Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Etyka języka w świadomości studentów

100%

Święcicka M. , Peplińska-Narloch M.

|

nr 28

139-150

EN

The main purpose of the article is to determine the means of functioning of the conceptof language ethics in the awareness of the students in Bydgoszcz. The respondents, on the onehand, signal certain questions connected with language ethics and exchange views constitutingthe elements of a broadly understood language culture, on the other hand, – provide quiteextensive and dependable definitions of language ethics, in which they take into considerationvarious contexts. The students being questioned usually associate the ethics of word withpoliteness, respect toward the partner of conversation, responsibility for words, dependabilityand honesty in language contacts. The academic youth clearly places in opposition the languageethics with such notions as a lie or linguistic manipulation, regarding them asunethical.

PL

The main purpose of the article is to determine the means of functioning of the concept of language ethics in the awareness of the students in Bydgoszcz. The respondents, on the one hand, signal certain questions connected with language ethics and exchange views constituting the elements of a broadly understood language culture, on the other hand, – provide quite extensive and dependable definitions of language ethics, in which they take into consideration various contexts. The students being questioned usually associate the ethics of word with politeness, respect toward the partner of conversation, responsibility for words, dependability and honesty in language contacts. The academic youth clearly places in opposition the language ethics with such notions as a lie or linguistic manipulation, regarding them as unethical.

2

Struktura i funkcje komunikacyjne postscriptum w polskojęzycznych wiadomościach przesyłanych na kartach pocztowych

70%

Dzienisiewicz D.

|

nr 9

28-47

EN

The aim of this article is to analyse the components of the additional notes contained in Polish language messages sent on postcards in the second half of the 20th century and at the beginning of the 21st century. The conducted examination is intended to identify the elements constituting the structure of the additional notes (i.e. the speech acts used most commonly there) and to determine the functions fulfilled by the individual components of the postscript. The stimulus for taking up this type of investigations was the fact that no research on correspondence sent on postcards had been carried out before. Overall, the analysis covered more than 2,600 postscripts separated from postcard messages. The study proves that constative statements as well as initiative and reactive speech acts are frequently found in the additional notes. It also points to the numerous functions the postscript or its individual components might play in a postcard letter. The polite and phatic functions come to the foreground, but the informative and emotional functions are also among the important ones.

3

Les formules de remerciement en français et en polonais utilisées dans la communication en ligne (approche pragmatique)

70%

Łobko K.

|

2020

|

tom 32

157-172

EN

Thanking, belonging to expressive speech acts, according to the classification by Searle (1969), can be regarded as worth exploring due to the fact that gratitude, as a component of value systems, is as the fundamental emotion underlying social relations, and thus reflected in the language, especially fixed expressions, crucial for linguistic politeness. The aim of the present research is to compare explicit and implicit formulas (as referred to by Kerbrat-Orecchioni 2001) of the act of thanking in French and Polish. The examined material is composed of exemplary utterances retrieved from blogs, social networking sites, and internet fora. The methodology used includes studies on speech act theory (Austin 1962), typology of speech acts (Searle 1969), as well as research papers on language politeness by Kerbrat-Orecchioni (1996, 2001) and gratitude (SieradzkaBaziur 2017). Moreover, the author refers to comparative studies on politeness acts conducted up to now (Romero 2000, Rădulescu and Scurtu 2003, Perez 2005, Grossmann and Krzyżanowska 2018, Meng 2012). The author classifies collected explicit and implicit utterances, juxtaposing French and Polish examples and providing an analysis based on pragmatic parameters. As a result, the author creates a corpus of utterances used for expressing gratitude along with a study on diverse thanking formulas in both languages.

4

Poprawne politycznie działania jako odpowiedź na problem inności

70%

Garbicz D.

|

tom 16 (26)

85 - 93

EN

Political correctness is a set of techniques whose task is to counteract foreclosure and discrimination based on distinctiveness. The aim of the analysis of the phenomenon is to specify and characterize these mechanisms. Political correctness study also reveals that this phenomenon is subjected to ideologies. Understanding the source of this process is facilitated by the theory of the moral foundations of Jonathan Haidt. It is about innate and acquired elements of human morality, which affect the perception of reality and the valuation of its basic elements.

5

Tack så mycket! O szwedzkiej grzeczności językowej na przykładzie podziękowania w końcowych sekwencjach rozmowy telefonicznej

58%

Zborowski P.

|

tom 12

359-379

EN

.

6

Od dystansu do poufałości. Formuły powitalne listów elektronicznych kierowanych przez nauczycieli do rodziców

58%

Piechnik A.

|

tom 21

PL

Celem artykułu jest analiza formuł powitalnych w listach elektronicznych nauczycieli do rodziców. Bazę materiałową stanowi 513 e-maili kierowanych przez nauczycieli wybranych szkół w południowej Polsce do rodziców za pośrednictwem dzienników elektronicznych. Formalny typ relacji między uczestnikami komunikacji oraz pisemna forma komunikatu stanowią tradycyjnie jaskrawy wykładnik oficjalności sytuacji i – co za tym idzie – powodują oczekiwanie oficjalnego stylu komunikatu powstającego w takiej sytuacji. Analiza materiału pokazuje, że formuły inicjalne listów elektronicznych znacząco odbiegają od grzecznościowych form powitalnych stosowanych w oficjalnej korespondencji papierowej. Nad tradycyjnym Szanowni Państwo wyraźnie dominują formuły zaczerpnięte z bezpośredniej komunikacji ustnej (Dzień dobry, Witam). Daje się zauważyć skłonność do przełamywania dystansu w postaci stosowania zwrotów do adresata, charakterystycznych dla korespondencji prywatnej między osobami będącymi w bliskiej relacji uczuciowej czy używania emotikonów. Kształt językowy i ortograficzny znacznej części formuł inicjalnych (ale i całości listów) oraz brak segmentacji tekstów świadczą o braku dbałości o graficzną stronę wiadomości.

EN

The purpose of the article is the analysis of greeting formulas in emails written by teachers to parents. The linguistic material is based on 513 email messages sent to parents by means of an online parent portal (e-dziennik). The messages in question were sent by teachers representing a number of schools in Lesser Poland Province. The formal relationship between the participants of the communication and the written form of the exchanges clearly pertains to the traditional formality of the situation; as a result, expectations are raised in terms of the official style of utterances produced under these circumstances. The analysis of the obtained material indicates that greeting formulas used in emails diverge significantly from those used in official paper-based correspondence. Traditional formulas such as Szanowni Państwo (Dear Sir/Madame, Dear Sirs) are clearly replaced by formulas originating from direct verbal communication (Dzień dobry, Witam). There is an apparent tendency to become familiar with recipients by using emoticons or the language formulas present in private correspondence between people who have a close relationship. In addition to the lack of text segmentation, the overall linguistic layout and spelling strategies that prevail in both greeting formulas and the entire body of letters indicate a negligent attitude in terms of text layout.

7

Struktury referujące z wyrazami pan/pani w polskojęzycznej prasie na Ukrainie: grzeczność czy niegrzeczność?

47%

Krawczuk A.

|

2013

|

nr 20

119-130

EN

The author of the article analyses the referential structures (which are not used as forms of address), including words pan or pani as (from the theoretical point of view) analytical forms of noun honorification (as pan prezes, pan [Zbigniew] Gołąb). Different structural variants of these constructions are characteristic of information texts in the Polish language press, which comes out nowadays in Ukraine, for example: Ambasador RP na Ukrainie pan Jacek Kluczkowski; Pan Mieczysław Maciejak, przewodniczący Stowarzyszenia; Pan Konsul Generalny Wojciech Gałązka; Pan Janik – Konsul Generalny RP w Łucku; Pan Ambasador; Pan Tomasz Janik; Pani Tymoszenko; Pani Julia. In the Polish narrative texts words pan / pani in similar structures are unnecessary and sometimes even occur in so-called schemes of title depriving in the meaning of deprecation (for example: Nowy minister zdrowia, pan Arłukowicz, wie, jak uzdrowić [...]). The research shows that in the Polish community press discourse, which is distinct from the Polish nationwide discourse, referential constructions with words pan / pani are used in other functions: heightening of politeness manifested in the increased respect for the mentioned person; introduction of peculiar atmosphere of “polishness” to the communication area; creation of the illusion of the presence of the designatum in the communicative situation causing specific hybridization of the press genre. However, the precise definition of the functions of the structures in the Polish community press is not always possible because of the frequent inconsistencies in the “local overpoliteness” expression. The relevance of these specific polite structures may also be questionable if in the role of the recipient of a message is native Polish language speaker from Poland. Therefore, the “clash” of Polish nationwide and minority press discourses as regards the analyzed aspect of the linguistic etiquette may lead communicative misunderstanding, which are unintended by the sender, who represents the Polish community in Ukraine.

PL

W artykule analizuje się konstrukcje referujące (nieadresatywne), w których występują wyrazy pan lub pani jako – teoretycznie rzecz ujmując – analityczne wykładniki honoryfikatywności rzeczownika, typu pan prezes, pan (Zbigniew) Gołąb. Różne warianty strukturalne tych konstrukcji stanowią wyraźną cechę tekstów informacyjnych prasy polskojęzycznej ukazującej się obecnie na Ukrainie, np.: Ambasador RP na Ukrainie pan Jacek Kluczkowski; Pan Mieczysław Maciejak, przewodniczący Stowarzyszenia; Pan Konsul Generalny Wojciech Gałązka; Pan Janik – Konsul Generalny RP w Łucku; Pan Ambasador; Pan Tomasz Janik; Pani Tymoszenko; Pani Julia. W tekstach narracyjnych polszczyzny ogólnej wyrazy pan / pani w podobnych strukturach są zbędne, a czasami bywają wręcz wyzyskiwane w tzw. schematach pozbawienia tytułu wprowadzających deprecjację (np. Nowy minister zdrowia, pan Arłukowicz, wie, jak uzdrowić [...]). Badania wykazują, że w prasowym dyskursie polonijnym – w odróżnieniu od ogólnopolskiego – konstrukcje referujące z wyrazami pan / pani pełnią inne funkcje: potęgowanie grzeczności przejawiające się w zwiększeniu szacunku wobec nazywanej osoby; wprowadzanie do przestrzeni komunikacyjnej osobliwej atmosfery „polskości”; tworzenie iluzji obecności desygnatu w sytuacji komunikacyjnej powodujące swoistą hybrydyzację gatunku prasowego. Jednakże precyzyjne określenie funkcji analizowanych struktur w prasie polonijnej nie zawsze jest możliwe, częste są bowiem niekonsekwencje w wyrażaniu „lokalnej nadgrzeczności”. Stosowność tych swoistych struktur grzecznościowcyh może także być wątpliwa, jeśli w roli odbiorcy komunikatu wystąpi rodzimy użytkownik polszczyzny w kraju. Zatem „zderzenie” dyskursów prasy ogólnopolskiej i mniejszościowej pod względem analizowanego aspektu etykiety językowej może skutkować zakłóceniami komunikacyjnymi, niezamierzonymi ze strony nadawcy reprezentującego środowisko polskie na Ukrainie.

8

Całuję nogi pańskie czy kończę francuskim stylem? Uwarunkowania etykietalnych zachowań językowych w listach 2. połowy XVIII wieku (na materiale korespondencji Jędrzeja Kitowicza)

47%

Bizior R.

|

tom 19

51-65

EN

This article discusses various aspect of using old Polish language etiquette (linguistic politeness) in the 18th-century letters written by Jędrzej Kitowicz (1728–1804), a well known author of Custom and Culture in Poland Under the Last Saxon King (translated by Oscar E. Swan, 2016, 2018). The writer is also known as the author of many letters to people connected with him by various social relations. The subject matter of this article encompasses ways of organizing the etiquette formulas used in the construction of the final part of the letters, where the genre norms allow for some creative individuality. The analysis is focused on relation between ways of using language and social determinants of the sender’s and recipient’s status. The paper discusses factors (sociolinguistic, pragmatic, genre) determining the selection of appropriate language formulas. It also presents the structure of etiquette formulas used in the letters to Kitowicz’s sister and to his powerful protector Michał Lipski, for whom he worked as a secretary and newsman. The differentiation of language etiquette. The differentiation of language etiquette formulas in the letter subscription, the care for their stylistic shape, is recognized in this article as a manifestation of linguistic politeness, which serves to maintain specific relationship between the sender and the recipient of the letters.

PL

W artykule omawia się rożne aspekty stosowania dawnej etykiety językowej (grzeczności językowej) w osiemnastowiecznych listach autorstwa Jędrzeja Kitowicza (1728–1804), twórcy Opisu obyczajów za panowania Augusta III. Pisarz znany jest również jako autor zbioru listów do osób, z którymi był związany różnymi relacjami społecznymi. Przedmiotem analizy są sposoby organizacji formuł etykiety językowej wykorzystywanych w finalnym segmencie listów, w którym normy gatunkowe dopuszczają pewien zakres twórczej indywidualności. Badania koncentrują się na związku między użyciami języka a społecznymi determinantami statusu nadawcy i odbiorcy. Artykuł omawia czynniki: socjolingwistyczne, pragmatyczne, genologiczne determinujące wybór odpowiednich formuł językowych. Omawia również strukturę i wariantywność formuł etykietalnych używanych w listach do siostry Kitowicza i możnego protektora Michała Lipskiego, u którego pracował jako sekretarz i dziennikarz. Zróżnicowanie etykietalnych formuł językowych w subskrypcji listu, dbałość o ich stylistyczne ukształtowanie uznaje się w artykule za przejaw grzeczności językowej, podtrzymującej określoną relację między nadawcą a odbiorcą listów.

9

Obraz grzeczności utrwalony w połączeniach wyrazowych języka polskiego i rosyjskiego (na materiale wybranych słowników)

41%

Dzienisiewicz D.

Przegląd Rusycystyczny

|

2024

|

nr 2 (186)

195-214

RU

В статье ставится задача проанализировать и сравнить словосочетания, относящиеся к (речевому) этикету, содержащихся в толковых и фразеологических словарях польского и русского языков в качестве словарных статей и примеров употребления слов и выражений. Анализу были подвергнуты словосочетания, содержащие слова grzeczność, grzeczny, grzecznie, etykieta, uprzejmość, вежливость, вежливый, этикет, этикетный, словосочетания, содержащие названия этикетных речевых актов, а также устойчивые сочетания со словами, часто употребляемыми в косвенных этикетных речевых актах (напр., kłaniać się, ukłony, поклон, кланяться). В статье реконструируется образ этикета, зафиксированный польскими и русскими словарями, в том числе характеристики, приписываемые этикету, а также предмет, цель и адресаты актов вежливости. Исследование приводит к выводу, что образ этикета, закрепленный в анализируемых словосочетаниях, во многом соответствует описанным до сих пор моделям польского и русского этикета.

EN

The article aims to analyze and compare word combinations related to linguistic and non-linguistic politeness, recorded by descriptive and phraseological dictionaries of Polish and Russian as entries and as examples of use. The analysis concerns the expressions containing the words grzeczność, grzeczny, grzecznie, etykieta, uprzejmość, вежливость, вежливый, етикет, этикетный, expressions containing the names of speech acts of politeness and expressions containing words often used in indirect speech acts of politeness (e.g., kłaniać się, ukłony, поклон, кланяться). The image of politeness recorded by Polish and Russian dictionaries is reconstructed, including, among others, characteristics attributed to politeness, as well as the subject, purpose and addressees of polite behavior. The study leads to the conclusion that the image of politeness in the analyzed expressions largely corresponds to the models of Polish and Russian politeness developed so far.

PL

Artykuł stanowi analizę porównawczą połączeń wyrazowych związanych z grzecznością językową i niejęzykową, rejestrowanych przez słowniki opisowe i frazeologiczne języka polskiego i rosyjskiego jako hasła bądź stanowiących ilustrację materiałową haseł. Eksploracji poddano m.in. połączenia zawierające wyrazy grzeczność, grzeczny, grzecznie, etykieta, uprzejmość, вежливость, вежливый, этикет, этикетный, połączenia zawierające nazwy zwrotów grzecznościowych i połączenia z wyrazami często stosowanymi w pośrednich aktach etykiety (np. kłaniać się, ukłony, поклон, кланяться). W tekście dokonano rekonstrukcji obrazu grzeczności utrwalonego przez polską i rosyjską leksykografię, obejmującego m.in. cechy przypisywane grzeczności, a także przedmiot, cel i adresatów zachowań grzecznościowych. Badanie prowadzi do wniosku, że obraz uprzejmości wyłaniający się z analizowanych połączeń w dużej mierze odpowiada wypracowanym dotychczas modelom polskiej i rosyjskiej grzeczności.

10

Insults and Swear Words in the TinTin Comic: Morpho-Pragmatic Contrastive Study

35%

Antoniou M.

|

nr 1

86-121

PL

W opinii wielu językoznawców zniewagi i przekleństwa uważane są za wtrącenia transmitujące funkcję ekspresywną wypowiedzi, poprzez którą osoba wypowiadająca je manifestuje swoje emocje (Guiraud 1975; Rouayrenc 1998). Ich użycie ma więc charakter oczyszczający. Celem niniejszego artykułu jest przeprowadzenie kontrastywnej analizy językowej w odniesieniu do zniewag i przekleństw. Autorka bada czy istnieją specyficzne struktury morfologiczne i syntaktyczne, które odnoszą się do zniewag i przekleństw, jak również omawia, z punktu widzenia uprzejmości, międzykulturowe podobieństwa i różnice w pragmatycznym użyciu tego rodzaju języka. Aby osiągnąć zamierzone cele, autorka zestawia przykłady zaczerpnięte z komiksu TinTin Hergé’a i ich tłumaczenia na grecki i angielski, a to z uwagi na fakt, że komiks ów, ze względu na specyficznym typ dyskursu obecnego w nim i ekspresywny charakter Kapitana Haddoka, obfituje w zniewagi i przekleństwa, co z kolei jest źródłem oralności i hiperboliczności. Należy zadać pytanie: czy pragmatyka wyrażona implicite i wartości kulturowe są takie same we wszystkich analizowanych tu tekstach, czy też można zaobserwować znaczące różnice? Okazuje się, że wersja grecka preferuje powiązane ze sobą wyrazy złożone, a wybrane wypowiedzi stanowią odzwierciedlenie wszystkich parametrów zamieszczonych w oryginale, tj. fonologicznych, semantycznych, pragmatycznych i stylistycznych. W odróżnieniu od powyższego, wersja angielska wydaje się być bardziej oddalona na każdym poziomie analizy. Jednocześnie (nie) utrzymywanie parametrów zależy od specyficznych cech języka greckiego, francuskiego i angielskiego, jak również od wspólnych wyobrażeń odbiorców tekstu. Uzyskane wyniki są spójne z wcześniejszymi wnioskami i potwierdzają, że język grecki, w przeciwieństwie do angielskiego, jest raczej zorientowany na pozytywne formy uprzejmość (zob. Romero 2000; Sifianou 2001).

EN

Linguists consider insults/swear words as interjections carrying an expressive, cathartic, function, through which the enunciator manifests emotions. We provide a contrastive study of insults/swear words, investigating whether there are specific morphological/syntactic structures pertaining to insults/swear words and discuss the cross-cultural similarities/differences in the pragmatic use of this kind of language, focusing on the perspective of politeness. To do so, we analyse examples drawn from Hergé’s TinTin and their translation into Greek and English, this comic being rich in insults /swear words due to the particularities of the genre of discourse and Captain Haddock’s expressive character. The question is whether the implicit pragmatic/cultural values are the same in all the texts or there are important differences, which can be traced, deriving from the particularities of each of the languages of study. It emerged that the Greek chosen utterances reflect all the parameters influencing the original: phonological, semantic, pragmatic, stylistic. The English version seems to be more distant on all levels of analysis. The (non)preservation of the parameters depends on the peculiarities of the Greek, French and English languages and on the collective images of the recipients. Our conclusions match previous researches, proving Greek as positive politeness oriented, opposed to English (see also Romero 2000; Sifianou 2001).