Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Alejka, bukiet, sponsor, tester: o pewnym typie neosemantyzmów w języku polskim

100%

Zabawa M.

Język Polski

|

2013

|

tom 93

|

nr 5

366-376

PL

Celem artykułu jest przedstawienie kilku wybranych najnowszych neosemantyzmów w polszczyźnie. Artykuł skupia się na analizie następujących słów: „alejka”, „bukiet”, „sponsor” oraz „tester”. Krótko przypomniane są starsze znaczenia omawianych słów, a następnie przedstawione nowe użycia tych wyrazów, ilustrowane cytatami z Narodowego Korpusu Języka Polskiego.

EN

The aim of the paper is to present a few newest neosemanticisms in Polish. The bibliography on semantic innovations in Polish is already quire rich, but new constructions appear in the language all the time; thus, the constant research in the field is a necessity. The present paper concentrates on the analysis of the following words: "alejka", "bukiet", "sponsor" and "tester". The old meanings of the words are briefly described (on the basis of the monolingual Polish dictionary Uniwersalny słownik języka polskiego) and then new meanings are analyzed, with the illustration of quotations from the National Corpus of Polish.

2

Włoskie złożenia nominalne typu V+N – problemy tłumaczenia na język polski

84%

Putka I.

Forum Lingwistyczne

|

2018

|

nr 5

85-93

EN

The focus of the article is on the structural and semantic analysis of Italian V+N compounds and on their translation into Polish. These structures indicate the agents, objects, containers, notions and phenomena. In Polish, they resemble the Italian formations in terms of structure and derivation or they show regularity in translation accoring to Polish derivational norms. The Polish equivalents manifest themselves as regular deverbal or denominal derivatives with a suffix or as periphrastic expressions. In the case of some new compounds of that type, created on the basis of linguistic competence and existing models, it is not always easy to find an equivalent, despite functional rules of word formation. Semantic restrictions and cultural differences are often the reason for their untranslatability.

3

Glottodydaktyczne aspekty opisu słownikowego kolokacji

84%

Labocha M.

Roczniki Humanistyczne

|

2021

|

tom 69

|

nr 10

121-138

EN

This article expands on the issues related to the structure of dictionary entries in bilingual dictionaries and to their glottodidactic context. It predominantly focusses on collocations which illustrate specific entries and serve as a dual-level semantic verification for dictionary users. Appropriately matched word sets can be a valuable resource in language didactics, as has been suggested by research investigating dictionaries both for learners and for general use. Thus, this article presents the model of a dictionary entry meeting the standards of both didactic and general lexicography. The selection of specific collocations is based on a corpus study (The National Corpus of the Russian Language). The analysis presented here reveals that it is possible to establish clear schemata of connectivity, which can help in searching for optimal collocation matches for lexicographical needs.

PL

Celem artykułu jest rozwinięcie problematyki semantycznej struktury artykułu hasłowego w słowniku przekładowym (dwujęzycznym) w kontekście glottodydaktycznym. Zasadniczym przedmiotem badań są kolokacje, stanowiące zarówno ilustrację dla jednostek hasłowych, jak i będące elementem dwustopniowej weryfikacji semantycznej i uzualnej dla użytkownika słownika. Odpowiednio dobrane zestawy połączeń wyrazowych przedstawiają wartość dydaktyczną i są postulowane zarówno przez badaczy przekładowych słowników dydaktycznych, jak i przekładowych słowników ogólnych. W związku z tym w artykule prezentowany jest model artykułu hasłowego spełniający oczekiwania zarówno leksykografii dydaktycznej, jak i ogólnej. Dobór poszczególnych kolokacji oparty jest na badaniu korpusowym (Narodowy Korpus Języka Rosyjskiego). Analiza zaproponowana w artykule pokazuje, że możliwe jest również ustalenie czytelnych schematów łączliwości, które mogą pomóc w poszukiwaniu optymalnego zestawienia kolokacji na potrzeby leksykograficzne.

4

Przymiotnik słodki w dawnych i współczesnych połączeniach wyrazowych języka polskiego

84%

Wąsińska K.

Poradnik Językowy

|

2023

|

tom 809

|

nr 10

32-47

EN

This article aims to confirm that modifications in meanings of words are associated with their collocations. This is based on an analysis performed on the collocations of the adjective ‘słodki’ [sweet]. The language material for the research was collected using historical and contemporary Polish language corpora: Korpus Dawnych Polskich Tekstów Dramatycznych (1772–1939) [The Corpus of Polish Drama Texts], PELCRA search engine for Narodowy Korpus Języka Polskiego [The National Corpus of Polish], and the Monco PL searching tool for websites. Analysing authentic examples of word combinations reveals the relationship between the adjective’s specific meaning and its collocates. The analysis also demonstrates that the collocation of ‘słodki’ has been changing over the eras of language use.

PL

Celem artykułu jest opis oraz analiza frekwencyjna połączeń przymiotnika słodki w znaczeniach ‘miły, przyjemny’, ‘sprawiający miłe wrażenie’, ‘mdły, duszący’ obecnych zarówno w polszczyźnie dawnej, jak i współczesnej. Badania zostały przeprowadzone na podstawie Korpusu Dawnych Polskich Tekstów Dramatycznych (1772–1939), zasobów Narodowego Korpusu Języka Polskiego oraz korpusu monitorującego MoncoPL. Analiza zorientowana jest zarówno ilościowo, jak i jakościowo, to znaczy pokazuje zależność pomiędzy używaniem konkretnych połączeń wyrazowych a ich znaczeniem.

5

Kalki semantyczne, strukturalne i kolokacyjne z języka rosyjskiego w gwarach polskich na terenie Rosji

84%

Skorwid S.

Gwary Dziś

|

2021

|

tom 14

199-208

EN

The paper presents a study of immigrant Polish dialects in Russia that have been strongly influenced by the dominant language spoken in the area. The author discusses issues related to identifying Russian semantic and structural calques in the examined dialects, in particular differentiating between calques and adapted borrowings. The difficulties result from the close affinity of the Russian language and the influenced dialects, which have a common Slavic root. The article suggests a solution to this problem, namely observing various aspects of calque formation, taking into consideration the fact that the border between the analysed phenomena is blurred and the calques are often firmly bound with certain collocations. To this end, the author introduces the notion of “collocation calques” in order to describe these units adequately.

PL

W artykule przedstawiono rozważania dotyczące systemu leksykalnego polskich gwar przesiedleńczych w Rosji, który uległ silnemu wpływowi dominującego języka ich otoczenia. Autor omawia zagadnienia związane z wyodrębnieniem semantycznych i strukturalnych kalk w tych gwarach i w szczególności z rozróżnieniem kalk i adaptowanych zapożyczeń z języka rosyjskiego. Te problemy powstają na skutek bliskiej pokrewności kontaktujących się słowiańskich odmian językowych. W celu rozwiązania części tych problemów, uwzględniając fakt, że w wielu przypadkach kalki i/lub adaptowane zapożyczenia używane są w ściśle określonych kolokacjach, w artykule zaproponowano wprowadzenie pojęcia „kalki kolokacyjne”, które, zdaniem autora, pozwala na adekwatny opis badanych zjawisk.

6

Aksjologiczno-pragmatyczny obraz sumienia we współczesnej polszczyźnie

84%

Kaczor M.

Studia Socialia Cracoviensia

|

2013

|

tom 5

|

nr 2

EN

Conscience is an element of the linguistic portrayal of the human person. The manner in which conscience is conceptualized in a language certifies that it is an intellectual judgment, moral imperative, moral reflection, a force to do good and a force restraining from evil. Specific linguistic connections certify what is meant by conscience in contemporary Polish. The contexts of occurrence of conscience allow for distinguishing two orientations, which are not only characteristic of Christian thought. They are: axiological orientation and pragmatic orientation. The first can be found in texts of a legislative nature, the second – points to the sociological and psychological motivations for using the concept in a specific context. This allows for a reconstruction of the image of conscience on the basis of specific mental operations that affect the formation of specific language constructs.

7

Prozodia semantyczna. Pojęcie, problemy, przydatność

84%

Kamasa V.

Socjolingwistyka

|

2015

|

nr 29

105-120

PL

Rozwój technologii i związana z nim możliwość obserwacji ogromnych zbiorów tekstów skierowały uwagę badaczy języka na wzorce współwystępowania jednostek w tekście. Niniejszy tekst poświęcony jest jednemu z takich wzorców — prozodii semantycznej. W kolejnych częściach tekstu omawiamy definicję tego zjawiska, związane z nim kontrowersje, takie jak pytanie o jednostkę prozodii semantycznej czy też zasadność założenia o transferze znaczenia między kolokatami. Wskazujemy też najczęstsze sposoby pomiaru prozodii. Tekst kończymy przeglądem zastosowań opisów prozodii semantycznej ze szczególnym na ciskiem na społecznie zorientowane badania nad dyskursem.

EN

Possibility to observe large samples of texts related to advances in technology have allowed the researchers to see diverse patterns of co-occurrence. In this paper we introduce one of such patterns — semantic prosody. We start with an overview of semantic prosody definitions. Then we move to some controversial points such as the unit of the prosody or the problem of meaning transfer between collocates. We also describe how to determine semantic prosody, to finally conclude with examples of its application focusing on socially oriented discourse analyses.

8

Aksjologiczno-pragmatyczny obraz sumienia we współczesnej polszczyźnie

84%

Kaczor M.

Studia Socialia Cracoviensia

|

2013

|

nr 2(9)

155-163

PL

Sumienie jest elementem językowego obrazu człowieka. Sposób konceptualizowania sumienia w języku poświadcza, że jest ono sądem intelektualnym, imperatywem moralnym, refleksją moralną, siłą nakazującą czynić dobro i siłą powstrzymującą przed złem. Określone połączenia językowe poświadczają to, jak rozumiane jest sumienie przez mówiących współczesną polszczyzną. Konteksty występowania sumienia pozwalają na wyróżnienie dwóch orientacji, które są charakterystyczne nie tylko dla myśli chrześcijańskiej. Są to: orientacja aksjologiczna i orientacja pragmatyczna. Pierwsza znajduje realizację w tekstach o charakterze normatywnym, druga – wskazuje na socjologiczne i psychologiczne motywacje użycia pojęcia w określonym kontekście. Pozwala zrekonstruować obraz sumienia na podstawie określonych operacji mentalnych, które wpływają na powstawanie swoistych konstrukcji językowych.

EN

Conscience is an element of the linguistic portrayal of the human person. The manner in which conscience is conceptualized in a language certifies that it is an intellectual judgment, moral imperative, moral reflection, a force to do good and a force restraining from evil. Specific linguistic connections certify what is meant by conscience in contemporary Polish. The contexts of occurrence of conscience allow for distinguishing two orientations, which are not only characteristic of Christian thought. They are: axiological orientation and pragmatic orientation. The first can be found in texts of a legislative nature, the second – points to the sociological and psychological motivations for using the concept in a specific context. This allows for a reconstruction of the image of conscience on the basis of specific mental operations that affect the formation of specific language constructs.

9

‚Depression‘ im Lichte der konzeptuellen Metaphern im Deutschen. Eine Untersuchung am Beispiel verbaler Kollokationen

84%

Kałasznik M. , Staniewski P.

Colloquia Germanica Stetinensia

|

2020

|

nr 29

187-204

DE

Krankheiten und sie begleitende psychische und physische Zustände sind oft schwer in Worte zu fassen. Aus diesem Grunde werden bei der Versprachlichung und Beschreibung von Krankheitszuständen oftmals metaphorische Ausdrücke gebraucht. Von dieser Annahme ausgehend wird angestrebt, am Beispiel der Depression zu zeigen, wie Geisteskrankheiten konzeptualisiert werden können. Der Untersuchung liegt die Theorie Konzeptueller Metaphern zugrunde. Es wurden vier grundlegende konzeptuelle Metaphern, die in Bezug auf Depression ihre Verwendung finden, herausgestellt und besprochen. Die Basis hierfür stellen die dem DWDS-Korpus mithilfe des Tools Wortprofil entnommenen verbalen Kollokationen dar.

EN

Illness and the accompanying psychological and physical states are often hard to verbalize. For this reason and in order to appropriately describe a given state of illness one has to resort to metaphorical expressions. Based on this assumption we aim using depression as an example and deploying the Conceptual Metaphor Theory to show how psychological diseases can be conceptualised. Four main conceptual metaphors pertaining to depression have been singled out and discussed. The basis for the investigation constitute verbal collocations which have been extracted from the DWDS corpus and analysed using the Wortprofil tool.

PL

Choroby i towarzyszące im stany psychiczne i fizyczne są trudne do zwerbalizowania. Z tego powodu przy opisie stanów chorobowych używane są często wyrażenia metaforyczne. Wychodząc z tego założenia analiza ma na celu pokazanie na przykładzie depresji, w jaki sposób mogą być konceptualizowane choroby psychiczne. Punktem wyjścia jest teoria metafor konceptualnych. Wyróżnione i omówione zostały cztery główne metafory konceptualne, które znajdują zastosowanie przy opisie depresji. Podstawę do analizy stanowią kolokacje werbalne wyekscerpowane z korpusu DWDS za pomocą narzędzia Wortprofil.

10

Godność i prawa kobiety / La dignité et les droits de la femme dans les textes de Jean-Paul II – une contribution de la linguistique du corpus à l’élaboration des dictionnaires bilingues

84%

Śliwa D.

Roczniki Humanistyczne

|

2014

|

tom 62

|

nr 8: Lingwistyka Korpusowa i Translatoryka

183-200

EN

This article presents an analysis of some syntagmas taken from a bilingual corpus of parallel texts. The methodology, which has been applied, combines the elements of distributive and transformational grammar with some components of cognitive semantics based on realistic metaphysics. In the first part of this article, it is presented the etymology of words (niewiasta, kobieta / femme) and discussed a microstructure of an entry taken from a monolingual dictionary. In this structure, the components of word lexical sense reflect the ontological structure. Analysing a microstructure of an entry taken from a bilingual dictionary, it is important to answer a question about the order of included equivalents. These Polish and French syntagmas with words which designate a woman in the texts of John-Paul II show dignity—an important woman’s value. They also present this dignity in the inherent relations with other components (such as vocation, role, rights, love) as well as the relations of other subjects to women. These predicates become a basis for nominal syntagmas and verbo-nominal collocations. Being well-ordered, according to the ontological criterion, they can be a proposition to edit a Polish-French bilingual dictionary.

PL

Artykuł zawiera analizę wybranych syntagm z określonego korpusu dwujęzycznych tekstów paralelnych. Zastosowana metodologia łączy elementy gramatyki dystrybucyjno-transformacyjnej z elementami semantyki kognitywnej opartej na metafizyce realistycznej. W pierwszej części przedstawiona jest etymologia wyrazów (niewiasta, kobieta / femme) oraz omówiona jest mikrostruktura hasła słownika jednojęzycznego, w której komponenty sensu leksykalnego wyrazu odzwierciedlają strukturę ontologiczną. Dla mikrostruktury hasła słownika dwujęzycznego pojawia się pytanie o porządek, w jakim umieszczane są przykłady ekwiwalentów. Syntagmy polskie i francuskie z wyrazami desygnującymi kobietę w tekstach Jana Pawła II ukazują istotną wartość kobiety, jaką jest godność w jej relacjach inherentnych z innymi komponentami (powołanie, rola, prawa, miłość) oraz relacje innych podmiotów do kobiet. Predykacje te są u podstaw syntagm nominalnych oraz kolokacji werbo-nominalnych. Tak uporządkowane według kryterium ontologicznego mogą być propozycją dla redagowania słownika dwujęzycznego polsko-francuskiego.

11

Leksykografia przekładowa dla leksykografii jednojęzycznej – o współpracy i współdziałaniu słów kilka

84%

Białek E.

Prace Językoznawcze

|

2018

|

nr XX/2

5-24

EN

The article deals with the meaning of the concepts of взаимодействие, сотрудничество and współdziałanie ‘collaboration’, współpraca ‘cooperation’ in the context of translation and lexicographic description. The author compares the definitions of these words from monolingual lexicographic sources (mainly published in the 20th century), as well as their equivalents from bilingual dictionaries. The major part of the article is constituted by the analysis of the data from texts related to diplomacy and foreign policy. The author comes to the conclusion that in the Russian texts the lexeme взаимодействие (współdziałanie ‘collaboration’) becomes similar to the lexeme сотрудничество (współpraca ‘cooperation’), even though the Russian lexicography to date has not treated them as words of similar meaning. This conclusion enables the author to propose an additional equivalent to the word взаимодействие. The crucial role in its interpretation is played by the context of use, as well as the presence of the word сотрудничество in the same text. The article concludes with the reflections on the significance of translational lexicography for improving monolingual lexicography.

12

Pomoc jako wartość w historii języka polskiego

84%

Raszewska-Żurek B.

Język Polski

|

2021

|

tom 101

|

nr 1

96-109

XX

Przedmiotem analizy w niniejszym artykule jest wartościowanie społecznego pojęcia pomoc od staropolszczyzny do współczesności. Pomoc wyrażana leksemem pomoc współcześnie jest pozytywnie nacechowana aksjologicznie, co przejawia się np. w kolokacjach potrzebować pomocy, dziękować za pomoc, a przede wszystkim – warto pomagać. Będąc integralną częścią kultury duchowej, wartości stanowią ważne wspólne dziedzictwo, a w ich pojmowaniu przez wieki zaznacza się zazwyczaj zarówno stałość, jak i zmiana – znajduje to odzwierciedlenie w języku, jakim wartości się nazywa i jakim się o nich mówi. Celem niniejszego artykułu jest ustalenie, czy i kiedy pomoc zaczęła być uznawana za wartość oraz czy jej wartościowanie uległo zmianie przez ponad sześć wieków. Analizie poddano kontekstowe użycia leksemu pomoc (głównego eksponenta pojęcia pomoc) w historii polszczyzny w poszukiwaniu tych elementów wypowiedzi, które wskazują na wartościowanie pojęcia – połączeń z nazwami innych wartości, z przymiotnikami o nacechowaniu aksjologicznym czy też ujęć metaforycznych. Na podstawie analizy użyć leksemu pomoc można stwierdzić, że pomoc już od najdawniejszych czasów uznawana była za wartość i nadal tak jest, a zmiany w jej ocenie są nieznaczne, zatem, że ma ona charakter uniwersalny.

EN

The present article analyses the evaluation of the social concept pomoc (help) from the Old Polish period until the modern times. Contemporarily pomoc expressed by the lexeme pomoc (‘help’) is positively marked in terms of axiology, which manifests itself e.g. in the collocations potrzebować pomocy ‘to require help/assis-tance’, dziękować za pomoc ‘to thank for help’, and above all – warto pomagać ‘it is worthwhile to help’. An integral part of spiritual culture, values constitute an important common heritage, and their understanding throughout centuries is characterised by both continuity and change, which is reflected in the language in which values are referred to and spoken about. The purpose of the present article is to establish whether and when help began to be recognised as a value or whether its evaluation underwent change during the course of more than six centuries. The analysis covered the contextual instances of the usage of the lexeme pomoc(the principal exponent of the concept pomoc) in the history of the Polish language in pursuit of those ele-ments of utterances which indicate the evaluation of the concept – combinations featuring the names of other values, axiologically marked adjectives or metaphorical approaches. On the basis of an analysis of the usage of the lexeme pomoc one may state that since the earliest times pomoc has been considered a value and that this is still the case, and the changes of its evaluation are slight. Therefore, this entity is universal in nature.Artykuły I ROZPRAWY | Język Polski | CI 1 |109

13

Zur Erfassung der Kollokationen in Vokabeltaschenbüchern und Vokabelheften für DaF-Lernende

84%

Targońska J.

Prace Językoznawcze

|

2016

|

nr 18/4

PL

W niniejszym artykule podjęto próbę analizy książeczek słówek, które są opracowywane do konkretnych podręczników do nauki języków obcych. Celem ich analizy było zbadanie, czy kolokacje są uwzględniane w tych materiałach przeznaczonych do samodzielnej nauki. Artykuł przedstawia wyniki analizy czterech takich książeczek opracowanych do podręczników do nauki jęz. niemieckiego jako obcego na poziomie od A1 do B2. Analizie jakościowej i ilościowej poddano nie tylko listy słówek, ale również przykładowe zdania, służące wyjaśnianiu znaczenia nowych słówek. Na podstawie wyników tej analizy podjęto też próbę odpowiedzi na pytanie, czy dzięki tym publikacjom uczący się języka niemieckiego mogą rozwinąć kompetencję kolokacyjną.

EN

Acquisition and usage of collocations is a source of problems for foreign language learners because students are often not aware of their existence and do not realize their importance in mastering foreign language vocabulary. Collocations are conventionalized fixed sequences of words specific for each language, therefore they cannot be creatively generated by a speaker. Collocations have to be both acquired and recalled as vocabulary learning units. Special materials accompanying handbooks may be useful if they present vocabulary not only as individual words but also as collocations. This paper analyses specimens of such materials designed for specific handbooks. The objective of the analysis is to investigate if these learning materials include collocations. The paper presents the results of an analysis of four specimens designed for coursebooks for teaching German as a foreign language (Levels A1 – B2). The qualitative and quantitative analysis covered not only word inventories but also exemplary sentences used to illustrate the meaning of new words. The results of the analysis also allow to address the question of how such materials help learners to develop collocational competence.

14

Frazy przyimkowe i ich opis leksykograficzny w słownikach niemieckich i niemiecko-polskich – spojrzenie glottodydaktyczne

83%

Burkhardt H. , Jurasz A.

Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

|

2019

|

tom 26

359-372

EN

The subject of the analysis are temporal prepositional phrases, i.e. typical, usually binary lexical sets which have the status of collocations and consist of a preposition and a noun, e.g. auf Dauer, auf die Dauer, bei längerer Dauer. The established connectivity of such collocations, which are conditioned grammatically and functionally, is one of the biggest linguistic problems in teaching German as a non-native language. In the article, we analyze the presence of selected prepositional syntagmas in general and bilingual dictionaries and in the National Corpus of the Czech Language, alongside the results of a survey study. Moreover, we propose an exemplary dictionary entry for prepositional phrases for a forthcoming German-Polish dictionary of collocations and we discuss the issue of equivalence of the analyzed phrases.

PL

Przedmiotem analizy są temporalne frazy przyimkowe, tj. typowe, najczęściej binarne połączenia wyrazowe o statusie kolokacji, składające się z przyimka i rzeczownika, np. auf Dauer, auf die Dauer, bei längerer Dauer. Ustalona łączliwość tych połączeń kolokacyjnych, uwarunkowanych gramatycznie i funkcjonalnie, stanowi w procesie dydaktycznym dla nienatywnych użytkowników języka niemieckiego jeden z największych problemów językowych. W referacie przedstawione zostaną wyniki analiz zarówno słowników ogólnych i dwujęzycznych w odniesieniu do wybranych syntagm przyimkowych, jak i autentycznych tekstów w Narodowym Korpusie Języka Czeskiego oraz wyniki ankiety. Ponadto przedstawiony zostanie wzorcowy artykuł słownikowy dla fraz przyimkowych w powstającym niemiecko-polskim słowniku kolokacji oraz omówiony problem ekwiwalencji analizowanych fraz.

15

Collocations of dimension adjectives with the names of human body parts in Polish and Korean

71%

Szalkowska-Kim E.

Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

|

2019

|

tom 26

329-358

PL

Artykuł prezentuje wyniki badań porównawczych dotyczących łączliwości nazw części ciała człowieka z przymiotnikami wymiaru. Celem analizy było pokazanie podobieństw, ograniczeń i asymetrii w sposobach konceptualizowania świata utrwalonych w języku polskim i języku koreańskim, a dokładniej – jak oba języki wydzielają elementy świata będące częściami ciała człowieka oraz jak przypisują im wymiary zależnie od potrzeb i doświadczeń rodzimych użytkowników tych języków. Wyniki badań mogą mieć praktyczne zastosowanie w dydaktyce obu języków, ułatwiając osobom uczącym się języka koreańskiego lub języka polskiego nabywanie leksykonu drugiego języka oraz przyczynić się do głębszego, wzajemnego zrozumienia odmienności językowej i kulturowej.

EN

This article presents the results of comparative research into the collocations of the names of human body parts with dimension adjectives. The aim of the analysis was to indicate the similarities, limitations and differences in the manners of conceptualising the world established in Polish and Korean, or more precisely: how both languages define the elements of the world of human body parts, and how they assign dimensions to the elements depending on the needs and experiences of native users of both. The results of the research could have a practical application in teaching both languages, facilitating students’ absorption of the lexis of the other language, and result in a deeper mutual understanding of linguistic and cultural differences..

16

Die Routiniertheit des Sprachgebrauchs am Beispiel kollokativer Verbindungen

67%

Księżyk F.

Convivium. Germanistisches Jahrbuch Polen

|

2014

71-91

PL

Komunikacja językowa polega w większej mierze, niż dotąd zakładano, na zrutynizowanym użyciu języka. Jako typowy przykład wciąż powtarzanych sformułowań posłużyć mogą kolokacje. Z jednej strony współwystępowanie pewnych kombinacji wyrazowych uwarunkowane jest rzeczywistością pozajęzykową, z drugiej jednak kolokacje stanowią typowe dla danego języka, skonwencjonalizowane zjawiska z zakresu normy językowej. Artykuł przedstawia najistotniejsze cechy kolokacji w odniesieniu do języka polskiego i niemieckiego.

EN

Language communication is more based on routine language use than it has been assumed so far. Collocations can serve as examples of constantly repeated phrases. On the one hand the co-occurrence of some word combinations is determined by extralingual reality but on the other hand collocations are typical and conventional for a given language phenomena belonging to the language norm. The current paper discusses the most essential criteria of collocations in reference to the German and Polish languages.

DE

Die sprachliche Kommunikation beruht stärker als bisher angenommen auf einem routinemäßigen Sprachgebrauch. Als typisches Beispiel für wiederkehrende Formulierungen lassen sich Kollokationen anführen. Einerseits handelt es sich hierbei um Wortkombinationen, die durch die außersprachliche Realität bedingt sind, die andererseits aber auch einzelsprachspezifisch, konventionell sein können und Erscheinungen der Sprachnorm darstellen. Im vorliegenden Beitrag werden die wesentlichen Merkmale von Kollokationen diskutiert, und zwar in Bezug auf das Sprachenpaar Deutsch-Polnisch.

17

Theoretische Überlegungen zu Kollokationen in DaF-Lehrwerken

67%

Targońska J.

Prace Językoznawcze

|

2015

|

nr 17/3

125–136

PL

W niniejszej pracy przedstawiono najpierw ogólny zarys dwojakiego rozumienia pojęcia kolokacji: w ujęciu szerokim – frekwencyjnym oraz w ujęciu wąskim – semantycznym. Następnie wskazano na fakt, z czego wynikają problemy w użyciu kolokacji w nauce języków obcych. A ich przyczyn można szukać w nieznajomości wśród uczniów zjawiska kolokacyjności i konwencjonalności w zestawianiu wyrazów w syntagmach w różnych językach. Główna część artykułu przedstawia koncepcję uwzględniania zjawiska kolokacyjności w podręcznikach do nauki języka niemieckiego jako obcego. Rozważania teoretyczne dotyczą następujących zagadnień: w jaki sposób podręczniki mogłyby przekazywać wiedzę na temat kolokacji, jak mogłyby budować świadomość kolokacyjną oraz pomagać w rozwoju receptywnej i produktywnej kompetencji kolokacyjnej.

18

Synthetism and Analytism of Linguistic Units in Croatian-Polish Comparative Approach on the Example of Croatian “Sudjelovati” and Polish “Take Part”, “Participate” (“Brać/Wziąć Udział”, “Uczestniczyć”)

67%

Baer M.

Slavia Meridionalis

|

2023

|

tom 23

PL

Celem niniejszego artykułu jest analiza porównawcza chorwacko-polska analitycznych i syntetycznych jednostek języka będących semantycznymi ekwiwalentami międzyjęzykowymi na przykładzie chorwackiego czasownika sudjelovati i jego polskiego odpowiednika w postaci kolokacji brać/wziąć udział i synonimicznego czasownika uczestniczyć. Analiza semantyczna została przeprowadzona w oparciu o definicje słownikowe dla wskazanych jednostek języka, a następnie jej wyniki porównane z uzusem językowym w postaci zdań wyekscerpowanych z korpusów narodowych chorwackiego i polskiego. Analiza została uzupełniona o badanie analityczności i syntetyczności jednostek językowych oraz ich międzyjęzykowej ekwiwalencji semantycznej i strukturalnej w stylu administracyjnym na podstawie korpusu równoległego chorwacko-polskiego tekstów aktów prawnych pozyskanych z bazy Eur-Lex. Zostało wykazane, że od struktury formalnej jednostki języka ważniejsze jest znaczenie, gdyż niezależnie od tego, czy np. dla języka polskiego w zdaniu występowała kolokacja, czy czasownik syntetyczny, przekazana treść była zbieżna, również w odniesieniu do ekwiwalencji międzyjęzykowej z językiem chorwackim. Rozbieżności w przekładzie uwidocznione na podstawie korpusu równoległego wynikały ze zmian składniowych wprowadzanych do analizowanych tekstów przez tłumaczy prawa unijnego w Chorwacji i w Polsce.

EN

The main aim of this paper is Croatian-Polish comparative analysis of analytical and syncretic units of language, which are semantic, inter-linguistic equivalents, on the example of Croatian verb sudjelovati and its Polish counterpart in the form of collocation brać/wziąć udział and the synonymous verb uczestniczyć. The semantic analysis was carried out in accordance with dictionary definitions for aforementioned linguistic units, and then they were compared with linguistic uses in the form of sentences excerpted from national Croatian and Polish corps. The analysis was supplemented with analytical and synthetic research of linguistic units and their inter-linguistic semantic and structural equivalence in administrative style on the basis of parallel Croatian-Polish textual corps of legal acts obtained from the base EurLex. The analysis showed that a meaning, however, is more important than a formal structure of linguistic unit, because, regardless of whether for example in Polish language, there was collocation or synthetic verb in a sentence, transferred content was convergent, in reference to inter-linguistic equivalence, with Croatian language. Discrepancies in translation, seen on the basis of parallel corps, resulted from syntax changes which were introduced in analysed texts by translators of EU law in Croatia and Poland. This analysis may be useful from the point of view of glottodidactics and translation.

19

Collocational competence – an underrecognized component of lexical competence

67%

Targońska J.

Neofilolog

|

2014

|

nr 43/2

193-208

PL

This paper emphasizes the need to include collocational competence in the model of lexical competence. Different ways of understanding of the notion “collocation” are presented together with the existing models of lexical competence. Next, a new model of lexical competence is pro-posed, i.e. the model covering lexical competence as well. The Author presents her original concept of collocational competence and argues for its development in vocabulary extension at a foreign language class.

20

Мечта / marzenie как компонент устойчивых словосочетаний русского и польского речевого узуса

67%

Straś E.

|

2017

|

tom 165

389-399

EN

The article is devoted to the problems of words connectivity мечта and marzenie in Russian and Polish common and traditional usage. The analyzed expressions are fixed in lexicographical tradition but also characterized in reproduced forms and relative high frequency in the contexts coming from the selected languages corpus. These expressions defined as statically fixed present strong semantic connections that allows to treat them similarly to phraseological units. Expressions characterized with a weaker degree of connections between their components are collocations or close to free word groups. The study does not support the thesis that high frequency favors creation of stable connections. High frequency can be observed not only in phraseological units and collocations but also in commonly used free word groups.

PL

W artykule przedstawiono problemy łączliwości leksemów мечта i marzenie w związkach wyrazowych używanych w języku rosyjskim i polskim. Zbadano wyrażenia rejestrowane w słownikach, lecz także inne połączenia, charakteryzujące się odtwarzalnością i stosunkowo wysoką frekwencją w tekstach korpusów obu języków. Wyrażenia te, określane jako statystycznie stałe, wykazują czasami cechy silniejszego semantycznego zespolenia, co pozwala traktować je jako jednostki bliższe frazeologizmom. Połączenia charakteryzujące się słabszym stopniem zespolenia komponentów pozostają kolokacjami lub zbliżają się do związków luźnych. Przeprowadzone badania nie potwierdzają jednak tezy, że wysoka frekwencja sprzyja powstawaniu związków stałych, albowiem wysoką częstotliwość mogą wykazywać zarówno jednostki frazeologiczne, jak i kolokacje oraz związki luźne.