o glebach średnich i słabych w całym badanym okresie, a we wsiach o glebach bardzo dobrych w pierwszym okresie po melioracji (10 lat). Produkcja globalna w jednostkach zbożowych na ha UR wzrosła 2-krotnie we wsiach o glebach bardzo dobrych i aż 4-krotnie we wsiach o glebach średnich i słabych, a w przeliczeniu na mieszkańca 3-krotnie na glebach bardzo dobrych i 4-krotnie we wsiach o glebach średnich i słabych. W pierwszym okresie (10 lat) zwiększył się udział gruntów ornych a zmniejszył udział trwałych użytków, a po zmianie m.in. relacji cenowych na produkty ro ślinne i zwierzęce proporcje te uległy odwróceniu. W strukturze zasiewów zwiększył się udział zbóż i roślin pastewnych kosztem udziału roślin okopowych. Na przykładzie badań zmeliorowanych obiektów torfowych można stwierdzić, że takie obiekty w otoczeniu średnich i słabych gleb gruntów ornych należy modernizować i nadal racjonalnie użytkować, aby w pełni wykorzystać warunki powstałe w wyniku regulacji stosunków powietrzno-wodnych gleb torfowych.

EN

The study was aimed at assessing economic and ecological effects of the reclamation of peatlands performed ca. 60 years ago in the Por River valley, Zamość County (1953) and in the Biebrza River valley on Kuwasy object, Grajewo County in 1954. Peatlands were situated in the vicinity of arable lands of very good soils in the Por River valley (7 villages) and of medium (8 villages) and weak soils (7 villages) in the Biebrza River (Kuwasy). The status after reclamation was assessed for the years 1962, 2002 (common agricultural census) and for 2007 (representative census). Reclamations and grassland management intensified agricultural production, especially in villages of medium and weak soils of arable lands. Yields from grasslands increased threefold and those from arable lands (mainly cereals) increased by 30 to 150%. Animal stock increased by more than 80% till the year 1962 and by more than 200% till 2007, particularly in villages of medium and weak soils where the index of organic matter reproduction increased as well. The intensity of organization of agricultural production increased in villages of medium and weak soils in the whole study period and in villages of very good soils – in the first 10 years after reclamation. Total production in cereal units per ha AA increased twofold in villages of very good soils and as much as four times in villages of medium and weak soils. Per capita production increased threefold in villages of very good soils and four times in villages of medium and weak soils. The share of arable lands increased and that of permanent grasslands decreased 10 years after reclamation. These proportions reversed after a change in the prices of plant and animal products. The share of cereals and fodder plants increased at the expense of tuber crops. Studies of reclaimed peatlands show that such objects surrounded by medium and weak soils should be modernized and still used in order to fully utilise the conditions created after the regulation of air and water relations in peat soils.

6

Economic assessment of the development opportunities of farms participating in agri-environmental programmes

Jankowska-Huflejt H., Prokopowicz J.

Journal of Water and Land Development

|

2013

|

no. 18 [I-VI]

59--64

EN

The study was conducted in 2007 with the inquiry method in 30 farms which specialised in livestock production based on own grasslands and participated in the Rural Development Programme in the years 2004-2006. The mean farm area was 19.69 ha (from 2.2 ha to182.0 ha) and farms were divided into 4 groups: 1–10; 10–20; 20–50 and >50 ha. The share of permanent grasslands was 53.8% on average. The crop structure was subject to the production of bulk feeds and feed grain (oats), cereal mixtures, triticale and barley. The mean share of cereals was 78.5 %, root crops – 9.4 % and legumes – 2.1 %. The highest livestock (cattle, pigs, horses, poultry) density (mean of 0.5 LU per ha of agricultural land) was in farms from the group of 20–50 ha. Both the farm investments in fixed assets and average direct costs of plant and animal production were low. The revenue from agricultural production was medium to low. The proportion of subsidies from the RDP was high (17%). Gross margin in farms was medium and low. Its value per 1 ha of agricultural land (AL) and per capita increased with the increase of farm surface area (except for a group of 20.1–50.0 ha). The effectiveness of fixed assets was high, its index ranged from 0.39 to 0.58 with a mean of 0.43. Only 23% of surveyed farms had a chance of further development.

PL

Badania przeprowadzono w 2007 r., metodą wywiadu kierowanego, w 30 gospodarstwach rolnych w woj. mazowieckim, ukierunkowanych na produkcję zwierzęcą opartą na własnych użytkach zielonych i uczestniczących w programach PROW. Gospodarstwa o powierzchni od 2,16 do 182,03 ha (śr. 19,69 ha), podzielono na 4 grupy obszarowe: 1,0–10,0 ha; 10,1–20,0 ha; 20,1–50,0 ha i >50,0 ha. Udział trwałych użytków zielonych w strukturze użytków rolnych wynosił średnio 53,79%. Struktura zasiewów podporządkowana była produkcji pasz objętościowych i ziarna paszowego (owsa), mieszanek zbożowych, pszenżyta i jęczmienia. Udział zbóż wynosił średnio 78,54%, okopowych 9,41%, strączkowych 2,05%. Chowano bydło, trzodę chlewną, konie, drób. Największa obsada zwierząt na ha UR była w gospodarstwach z grupy 20–50 ha (0,78 DJP), średnio wynosiła 0,53 DJP na ha UR. Poziom zainwestowania gospodarstw w środki trwałe oraz poziom kosztów bezpośrednich produkcji roślinnej i zwierzęcej były niskie. Średnie i niskie były też wartości przychodów z produkcji rolniczej. Dużą ich część (ok. 17%) stanowiły subwencje z PROW. Wartość nadwyżki bezpośredniej gospodarstw na ha UR zwiększała się wraz ze zwiększaniem się powierzchni gospodarstwa (z wyjątkiem gospodarstw z grupy 20,1–50,0 ha), natomiast w przeliczeniu na osobę wzrastała. Efektywność środków trwałych była wysoka. Wskaźnik efektywności wahał się od 0,39 do 0,58, średnio 0,43. Nie wszystkie badane gospodarstwa rolne mają szansę dalszego rozwoju i koniecznych inwestycji. W badanej grupie takich gospodarstw było ok. 23%.

7

Trwałość pastwiskowych mieszanek odmian traw i motylkowatych drobnonasiennych wybranych do użytkowania w gospodarstwie ekologicznym

Jankowska-Huflejt H.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2013

|

Vol. 58, nr 3

229--234

PL

Badania realizowano w latach 2006-2010 w ZDITP w Biebrzy, na łące trwałej, na glebie organicznej, mułowo-torfowomurszowej. Doświadczenia założono w układzie losowanych bloków, w czterech powtórzeniach, na poletkach o powierzchni 15 m2. Zaprojektowaną do użytkowania pastwiskowego w gospodarstwie ekologicznym mieszankę (tzw. modelową) P1, oceniano na tle mieszanek P2- zakupionej i P3- kontrolnej (uproszczonej) oraz gatunku wskaźnikowego Lolium perenne L. (4n) odm. Barista P4. Stosowano nawożenie: P2O5 – 50 kg/ha wiosną; K2O – 60 kg/ha (po 30 kg wiosną i latem). Ruń koszono 5-krotnie, badano zmiany składu botanicznego (metodą szacunkową), wysokość runi w dniu koszenia oraz wielkość plonu s.m. i jego jakość (metoda Filipka, 1973). Po 5 latach symulowanego użytkowania pastwiskowego wypadły wysiane w mieszankach: Trifolium repens L. Astra i Riesling oraz Festuca pratensis Huds. Skra i Agrostis gigantea Roth Mieta. Najmniejsze zmiany zaobserwowano w mieszance P1, a największe w runi obiektu P4 (Lolium perenne L. Baristra). Spośród wysianych gatunków najtrwalsze okazały się Poa pratensis L. Skiz, a także Phleum pratense L. Skala i Festuca rubra L. Atra. Z traw niewysianych największe znaczenie miały Poa pratensis L. i Poa annua L., a z chwastów Ranunculus repens L., lepiej znoszący nadmierne uwilgotnienie. Porównywane mieszanki pastwiskowe lepiej odrastały w okresie letnim (pokos III i IV), bez istotnego zróżnicowania między sobą. Wysokość runi bardziej zależała od warunków wilgotnościowych i pokosu niż rodzaju mieszanek, zwłaszcza w kolejnych latach użytkowania. Zaobserwowano tendencję większej stabilności mieszanki modelowej P1, związaną z większą stabilnością jej składu gatunkowego. Łączne plony poszczególnych mieszanek były wyrównane (od 18,69 do 20,76 t.ha-1). Nieznacznie większe plony uzyskano z mieszanek uproszczonej P3 i modelowej P1, najmniejsze z Lolium perenne L. w siewie czystym (największa degradacja runi). Większe zróżnicowanie plonów wystąpiło w pokosach i latach, na skutek wpływu warunków termicznych i wilgotnościowych. Wartość paszowa porównywanych mieszanek, mierzona liczbą wartości użytkowej Lwu, była wyrównana: bardzo dobra i dobra, z wyjątkiem runi obiektu P4 (Lolium perenne L. odm. Baristra), której jakość w wyniku silnej degradacji w ostatnim roku badań, była mierna (Lwu = 5,92). Jakość runi mieszanki modelowej P1 (dostosowanej do siedliska) była bardzo dobra (Lwu = 8,0-9,0) w całym okresie badań, co wynikało z mniejszego zakresu zmian składu botanicznego tej mieszanki. Zaobserwowane zmiany świadczą o zanikaniu różnic wynikających ze składu wysianych mieszanek oraz o wykształcaniu się zbiorowisk dostosowanych florystycznie do panujących warunków siedliskowych. Właściwy dobór gatunków i ich odmian do mieszanek spowalnia ten proces.

EN

Studies were carried out in the years 2006-2010 in the Experimental Farm of the ITP in Biebrza on permanent meadow situated on mud-peat-muck organic soil. Experiments were set up in a random block system in four repetitions on 15 m2 plots. A mixture (the so-called model mixture P1) designed for pasture use in an organic farm was compared with the purchased mixture P2, control (simplified) mixture P3 and an indicator species Lolium perenne L. 4n Barista (P4). Experiment was fertilized with 50 kg P2O5/ha in spring and with 60 kg K2O/ha (30 kg in spring and summer). Sward was mown 5 times. Botanical composition was analysed with the approximate method, sward height was measured on the day of mowing, dry weight yield and its quality was analysed with the method of Filipek (1973). Trifolium repens L. Astra and Riesling, Festuca pratensis Huds. Skra and Agrostis gigantea Roth Mieta sown in mixtures disappeared after 5 years of simulated pasture use. The smallest changes were observed in P1 mixture and the greatest – in the sward of P4 variant (Lolium perenne L. Baristra). Poa pratensis L. Skiz, Phleum pratense L. Skala and Festuca rubra L. Atra appeared most persistent among sown species. Most important from among unsown grasses were Poa pratensis L. and Poa annua L. and from among weeds - a stoloniferous Ranunculus repens L. more tolerant of excessive moisture. Mixtures grew best in the summer period (the 3rd and 4th cut) without significant differences between mixtures. Sward height depended more on moisture conditions and cuts than on mixture types, especially in subsequent years of grassland use. Total yields of particular mixtures were similar (from 18.69 to 20.76 t/ha); slightly larger for simplified (P3) and model (P1) and smallest for P4 variant (Lolium perenne L. Baristra) in pure sowing due to the highest soil degradation. A greater differentiation of yields was found among cuts and years with the most important effect of thermal and moisture conditions. Fodder value measured with the number of utility value was very good and good with the exception of P4 sward (Lolium perenne L.) which, due to a strong degradation in the last study year was mean (Lwu 5.92). Sward of the model mixture P1 was of very good quality (Lwu 8.0-9.0) during the whole study period which was a result of minor changes in its botanical composition. Observed changes evidence diminishing differences resulting from the composition of sown mixtures and the development of communities floristically adapted to habitat conditions. However, proper selection of species and their varieties for mixtures may slow down this process.

8

Trwałość i wartość paszowa mieszanek traw i ich odmian oraz motylkowatych drobnonasiennych wybranych do kośnego użytkowania w rolnictwie ekologicznym

Jankowska-Huflejt H.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2012

|

Vol. 57, nr 3

172-178

PL

Badania realizowano w latach 2006-2011 w ZDITP w Falentach na łące trwałej na glebie organicznej, mułowo-torfowomurszowej. Doświadczenia założono w układzie losowanych bloków, w czterech powtórzeniach, na poletkach o powierzchni 15 m2. Zaprojektowaną do użytkowania kośnego w gospodarstwie ekologicznym mieszankę (tzw. modelową) oceniano na tle mieszanek zakupionej i kontrolnej (uproszczonej) oraz gatunku wskaźnikowego Dactylis glomerata odmiany Bara. Stosowano nawożenie: P2O5 - 50 kg/ha wiosną; K2O - 60 kg/ha (po 30 kg wiosną i latem). Ruń koszono 3-krotnie, badano zmiany składu botanicznego (metodą szacunkową), wysokość runi w dniu koszenia oraz wielkość plonu s.m. i jego jakość (metoda NIR i metoda Filipka, 1973). Po 5 latach kośnego użytkowania wypadły wysiane w mieszankach: Trifolium hybridum L. Ermo i Trifolium pratense L. Parada oraz Agrostis gigantea Roth i Phleum pratense L z mieszanki zakupionej, natomiast odmiana Skala w mieszance modelowej utrzymała się. Utrzymały się też Festuca arundinacea Schreb. odmiany Terros i Poa pratensis L. Skiz. Pojawiły się gatunki obce: Poa trivialis L. i Holcus lanatus L., Trifolium repens, Carex sp., zioła i chwasty (głównie Ranunculus repens L. i Rumex acetosa L.) i w piątym roku użytkowania wartość pokarmowa obniżyła się do miernej (Lwu poniżej 6) na wszystkich obiektach, chociaż w latach wcześniejszych była bardzo dobra i dobra. Wg oceny metodą NIR wartość pokarmowa runi I pokosu wszystkich mieszanek w latach 2009-2011 była średnia: do 12,3% białka, 27-29% włókno surowe. We wszystkich latach zawartość frakcji włókna NDF była większa w runi mieszanki modelowej, a mniejsza w mieszance handlowej, również zawartość cukrów rozpuszczalnych była większa w runi mieszanki zakupionej. Największe średnie plony s.m. dała mieszanka modelowa (8,18 t z ha), nieco mniejsze mieszanka uproszczona (8,12 t) i handlowa (8,02 t), a najmniejsze (7,96 t z ha) Dactylis glomerata odmiany Bara w siewie czystym. Mieszanka modelowa, zaprojektowana do rodzaju siedliska oraz sposobu i intensywności użytkowania, przez 3-4 lata wypadała korzystniej, w piątym i szóstym roku użytkowania różnice między mieszankami prawie zatarły się. Ale w tych latach cenny stał się udział nie wysianej Trifolium repens, który wpłynął na większą zawartość białka w runi. Doświadczenie potwierdziło, że warunki wodne są czynnikiem decydującym o trwałości użytku, a także plonach i ich wartości pokarmowej. Wpływ składu wysianej mieszanki jest wyraźniejszy w optymalnych warunkach wodnych, po 3-4 latach różnice zanikają.

EN

The study was conducted in years 2006-2011 in ZDITP in Falenty on permanent meadow on organic soil. The experiment in randomized blocks with four replications was designed, on plots with an area of 15 m2. Designed for mowing utilization in organic farming mixture (the model) was evaluated on the background of commercial mixtures and controls (simplified) and indicator species Dactylis glomerata variety Bara. Fertilisation: P2O5 - 50 kg/ha in spring; K2O - 60 kg/ha (per 30 kg in spring and in summer) was applied. Meadow sward was cut 3 times. The changes in botanical composition (estimation method), sward height on mowing, dry matter yield and its quality were evaluated (by NIRS method and Filipek method, 1973). After 5 years of mowing utilization the species sown in mixtures: Trifolium hybridum L. Ermo and Trifolium pretense L. Parada, and Agrostis gigantea Roth and Phleum pratense L from commercial mixture dropped out. Hovever variety Skala in model mixture was present. It was present also Festuca arundinacea Schreb. variety Terros and Poa pratensis L. Skiz. Appeared new species: Poa trivialis L. and Holcus lanatus L., Trifolium repens, Carex sp., herbs and weeds (mainly Ranunculus repens L. and Rumex acetosa L.). In the fifth year of utilization a nutritive value decreased to poor (Lwu below 6) on all objects, although in earlier years it was very good and good. According to the assessment by NIRS method the nutritive value of the first cut sward of all the mixes in 2009-2011 was average: from 12.3% of protein, 27-29% of crude fiber. In all the years the content of fiber fractions NDF was higher in the sward of model mixture, and lower in the commercial mixture, also the content of soluble sugars was higher in the sward of commercial mixture. The highest average yields of DM gave a model mixture (8.18 t ha), slightly lower simplified mixture (8.12 t) and commercial (8.02 t) and the lowest (7.96 t ha) Dactylis glomerata variety Bara in pure seeding. Model mixture, designed to habitat type and method of utilization, yielded better for 3-4 years, in the fifth and the sixth year of utilization the differences between the mixtures almost disappeared. But in the last years a big role was played by not sown in the mixture species Trifolium repens that contributed to the increase in protein content in the sward. Experiment has confirmed that the water conditions are crucial for the sustainability of meadow and also the yielding and nutritive value. Influence of the composition of the sown mixture is more evident at optimal water conditions, after 3-4 years, the differences disappear.

9

Uwarunkowania i czynniki rozwoju produkcji w łąkarskich gospodarstwach ekelogicznych ze szczególnym uwzględnieniem subwencji

Jankowska-Huflejt H., Prokopowicz J.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2011

|

T. 11, z. 1

113-124

PL

Badania przeprowadzono w latach 2004-2008 w ekologicznych łąkarskich gospodarstwach rolnych. Powierzchnia gospodarstw wynosiła od 3 do 300 ha (średnio 45,60 ha), a poziom ich zainwestowania w środki trwałe był niski i średni w stosunku do średniego zainwestowania gospodarstw w Polsce. Nadwyżka bezpośrednia w większości z nich miała w latach badań wyraźną tendencję zwyżkową, zarówno w przeliczeniu na ha UR, jak i na osobę zatrudnioną w gospodarstwie. Czynnikiem istotnie wpływającym na wyniki ekonomiczne tych gospodarstw były dotacje, które stanowiły średnio 39,6% nadwyżki bezpośredniej. W okresie badań ich rola nie wykazywała tendencji zniżkowych. Najkorzystniejsze wyniki ekonomiczne uzyskiwały gospodarstwa nastawione na produkcję mleka i bydła opasowego. Ważnym czynnikiem była mleczność chowanych krów. Gospodarstwa, w których mleczność krów była większa niż 4000 l·szt.-¹ uzyskiwały większą nadwyżkę bezpośrednią. Dobre, a nawet lepsze wyniki ekonomiczne w przeliczeniu na osobę (ok. 65 000 zł), uzyskały gospodarstwa o większej powierzchni UR i niewielkich zasobach pracy, chowające bydło ras mięsnych, jednak w przeliczeniu na ha UR nadwyżka bezpośrednia była w nich mniejsza (ok. 2 000 zł). Wielkość stada wpływała dodatnio na nadwyżkę bezpośrednią w przeliczeniu na osobę i była większa w gospodarstwach utrzymujących więcej niż 10 krów (zakup do chowu jałówek lepszej jakości hodowlanej oraz efekt skali produkcji). W tej grupie znajdowały się też gospodarstwa nastawione na chów bydła mięsnego. Nie zaobserwowano zależności między liczbą krów a wielkością nadwyżki bezpośredniej na ha UR. Wraz ze zwiększaniem się liczby krów w gospodarstwie ich mleczność wzrastała i w gospodarstwach chowających mniej niż 10 krów wynosiła 3518 l, natomiast w gospodarstwach utrzymujących więcej niż 10 sztuk ok. 3923 l od sztuki.

EN

Studies in meadow organic farms were carried out in the years 2004-2008. Surface area of farms varied from 3 to 300 ha (mean 45.60 ha) and the investment in fixed assets was low to medium in relation to the country mean. Gross margin in most farms showed a distinct increasing trend in the study years when calculated both per ha AL and per person employed in a farm. Subsidies which constituted 39.6% of the gross margin were the factor significantly affecting economic results of these farms. Their importance did not decrease during the study period. Best economic results were obtained in farms oriented to milk and slaughter cattle production. Milk efficiency of bred cows was an important factor. Farms in which the efficiency exceeded 4000 l a head obtained higher gross margin. Good or even better economic results calculated per person (c. 65 000 zlotys) were obtained in farms of larger surface areas of AL, small labour resources and breeding slaughter cattle but the gross margin calculated per ha AL was smaller there (c. 2000 zlotys). Herd size positively correlated with the gross margin calculated per person which was higher in farms breeding more than 10 cows (purchase of better quality heifers and the effect of production scale). Farms oriented to slaughter cattle breeding were also in this group of farms. No relationship was found between the number of cows and the gross margin calculated per ha AL. Milk efficiency increased with increasing number of cows in farms. I farms breeding less than 10 cows the milk efficiency was 3518 l a head while in those that kept more than 10 cows the efficiency amounted 3923 l a head.

10

Efekt gospodarczy podsiewu łąki trwałej koniczyną łąkową

Barszczewski J., Wróbel B., Jankowska-Huflejt H.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2011

|

T. 11, z. 3

21-37

PL

Badania prowadzono w latach 2006-2009 w ZD Falenty na wieloletniej łące produkcyjnej, zlokalizowanej na glebie mineralnej (grąd właściwy). Celem badań była ocena efektu gospodarczego podsiewu łąki trwałej koniczyną łąkową (Trifolium pratense L.). Na wylosowanych łanach corocznie stosowano nawożenie mineralne - fosforem i potasem (PK) oraz naturalne - obornikiem i gnojówką. Na części wydzielonych łanów wiosną 2006 r. dokonano podsiewu koniczyną łąkową odmiany tetraploidalnej Bona w ilości 8 kg·ha-¹. Corocznie oceniano skład botaniczny runi łąkowej, plonowanie oraz zawartość białka ogólnego w runi. W 2009 r. dodatkowo dokonano oceny przydatności do zakiszania runi z dużym udziałem koniczyny łąkowej. Podsiew koniczyną łąkową, zarówno na obiekcie PK, jak i obiektach nawożonych obornikiem lub gnojówką istotnie zwiększył jej udział w runi oraz plonów suchej masy. Zwiększenie udziału koniczyny w runi spowodowało również istotne zwiększenie zawartości białka w runi łąkowej, co pogorszyło wartość stosunku cukrów do białka, zmniejszając przydatność runi do zakiszania. Mimo dużej wartości pokarmowej, kiszonki sporządzone z runi z udziałem koniczyny łąkowej, charakteryzowały się gorszymi wskaźnikami oceny chemicznej niż kiszonki z runi z obiektów, na których nie stosowano podsiewu koniczyną.

EN

Studies were carried out in the years 2006-2009 in Experimental Farm Falenty on a permanent sowing the meadow with the red clover (Trifolium pratense L.). Mineral fertilisation (PK) and organic (manure and slurry) was applied on randomly selected plots every year. Part of selected plots were undersown with tetraploid red clover var. Bona at a rate of 8 kg·ha-¹ in spring 2006. Botanical composition, yielding and total protein in the sward were analysed every year. Additionally, the usefulness of sward with a large proportion of red clover for ensilage was assessed in 2009. Undersowing red clover on objects fertilised with both PK and organic fertilisers markedly increased dry matter yields and the plant share in the sward. Increased contribution of red clover significantly increased the content of protein in the sward thus worsening the carbohydrate to protein ratio and diminishing the usefulness of the sward for ensilage. Despite high nutritive value, the silage made of sward with the red clover had worse indices of chemical assessment than silages from objects where the red clover was not undersown.

11

The role of grasslands in the formation of structural and spatial order of rural areas

Twardy S., Jankowska-Huflejt H., Wróbel B.

Journal of Water and Land Development

|

2011

|

no. 15

99-113

EN

This paper presents structural changes witch took place in Poland as a result of social and economic transformation. In relation to 1970' and 1980' it was certify that agricultural lands were significantly decreased (to 16.15 million ha in 2008). Within them arable lands were reduced in favour of grasslands and other lands which are markedly noticed in Carpathian areas. Actually use of grasslands in those areas transcends 40 per cent with regard to whole area, however above 700 m a.s.l. contribution of grasslands pass 65 per cent. Yields of grass biomass from those grasslands were also decreased.

PL

W Polsce struktura użytkowania ziemi zaczęła się wyraźniej zmieniać pod koniec lat 80. minionego wieku. Związane było to z transformacją ustrojową. Przeobrażenia dotyczyły zarówno użytków rolnych, których areał wydatnie się zmniejszył, jak i obszarów leśnych, stopniowo z kolei powiększających swoją powierzchnię. Zwiększały się również obszary zajmowane pod zabudowę i infrastrukturę. Omawiane zmiany dotknęły również obszary górzyste, w tym karpackie, co w niniejszej pracy zobrazowano w odniesieniu do lat 1988-2008 oraz różnych stref ich wysokości. Następstwem ich były istotne zmiany w obrębie obszarów wykorzystywanych rolniczo. W strukturze użytków rolnych Karpat Polskich grunty orne zmniejszyły swój udział o ok. 40%, a użytki zielone zwiększyły o ponad 70% w porównaniu ze stanem sprzed transformacji ustrojowej. Równocześnie znacznie też zwiększył się udział obszarów pozostałych, w tym nieużytków. Wraz ze wzrostem wysokości n.p.m. ubywa gruntów ornych, a zwiększa się obszar łąk i pastwisk. Obecnie w przedziale hipsometrycznym 700-1100 m n.p.m. grunty orne zajmują 5,6-16,3%, a użytki zielone 65,4-68,7% ogólnej powierzchni użytków rolnych. Pozostałe, głównie nieużytki, utrzymują się w granicach 18,3-25,7%. W obszarach górskich użytki zielone spełniają obok funkcji produkcyjnych również funkcje ochronne. Dlatego też ogranicza się tu intensywność ich użytkowania, co wpływa ujemnie na ilość uzyskiwanej biomasy. Zmienność wytwarzanej biomasy w czasie i przestrzeni przedstawiono graficznie na przykładzie plonowania trwałych użytków zielonych. W latach 1988-1992 oceniano ją średnio na 6,8 t·ha, a w latach 2007-2008 już tylko na 5,6 t·ha siana łąkowego. Przyczyną tak wyraźnego zmniejszenia plonowania było zdecydowanie mniejsze zainteresowanie rolników (górali) chowem i hodowlą przeżuwaczy. Obecnie w górach występuje nadprodukcja biomasy trawiastej w stosunku do możliwości jej wykorzystania przez zwierzęta. Opisane przeobrażenia są jednak korzystne dla środowiska. Trwałe zadarnienie chroni ubogie i płytkie gleby górskie przed procesami erozyjnymi - erozją wodną i wietrzną. Podobną rolę spełniają również lasy, których udział wraz ze wzniesieniem nad poziom morza wyraźnie się zwiększa. Restrukturyzacja rolnoprzestrzenna omawianych obszarów była zatem korzystna i korespondowała z dążnością do zrównoważonego i wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich położonych w górach.

12

Productive and economic factors affecting the development of mountain meadow organic farms in the years 2004-2009

Prokopowicz J., Jankowska-Huflejt H.

Journal of Water and Land Development

|

2011

|

no. 15

115-126

EN

Studies performed with the method of steered interview were carried out in 2004-2009 in 9 organic meadow farms in mountain areas and in 32 farms in lowland voivodships. The mean area of agricultural lands (AL) in studied farms was 46.14 ha in 2009 and ranged from 3.01 ha to 305.80 ha. Productive (yields and animal stock) and economic (standard gross margin per ha of AL and per fulltime employed person) results were related to natural, agricultural and economic characteristics. A hypothesis was formulated that it is possible to produce ecologically allowable, socially accepted and economically effective healthy food in organic mountain farms. Analysed factors included: the area of agricultural lands (AL), cow stock, milk efficiency, farmers' age and the value of fixed assets in zł per ha AL. Low to medium level of investment in fixed assets and relatively low level of direct costs of plant and animal production was noted in studied farms. Incomes from agricultural production in studied mountain farms were medium to low; higher from animal (cattle and sheep) than from plant production. Gross margin both per ha AL and per full-time employed person was medium to low in relation to all farms in the country. Generally, the costs of agricultural production in studied organic farms were not always compensated by incomes. They were only compensated by the state and EU subsidies. It was concluded that in both lowland and mountain organic farms the production of high quality food is possible providing a definite level of subsidies.

PL

Badania, metodą wywiadu kierowanego, przeprowadzono w latach 2004-2009, w ekologicznych łąkarskich gospodarstwach rolnych - 9 na terenie 2 województw górskich (małopolskie i podkarpackie) oraz 32 na terenie 7 województw nizinnych (kujawsko-pomorskie, lubuskie, mazowieckie, podlaskie, pomorskie, warmińsko-mazurskie, wielkopolskie). Obszar użytków rolnych (UR) w obu grupach gospodarstw wyniósł w 2009 r. 1891,74 ha, w poszczególnych gospodarstwach wahał się od 3,01 ha do 305,80 ha, średnio 46,14 ha. Na tle charakterystyki przyrodniczo-rolniczej i ekonomicznej przedstawiono wyniki produkcyjne (plony w t·ha-1, obsada zwierząt w SD·ha-1 UR) i ekonomiczne (standardowa nadwyżka bezpośrednia w euro/ha UR i na osobę w pełni zatrudnioną) omawianych grup gospodarstw. Postawiono hipotezę że w ekologicznych łąkarskich gospodarstwach górskich możliwa jest produkcja zdrowej żywności dopuszczalna przyrodniczo (ekologicznie), akceptowana społecznie i efektywna ekonomicznie. Badano następujące czynniki: obszar UR w ha, obsadę krów w szt., mleczność krów w l, wiek właścicieli gospodarstw w latach, wartość środków trwałych w zł·ha-1 UR. Badania wykazały, że w obu badanych grupach łąkarskich gospodarstw ekologicznych (górskich i nizinnych) możliwa jest efektywna ekonomicznie produkcja "jakościowej żywności" - pod warunkiem określonego poziomu dopłat. Wyniki ekonomiczne gospodarstw ekologicznych mogą wzrastać wraz ze wzrostem dochodów większej liczby ludności naszego kraju, oraz z poprawą organizacji skupu rolniczej produkcji ekologicznej, szczególnie w zachodnich rejonach naszego kraju, ze względu na możliwość jej eksportu do Europy Zachodniej. Przejściowo, w wyniku obecnego kryzysu ekonomicznego, popyt na żywność ekologiczną, z powodu wyższych cen, może być nieco zmniejszony.

13

Current role of grasslands in development of agriculture and rural areas in Poland - an example of mountain voivodships małopolskie and podkarpackie

Jankowska-Huflejt H., Wróbel B., Twardy S.

Journal of Water and Land Development

|

2011

|

no. 15

3-18

EN

In paper the current situation of agriculture activity in mountain areas in Poland on the example of two mountain voivodships: małopolskie and podkarpackie was presented. Particular the role of permanent grasslands in development of agriculture and rural areas was highlighted. The tools for support of agriculture development in mountain areas i.e. LFA payments, payments for cow and sheep raising were presented. The future prospects of the development of mountain areas in Poland were showed.

PL

W niniejszej pracy przedstawiono obecną sytuację rolnictwa na terenach górskich w Polsce na przykładzie dwóch województw: małopolskiego i podkarpackiego. Podkreślono szczególna rolę, produkcyjną i ochronną, jaką odgrywają trwałe użytki zielone w rozwoju obszarów wiejskich. Omówiono narzędzia wspierania i możliwości rozwoju rolnictwa w górskich obszarach wiejskich, takie jak płatności do obszarów ONW, płatności do chowu krów i owiec. Zaprezentowano również perspektywy rozwoju obszarów górskich, wśród których duże szanse upatruje się w systemie rolnictwa ekologicznego.

14

Wpływ wybranych czynników produkcyjno-ekonomicznych na rozwój górskich i nizinnych łąkarskich gospodarstw ekologicznych w latach 2004-2009

Jankowska-Huflejt H., Prokopowicz J.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2011

|

Vol. 56, nr 3

158-163

PL

Badania, metodą wywiadu kierowanego, przeprowadzono w latach 2004-2009, w ekologicznych łąkarskich gospodarstwach rolnych - 9 na terenie województw górskich (małopolskie i podkarpackie) oraz 32 na terenie województw nizinnych (kujawsko-pomorskie, lubuskie, mazowieckie, podlaskie, pomorskie, warmińsko-mazurskie, wielkopolskie). Obszar użytków rolnych (UR) w badanych gospodarstwach wynosił w 2009 r. średnio 46,14 ha, wahając się od 3,01 ha do 305,80 ha. Na tle charakterystyki przyrodniczo-rolniczej i ekonomicznej przedstawiono wyniki produkcyjne (plony, obsada zwierząt) i ekonomiczne (standardowa nadwyżka bezpośrednia na ha UR i na osobę pełno zatrudnioną). Postawiono hipotezę, że w ekologicznych łąkarskich gospodarstwach górskich możliwa jest produkcja zdrowej żywności dopuszczalna przyrodniczo (ekologicznie), akceptowana społecznie i efektywna ekonomicznie. Badano czynniki: obszar UR, obsadę krów, mleczność krów i wartość środków trwałych w zł/ha UR. Stwierdzono niski i średni poziom zainwestowania gospodarstw w środki trwałe oraz względnie niski poziom kosztów bezpośrednich produkcji roślinnej i zwierzęcej. Przychody z produkcji rolniczej w badanych gospodarstwach górskich były średniej i niskiej wartości, wyższe z produkcji zwierzęcej (bydło i owce) niż roślinnej. Nadwyżka bezpośrednia zarówno na ha UR, jak i na osobę pełno zatrudnioną ukształtowała się na średnim i niskim poziomie w stosunku do ogółu gospodarstw w kraju. Ogólnie koszty produkcji rolniczej w badanych gospodarstwach ekologicznych nie zawsze były rekompensowane dochodami z produkcji ekologicznej. Rekompensowały je dopiero subwencje UE i Państwa Polskiego. Stwierdzono, że w obu badanych grupach łąkarskich gospodarstw ekologicznych (górskich i nizinnych) możliwa jest efektywna ekonomicznie produkcja "jakościowej żywności" - pod warunkiem określonego poziomu dopłat.

EN

Studies performed with the method of steered interview were carried out in 2004-2009, in grassland-based organic farms, in 9 mountain voivodships (małopolskie i podkarpackie) and 32 farms in lowland voivodships (kujawsko-pomorskie, lubuskie, mazowieckie, podlaskie, pomorskie, warmińsko-mazurskie, wielkopolskie). The mean agricultural area (AA) in the studied farms in 2009 was 46,14 ha, ranging from 3,01 ha to 305,80 ha. On the background of environmental, agricultural and economic characteristic production results (yields, livestock number) and economic data (standard grass margin per ha of AA and per full-time worker) were presented. It was constructed a hypothesis, that in mountain grassland-based organic farms is possible to produce a healthy food environmentally (ecologically) and socially accepted and economically effective. Analyzed factors included the agricultural area (AA), cow stock, milk efficiency, farmers' age and the value of fixed asses in zł/ha AA. Low to medium levels of investment in fixed assets and relatively low level of direct costs of plant and animal production was noted. Incomes from agricultural production in studied mountain farms were medium and low, higher from livestock (cattle and sheep) than from crop production. Gross margin both per ha AA and per person was medium to low compared to all farms of the country. Generally the costs of agriculture activity in examined organic farms were not always compensated by incomes from organic production. It were strongly supported by Polish and UE subsidies. It was stated that in both groups of studied organic grassland-based farms (mountain and low-land) economically effective production of "quality food" is possible - under the condition of the specific level of extra subsidies.

15

Wpływ wiosennego nawożenia obornikiem i gnojówką na plony i jakość pokarmową oraz mikrobiologiczną kiszonki z runi łąkowej w warunkach gospodarowania ekologicznego

Jankowska-Huflejt H., Wróbel B.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2011

|

Vol. 56, nr 3

164-170

PL

Celem badań była ocena wpływu wiosennego nawożenia łąki trwałej obornikiem i gnojówką na wielkość plonów, wartość pokarmową runi łąkowej i jej przydatność do zakiszania. Porównywano nawożenie nawozami mineralnymi NPK (N-60 kgźha-1, P-30 kgźha-1, K-60 kgźha-1), nawożenie gnojówką (w dawkach 30 i 45 m3 ha) oraz obornikiem (w dawkach 25 i 37 tźha-1). Skoszoną i podsuszoną ruń łąkową zakiszono w dużych belach cylindrycznych. W próbkach zastosowanych nawozów, w glebie oraz w paszach (zielonka i kiszonka) oceniano liczebność drożdży, pleśni, bakterii z rodziny Enterobacteriaceae, bakterii z grupy coli, obecność pałeczek Salmonella sp., przypuszczalną liczbę Bacillus cereus. W próbkach zielonki i kiszonki oceniano zawartości składników pokarmowych, a w kiszonce także poziom suchej masy, wartość pH świeżej masy kiszonki, udział amoniaku, zawartość kwasu mlekowego i lotnych kwasów tłuszczowych. Nawożenie obornikiem, zwłaszcza w większej dawce, wpływało na zwiększenie plonów zielonki oraz sprzyjało uzyskaniu wyższej wartości pokarmowej zarówno zielonki, jak i produkowanych z niej kiszonek. Mimo to ruń łąkowa z łąki nawożonej obornikiem stanowiła gorszy materiał na kiszonki (niekorzystny stosunek cukry/białko) niż ruń nawożona gnojówką. Po nawożeniu gnojówką uzyskano paszę o wartości pokarmowej zbliżonej do paszy z łąki nawożonej nawozami mineralnymi. Nawożenie gnojówką runi łąkowej nie utrudniło procesu fermentacji, z runi nawożonej tym nawozem uzyskano bardzo dobrą kiszonkę.

EN

The aim of study was to assess the impact of spring fertilization of permanent meadow with solid manure and liquid manure on crop yields, nutritional value of meadow sward and its suitability for ensilage. The fertilization with mineral NPK fertilizers (N-60 kgźha-1, P-30 kgźha-1, K-60 kgźha-1), liquid manure (at doses of 30 and 45 m3 ha) and solid manure (at doses of 25 and 37 t źha-1) were compared. Meadow sward was mowed, dried and ensilaged in big cylindrical bales. In samples of applied fertilizers, soil samples and forage samples (green fodder and silage) the number of yeast, moulds, Enterobacteriaceae, coliforms, the presence of Salmonella sp and probable number of Bacillus cereus were evaluated. In green forage and silage samples the content of nutrients was evaluated. In silage samples the dry matter level, pH value of fresh weight of silage, the share of ammonia, lactic acid content and volatile fatty acids were measured. Manure application, especially in higher doses, caused the increase of green fodder yield and facilitated obtaining a higher nutritive value of green fodder and grass silage. Nevertheless, the sward from meadow fertilized with solid manure was a worse material for ensilage (unfavorable ratio of sugars to protein) than the sward fertilized with liquid manure. Liquid manure of meadow sward let obtain forage with nutritive value similar to the forage from meadow fertilized with mineral fertilizers. Meadow sward fertilization with liquid manure did not worsen the fermentation process. The quality of silage made of sward fertilized with liquid manure was very good.

16

Wpływ rodzaju folii i liczby owinięć beli na straty suchej masy i jakość kiszonki z runi łąkowej

Wróbel B., Jankowska-Huflejt H., Barszczewski J.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2010

|

T. 10, z. 4

295-306

PL

Badania, których celem była ocena strat suchej masy i jakości kiszonek w dużych belach w zależności od rodzaju folii i liczby jej warstw, przeprowadzono w 2007 r. Kiszonki sporządzono z podsuszonej runi łąkowej I pokosu. Bele owijano 2, 4, 6 i 8 warstwami folii importowanej i krajowej, obie o szerokości 500 mm i grubości 0,025 mm. Po trzech tygodniach oceniono szczelność owinięcia bel, a po 190 dniach straty suchej masy, stopień porażenia pleśniami i jakość kiszonek. Większa liczba warstw folii wpływała na większą szczelność beli oraz zmniejszenie porażenia kiszonek pleśniami, średnio z 50% powierzchni (2 warstwy folii) do 1,5% (8 warstw folii). Porażenie pleśniami zależało też istotnie od rodzaju folii - kiszonki owinięte folią importowaną były mniej porażone niż kiszonki owinięte folią krajową. Większa liczba warstw folii istotnie wpłynęła na zmniejszenie strat suchej masy kiszonki w stosunku do 2 warstw folii: 4 warstwy folii 3-krotnie, 6 warstw 10-krotnie, a 8 warstw folii zmniejszyło te straty praktycznie do 0. Liczba warstw folii wpływała ponadto na niektóre parametry chemiczne kiszonek: zwiększenie zawartości kwasu masłowego (najwięcej po owinięciu 8 razy) oraz udziału w sumie kwasów mlekowego (głównie po owinięciu 4 i 6 razy) i octowego (najwięcej po 8 owinięciach folią). Rodzaj folii wpływał istotnie na ocenę końcową kiszonek w skali punktowej Fliega-Zimmera. Kiszonki owinięte folią importowaną zawierały istotnie mniej amoniaku i kwasu mlekowego i uzyskały mniej punktów niż owinięte folią krajową. Rodzaj zastosowanej folii nie wpływał na wartość pokarmową kiszonek, gdyż zawartość białka ogólnego, popiołu surowego i koncentracja energii NEL były podobne we wszystkich wariantach doświadczenia. Istotny był natomiast wpływ większej liczby owinięć folią na zwiększenie zawartości białka ogólnego.

EN

Studies carried out in 2007 were aimed at assessing dry weight losses and the quality of silage in big bales in relation to foil type and the number of its layers. Silages were prepared from wilted meadow sward of the I cut. Bales were wrapped in 2, 4, 6 and 8 layers of imported and country foil both 500 mm wide and 0.025 mm thick. Three weeks later the tightness of bale wrapping was estimated and after 190 days the loss of dry weight, the degree of mould infection and silage quality were assessed. Greater number of foil layers improved tightness and decreased the infection of silages by moulds from 50% of surface area (2 foil layers) to 1.5% (8 foil layers). Infection by moulds was significantly affected by the type of foil - silages wrapped with imported foil were less affected that those wrapped with the country foil. The greater number of foil layers significantly decreased dry weight losses of the silage. In relation to 2 foil layers 4 layers decreased these losses threefold, 6 layers decreased the losses tenfold and 8 foil layers decreased the losses practically to zero. The number of foil layers affected also some chemical parameters of silages: an increase in the content of butyric acid (the largest after wrapping 8 times) and the share of lactic (mostly after 4 and 6 wrappings) and acetic (mostly after 8 wrappings) acids in the total acid content. The type of foil significantly affected final assessment of silage quality in the Flieg-Zimmer scale. Silages wrapped in imported foil contained significantly less ammonia and lactic acid and obtained less scores than those wrapped in the country foil. The type of applied foil did not affect the nutritive value of silages since the content of total protein, crude ash, and energy concentration NEL were similar in all experimental variants. The number of wrappings exerted, however, positive effect on the content of total protein.

17

Ocena rolniczo-ekonomiczna łąkarskich gospodarstw ekologicznych w 2009 roku na tle wcześniejszych lat

Prokopowicz J., Jankowska-Huflejt H.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2010

|

Vol. 55, nr 4

55-60

PL

W pracy dokonano analizy wyników ekonomicznych łąkarskich gospodarstw ekologicznych. Nadwyżka bezpośrednia kształtowała się w nich na średnim i niskim poziomie. W przeliczeniu na ha UR zmniejszała się, natomiast w przeliczeniu na osobę zwiększała się wraz ze zwiększaniem się obszaru gospodarstwa. W większości gospodarstw wykazywała tendencję zwyżkową, tak na ha UR jak i na osobę, ale możliwości dalszego inwestowania i rozwoju miało w 2009 r. ok. 66%, a w 2008 r. - ok. 69% badanych gospodarstw. Nadwyżka bezpośrednia w zł/ha UR była skorelowana z wiekiem rolników: największą uzyskiwali rolnicy najstarsi, z doświadczeniem w prowadzeniu gospodarstwa rolnego, a najmniejszą rolnicy najmłodsi (25-35 lat). W przeliczeniu na osobę największą nadwyżkę uzyskiwali rolnicy najmłodsi. W ich gospodarstwach zatrudnienie było niższe, co zwiększało fizyczną i ekonomiczną wydajność pracy. Ważnym czynnikiem wpływającym na wyniki ekonomiczne gospodarstw były subwencje. W 2009 roku stanowiły one średnio 44,30% nadwyżki bezpośredniej i wahały się w poszczególnych grupach obszarowych gospodarstw od 31,9% do 59,64%. Badania potwierdziły hipotezę roboczą, że w łąkarskich gospodarstwach ekologicznych możliwe jest prowadzenie ekologicznej produkcji żywności, pod warunkiem jednak określonego poziomu subwencji. Najkorzystniejsze wyniki ekonomiczne uzyskiwały gospodarstwa nastawione na chów bydła o wysokiej mleczności krów i opas młodego bydła i te właśnie mają większą możliwość prowadzenia produkcji ekologicznej bez subwencji. Największą nadwyżkę bezpośrednią zarówno na osobę, jak i na ha UR uzyskiwały gospodarstwa utrzymujące powyżej 25 krów. Również mleczność krów wzrastała wraz z wielkością stada i była największa przy liczbie krów >25.

EN

Economic results of organic meadow farms were assessed in this paper. Gross margin was at a medium or low level there. It decreased when calculated per ha of croplands and increased when calculated per capita with the increasing farm area. In the greater part of farms, gross margin showed an increasing trend in both calculations. Possibilities of further investment and development showed c. 66% of studied farms in 2009 and 69% in 2008. Gross margin in zł per ha of croplands was correlated with the farmers' age; the largest was obtained by the oldest and experienced farmers while the smallest - by the youngest farmers at the age of 25 to 35 years. The largest gross margin was obtained by the youngest farmers when calculated per capita. Employment was lower in their farms which increased physical and economic labour efficiency. Subsidies were an important factor affecting the economic results. On average they constituted 44.30% of gross margin in 2009 and ranged from 31.9% to 59.64% depending on the farm size. The study confirmed a working hypothesis that ecological food production is possible in organic meadow farms providing a specific level of subsidies. The most beneficial economic results were obtained in farms oriented to the production of highly efficient dairy cows and young beef cattle. These farms have the greatest capacity for ecological production without subsidies. The largest gross margin, calculated both per capita and per ha, was obtained in farms breeding more than 25 cows. Milk efficiency also increased with the herd size and was the greatest at the number of cows >25.

18

Ocena wartości pokarmowej pasz z trwałych użytków zielonych w badanych gospodarstwach ekologicznych

Nazaruk M., Jankowska-Huflejt H., Wróbel B.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2009

|

T. 9, z. 1

61-76

PL

Badania prowadzono w latach 2004-2007 w 34 ekologicznych gospodarstwach łąkarskich prowadzących produkcję zwierzęcą. W ramach badań analizowano próbki zielonek z łąk i pastwisk, próbki siana oraz kiszonek z runi łąkowej. Oceniano zawartość wybranych składników mineralnych (N, P, K, Ca, Mg i Na) i składników pokarmowych (popiół surowy, białko ogólne, włókno surowe i tłuszcz surowy). Wartość energetyczną pasz wyrażono w MJ oraz wg systemu INRA - w JPM i JPŻ. Zarówno zawartość składników pokarmowych jak i wartość energetyczna analizowanych pasz średnio mieściły się w granicach wartości uznawanych za optymalne. Stwierdzono jednakże bardzo duże ich wahania, szczególnie w odniesieniu do białka ogólnego i włókna surowego. Średnia zawartość fosforu była zadowalająca w zielonce pastwiskowej oraz nieznacznie niedoborowa w pozostałych paszach. Średnia zawartośćpotasu i magnezu była zadowalająca we wszystkich rodzajach pasz. Zawartość wapnia była minimalnie niedoborowa tylko w sianie, natomiast zawartość sodu wyjątkowo mała we wszystkich rodzajach pasz. W porównaniu z wynikami badań siana z gospodarstw konwencjonalnych w Polsce w badaniach w gospodarstwach ekologicznych stwierdzono większy udziałpróbek o większej zawartości fosforu, wapnia i magnezu, o zbliżonym udziale potasu i znacznie mniejszej zawartości sodu. W celu lepszego wykorzystania pasz z trwałych użytków zielonych i poprawy ich jakości, konieczne jest doskonalenie metod użytkowania łąk, w tym gospodarki nawozowej, oraz technologii sporządzania pasz, szczególnie w gospodarstwach o dużym udziale TUZ, w których produkcja zwierzęca stanowi podstawowe źródło ich dochodu.

EN

The studies in 34 organic grassland farms with livestock production were carried out in the years 2004-2007. Samples of meadow sward, pasture green fodder, hay and grass silage were analysed in the study. The content of mineral (N, P, K, Ca, Ma and Na) and nutritive components (crude ash, total protein, crude fibre and crude fat) was analysed. Energetic value of forages was expressed in MJ and according to the INRA system – in UFL and UVF. Both the content of nutritive components and the energetic value of analysed fodders fell within the values considered the optimum. However, very large variation was found of these values, especially in total protein and crude fibre contents. The average content of phosphorus in pasture green fodder was satisfactory and slightly deficient in other fodders. The average content of potassium and magnesium in all kinds of fodders was satisfactory. The calcium content was slightly deficient only in hay, while the sodium content was exceptionally low in all kinds of fodders. More hay samples from organic farms showed higher content of phosphorus, calcium and magnesium, similar content of potassium and considerably smaller content of sodium than hay samples from conventional farms in Poland. For the purpose of better utilisation of fodders from permanent grasslands and improvement of their quality, it is necessary to improve the methods of meadows utilisation, including fertilisation, and technologies of fodders production, especially in farms with large share of permanent grasslands, where animal production determines the basic source of income.

19

Ocena wartości pokarmowej pasz z użytków zielonych na tle zasobności gleb i bilansu składników N, P, K w wybranych gospodarstwach ekologicznych

Jankowska-Huflejt H., Wróbel B., Barszczewski J.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2009

|

Vol. 54, nr 3

95-102

PL

Badania prowadzono w 2007 r. w 34 łąkarskich gospodarstwach ekologicznych prowadzących chów przeżuwaczy. Celem badań była ocena zawartości makroelementów w paszach z użytków zielonych oraz zasobności gleb łąkowych w te składniki (warstwa 0-20 cm) w aspekcie potrzeb pokarmowych przeżuwaczy. Zawartości N, K, Ca i Mg w paszach średnio mieściły się w zakresie wartości optymalnych. Zawartość sodu była natomiast najbardziej niedoborowa i dlatego stosunek K: Na był kilkakrotnie większy od optymalnego. Średnia zawartość fosforu była zadowalająca w zielonce pastwiskowej i minimalnie niedoborowa w pozostałych paszach, ale wystąpiły znaczne wahania zawartości skrajnych, szczególnie zawartości fosforu i potasu. Generalnie najbardziej zasobną paszą okazała się zielonka pastwiskowa, a najuboższą siano. Gleby użytków zielonych były na ogół kwaśne i lekko kwaśne, zawartość przyswajalnego fosforu na ogół mała, z wyjątkiem kilku gospodarstw, w których stosowano znaczne ilości nawozów naturalnych. Podobnie zawartość potasu w części gleb była bardzo duża, prawdopodobnie w wyniku częstego stosowaniu gnojówki, ale prawie ich połowa wymaga nawożenia, najlepiej obornikiem. Zasobność w magnez i wapń przyswajalne była wyjątkowo korzystna, tylko w nielicznych przypadkach wymagająca zastosowania nawozów, np. wapna magnezowego. Wyliczone bilanse N, P i K metodą „u wrót gospodarstwa " wykazały, że mimo ograniczonych źródeł przychodu N wystąpiły jego nadwyżki, a jednocześnie niedobory P i Kw większości gospodarstw świadczące o potrzebie ich uzupełnienia z innych źródeł niż nawozy naturalne.

EN

Study was conducted in 2007 in 34 organic grassland farms with animal production. The aim of study was evaluation of content macroelements in forages from grasslands and of content of those elements in soil (level 0-20 cm) in the aspect of ruminants demand. Mean N, K, Ca and Mg contents in examined forages were optimal. The highest shortage concerned Na. Also K:Na ratio was a few times higher than optimal. Mean phosphorus content was satisfactory in pasture sward and a bit too low in remaining forages but significant fluctuations, particularly in case of phosphorus and potassium were stated. Generally the richest forage was pasture sward and the poorest hay. The soils of examined grasslands were usually acid and a bit acid. The content of assimilable phosphorus was low with exception of few farms, probably because of significant amounts of applied natural fertilisers. Similarly the potassium concentration was very high, that probably shows on the frequent application of liquid manure. In nearly of health soils the potassium content was too low. Magnesium and calcium content was exceptionally good only in a few cases showing the need of fertilisers application i.e. magnesium lime. N, P and K balances calculated acc. to method „on gate " showed that in spite of limited N sources some it surpluses with P and K deficiencies were stated. It shows on the need of their supplementation from other sources than natural fertilisers.

20

Ocena ekonomiczna gospodarstw ekologicznych badanych w latach 2004-2008, z uwzględnieniem subwencji UE

Prokopowicz J., Jankowska-Huflejt H.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2009

|

Vol. 54, nr 4

55-61

PL

Badania przeprowadzono metodą ankietową w 45 ekologicznych gospodarstwach rolnych w latach 2004-2008. Celem pracy była ocena różnych kierunków działalności rolniczej badanych gospodarstw za pomocą nadwyżki bezpośredniej, przyjętej jako główne kryterium oceny ekonomicznej gospodarstwa. Wartość nadwyżki bezpośredniej wykazuje tendencją zwyżkową, zarówno na ha UR, jak i na osobę stale zatrudnioną w gospodarstwie. Jedynie susza 2006 r. spowodowała załamanie tego trendu w gospodarstwach kilku województw. Przykładowo w 2008 r. nadwyżka bezpośrednia wyniosła średnio 2985 zł/ha UR i 43688 zł/osobę stale pracującą w gospodarstwie i wahała się od 1846 zł/ha w woj. warmińsko-mazurskim do 3500 zł/ha UR w woj. pomorskim i od 16415 zł w woj. małopolskim do 87318 zł/osobę w wielkopolskim. Z badanych gospodarstw wydzielono wg klasyfikacji UE rolnicze typy ogólne, podstawowe i szczegółowe. Określono również klasy wielkości ekonomicznej gospodarstw mierzone sumą standardowych nadwyżek bezpośrednich (SGM) wszystkich działalności występujących w gospodarstwie. Z typów ogólnych gospodarstw 40% zakwalifikowano do typu 4 (specjalizujące się w chowie zwierząt żywionych w systemie opasowym) i zaliczono do VII klasy wielkości ekonomicznej (16,0-40,0 ESU, czyli średnio duże). Z typów podstawowych ok. 40% gospodarstw zaliczono do typu 41 (bydło mleczne), także zaliczone do ekonomicznej klasy średnio dużych. Z typów szczegółowych najwięcej gospodarstw zaliczono do typu 411 (krowy mleczne), klasa średnio duże. Dopłaty w badanych latach stanowiły średnio 40% nadwyżki bezpośredniej i wahały się w poszczególnych grupach gospodarstw od 33,6% do 58,3%

EN

Studies were carried of with the questionnaire method in 45 ecological farms 2004-2008. The aim of this study was to assess various directions of agricultural activity with gross margin as the main criterion of economic assessment of a farm. Gross margin showed increasing trend when estimated both per ha of croplands and per person employed in a farm. Only the drought in 2008 collapsed this trend in farms of some voivodships. For example, mean gross margin in 2008 was 2985 zł/ha and 43688 zł/person permanently employed in a farm and ranged from 1846 zł/ha in warmińsko-mazurskie voivodship to 3500 zł/ha in pomorskie voivodship and from 16415 zł/person in małopolskie to 87318 zł/person in wielkopolskie voivodship. The general, basic and detailed agricultural types were distinguished from among studied farms acc. to EU classification. Classes of economic size of farms were also estimated based on the sum of standard gross margin of all activities in a farm. Among general types of farms, 40% were classified to type 4 (specializing in fattening animal breeding) and to VHth class of economic size (16.0 - 40.0 ESU i.e. medium-large). From among basic types, 40% were classified to type 41 (dairy cattle) also counted to medium-large economic size class. Most farms from detailed types were assigned to type 411 (dairy cows) of the medium-large class. Subsidies in the study years constituted 40% of gross margin, on average, and ranged in particular groups of farms from 33.6% to 58.3%.