Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Oddzialywanie czynnikow srodowiskowych na proces starzenia sie organizmow

100%

Swiecilo A.

Journal of Elementology

|

2009

|

tom 14

|

nr 3 Suppl.

85-86

2

Wpływ stresu oksydacyjnego na reakcje komórek drożdży Saccharomyces cerevisiae na preparaty pestycydowe Betokson Super i Fusilade oraz heteroauksynę IAA

100%

Swiecilo A.

Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych

|

2009

|

tom 542

|

nr 1

PL

Drożdże są często wykorzystywane jako organizm modelowy w badaniach nad niespecyficznym oddziaływaniem ksenobiotyków. W prezentowanej pracy badano wpływ stresu oksydacyjnego indukowanego 100% tlenem na wrażliwość komórek drożdży z gatunku Saccharomyces cerevisiae na handlowe preparaty Betokson super i Fusilade stosowane jako środki ochrony roślin oraz na fitohormon heteroauksynę IAA. Doświadczenia przeprowadzano na szczepach drożdży różniących się sprawnością systemu antyoksydacyjnego (mutancie sod1 pozbawionym aktywności cytoplazmatycznej dysmutazy ponadtlenkowej, sod2 pozbawionym aktywności mitochondrialnej dysmutazy ponadtlenkowej, mutancie sod1als2 pozbawionym aktywności cytoplazmatycznej dysmutazy ponadtlenkowej oraz charakteryzującym się nadwrażliwością na alkenale, ctt1cta1 pozbawionym całkowicie aktywności katalazowej, mutancie o niskim poziomie glutationu oraz mutancie oddechowym „petite”). Wrażliwość tych komórek oceniano na podstawie ich zdolności do wzrostu na pożywce stałej zawierającej badane substancje. Zastosowano wysiew kroplowy z serii rozcieńczeń dziesięciokrotnych hodowli płynnej drożdży, w wyniku którego otrzymano zawiesinę o następującej gęstości: 105, 104, 103, 102 komórek/cm3. Po wysiewie drożdże hodowano w standardowych warunkach natlenienia oraz w atmosferze 100% tlenu. Uzyskane wyniki sugerują, że aktywność dysmutazy ponadtlenkowej oraz funkcje mitochondriów są niezbędne do ochrony komórek drożdży przed szkodliwym działaniem substancji czynnych preparatów Fusilade, Betokson Super oraz fitohormonu IAA. Stres oksydacyjny generowany za pomocą 100% tlenu nie wzmacnia toksyczności badanych preparatów w przypadku komórek dysponujących pełnym zestawem enzymatycznych antyoksydantów.

EN

Yeast is frequently used as a model organisms in the studies on the non-specific effects of xenobiotics. This study investigated the effect of oxidative stress induced by 100% oxygen on the sensitivity of Saccharomyces cerevisiae yeast cells to the commercial preparations Betokson Super (containing β-naphthoxyacetic acid, NOA) and Fusilade (containing fiuazifop-p-butyl), used as pesticides, and on phytohormone heteroauxin (IAA). The experiments were conducted on the yeast strains with antioxidant Systems of varying efficiency (sod1 mutant lacking activity of cytoplasmic Superoxide dismutase, sod2 mutant lacking activity of mitochondrial superoxide dismutase, sod1als2 with cytoplasmic superoxide dismutase deficiency and hypersensitivity to alkenals, ctt1cta1 lacking catalase activity, C4 with a low glutathione level, and a respiratory petite mutant). Sensitivity of these cells was assessed based on their ability to grow on solid medium containing the tested preparations. The drop plate method was used with 10-fold dilutions of the liquid yeast culture. The yeast cells grown under standard conditions of oxygenation and in the atmosphere of 100% oxygen. The yeast cells of the wild-type strain and the cells of the ctt1cta1 and 4C mutants had a similar range of sensitivity to the tested substances. A weaker growth of these cells was observed when these substances were applied in the concentrations over 0.5 mg∙cm-3, while the dismutase-deficient cells (sod1, sod2) and the respiratory-deficient mutants were more sensitive to these substances. Under the conditions of oxidative stress induced by 100% oxygen, the cells deficient in cytoplasmic superoxide dismutase did not grow at all, and those deficient in mitochondrial superoxide dismutase showed very weak growth, as did the cells incapable of aerobic respiration. The results obtained suggest that superoxide dismutase activity and mitochondrial functions are essential for protecting cells against the effects of the active substances in Fusilade, Betokson Super, and the phytohormone IAA. Oxidative stress induced with 100% oxygen does not enhance the toxicity of the preparations tested in the case of cells which do not lack any enzymatic antioxidants.

3

Role of monophenols in the recovery process of wild-type yeast cells subjected to severe environmental stress

100%

Swiecilo A.

Polish Journal of Food and Nutrition Sciences

|

2013

|

tom 63

|

nr 3

EN

Phenolic compounds are important plant metabolites associated with the plant’s defence reactions in conditions of biotic and abiotic stress. Heterotrophic organisms are not capable of synthesizing phenolic compounds, but absorb them with foods of plant origin. Many of them exhibit antioxidant activity in chemical and biological assays. This study examined whether these compounds are able to protect cells of a heterotrophic organism from the effects of severe environmental stress. A wild-type strain of Saccharomyces cerevisiae yeast was used in the experiments. Yeast cells that were pre-incubated in conditions of severe thermal, osmotic or oxidative stress and then plated on a medium enriched with benzoic acid and its derivatives had a similar survival rate to the cells growing on a medium with no supplements, while in the presence of cinnamic acid derivatives and coumarin a reduction was observed in their survival. In the presence of the synthetic monophenol BHT, two different reactions were noted – a decrease in survival after 10 min of severe heat shock, and similar survival to that of the cells growing on the non-supplemented medium after 5 min of heat shock and the other types of stress. The results obtained suggest that monophenols used after severe environmental stress are not capable of eliminating the detrimental effects of these factors.

4

Wpływ prostych związków fenolowych na procesy fizjologiczne drożdży Saccharomyces cerevisiae

100%

Swiecilo A.

Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych

|

2010

|

tom 556

|

nr 1

PL

Pod wpływem biotycznych i abiotycznych czynników stresowych rośliny syntetyzują należące do różnych klas chemicznych - metabolity wtórne. Ich funkcje biologiczne związane są z mechanizmami obronnymi, umożliwiającymi funkcjonowanie w niekorzystnych warunkach środowiskowych. Proste związki fenolowe spełniają ważne funkcje w poszczególnych etapach odpowiedzi organizmu rośliny na stres. Określono, czy wybrane z tej grupy związki są w stanie indukować mechanizmy obronne u modelowego organizmu hetero troficznego, jakim są drożdże z gatunku Saccharomyces cerevisiae. Badano poziom przeżywalności i aktywności cytoplazmatycznej katalazy T, enzymu będącego u drożdży markerem ogólnej odpowiedzi na stres środowiskowy. W obecności analizowanych kwasów fenolowych nie stwierdzono wzrostu aktywności katalazy T do poziomu charakterystycznego dla programu odpowiedzi na stres termiczny, osmotyczny, alkoholowy i indukowany niskim pH u tego organizmu. Wyniki te przemawiają za tym, że związki te nie uruchamiają programu ogólnej odpowiedzi na stres. Z analizowanych związków (kwasów fenolowych) tylko kwas galusowy zastosowany w stężeniach wyższych niż 10 mmol·dm-3 aktywuje mechanizm ogólnej odpowiedzi na stres środowiskowy, prawdopodobnie poprzez mechanizm związany z obniżeniem pH środowiska. Najwyższe użyte w doświadczeniach stężenia: kwasu trans- cynamonowego, kawowego, kwasu para-kumarynowego oraz kumaryny hamują indukowaną stresem alkoholowym syntezę katalazy T.

EN

Under the influence of biotic and abiotic stress factors, plants synthesize secondary metabolites belonging to various chemical classes. Their biological functions are associated with defence mechanisms that enable them to function under unfavourable environmental conditions. Simple phenolic compounds perform important functions at various stages of a plant’s stress response. The aim of this study was to determine whether selected compounds from this group are able to induce defence mechanisms in the heterotrophic model organism Saccharomyces cerevisiae. Determinations were made of the survival rate and the activity of cytoplasmic catalase T, an enzyme which is a marker in yeast for the general environmental stress response. In the presence of the phenol acids analysed, catalase T activity was not found to increase to the level characteristic of this organism’s response to thermal, osmotic and alcohol stress or stress induced by low pH. These results suggest that the compounds do not activate the general stress response. Of the substances analysed only gallic acid at concentrations higher than 10 mmol·dm3 activates a mechanism for the general response to environmental stress, probably via a mechanism connected with low pH in the environment. Trans-cinnamic acid, caffeic acid, para-coumaric acid and coumarin at the highest concentrations used in the study inhibit synthesis of catalase T induced by alcohol stress.

5

Effect of sodium nitrate [V] on Saccharomyces cerevisiae strains of different antioxidative status and energetic metabolism

100%

Swiecilo A.

Polish Journal of Food and Nutrition Sciences

|

2008

|

tom 58

|

nr 1

EN

The Saccharomyces cerevisiae yeast, differing with respect to the efficiency of antioxidating system and activity of mitochondrial processes, was used in the experiment. Sensitivity of these cells to 40-min incubation with sodium nitrate (V) was determined. Respiratory-competent cells deprived of the main antioxidating enzymes and the cells subjected to oxidative stress generated by antimycin A showed a greater sensitivity to sodium nitrate (V) than the cells deprived of functional mitochondria or the cells taken during the stationary phase of growth. The obtained results show that reactive oxygen species do not play an important part in the mechanisms of toxicity induced by the presence of sodium nitrates (V) in the case of cells with oxygen metabolism.

PL

Oddziaływanie azotanu (V) sodu badano na komórkach drożdży Saccharomyces cerevisiae różniących się sprawnością systemu antyoksydacyjnego i aktywnością procesów mitochondrialnych. Oznaczono wrażliwość tych komórek na 40 minutową inkubację z azotanem V sodu. Kompetentne oddechowo komórki pozbawione głównych enzymów antyokydacyjnych oraz komórki poddane stresowi oksydacyjnemu, generowanemu za pomocą antymycyny A charakteryzowały się większą wrażliwością na azotan V sodu niż komórki pozbawione funkcjonalnych mitochondriów lub pobrane ze stacjonarnej fazy wzrostu (rys. 1 i 2). Uzyskane wyniki sugerują, że reaktywne form tlenu nie odgrywają istotnej roli w mechanizmach toksyczności indukowanych obecnością azotanu V sodu w przypadku komórek o metabolizmie tlenowym.

6

Growth dynamics of yeast cells exposed to bezoate sodium

88%

Swiecilo A.

Acta Biochimica Polonica

|

2006

|

tom 53

|

nr Supplement 1

7

Rola dysmutaz ponadtlenkowych i katalaz w odpowiedzi komórek drożdży Saccharomyces cerevisiae na stres oksydacyjny indukowany menadionem

63%

Swiecilo A. , Krzepilko A.

Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych

|

2004

|

tom 496

|

nr 2

PL

Menadion indukuje w komórce stres oksydacyjny ponieważ prowadzi do zwiększenia stężenia anionorodnika ponadtlenkowego i nadtlenku wodoru. Drożdże dysponują różnymi mechanizmami mającymi na celu obronę przed niekorzystnymi skutkami stresu oksydacyjnego. Głównymi elementami systemu anty-oksydacyjnego komórek drożdży są dysmutazy ponadtlenkowe: cytoplazmatyczna Cu-ZnSOD i mitochondrialna MnSOD oraz cytoplazmatyczna katalaza T. Mutanty drożdżowe pozbawione aktywności tych enzymów są dobrym obiektem badań nad ich rolą w odpowiedzi na stres oksydacyjny. Uzyskane wyniki wskazują na to, że dysmutazy a szczególnie dysmutaza cytoplazmatyczna odgrywa istotną funkcję w ochronie komórki drożdżowej przed stresem indukowanym menadionem. Natomiast aktywność katalazy w tych warunkach ma mniejsze znaczenie.

EN

Menadion induces oxidative stress through increased levels of superoxide anion and hydrogen peroxide. Yeast cells have many mechanisms protecting them against damage that could occur during oxidative stress. In this defense system superoxide dismutases: cytosolic Cu-ZnSOD and mitochondrial MnSOD as well as cytosolic catalase T play important roles. Yeast mutants deficient in activities of these enzymes are good model for research on the response of cells to oxidative stress. The data obtained during the course of this research show that dismutases and particularily cytosolic superoxide dismutase play an important role in cellular defense against stress was induced by menadion. The antioxidative defense performed by catalases is less important in these conditions.

8

The response of yeast cells Saccharomyces cerevisiae to oxidative atress

63%

Swiecilo A. , Krzepilko A.

|

tom 25

|

nr 3 suppl.

9

The influence of selected pyrethroid on the growth and number of rho-mutants in Saccharomyces cerevisiae yeast

63%

Krzepilko A. , Swiecilo A.

Polish Journal of Environmental Studies

|

2007

|

tom 16

|

nr 3

403-406

EN

The main purpose of this study was to examine the influence of pyrethroids, such as deltamethrin, cypermethrin and bifenthrin on the growth and the number of ρ-mutants in the cells of Saccharomyces cerevisiae yeast. SP-4 Mat alpha leu1 arg4 yeast strain was used as a standard strain for experiments. The cells were grown on a standard YPG liquid medium, under aerobic conditions until they reached the logarithmic or stationary phase of growth. Different concentrations of pyrethroid were added to the medium and the cells were incubated for 2 h. The survival rate of the cells was determined by diluting the cells and plating them on YPG Agar plates. The number of ρ-mutants was determined by examining the number of cells that hadn’t grown on YPG medium from among all surviving cells. As far as the investigated forms of pyrethroids are concerned, deltamethrin was the most toxic to yeast cells. It was also observed that low amounts of pyrethroid caused a greater destruction of cells at the logarithmic than at the stationary stage of growth. The influence of pyrethroid on the frequency of mutation of mitochondrial DNA of yeast cells was also studied. It was observed that after incubation with pyrethroid addition the frequency of ρ-mutation increased, especially at the logarithmic stage of growth.

10

Bacterial stress response as an adaptation to life in a soil environment

63%

Swiecilo A. , Zych-Wezyk I.

Polish Journal of Environmental Studies

|

2013

|

tom 22

|

nr 6

EN

The stress response is a metabolic program activated in response to unfavorable environmental factors. Various mechanisms are involved in its activation, depending on the type of stress factor and on the metabolic characteristics of the micro-organism. The stress response mechanisms occurring in bacteria are the general stress response, the stringent response, the oxidative stress response, the TA system, and QS, which is a mechanism of response to population cell density. The end result of the activation of this program, which is resistance to the same stress factor or cross-resistance (i.e. resistance to other types of stress factors), depends on the interaction at various levels between different stress response mechanisms. The phenomenon of resistance is particularly important in the case of soil bacteria, which is often exposed to both natural and anthropogenic stress factors. The stress response determines such diverse microbial functions as survival in periods of starvation, adaptation to the presence of antibiotics, synthesis of antibiotic substances, interactions with a eukaryotic symbiont, and atmospheric oxygen fixation. At the ecosystem level, it helps to maintain climax conditions, i.e. a quantitatively and qualitatively stabilized community of micro-organisms in a given environment, which affects the biological activity of the soil.

11

Wpływ preparatu Cyperkill Super 25 EC na aktywność katalazy w komórkach drożdży Saccharomyces cerevisiae

63%

Krzepilko A. , Swiecilo A.

Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych

|

2004

|

tom 496

|

nr 2

PL

Badano wpływ insektycydu Cyperkill Super 25 EC na przeżywalność komórek drożdży. Zmiany aktywności katalazy przyjęto jako wskaźnik intensywności odpowiedzi stresowej. Cypermetryna - aktywny składnik preparatu Cyperkill Super 25 EC - o stężeniach 175-325 µg·cm⁻³ powodowała spadek przeżywalności komórek drożdży w logarytmicznej fazie wzrostu. W komórkach inkubowanych z cypermetryczną nie stwierdzono przyrostu aktywności katalazy. Aktywność katalazy w komórkach poddanych dwu różnym stresom równocześnie (stres termiczny i cypermetryna lub stres osmotyczny i cypermetryna) była zbliżona do kontroli. Wyniki sugerują, że cypermetryna hamuje indukowaną syntezę katalazy w warunkach stresu termicznego lub osmotycznego.

EN

The effect of insecticide on the survival of yeast Saccharomyces cerevisiae was investigated. Cypermethrin - Cyperkill Super 25 EC active compound at doses of 175-325 µg·cm⁻³ caused a decrease in viability of yeast cells in logarithmic phase of growth. The activity of catalase was chosen as an indicator of stress response. The results did not show the increase of catalase activity in cypermethrin treated yeast. It was observed that two kinds of stress (heat shock and cypermethrin, osmotic stress and cypermethrin) applied at the same time had no additive effects. The activity of catalase under these conditions was the same as in control. These results suggested that cypermethrin inhibited catalase induction in yeast in stress conditions.

12

Oddziaływanie pochodnych kwasu benzoesowego na procesy fizjologiczne i metaboliczne nasion rzodkiewki (Raphanus sativus L.)

63%

Swiecilo A. , Gardiasz Z.

Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych

|

2010

|

tom 556

|

nr 2

13

Oddziaływanie diuronu i trichlopyru, substancji aktywnych preparatu herbicydowego Herbitor Super 440 SE na mikroorganizmy prokariotyczne i eukariotyczne

63%

Swiecilo A. , Koprowska A.

Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu

|

2012

|

tom 14

|

nr 7

EN

Porównano reakcję wybranych mikroorganizmów prokariotycznych (Escherichia coli, Psudomonas fluorescems, Staphylococcus albus, Bacillus cereus) i eukariotycznych (drożdży z gatunku Saccharomyces cerevisiae) na preparat herbicydowy Herbitor Super 440 SE. W badaniach wykorzystano metodę dyfuzyjno-krążkową. Preparat ten w zastosowanych stężeniach wykazywał toksyczność w stosunku do bakterii oraz kompetentnych oddechowo komórek drożdży. Drożdże okazały się bardziej wrażliwe niż bakterie. W grupie organizmów prokariotycznych, gram dodatnia bakteria -Bacillus cereus, wykazywała większą odporność na substancje czynne tego preparatu. Analizując poziom wrażliwości w obrębie szczepów drożdży można by ułożyć je w następujący ciąg, wraz ze wzrostem poziomu ich wrażliwości: rho → wt → msn2msn4 → sod1 → ctt1cta1sod1. Uzyskane dane potwierdzają przydatność wykorzystanej w pracy metodyki do porównywania wrażliwości odległych filogenetycznie mikroorganizmów oraz identyfikowania mechanizmów pośredniczących w toksyczności pestycydów.

14

Rola systemu antyoksydacyjnego w odpowiedzi komorek drozdzy Saccharomyces cerevisiae na silny stres solny

63%

Swiecilo A. , Krzepilko A.

Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych

|

2005

|

tom 505

451-458

PL

Stres solny jest jednym z najważniejszych czynników abiotycznych, ograniczających produkcję roślinną na świecie. W odpowiedzi na stres solny organizmy rozwinęły różne mechanizmy adaptacyjne. Akumulacja glicerolu w komórkach drożdży jest pierwszą zaobserwowaną i najczęściej badaną cechą pojawiającą się w wyniku wzrostu ciśnienia osmotycznego środowiska. W tych warunkach zaobserwowano także syntezę katalazy T. W prezentowanej pracy badano odpowiedź komórek pozbawionych różnych elementów systemu antyoksydacyjnego na stres solny indukowany NaCl. W warunakach umiarkowanego stresu solnego obserowowano wzrost aktywności katalazy T ale poziom przeżywalności kamórek badanych szczepów nie ulegał zmianom. Komórki drożdży pozbawione aktywności cytoplazmatycznej dysmutazy ponadtlenkowej (Cu, ZnSOD) były nadwrażliwe na silny stres solny. Komórki pozbawione funkcjonalnych mitochondriów (rho-) okazały się bardziej odporne na silny stres solny niż komórki szczepu dzikiego. Komórki pozbawione aktywności katalazowej zachowywały się w tych warunkach w taki sam sposób jak komórki szczepu dzikiego.

EN

Soil salinity is a major abiotic factor that limits crop productivity in many areas around the world. To cope with salt stress, organisms developed a variety of adaptive mechanisms. The intracellular glycerol accumulation is one of the best known and well undestood reaction of yeast cells on increased extracellular osmolarity induced NaCl. Besides glicerol accumulation, synthesis of catalase T was also observed under these conditions. We studied the response of yeast strains deficient in various antioxidant systems to salt stress. Mild stress salt induced the activity of catalase and did not change the level of cells survival. Yeast cells deficient in the cytosolic superoxide dismutase (Cu, ZnSOD) were more sensitive to strong salt stress when the wild cells. In contrast, respiratory deficient strain (rho-) was more resistant to hyperosmotic stress. Mutant that are deficient in catalases did not differ from the standard strain in this respect.

15

Wplyw herbicydu BASTA na aktywnosc katalazy w komorkach drozdzy Saccharomyces cerevisiae

63%

Krzepilko A. , Swiecilo A.

Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych

|

2005

|

tom 505

193-198

PL

W prezentowanej pracy zbadano wpływ herbicydu Basta na przeżywalność komórek drożdży i aktywność katalazy w komórkach drożdży S. cerevisiae w logarytmicznej fazie hodowli. Herbicyd Basta zawierający glufozinat amonu o stężeniach 0,3-0,6 µg·cm⁻³ powodował jedynie niewielkie obniżenie przeżywalności komórek, natomiast wyższe dawki tego związku o stężeniu 1,2 µg·cm⁻³ i 3,0 µg·cm⁻³ powodowały spadek przeżywalności o 10% i o 18%. Stwierdzono, że aktywność katalazy wzrasta znacząco podczas stresu wywołanego przez ten herbicyd. Po inkubacji komórek drożdży z tym herbicydem zawierającym 1,2 µg·cm⁻³ glufozinatu amonu stwierdzono wzrost aktywności katalazy o 330% w porównaniu z próbą kontrolną. Sugeruje to, że glufozinat amonu wywołuje stres oksydacyjny w komórkach drożdży.

EN

This study investigated the effect of the herbicide Basta on the survival rate and catalase activity of S. cerevisiae yeast cells in the logarithmic phase of growth. The herbicide Basta containing glufosinate ammonium in concentrations of 0.3-0.6 µg·cm⁻³ caused only a small decrease in the survival rate of the cells, whereas higher doses of this compound, in concentrations of 1.2 µg·cm⁻³ and 3.0 µg·cm⁻³, caused a 10% and 18%. decrease in survival rate. It was found that catalase activity increases significantly under stress induced by this herbicide. After the yeast cells were incubated with the herbicide containing 1.2 µg·cm⁻³ of glufosinate ammonium, there was noted a 330% increase in catalase activity in comparison with the control sample. This suggests that glufosinate ammonium induces oxidative stress in yeast cells.

16

The effect of nitrate and pyrethroids on catalase T biosynthesis in S. carrevisiae yeast cells

63%

Krzepilko A. , Swiecilo A.

Acta Biochimica Polonica

|

2006

|

tom 53

|

nr Supplement 1

17

The influence of cypermethrin - Cyperkill's 25 EC ative compound on growth and some physiological processes of yeast Saccharomyces cerevisiae

63%

Krzepilko A. , Swiecilo A.

|

tom 25

|

nr 3 suppl.

18

Response of yeast cells to alcohol stress

51%

Swiecilo A. , Krzepilko A. , Wawryn J. , Bilinski T.

Acta Physiologiae Plantarum

|

1999

|

tom 21

|

nr 3 suppl.

19

Biosensory i nanobiosensory - nowoczesne narzędzia w detekcji fitopatogenów

51%

Swiecilo A. , Krzepilko A. , Matyszczuk K. , Sowinska M.

Agronomy Science

|

2022

|

tom 77

|

nr 4

20

Pąki, liście i nasiona porzeczki czarnej - źródło substancji bioaktywnych o prozdrowotnych właściwościach

51%

Krzepilko A. , Prazak R. , Skwarylo-Bednarz B. , Swiecilo A.

Żywność Nauka Technologia Jakość

|

2018

|

tom 25

|

nr 2

PL

Porzeczka czarna jest rośliną uprawianą ze względu na smaczne owoce, które spożywa się w formie świeżej i przetworzonej. Owoce są cennym składnikiem diety ze względu na dużą zawartość związków o działaniu prozdrowotnym, jak: witamina C, związki fenolowe, składniki mineralne. Pąki, liście i nasiona porzeczki czarnej to mało znane źródło związków bioaktywnych o właściwościach prozdrowotnych i leczniczych. W tradycyjnej medycynie wykorzystuje się pąki, liście i nasiona porzeczki w leczeniu niektórych chorób. Współczesne badania naukowe potwierdzają korzystne działanie tych dotychczas niedocenianych części rośliny porzeczki czarnej. Głównymi związkami bioaktywnymi zawartymi w pąkach porzeczki czarnej są olejki eteryczne, w tym węglowodory i terpeny. Olejki z pąków charakteryzują się silną aktywnością przeciwbakteryjną i przeciwgrzybową. Kolejną grupą substancji bioaktywnych są związki fenolowe, wśród których występują głownie rutyna, epikatechiny i kemferole. Substancje te nadają pąkom właściwości przeciwutleniające i przeciwzapalne. Olej z nasion porzeczki czarnej może być dobrym źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych i tokoferoli, zwłaszcza α-tokoferolu. Występują w nim także sterole znane z przeciwmiażdżycowej i przeciwnowotworowej aktywności Wyciągi z nasion czarnej porzeczki zawierają dużo pożądanych składników biologicznie aktywnych, jak związki fenolowe i polisacharydy, głównie galaktany. Ekstrakty z liści ze względu na dużą zawartość różnorodnych związków fenolowych i olejków eterycznych mają w łaściwości przeciwutleniające. Liście porzeczki czarnej mają unikatowy skład kwasów tłuszczowych o potencjalnej aktywności przeciwnowotworowej, przeciwzapalnej i przeciwdrobnoustrojowej. W liściach stosunek zawartości potasu do sodu jest wysoki, co wyjaśnia moczopędne działanie naparów z liści. W pracy podano przykłady zastosowania pąków, nasion i liści. Celem publikacji było usystematyzowanie wiedzy o prozdrowotnych zastosowaniach ekstraktów z tych surowców.

EN

Blackcurrant is a plant cultivated for its tasty fruit eaten fresh and in a processed form. The blackcurrant fruit is a valuable diet component because of its high content of health-promoting compounds such as vitamin C, phenolic compounds, and minerals. Buds, leaves, and seeds of blackcurrant constitute a relatively unknown source of bioactive compounds with pro-health and medicinal properties. Traditional medicine utilizes buds, leaves and currant seeds to treat certain diseases. Contemporary scientific research confirms the beneficial effect of those underestimated parts of the blackcurrant plant. The main bioactive compounds contained in black currant buds are essential oils including hydrocarbons and terpenes. Bud oils are characterized by a strong antibacterial and antifungal activity. Another group of bioactive substances are phenolic compounds, mainly rutin, epicatechin, and kaempferol. Owing to those substances¸ the buds have antioxidant and anti-inflammatory properties. Oil made from seeds of black currant can be an excellent source of unsaturated fatty acids and tocopherols, especially α-tocopherol. It also contains sterols known for the anti-atherosclerotic and anticancer activity. Black currant seed extracts contain large amounts of beneficial biologically active substances such as phenolic compounds and polysaccharides, mainly galactans. Owing to their high content of various phenolic compounds and essential oils, leaf extracts have antioxidant properties. Black currant leaves have a unique fatty acid composition with the potential anti-cancer, anti-inflammatory and antimicrobial activity. The potassium to sodium ratio in the leaves is high and this explains the diuretic effect of their infusions. The paper presents some application examples of the buds, seeds, and leaves. The objective of the study was to systematise the knowledge of the pro-health applications of extracts from those raw materials.