Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Nowe spojrzenie na przekład: podobieństwo, granice ekwiwalencji i rekonceptualizacja

100%

Lewandowska-Tomaszczyk B.

|

2010

|

nr 3

9-31

EN

The paper focuses on an interactional cognitive model of linguistic meaning (Lewandowska-Tomaszczyk 1987, 1996) and a re-conceptualization of an original SL message as received by the TL addressee in an SL to a TL communication (Lewandowska-Tomaszczyk 2010). Meaning is assumed to be constructed and emerge with the flow of discourse, forming a blended entity, which combines, in the case of monolingual communication, context-bound meanings as perceived by an author and the addressee. In the case of translation, the blended outcome exploits elements of TL and SL as well as the subjective properties of language users' mental models. Types of communication in terms of its depth, i.e. aproximative communication, aligned communication, and particulate communication are shown to be present in different acts of translation (Lewandowska-Tomaszczyk 2010a). Re-conceptualization is a matter of degree. As the linguistic message consists of both conceptual-semantic content as well as the way this content is construed, properties of message construal contribute to its overall meaning. Re-conceptualization of a monolingual message is basically influenced by the content subjectivity and context, a message in translation on the other hand is constrained by content, and in some cases, form similarity, or resemblance between the SL and TL message. The notion of resemblance is crucial for the discussion and undergoes particular scrutiny in terms of its parameters. It is also widely constrained by the context of use in which a message and its translated verion(s) are to function. A set of similarity criteria and scales of resemblance parameters are proposed as an essential contribution to translation theory and practice.

2

Kolokacja i wyraz – uwagi o relacjach synonimii oraz ekwiwalencji

84%

Białek E.

|

tom 31

EN

Polish collocations, the author discusses synonymic relations between the well-established collocations and single-word synonyms known as synthetic that correspond them. Most attention has been paid to verb-noun collocations which can often be replaced by a single word, or a verb. This linguistic material is ideal to deal with semantic and stylistic equivalence / identity and morphological relationship between a combination of words and a single-lexeme synonym as well as collocations of a given language that lack their single-word synonyms. The paper also highlights complex collocation-word relations in terms of translation if two different language systems are contrasted. Thus, the author cites certain pairs of Russian collocations and their Polish singleword synonyms that have been abstracted in the lexicographical studies. Besides verb-nominal collocations, the paper discusses some examples of attributive and adverbial collocations and the possibility of replacing them by a single word.

PL

Niniejsze badania koncentrują się na problematyce połączeń konwencjonalnych. Autorka na licznych przykładach kolokacji rosyjskich i polskich omawia relacje synonimii pomiędzy tymi połączeniami oraz ich jednowyrazowymi odpowiednikami. Najwięcej uwagi poświęcono kolokacjom werbo-nominalnym, które to najczęściej mogą być zastąpione jednym wyrazem, czyli bliskoznacznym czasownikiem. Na tym materiale przedstawiono problem równoważności / tożsamości semantycznej i stylistycznej oraz możliwego pokrewieństwa morfologicznego kombinacji wyrazów oraz jednowyrazowego synonimu. Wskazano też przykłady kolokacji nieposiadających odpowiednika jednowyrazowego w systemie tego samego języka. W pracy zwraca się także uwagę na złożone relacje kolokacji i wyrazu w konfrontacji dwóch systemów językowych oraz z punktu widzeniaprzekładu. W tym celu przytoczono wyabstrahowane w badaniach leksykograficznych pary kolokacji rosyjskich i ich polskich odpowiedników jednoleksemowych. Poza kolokacjami werbo-nominalnymi omawia się przykłady kolokacji atrybutywnych i adwerbialnych oraz możliwość zastąpienia ich ekwiwalentnym wyrazem.

3

English equivalents of the Polish term “zarządca spadku nieobjętego”

84%

Kizińska A.

Linguodidactica

|

2017

|

tom 21

EN

The aim of this article is to present the English equivalents of the Polish term – “zarządca spadku nieobjętego” that are included in specialized Polish-English dictionaries and to assess their adequacy. The phrase “zarządca spadku nieobjętego” – typical of legal Polish and, more precisely, of succession law – may be literally translated into English as “administrator of non-acquired estate”. The definitions of the Polish succession law term under analysis are presented following an explanation of the label “term” [Lukszyn and Zmarzer (2001)] and a clarification of the phenomenon of “incongruity of terms” [Šarčević (1997)]. In the process of assessing their adequacy, the presence of equivalents in British law sources (in each of the three separate legal systems of England and Wales, Scotland and Northern Ireland) is checked, and, if needed, the legal definitions of equivalents are presented. The translation methods applied to the formation of equivalents are also determined. Findings lead to conclude that one of the suggested equivalents may serve as the closest functional equivalent [Šarčević (1997)] of the Polish term in question.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie angielskich ekwiwalentów polskiego terminu prawa spadkowego „zarządca spadku nieobjętego”, które zostały zaproponowane w dwujęzycznych specjalistycznych słownikach polsko-angielskich oraz próba oceny ich trafności.Wpierwszej części artykułu przestawione są definicje polskiego terminu poddanego analizie, pojęcia „nieprzystawalności terminów” według Šarčević (1997) oraz „terminu” według Zmarzer i Lukszyna (2001). Podczas analizy przytacza się definicje angielskich ekwiwalentów oraz sprawdza się ich występowanie w źródłach prawa brytyjskiego (w trzech systemach prawa: Anglii i Walii, Szkocji oraz Irlandii Północnej). Następnie określa się techniki przekładowe, które zostały zastosowane podczas tworzenia omawianych ekwiwalentów. Na podstawie badania jeden spośród analizowanych ekwiwalentów zostaje określony jako najbliższy ekwiwalent funkcjonalny zgodnie z definicją Šarčević (1997).

4

Typy odpowiedniości leksykalnych na przykładzie terminologii fitosanitarnej

84%

Jasińska-Grabowska E.

Linguodidactica

|

2017

|

tom 21

PL

Niniejszy artykuł dotyczy typów odpowiedniości leksykalnej między terminami rosyjskiego i polskiego prawa celnego na przykładzie terminologii fitosanitarnej wg kryterium czołowego przedstawiciela niemieckiej szkoły przekładoznawczej – Wernera Kollera. Uwagę skupiono na analizie dwutekstów – oryginalnego i przekładu na język polski, co pozwoliło określić relacje ekwiwalencyjne rosyjsko-polskich terminów z zakresu prawa celnego. Wyniki badań pokazały, że najliczniejszą relacją w tekstach dotyczących kontroli fitosanitarnej i kwarantanny roślin jest relacja jeden do wielu. Dość rzadką relacją okazała się relacja jeden do jednego, co dla tekstu specjalistycznego wydaje się dość dziwnym zjawiskiem.

EN

This article is about the types of lexical correspondence between the terms Russian and polish customs law on the example phytosanitary terminology according to Werner Koller criterion. The attention was focused on the analysis of the original text and the translation into Polish, which allowed to define relations of equivalence between Russian and Polish customs law terms.

5

Ekwiwalencja a zjawisko „false friends" w słowiańskich nazwach roślin

84%

Waniakowa J.

|

tom 41

39-49

EN

The article deals with interlingual similarities and the phenomenon of false friends in Slavic plant names. In all Slavic dialects and in the history of Slavic languages it is observed that one name may refer to several species of plants, and a given species may have even dozens of names. As analyses show, it is not uncommon for these names to be formally and semantically compatible across large areas where Slavic languages are spoken. In the conclusion of the paper, it is suggested that comparative studies of Slavic materials always require great caution to prevent possible mistakes in identification. Formal similarity does not guarantee the adequacy of the content, i.e. the true meaning, as in some cases we deal with complete equivalence of the names and their designates in the given Slavic languages, and sometimes the names constitute false friends.

PL

Artykuł dotyczy podobieństw międzyjęzykowych i zjawiska false friends w słowiańskich nazwach roślin. We wszystkich słowiańskich dialektach i w historii języków słowiańskich można zaobserwować, że jedna nazwa może odnosić się do kilku gatunków roślin, a dany gatunek może mieć nawet kilkadziesiąt nazw. Jak pokazują analizy, nierzadko nazwy te są zgodne formalnie i semantycznie na dużych obszarach, na których mówi się językami słowiańskimi. W podsumowaniu artykułu zasugerowano, że badania porównawcze materiałów słowiańskich zawsze wymagają dużej ostrożności, aby zapobiec ewentualnym błędom w identyfikacji. Podobieństwo formalne nie gwarantuje adekwatności treści, czyli prawdziwego znaczenia, gdyż w niektórych przypadkach mamy do czynienia z całkowitą równoważnością nazw i ich desygnatów w danych językach słowiańskich, a czasem nazwy takie stanowią false friends.

6

Einige Bemerkungen zur Übersetzung der Fachtexte

84%

Vogelgesang-Doncer A.

|

nr 2

217-226

EN

The following article is an attempt to polemize with some stereotypes about translating of technical texts. One of such stereotypes is that there are no polysemic and homonymic words in technical languages. On the grounds of the analysis there has been an attempt to show that the awareness of the specificity of the special languages with their vertical and horizontal stratification and of the complex relations between terms and notions, and the ability to identify the translating problems can help to produce an equivalent text. The author shows it on examples from the German and the Polish language which have been found in the „German-Polish Dictionary of Science and Technology" edited by M. Sokołowska, A. Bender and K. Żak, and in the „German-Polish Dictionary of Sanitary Engineering" edited by E. Krzemińska-Niemiec.

7

Quelques remarques sur la traduction juridique à partir d’un corpus parallèle : la nouvelle loi fondamentale de la Hongrie et sa traduction en français

84%

Kovács M.

|

nr 8: Lingwistyka Korpusowa i Translatoryka

99-110

EN

The present study investigates the characteristics of legal translation based on the analysis of a parallel corpus composed of the new Fundamental Law of Hungary and its official translation in French. The aim of this article is to compare and contrast the two texts, to analyse the usage of certain historically and culturally bound Hungarian legal terms and to identify to what extent French terms can be considered equivalents of Hungarian ones. This study came to the conclusion that in most cases French terms are only partial equivalents, unable to convey the complex, sometimes symbolic, socio-cultural meaning related to Hungarian terms.

PL

Niniejsze studium bada właściwości tłumaczenia prawnego na podstawie analiz równoległego korpusu składającego się z nowej Ustawy Zasadniczej Węgier i jej oficjalnego tłumaczenia na język francuski. Celem niniejszego artykułu jest porównanie, również w aspekcie kontrastywnym, obydwu tekstów, analiza użycia określonych węgierskich terminów wynikających z uwarunkowań historycznych i kulturowych oraz określenie, w jakim stopniu francuskie terminy można uznać za odpowiedniki węgierskich. Autor dochodzi do wniosku, że w większości przypadków terminy francuskie są jedynie częściowymi odpowiednikami, niezdolnymi do przekazania złożonego, cza¬sem symbolicznego, społeczno-kulturalnego znaczenia terminów węgierskich.

8

À propos de l’équivalence terminologique dans le discours électro¬nique médié

84%

Lazar J.

|

nr 8: Lingwistyka Korpusowa i Translatoryka

41-48

EN

We live in a period which is inseparably linked to new forms of electronic communication. The Internet provides its users with new forms of communication among which are messaging, discussions, and chats. Our article focuses on such types of electronic communication, with a special regard to the use of French and Czech in chatrooms. The aim of our study is to analyse the equivalence of linguistic terminology used for the description of chat language phenomena in both above mentioned languages.

PL

Nasza epoka jest nierozerwalnie związana z nowymi formami komunikacji elektronicznej. Świat Internetu oferuje internautom nowe formy komunikacji, wśród których należy wymienić pocztę elektroniczną, fora dyskusyjne oraz czaty. Niniejszy artykuł poświęcony jest problematyce tych nowych form komunikacji, a zwłaszcza „czatowej” odmianie języka francuskiego i czeskiego. Celem tego szkicu jest refleksja nad ekwiwalencją terminologii językoznawczej opisującej po¬szczególne zagadnienia języka czatu w obu wspomnianych językach.

9

Tłumaczenia tytułów dzieł literatury chińskiej na język polski

84%

Sarek K.

|

nr 9: Sinologia

139-149

EN

The title of literary work fulfills many functions and plays an important role — serves as a showcase of the work and appears as its most frequently quoted and repeated passage. In this paper, in selected examples of titles’ translations of literary works from Chinese into Polish, four methods have been distinguished: literal translations, semantic translations, cultural adaptations and copying of titles from indirect translations, or from film adaptations. The quoted titles clearly show that the linguistic approach is superseded by the analysis of the socio-cultural context of the country of the target culture. Therefore, although the translator sometimes makes surprising decisions, he goes away drastically from the title of the original work, emphasizes elements that the author left behind in the shadow, or omits those that the author tried to display, he does it consciously, because his goal is to obtain the highest degree of equivalence.

PL

Tytuł dzieła literackiego spełnia wiele funkcji i odgrywa ważną rolę — służy jako wizytówka dzieła i pojawia się jako najczęściej cytowany i powtarzany fragment. W tym artykule, w wybranych przykładach tłumaczeń utworów literackich z języka chińskiego na język polski, zostały wyodrębnione cztery metody przekładu tytułów: tłumaczenia dosłowne, tłumaczenia semantyczne, adaptacje kulturowe i kopiowanie tytułów z tłumaczeń pośrednich bądź z ekranizacji filmowych. Przytoczone tytuły wyraźnie pokazują, że podejście językoznawcze zostało zastąpione przez analizę kontekstu społeczno-kulturowego kraju kultury docelowej. Dlatego tłumacz, choć czasem podejmuje zaskakujące decyzje, odchodzi drastycznie od tytułu dzieła oryginalnego, uwypukla elementy, które autor pozostawił w cieniu bądź pomija te, które twórca starał się wyeksponować, robi to świadomie, ponieważ jego celem jest uzyskanie najwyższego stopnia ekwiwalencji.

10

A conceptual method of maintaining equivalence in international market research

67%

Jaciow M.

|

nr vol. 64, nr 7

46-59

EN

This paper focuses on equivalence in international market research and the conditions for maintaining such an equivalence. Equivalence was defined, in the field of research on an international scale, as an attribute of the results of research conducted in a multicultural environment, which guarantees the coherence of measurement models amongst the analysed countries. This attribute is achieved by the apropriateness of the subject-matter of research, sampling design, measurement tools, the process of direct research and the research results in the scope of the analysed countries/cultures. The model for maintaining equivalence described in this paper provides the researchers with knowledge of the conditions for maintaining equivalence in their international market research, and knowledge of the methods and criteria for evaluating data quality and comparability to those who avail themselves of reports and databases concerning foreign markets.

PL

Artykuł koncentruje się na problemie zachowania ekwiwalencji w badaniach międzynarodowych. Przedstawiono w nim najistotniejsze czynniki determinujące porównywalność modeli pomiarowych w skali międzynarodowej. Zbudowany model zachowania ekwiwalencji międzynarodowych badań rynku wyjaśnia płaszczyzny ekwiwalencji (obiektu badania, pomiaru, narzędzi pomiarowych, procesu badań międzynarodowych oraz wyników badań). Artykuł zawiera także wyniki analizy statystycznej, której celem było sprawdzenie poziomu ekwiwalencji badań własnych autorki. Model zachowania ekwiwalencji opisany w artykule może być użyteczny dla badaczy i naukowców w ocenie porównywalności wyników badań międzynarodowych, które prowadzą (zarówno bezpośrednich, jak i pośrednich).

11

Przekraczając granice. Problem przekładu wulgaryzmów i przekleństw

67%

Pycia P.

|

nr 1

135-148

HR

U radu se analizira problem tabu riječi koje se definiraju kao psovke i vulgarizmi te njihova upotreba i prijevod. Izvor analiziranih tabu riječi je roman Vedrane Rudan "Uho, grlo, nož" i njegov poljski prijevod "Ucho, gardło, nóż". Istraživani diskurs je zapravo idiolekt glavnog lika — žene, što je jako iznenađujuće i interesantno. Analiza opisuje vrste tabu riječi i izraza te različite metode njihovog prevođenja. Istraživanje dokazuje da se vulgarizmi upotrebljavaju puno češće u hrvatskom tekstu, dok su u poljskom prijevodu, u većini primjera, eufemizirani ili ignorirani.

EN

In this article the problem of taboo words, defined as curses and vulgarisms, appearing and translating is analysed. The source of investigated taboo words is Vedrana Rudan’s novel titled "Uho, grlo, nož" and its Polish translation "Ucho, gardło, nóż". It’s surprising and interesting that the investigated discourse is basically character’s idiolect — woman’s idiolect. The analysis describes the types of taboo words and expressions and presents various methods of their translation. It proves that vulgarisms occur in the Croatian text more frequently and in the Polish one they are in most cases euphemized or ignored.

12

A Linguistic Analysis of Cultural Content in French-English Translation of a Yoghurt Commercial

67%

Janczyło A.

|

tom 7

|

nr 1

75-83

PL

Tłumaczenia reklamowe to przykład wielowarstwowego przekładu, który przed tłumaczem stawia konkretne wyzwania wykraczające poza zwyczajowe kompetencje językowe osób zaangażowanych w ten proces. Świadomość oraz wrażliwość międzykulturowa są nieodzowne przy przekładzie materii komercyjnej w kontekście międzynarodowym jak i międzykulturowym. Niniejsza publikacja przedstawia analizę reklamy telewizyjnej jogurtu naturalnego. Reklama została stworzona oryginalnie w języku francuskim, a następnie przełożona na angielski w formacie dubbingu w wykonaniu przez osobą mówiącą w języku angielskim z silnym akcentem francuskim. Wersja angielska reklamy odchodzi nieznacznie językowo i kulturowo od wersji francuskiej. W analizie zastosowane będą koncepcje eksplicytacji, ekwiwalencji, adaptacji oraz lokalizacji, które to posłużą wyjaśnieniu i omówieniu decyzji i strategii przyjętych w przekładzie pozwalających uzyskać podobny efekt reklamowy oraz dodających wymiary nieobecne w wersji oryginalnej.

EN

Advertising translation is a multifaceted practice which poses specific challenges for translators that extend beyond sheer linguistic competence of the professionals involved in the process. Cross-cultural awareness and sensitivity are called for when dealing with translating commercial matter internationally and interculturally. This paper presents a comparative analysis of a TV commercial of natural yoghurt and its representation in two languages. The advert was originally created in French, subsequently translated and dubbed in English by a French-accent English speaker. The English version deviates slightly linguistically and culturally from its French counterpart. The notions of explicitation, equivalence, adaptation and localisation applied in this paper provide grounds for analysis of a range of translation decisions and strategies which allow to achieve similar advertising pragmatic effects as well as add extra dimensions that are absent in the source text.

13

Problem ekwiwalencji w przekładzie rosyjskiej specjalistycznej literatury szachowej na język polski

59%

Gasek B.

|

nr 3 (179)

46-65

RU

В настоящей статье рассматривается проблема поиска польских эквивалентов при переводе русскоязычной специальной шахматной литературы. Внимание заострено на общей характеристике шахматной литературы в виде использования наряду с шахматной терминологией неофициальных и жаргонных определений, общеспортивной и военной фразеологии и элементов искусственной семантической системы в виде шахматной нотации, символов и диаграмм. Анализу подвергается также вариативность и синонимия в области шахматной лексики, проблема эквивалентности на уровне фразем и вопрос предметных знаний переводчика. В качестве исходного материала используется корпус текстов, содержащий 37 номеров журнала «64 – Шахматное обозрение» и 14 шахматных книг, а также примеры, почерпнутые из переводов шахматной литературы и польских СМИ.

EN

This article deals with the problem of finding Polish equivalents in the translation of Russian-language special chess literature. The focus of the article is on the general characteristics of chess literature in the form of the use, along with chess terminology, of informal and slang definitions, general sports and military phraseology and elements of an artificial semiotic system in the form of chess notation, symbols and diagrams. The variability and synonymy in the field of chess vocabulary, the problem of equivalence at the level of phrasemes and the question of the translator's subject knowledge are also analyzed. The text corpora containing 37 issues of the „64 – Shakhmatnoe obozrenie” and 14 chess books, as well as examples drawn from translations of chess literature and Polish media, is used as the source material.

PL

W niniejszym artykule został przedstawiony problem ustalania polskich ekwiwalentów w procesie przekładu rosyjskiej specjalistycznej literatury szachowej. Dokonano ogólnej charakterystyki specjalistycznej literatury szachowej, w której widoczne jest stosowanie terminologii specjalistycznej obok terminologii nieoficjalnej, określeń potocznych i żargonowych, frazematyki ogólnosportowej i wojskowej oraz elementów dodatkowego, sztucznego kodu semiotycznego w postaci notacji szachowej, symboli i diagramów. Poddano analizie wariantywność i synonimię leksyki szachowej, ekwiwalencję na poziomie frazemów oraz kwestię wiedzy specjalistycznej tłumacza. Materiał badawczy został zaczerpnięty z utworzonego na potrzeby danego artykułu korpusu rosyjskich tekstów o tematyce szachowej zawierającego 37 numerów czasopisma szachowego „64 – Szachmatnoje obozrienije” i 14 książek szachowych oraz z tłumaczeń rosyjskiej literatury szachowej i publikowanych w polskich mediach.

14

Grzegorz Wasowski na Czarytorium: potłumacz i pomagik

51%

Tabakowska E.

|

2016

|

tom 19

163-170

EN

The paper brings an analysis of the new Polish translation of Alice’s Adventures in Wonderland by Grzegorz Wasowski, published as Perypetie Alicji na Czarytorium. By defining the translation strategy followed by the translator and pointing to possible reasons for this choice and its consequences, the author enters into discussion with the translator. Wasowski claims that „it is not possible to do it better than the previous translators – but it is possible to do it differently”. This leads to the eternal question about limits of translation and to the conclusion that at the time when reading the text is considered as its interpretation (and hence a translation is a translation of an interpretation, and the reception of the translation is an interpretation of the interpretation) each new interpretation becomes a significant element of the translation series.

PL

Autorka analizuje nowy polski przekład przygód Alicji, pióra Grzegorza Wasowskiego, wydany po tytułem Perypetie Alicji na Czarytorium. Określając przyjętą przez tłumacza strategię translatorską, zwraca uwagę na jej możliwe przyczyny i skutki oraz podejmuje dyskusję z autorem przekładu. Propozycja tłumacza – „lepiej [niż poprzednicy] się nie da, ale może inaczej?” – prowadzi autorkę do ponownego postawienia odwiecznego pytania o granice przekładu, jak również do wniosku, że w czasach odczytania tekstu jako jego interpretacji (ergo przekładu jako przekładu interpretacji i odbioru przekładu jako interpretacji interpretacji), każda kolejna interpretacja jest wartym uwagi ogniwem serii przekładowej.