Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Instytucye Gaja Teodora Dydyńskiego – pierwszy polski przekład Instytucji Gaiusa

100%

Dyjakowska M.

Roczniki Humanistyczne

|

2018

|

tom 66

|

nr 8: Lingwistyka korpusowa i translatoryka

9-25

EN

The aim of this paper is to discuss the first translation of the Gaius’ Institutions into Polish. Its author, Teodor Dydyński, lecturer in Roman law at the Warsaw Major School in 1866-1909, limited himself to translating the first two books of the work, but laid the foundations for later translations (in 1982 and 2003). The method of translation has been discussed (including the review of the translation of book one by F. Zoll from 1865); the translators of the sources of Roman law are faced with the choice of whether to leave specialist legal terms in the original (or the polonised) version, or give them—as much as possible—entirely in Polish, through neologisms or in a descriptive manner. The method adopted by the author was also evaluated, also in terms of the precision of the translation of individual terms and formulations.

PL

Celem artykułu jest omówienie pierwszego przekładu Instytucji Gaiusa na język polski. Jego autor, Teodor Dydyński, wykładowca prawa rzymskiego w warszawskiej Szkole Głównej w latach 1866-1909, poprzestał wprawdzie na przetłumaczeniu dwóch pierwszych ksiąg dzieła, położył jednak podwaliny pod późniejsze prace translatorskie (w 1982 i 2003 r.). Omówiona została metoda przekładu (z uwzględnieniem recenzji tłumaczenia księgi I autorstwa F. Zolla z 1865 r.); tłumacze źródeł prawa rzymskiego stoją bowiem przed wyborem, czy specjalistyczne terminy prawnicze pozostawić w wersji oryginalnej (ewentualnie spolszczonej), czy też oddać je – na ile to możliwe – całkowicie w języku polskim, poprzez neologizmy lub w sposób opisowy. Ocenie poddana została metoda przyjęta przez autora, również pod kątem precyzji przekładu poszczególnych terminów i sformułowań.

FR

Le but de l’article est de présenter la première traduction des Institutes de Gaïus en polonais faite par Teodor Dydyński (professeur du droit romain à Varsovie dans les années 1866-1909), qui avait traduit seulemet les deux premiers livres, tout en donnant les bases pour les traductions postérieures (1982 et 2003). La méthode de traduction choisie est complétée par la critique de la traduction du Livre I faite par F. Zoll (1865). Les traducteurs des sources du droit romain sont amenés à opérer le choix entre les termes juridiques dans la version originale ou les termes juridiques traduits en polonais (créant les néologismes ou par les paraphrases explicatives). L’auteur de l’article donne son opinion sur la traduction, notamment sur la précision des termes choisis.

2

Piękne czy wierne, czyli o polskich przekładach Instytucji Gaiusa (II wiek)

100%

Dyjakowska M.

Roczniki Humanistyczne

|

2017

|

tom 65

|

nr 8: Lingwistyka korpusowa i translatoryka

11-29

PL

Celem niniejszego artykułu jest próba znalezienia odpowiedzi na pytanie, czy łacińskie terminy prawnicze, występujące w tekstach źródłowych z prawa rzymskiego, należy w przekładzie na język polski pozostawić w formie oryginalnej, czy też znaleźć ich polskie odpowiedniki. Podstawą do rozważań są trzy przekłady na język polski Instytucji Gaiusa, prawnika z II wieku. Przekład dwóch pierwszych ksiąg autorstwa Teodora Dydyńskiego ukazał się w latach sześćdziesiątych XIX wieku. W 1982 r. całość dzieła przetłumaczył Cezary Kunderewicz, a w 2003 r. nowego przekładu dokonał Władysław Rozwadowski. Na podstawie analizy rozwiązań przyjętych przez trzech tłumaczy w końcowej części artykułu autorka proponuje własną odpowiedź na postawione pytanie.

EN

The subject of this paper is to present the ways in which the authors of translations of the Gaius’ Institutions into Polish reflect the Latin legal terms. On the basis of various solutions adopted by translators, the author attempts to answer the question whether Latin legal terms, appearing in source texts of Roman law, should be left in the original form or their Polish counterparts should be found.

FR

L’objectif de l’article est de chercher une réponse à la question si les termes juridiques latins dans les textes sources du droit romain doivent être laissés sous leur forme originale ou s’il faut créer des équivalents polonais. La réflexion porte sur trois traductions en polonais des Institutions de Gaius, juriste du IIe siècle. La traduction des deux premiers volumes, faite par Teodor Dydyński, est parue dans les années soixante du XIXe siècle. L’œuvre tout entière a été traduite en 1982 par Cezary Kunderewicz, et en 2003 une nouvelle traduction a été réalisée par Władysław Rozwadowski. Après avoir analysé les solutions adoptées par les trois traducteurs, l’auteur de l’article propose sa propre réponse à la question posée au début.

3

LA CURIEUSE DESTINÉE DE LA RES ROMAINE : DU CHAMP PROCESSUEL AUX MUTATIONS MODERNES

75%

PATURET A.

Comparative Legilinguistics

|

2017

|

tom 30

67-83

EN

Roman Law is often considered as an intellectual matrix of contemporary laws and in particular French civil law. However, even if the vocabulary persisted, some legal concepts went throught great changes across history as law was step by step related to a subject’s power. The notion of thing originally meant the trial, the case, the litigious situation managed by the legal process. In this way the thing was directly a res iuris. In contemporary law system, the thing ordinarily specifies some goods on which the subject applies his property power. This view is understandable considering the evolution due to the theorization of subjective law that leads to promote a strong and exclusive separation between persons and things while Roman law could imbricate these legal categories.

PL

Niniejszy artykuł porusza problematykę konceptu res, którego znaczenie ewoluowało na przestrzeni wieków od czasów prawa rzymskiego do czasów współczesnych. Prawo rzymskie często jest postrzegane jako matryca intelektualna współczesnych systemów prawnych. Należy jednak pamiętać, że proces zapożyczania pojęć praw rzymskiego jest zagadnieniem złożonym. W bardzo wielu przypadkach zapożyczona instytucja była modyfikowana i dostosowywana do realiów systemu, który ją recypował. Między innymi doprowadziło to do wyraźnego rozróżnienia na osoby i rzeczy we współczesnych systemach prawnych, mimo że w prawie rzymskim istniała możliwość łączenia tych kategorii.

FR

Le droit romain est souvent considéré comme une matrice intellectuelle, linguistique et conceptuelle des droits européens contemporains et en particulier du droit civil français. Toutefois, si le vocabulaire a persisté dans une certaine mesure, des notions juridiques fondamentales ont subi de profondes transformations au cours de l’histoire à mesure que le droit s’assimilait progressivement à un pouvoir. Il en est ainsi du concept de chose qui désignait à l’origine le procès ou la situation litigieuse mise en forme par la procédure juridique en droit romain. Dans le système contemporain, la chose signifie d’ordinaire un bien matériel indépendant du sujet dans la droite application de la théorisation moderne du droit subjectif. Cette conception est le fruit d’une opposition nette entre le sujet et l’objet, laquelle a promu une catégorisation étanche des personnes et des choses inconnue du droit romain.