Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Manfred Liebel i Urszula Markowska-Manista, Prawa dziecka w kontekście międzykulturowości. Janusz Korczak na nowo odczytany, Warszawa, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, 2017, ss. 242.

100%

SOWA-BEHTANE E.

|

nr 1

PL

Recenzja

2

Epistemologie Południa

100%

de Sousa Santos B.

|

nr 3 (121)

5-40

PL

Nieodwracalnym jest fakt, że eurocentryczny logos implodował u swoich źródeł rozwoju politycznego i ekonomicznego. Niebezpieczeństwo takiego kryzysu ma charakter totalny, albowiem swą hegemonią obejmuje i ludzkość, i przyrodę. Jakimi alternatywami dysponujemy, aby przezwyciężyć koniec tysiąclecia i jego hekatombę? To oczywiste, że żyjemy w „czasach pośmiertnych” lub „filozofii końca wieku” nowoczesności, która, z drugiej strony, chlubi się przekraczaniem granic od innej epistemy historyczno-kulturalnej, uznającej relację ekosystemu człowieka w ramach różnorodności egzystencjalnej istot zamieszkujących naszą planetę. Ta druga epistemologia, której geneza leży w Teorii Krytycznej i odtwarza się w Ameryce Łacińskiej z Południa, wychodzi od praktyki emancypacyjnego logosu, przekraczającego hegemoniczne granice „niekończącego się kapitalizmu” i „niekończącego sie kolonializmu”, bowiem umożliwia odzyskać na drodze „socjologii emergencji” (sociology of emergences) obecność tysiącletnich ludów, które zdołały odtworzyć swój habitat poprzez bezpo-średnią relację symbiotyczną, z cyklami lub procesami narodzin i śmierci Matki Ziemi (Pachamama). Pradawna mądrość niosąca myślenie tych pierwotnych ludów, wyrażone w tradycjach, rytuałach, magii aż po przedstawienia antropomorficzne rzeczywistości, są symptomami, że zmierzch cywilizacji nie ginie z Zachodem, lecz odradza się od Południa z Sumak Kawsay

3

Fenomen wielokulturowości i prognozy rozwoju ku międzykulturowości

75%

Nikitorowicz J.

|

tom 1

47-66

EN

The author points at the fact that the existing research into multiculturalism and the effects of the present ideology of multiculturalism necessitate a new concept concerning the culture of knowledge about oneself and the others, which can and should be undertaken by currently developing intercultural education. What is indicated in the text are the norms which guide intercultural education in the unceasing process of shaping cultural education. Among other things, these are: to learn in order to be oneself, to experience Others and to be able to act together, to know about oneself and Others.In this context, the author presents the tasks of intercultural education which are associated with shaping some currents in the development of man and human culture. These comprise: the current of tradition and regional culture (the current related to the acquisition of family-local-parish identity), the current of national cultures and of shaping national identity, the current of state culture (concerning the creation of citizen bonds with the state), the current of (inner and outer) cultural and civilization dialogue (the current which shapes multidimensional individual and social identity) and the current of symmetric enculturation, which also results from worldwide mobility and migration moves.Translated by Agata Cienciała

PL

Autor zwraca uwagę, że z dotychczasowych badań nad wielokulturowością i skutków funkcjonującej ideologii wielokulturowości wynika potrzeba wypracowania nowej koncepcji kultury wiedzy o sobie i innych, co może i powinna podjąć rozwijająca się obecnie edukacja międzykulturowa. Wskazuje na normy, którymi kieruje się edukacja międzykulturowa, w ustawicznym procesie kształtowania tożsamości kulturowej. Są to między innymi: uczyć się, aby być sobą, doświadczać Innych i potrafić działać wspólnie, wiedzieć o sobie i Innych. W kontekście powyższego przedstawia zadania edukacji międzykulturowej związane z kreowaniem kilku nurtów rozwoju człowieka i jego kultury. Nurt tradycji i kultury regionalnej, inaczej nurt związany z nabywaniem tożsamości rodzinno-lokalno-parafialnej, nurt kultur narodowych i kształtowania się tożsamości narodowej, nurt kultury państwowej, dotyczący kreowania więzi obywatelskich z państwem, nurt dialogu kulturowego i cywilizacyjnego (wewnętrznego i zewnętrznego), inaczej, nurt kreujący wielopłaszyznową tożsamość jednostkową i społeczną oraz nurt symetrycznej akulturacji, między innymi jako wynik mobilności i ruchów migracyjnych na świecie.

4

Znaczenie kompetencji międzykulturowych w europejskich agencjach w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych

75%

Cabaço J.

|

tom 152(4)

211-227

PL

Znaczenie kompetencji międzykulturowych w europejskich agencjach działających w obszarze wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych jest nie do przecenienia. Agencje te, charakteryzujące się ponadnarodowym charakterem i obecnością różnorodnych kultur i grup etnicznych, wymagają profesjonalistów, którzy posiadają wrażliwość kulturową, świadomość i kompetencje międzykulturowe, aby skutecznie wykonywać swoje role. Niniejsze badanie ma na celu analizę różnych wymiarów kompetencji międzykulturowych i zrozumienie, w jaki sposób profesjonaliści postrzegają i doceniają ich znaczenie. Poprzez wspieranie współpracy na rzecz wspólnych celów, badanie to ma na celu zwiększenie skuteczności tych agencji w środowiskach wielokulturowych.

5

Strategie radzenia sobie ze stresem, poczucie odczuwanego stresu i ocena ryzyka depresji w grupie studentów „Uniwersytetu Pogranicza”

63%

Konaszewski K. , Kwadrans Ł. , Muszyńska J. , Skalski-Bednarz S. B. , Surzykiewicz J.

|

nr 2

147-160

PL

Celem badań była analiza związków między strategiami radzenia sobie a odczuwanym stresem i oceną ryzyka depresji w grupie studentów na pograniczu polsko-czeskim. W badaniu wzięło udział 173 studentów cieszyńskiego Wydziału Sztuki i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Uczestnicy wypełnili Skalę Poczucia Odczuwanego Stresu, Skalę Oceny Ryzyka Depresji Kutchera dla Młodzieży oraz Wielowymiarowy Inwentarz do Pomiaru Radzenia Sobie ze Stresem. Analiza korelacji wykazała, że strategie określane jako adaptacyjne (na przykład aktywne radzenie sobie, pozytywne przewartościowanie i rozwój) są negatywnie związane z odczuwanym stresem i nasileniem objawów depresji. Natomiast strategie, które możemy określić jako nieadaptacyjne (na przykład zaprzestanie działań, zaprzeczanie) prezentowały przeciwstawne (to jest dodatnie) efekty związków z postrzeganiem stresu i depresyjnością. W świetle uzyskanych danych wydaje się, że prezentowany przez jednostki repertuar metod radzenia sobie ze stresem może znajdować swoje odzwierciedlenie w postrzeganiu sytuacji jako obciążające oraz w ocenie ryzyka depresji. Tym samym przyszłe interwencje psychopedagogiczne powinny koncentrować się na budowaniu zasobów osobistych poprzez kształtowanie adaptacyjnych (i minimalizowanie tych nieadaptacyjnych) strategii radzenia sobie w celu poprawy zdrowia psychicznego wśród studentów pogranicza.

EN

The purpose of this study was to analyze the relationship between coping strategies, perceived stress and depression risk assessment in a group of students in the Polish-Czech borderland. 173 students from the University of Silesia participated in the study. The participants completed the Perceived Stress Scale, the Kutcher Adolescent Depression Scale and the Multidimensional Inventory for Measuring Coping with Stress. The correlation analysis showed that strategies described as adaptive (e.g., active coping, positive reappraisal and development) are negatively related to the perceived stress and severity of depressive symptoms. In contrast, strategies that can be described as non-adaptive (e.g., disengagement, denial) presented opposite (i.e., positive) relationship effects with the perceived stress and depressiveness. In the light of the obtained data, it seems that the repertoire of coping methods presented by individuals to deal with stress may be reflected in their perception of situations as aggravating and in their assessment of the risk of depression. Thus, future psychopedagogical interventions should focus on building personal resources by shaping adaptive (and minimizing those nonadaptive) coping strategies to improve mental health among borderland students.

6

Rodziny międzykulturowe – szanse i zagrożenia ich funkcjonowania

63%

Sigva R. M.

|

nr 10: Nauki o rodzinie

17-38

EN

The phenomenon of interculturality/multiculturality it is a demographic reality as a result of globalization, talent flow, forced migration, and family reunification. Multiculturalism is slowly occurring even in countries that have not historically been receiving a large number of immigrants, such as Poland. The author describes the multicultural families in the aspect of positives and disadvantages.

PL

Zjawisko międzykulturowości jest wynikiem globalizacji, przepływu talentów, przymusowej migracji i łączenia rodzin. Międzykulturowość staje się domeną wielu współczesnych rodzin w Polsce. Autorka w niniejszym artykule opisuje zarówno pozytywne, jak i negatywne aspekty funkcjonowania takich rodzin.

7

Atmosfera dialogu w klasach I–III pogranicza zróżnicowanego kulturowo

63%

Magda-Adamowicz M.

|

2024

|

nr 2(144)

79-91

PL

Polska szkoła ulega ciągłym zmianom, co związane jest z gwałtownymi przemianami gospodarczo-ustrojowymi. Obserwujemy bardzo intensywny ruchy ludności przybierający formy masowych migracji. Z tych względów w tekście przedstawiamy istotę pogranicza i jego typologię, kształtowanie się tożsamości międzykulturowej człowieka z pogranicza. To właśnie na pograniczu kultur dzieci chodząc do szkoły, w toku przyjaznej atmosfery i dialogu, wymieniają się informacjami, poznają inne zwyczaje, wartości, uczą się szacunku i tolerancji. Niniejsze w dużym stopniu zależy to od nauczyciela/wychowawcy, który powinien budować dobrą atmosferę współpracy zespołu wychowawczego pogranicza wielokulturowego, dbając o dobrostan uczniów. Przedmiotem badań o charakterze jakościowym uczyniono sposoby definiowania pracy nauczycielek w klasach I–III pogranicza wielokulturowego, wskazywania zadań realizowanych w tym czasie, znaczenia im nadawane przez nauczycielki klas I–III województwa lubuskiego z wykorzystaniem niestandaryzowanych wywiadów. Przeprowadzone badania ukazały pozytywny obraz sytuacji, pozytywny dobrostan uczniów. Wypowiedzi badanych jednoznacznie wykazały dużą potrzebę wprowadzenia edukacji międzykulturowej do rzeczywistości szkolnej.

EN

The Polish school is constantly changing, which is associated with rapid economic and political changes. We observe very intense population movements taking the form of mass migrations. For these reasons, in the paper, we present the essence of the borderland and its typology, the formation of the intercultural identity of a person from the borderland. It is on the border of cultures that children going to school exchange information, learn about other customs, values, learn respect and tolerance. It depends to a large extent on the teacher/educator, who should build a good atmosphere of cooperation between the educational team of the multicultural borderland. The subject of interpretive research was the ways of defining the work of teachers in grades I–III of the multicultural borderland, indicating the tasks carried out at that time, the meanings given to them by teachers of grades I–III in the Lubuskie Province using non-standardised interviews. The research showed a positive picture of the situation. The respondents’ statements indicated a great need to introduce intercultural education to the school reality.

8

Interculturalism in Crisis Response Operations

63%

El Ghamari M.

|

tom 56

284-309

PL

Pod pojęciem colere (kultury) należy wskazywać znaczący i jednocześnie główny czynnik je konstytuujący, jakim jest ludzka społeczność. Kultura istnieje w ścisłym powiązaniu z człowiekiem i jego działalnością. Zaś każdy z nas poprzez przynależność do określonych grup społecznych może kreować system, jakim jest kultura. Zachodząca interakcja podkreśla wpływ kultury na postępowanie człowieka oraz na ludzką umiejętność modelowania i tworzenia „podstaw kulturowych”. Kultura kształtuje ludzkie indywidualności, które z czasem ją wzbogacają i udoskonalają, bądź też odwrotnie – wpływają na jej stopniowe zatracanie. Oznacza to, że człowiek istnieje dzięki kulturze i kultura – pozytywnie – istnieje bądź – negatywnie – zanika poprzez ludzkie działania. Dynamiczne trendy w rozwoju cywilizacyjnym państw, zmiany w środowisku naturalnym, postęp w nauce, technice i technologii, głównie informacyjnej, sprawiają, że pojawianie się nowych scenariuszy polityki bezpieczeństwa militarnego musi nieść ze sobą nowe narzędzia społeczno-kulturowe. Ciągła dynamika tych zjawisk wymaga od naszych obecnie tworzonych Sił Zbrojnych, głównego podmiotu dźwigającego ciężar utrzymania bezpieczeństwa militarnego kraju, nowego i niekonwencjonalnego, lecz zdecydowanego reagowania nawet na niewielkie konflikty regionalne, które z czasem mogą stać się niebezpieczne dla Polski. Reagowanie na pojawiające się zagrożenia nie będzie aktem jednostronnym i krótkotrwałym, jak wskazują doświadczenia w byłej Jugosławii i na Bliskim Wschodzie. Przez długi czas bezpieczeństwo państw oparte było na sile militarnej. Siła i suwerenność stanowiły kamienie węgielne systemu państw narodowych. Budowie siły wojskowej podporządkowane zostały inne komponenty stanowiące o pozycji państwa: zasoby naturalne, położenie geograficzne, potencjał demograficzny, stan zaawansowania naukowego i technologicznego itp. Z czasem stan ten uległ zmianie. Po drugiej wojnie światowej powstały dwa bloki państw skupione wokół mocarstw dysponujących potężną siłą wojskową. Narastanie potencjałów militarnych po obu stronach nie powodowało konieczności ich użycia. Potencjały te stały się doskonałym środkiem odstraszania i politycznego oddziaływania na swoich przeciwników.

EN

Deriving from the very concept, colere (culture) should indicate a significant, and at the same time, the main factor which is a human society. Culture exists in close proximity to people and their activities. Subsequently, through participation in a particular social group, everyone may create a system which is called culture. The foregoing interaction highlights the impact of culture on human behaviour and the people’s ability to model and create “the foundations of culture”. Culture forms the human individuality, which over time improves and enriches it, or on the contrary – affects its gradual loss. This means that man exists due to culture – and culture positively coexists or negatively disappears through human actions. Dynamic trends in the civilizational development of countries, changes in the environment, progress in science, engineering and technology, and in particular information lead to the appearing of new socio-cultural tools for new policy scenarios of military security. The constant dynamism of these phenomena requires, from our currently formed Armed Forces, mainly bearing the burden of maintaining military security, but also new, unconventional and at the same time resolute response, even to minor regional conflicts which incidentally may become dangerous for Poland over time. Responding to emerging threats will not be unilateral or brief, as the experiences in the former Yugoslavia and in the Middle East indicate. For a long time, the security of the states was based on military force. Force and sovereignty were the cornerstones of the system of national states. The rest of the military structure was subordinated to the remaining components of the state, e.g., natural resources, geographic location, demographic potential, scientific and technological advancement, etc. Over time, this condition has changed. After the Second World War, two alliances of states centered around the empires of powerful military forces were formed. The rise of military potentials on both sides did not cause the necessity to their use. These potentials have become a great means of deterrence and political influence on their opponents.

9

Skauting i harcerstwo a idea międzykulturowości i edukacji w warunkach zróżnicowania kulturowego

63%

Grzybowski P. P. , Marszałek K.

|

nr 3

195-207

PL

Ruch skautowy i harcerski charakteryzuje możliwość spotkania i współpracy osób wywodzących się z różnych środowisk i kultur. Naturalną rzeczą jest w nim codzienna konfrontacja z Innością/Obcością w warunkach zróżnicowania kulturowego oraz podejmowanie różnych form aktywności edukacyjnej opartej na idei międzykulturowości. Od chwili powstania swej organizacji skauci i harcerze realizowali zadania wpisujące się we współczesne rozumienie edukacji międzykulturowej, oparte na ogólnych zasadach Prawa skautowego, które zakładają szacunek do innych i współpracę z nimi w duchu braterstwa, solidarności i tolerancji. W komunikacie z badań zostały przedstawione cząstkowe wyniki realizacji projektu badawczego poświęconego treściom nawiązującym do idei międzykulturowości oraz edukacji w warunkach zróżnicowania kulturowego, występującym w opracowaniach programowych ruchu skautowego i harcerskiego. Badania te stanowią przyczynek do historycznego nurtu pedagogiki międzykulturowej oraz historii wychowania w kontekście założeń ideowych i działalności organizacji dzieci i młodzieży. Artykuł zawiera opis wykorzystanych kategorii pojęciowych, charakterystykę prekursorów oraz współczesnego ruchu skautowego i harcerskiego. W układzie chronologicznym został w nim przedstawiony wybór przykładów treści skautowych i harcerskich opracowań programowych, które wiążą się z ideą międzykulturowości i edukacji międzykulturowej.

EN

The Scout and Polish Scouting movement is characterized by the possibility of meeting and cooperation of people from different backgrounds and cultures. A natural thing for this social movement is daily confrontation with Otherness/ Alienness in conditions of cultural diversity and undertaking various forms of educational activity based on the idea of interculturalism. The study presents some partial results of a research project devoted to the content referring to the idea of interculturalism and education in the conditions of cultural diversity, present in the program studies of the scouting movement. These studies contribute to the historical trend of intercultural pedagogy and the history of education in the context of ideological assumptions and activities of children and youth organizations. The article contains a description of the applied conceptual categories and the characteristics of the precursors and the contemporary scouting movement. In a chronological order, it presents a selection of examples of the content of scouting program studies that are related to the idea of interculturalism and intercultural education.

10

Edukacja w trosce o „efekt pogranicza” międzykulturowego (panorama tropów i profili humanistycznych w retrospekcji)

63%

Witkowski L.

|

nr 3

17-39

PL

Tekst postuluje normatywną troskę o edukacyjny „efekt pogranicza”. Są w kole hermeneutycznym: (1) semiotyka kultury M. Bachtina i idea „efektu pogranicza”, jako mechanizmu rozwojowego dynamiki polifonii, wartości spotkania z Innym; (2) analogia z mechanizmem „decentracji” wg J. Piageta i J. Habermasa oraz idea dialogu z inspiracji H.-G. Gadamera; (3) idea M. Bubera dwóch typów wiary i trudności ekumenizmu; (4) H. Hessego idea przebudzenia duchowego i przemiany wewnętrznej; (5) typy adaptacji do złożoności interakcji oraz wizja tożsamości, jako „trzeciej wartości” za D. Mostwin analizą emigracji polskiej w USA; (6) kłopoty z efektem pogranicza przy tworzeniu szkół polskich na Łotwie z eksperymentu M. Urlińskiej; (7) rozważania F. Znanieckiego nt. eliminacji antagonizmów międzykulturowych; (8) strategie normatywne traktowania tradycji, wolności i zmiany, różnicujące odniesienie do inności i efektu pogranicza; (9) dwoiste sprzęganie interesu osób z niepełnosprawnościami w szkołach integracyjnych jako problem pogranicza; (10) pojęcie „porządku pogranicza”, jako mechanizmu równoważenia oraz oscylacji w dwoistym integrowaniu struktury, z przemieszczaniem lokalnych dominant; (11) postawa kulturowa B. Skargi otwarta na ironię, zawieszanie perswazyjności kulturowych. „Efekt pogranicza” niesie zmianę „metawzorca” kulturowego dla edukacji. Analizy M. Mead i F. Znanieckiego implikują edukację międzykulturową otwartą na różnice u ludzi młodych, wbrew presji antagonizmów świata ludzi dorosłych.

EN

The text comprises a normative concern for the educational “borderland effect”. Within the hermeneutical circle, there are: (1) M. Bakhtin’s semiotics of culture and the idea of “borderland effect” as a developmental mechanism increasing the polyphonic dynamics and value of the Other; (2) an analogy to the “decentration” mechanism according to J. Piaget and J. Habermas and the idea of dialogue inspired by H.–G. Gadamer; (3) M. Buber’s idea of two types of faith and difficulties of ecumenism; (4) H. Hesse’s idea of spiritual awakening and inner transformation; (5) the types of adaptation to the complexity of interactions and the vision of identity as “the third value”, following D. Mostwin’s analysis of the Polish emigration in the USA; (6) difficulties with the borderland effect in creating Polish schools in Latvia in D. Urlińska’s experiment; (7) F. Znaniecki’s concern to eliminate intercultural antagonisms; (8) normative strategies towards tradition, freedom and change, as diversified attitudes towards differences and the “borderland effect”; (9) the coupling of interests of the disabled in integrated schools as a borderland problem; (10) the concept of the “borderland order” as a mechanism of sustainability and oscillation in dual integration with shifting the local dominants; (11) B. Skarga’s cultural attitude open to irony, withdrawing cultural persuasiveness. The “borderland effect” brings change of the cultural “meta-pattern” for education. The analyses conducted by M. Mead and F. Znaniecki imply the intercultural education open to differences between the young, against the pressure of antagonisms of the world of adult people.

11

Międzykulturowe uczenie się w szkole. Propozycja narzędzia edukacyjnego

63%

Rugała H.

|

2024

|

tom 627(2)

31-38

EN

The aim of this article is to present the concept of intercultural learning using games as an educational tool. The emergence of multicultural classrooms and the formation of culturally diverse school communities is becoming an increasingly common phenomenon. Thus, there is also a growing need to develop useful educational tools to assist teachers in working with students with migration background and culturally diverse classrooms. The board game is an attractive and effective tool for teaching about cultural differences, developing cultural awareness and empathy towards culturally diverse people. The first part of the article is devoted to a theoretical analysis of the assumptions of intercultural education and its aims and challenges in the context of the current situation of Polish schools and to reflection on the usefulness of games in the process of learning and acquiring intercultural competences. The second part of the article is a proposal to use the Culture Crossover board game for intercultural education classes. The article concludes with conclusions and recommendations constructed on the basis of previous experiences with the use of the presented educational tool. The Culture Crossover board game fulfils its functions not only in terms of intercultural learning, but also as a tool to support integration processes and improve group communication.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie koncepcji uczenia się międzykulturowego z wykorzystaniem gry jako narzędzia edukacyjnego. Powstawanie wielokulturowych klas i formowanie kulturowo zróżnicowanych społeczności szkolnych staje się zjawiskiem coraz bardziej powszechnym. Tym samym rośnie również potrzeba tworzenia użytecznych narzędzi edukacyjnych stanowiących dla nauczycieli pomoc w pracy z uczniami z doświadczeniem migracji oraz klasami różnorodnymi kulturowo. Gra planszowa stanowi atrakcyjne i skuteczne narzędzie do uczenia o różnicach kulturowych, rozwijania świadomości kulturowej i empatii wobec osób odmiennych kulturowo. Pierwsza część artykułu poświęcona jest teoretycznej analizie założeń edukacji międzykulturowej oraz jej celów i wyzwań w kontekście obecnej sytuacji polskiej szkoły oraz refleksji nad użytecznością gier w procesie uczenia się oraz nabywania kompetencji międzykulturowych. Druga część artykułu to propozycja wykorzystania gry planszowej Culture Crossover do zajęć edukacji międzykulturowej. Artykuł zwieńczony jest wnioskami i rekomendacjami skonstruowanymi na podstawie wcześniejszych doświadczeń z wykorzystaniem prezentowanego narzędzia edukacyjnego. Gra planszowa Culture Crossover spełnia swoje funkcje nie tylko w zakresie uczenia się międzykulturowego, ale również jako narzędzie wspierające procesy integracyjne i poprawiające komunikację w grupie.

12

Szkoła – nauczyciel – grupa w środowisku zróżnicowanym kulturowo na przykładzie uczniów romskich w polskich szkołach

51%

Gromadzka B.

Polonistyka. Innowacje

|

2016

|

nr 4

125-136

EN

The aim of the article is to show the value of work in multicultural groups to create a diverse and beneficial educational learning environment. The contemporary situation of migration is a challenge for Polish, usually monocultural schools. The most important task is now to equip teachers with the skills that will enable them to recognize and develop their own strategies towards cultural diversity and take advantage of educational and didactic work in multicultural teams. The basis for these actions may be educational practices in classes attended by Roma children. The experience gained during these practices can be used to modify university teacher training and to model work in a multicultural environment.

PL

Celem artykułu jest ukazanie wartości pracy w grupach wielokulturowych dla tworzenia zróżnicowanego i korzystnego wychowawczo środowiska edukacyjnego. Współczesna sytuacja migracyjna stanowi wyzwanie dla polskiej szkoły z reguły monokulturowej. Najważniejsze obecnie jest wyposażenie nauczycieli w umiejętności, które pozwolą im rozpoznać i kształtować własne postawy wobec zróżnicowania kulturowego oraz wykorzystać wychowawczo i dydaktycznie pracę w wielokulturowych zespołach. Podstawę mogą stanowić praktyki edukacyjne stosowane w klasach, w których uczą się dzieci romskie. Zdobyte doświadczenia mogą posłużyć do modyfikowania programów studiów nauczycielskich i tworzenia modeli pracy w wielokulturowym środowisku.

13

Przestrzeń współbycia. Těšínské niebo Cieszyńskie nebe Těšínského divadla w Českém Těšíně jako międzykulturowa narracja o wielokulturowości miasta/miast

51%

Pindór M.

|

tom 4

285-302

EN

What was subjected to analysis in the presented study is the bilingual stage project of the Polish Scene and the Czech Scene of the Cieszyn Theatre in Czech Cieszyn entitled Těšínské niebo Cieszyńskie nebe /Cieszyn Skies/ (first staged on 15th May 2004). In compliance with the intentions of the undertakers: Jaromír Nohavica, Renata Putzlacher, Radovan Lipus, Tomaš Kočko, this musical “sentimental tramway trip” through ages in the multicultural region and town was “an attempt at viewing the area of Cieszyn through the past years and events – an attempt full of nostalgia and humour as well as references to real and mythical figures associated with this region”50. This was carried out according to the superior principle, applied by the authors of the project and inspired by the idea of the Euroregion, of exposing what has been linking the borderland community (and results in a platform of common values) and not what has been dividing it. The search for common elements of culture and historical similarities has turned out to be compliant with the assumptions of intercultural education. The applied option of viewing the Polish-Czech borderland history and the vision of coexistence of both nationalities in the area of Cieszyn have been also determined by joining the structures of the European Union (the opening took place on 15th May 2004). It was from this perspective that the consecutive sequences of the spectacle were constructed, unveiling the concept of the borderland man as a more complete person – spiritually enriched with the dissimilarity of the other. The spectacle has contributed to the process (started in 1989) of forming appropriately high collective local, regional and Euroregional awareness of the community inhabiting both borderland towns and regions.

PL

W artykule poddano analizie dwujęzyczny dramaturgiczno-inscenizacyjny wspólny projekt Sceny Polskiej i České scény (Sceny Czeskiej) Těšínského divadla (Teatru Cieszyńskiego) w Českém Těšíně (Czeskim Cieszynie) pn. Těšínské niebo Cieszyńskie nebe. Ten muzyczny „sentymentalny rajd tramwajowy – sentymentální tramvajová rallye” przez wieki po wielokulturowym regionie i wielokulturowym mieście był – zgodnie z zamierzeniem realizatorów przedsięwzięcia: Jaromíra Nohavicy, Renaty Putzlacher, Radovana Lipusa, Tomaša Kočko – „próbą spojrzenia na cieszyńską ziemię przez pryzmat minionych lat i zdarzeń, pełną nostalgii i humoru, z przywołaniem związanych z tym regionem postaci prawdziwych i mitycznych”1. Próbą przeprowadzoną zgodnie z przyjętą przez autorów projektu nadrzędną, zainspirowaną przez ideę euroregionu, zasadą eksponowania tego, co społeczność pogranicza łączyło/łączy i w efekcie tworzy płaszczyznę wartości wspólnych, a nie tego, co dzieliło/dzieli. Poszukiwanie wspólnych elementów kultury, podobieństw dziejów okazało się tutaj zbieżne z założeniami edukacji międzykulturowej. Przyjętą opcję postrzegania polsko-czeskich pogranicznych dziejów oraz wizję współistnienia obu narodów w Cieszyńskim determinował nadto fakt przyjęcia obu państw w struktury Unii Europejskiej (premiera spektaklu 15 maja 2004 roku). Z tej perspektywy została skonstruowana materia następujących po sobie sekwencji spektaklu i wyłaniała się koncepcja człowieka pogranicza jako człowieka pełniejszego, bo wzbogaconego duchowo innością drugiego. Przedstawienie współuczestniczyło w podejmowanym po 1989 roku procesie formowania odpowiednio wysokiego poziomu zbiorowej tożsamości lokalnej, regionalnej oraz euroregionalnej społeczności zamieszkujących oba miasta graniczne i oba przygraniczne obszary.

14

Komunikowanie międzykulturowe. Przypomnienie głównych tez

51%

GOLKA M.

|

nr 1

41-52

PL

Komunikowanie międzykulturowe istnieje od dawna – pewnie od pierwszych kontaktów pomiędzy społecznościami, które już były w ten czy inny sposób zróżnicowane, odmienne, i które posługiwały się innymi językami. Intensyfi kacja kontaktów między różnymi społecznościami i społeczeństwami, szczególnie w nowoczesności, sprawiła, że z natury rzeczy wzrosła ilość i zakres tego komunikowania. Różnych sytuacji wymagających komunikowania międzykulturowego jest wiele. Pomiędzy różnymi jednostkami i grupami oraz ich kulturami, a nawet pomiędzy odmiennymi cywilizacjami, może istnieć komunikowanie, może istnieć porozumienie, a nawet zrozumienie, choć nie jest ono łatwe, proste ani tym bardziej jednoznaczne. Treść prezentowanego artykułu ma charakter teoretyczny i dotyczy ona po pierwsze form komunikowania międzykulturowego, po drugie jego „istoty”, za którą uznaję fakt, iż zawsze jest ono swoistym „przekładem”, oraz po trzecie trudności i przeszkód w jego praktycznym funkcjonowaniu.

EN

Intercultural communication is common, although diff erent is the degree of cultural diff erences between partners in communication. Every act of communication requires a certain portion of common cultural competence that is the ability to understand symbolic messages. Each act of intercultural communication is also a kind of “translation”, as it involves a “translation” from a different culture to one’s own culture. This is possible thanks to a certain similarity of cultures and a will to communicate. “Translation” makes it possible to fi nd something common, or at least something similar, between contacting partners who belong to diff erent cultures. Nevertheless, the understanding is rarely full, because generally in communication (and even more in intercultural communication), there are many obstacles making it diffi cult, that is, among others: objective language diff erences, stereotypes, lack of understanding of the nuances and the context of communication. Communication is, however, possible, despite the lack of full understanding.

15

Edukacja wielokulturowa wczoraj, międzykulturowa dziś, transkulturowa jutro

44%

Niewiński J.

|

tom 48

|

nr 2

67-77

PL

Artykuł jest próbą ukazania zakresu znaczeniowego następujących pojęć: wielokulturowość, międzykulturowość, transkulturowość w kontekście rozwijania przez młodych ludzi kompetencji aksjologicznych. Autor tekstu dzieli się bogatym doświadczeniem w realizacji projektów edukacyjnych o charakterze lokalnym oraz międzynarodowym w ramach Szkoły Dialogu – programu, dzięki któremu uczniowie z Murowanej Gośliny odkrywali żydowską przeszłość swojego miasta oraz rozwijali własną tolerancję. Artykuł przywołuje koncepcję dziesięciu zasad dialogu, których wcielanie w życie jest szansą wzmacniania wśród uczniów polskiej szkoły postaw opartych na szacunku wobec inności oraz akceptacji różnorodności.

EN

The article is an attempt to explain the meaning of the following terms: multiculturalism, interculturalism, transculturality in the context of the development of axiological competences by young people. The author shares his extensive experience in the implementation of local and international educational projects as part of the School of Dialogue – a program, thanks to which students from Murowana Goślina discovered the Jewish past of their town and developed their own tolerance. The article refers to the concept of ten principles of dialogue, the implementation of which is an opportunity to strengthen attitudes among students of the Polish school based on respect for otherness and acceptance of diversity