Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Na Bugu we Włodawie - o kulturowej przestrzeni rzeki

100%

Górny K.

|

EN

This article is a sample showing the river as an important element in the progress of forming culture social shapes. An example beeing analyzed is Bug river as a part of the ecological system, element of culture creation and as a complex structure of various influences with the most significant - the nature of the frontier.

2

The Realization and Fulfillment of Life Aspirations

70%

Ogrodzka-Mazur E.

The New Educational Review

|

2017

|

tom 47

66-80

EN

What is discussed in the presented study are the transformations in the realization and fulfillment of life aspirations of children and youth from the Polish-Czech borderland. This is done in reference to Carol S. Dweck’s concept of motivation and life aspirations, according to which they are fulfilled in two different ways depending on how the nature of human abilities and the reaction to diffi culty and failure are understood. The studies conducted in 1990-1991 and 2014-2015, with the application of the strategy of longitudinal comparisons based on the time criterion, enabled both the recognition of some factors which affected the fulfillment of life aspirations by the young, and the presentation of the relative dynamics of the change and capturing the mechanisms which determine it.

3

Łemkowie — tylko „inni” czy aż „obcy”?

70%

Misiak M.

Kształcenie Językowe

|

2018

|

tom 16 (26)

57 - 69

EN

The Lemkos are a group of Ruthenian population, whose history is closely linked with that of Poland. Historically, they emerged as a fully distinct ethnographic entity in the Polish Carpathians, that is within the Polish state. The article is an attempt to answer the question: how are the Lemkos perceived by the Poles, who for centuries have constituted their natural social and national milieu? There is no doubt that the Lemkos differ from the Poles in their customs, language and religion. But are they strangers? In the Polish-Lithuanian Commonwealth the Polish gentry regarded the Ruthenians living in the Commonwealth as part of the Polish community. In the Second Polish Republic they enjoyed all the rights of Polish citizens. Shortly after the war, in 1944–1947, they were forcibly moved by the communist authorities from their little homeland in the Beskid Mountains. Today, as surveys conducted among the Poles show, the Lemkos are a group practically unknown to ordinary Poles.

4

Perspektywa indygeniczna w badaniach środowisk zróżnicowanych kulturowo – ku metodologicznej wrażliwości kulturowej

60%

Pilarska J.

Pogranicze. Studia Społeczne

|

2015

|

tom 25

221-235

EN

The article tackles the issue of methodological paradigms in research on multicultural education. It embraces reflections over the traditional approach engaging biased, europocentric stand, often questioning the principle of the equality of cultures, but on the other hand provides with a proposal of introduction of the indigenous model to the widely perceived practice of constructing and conducting intercultural research projects. Such perspectives allows the researched communities to participate actively in the process of research at each stage, contributing to the dissemination of knowledge taking into account cultural difference, hence being culturally conscious. An example of own researching experiences from the region of Bosnia-Herzegovina is provided in the context of appropriate preparation for indigenous approach in research. The author additionally proposes a set of specific competences and soft skills which facilitate such approach if manifested by the researcher, to recall openness, flexibility, adaptation skills and open-mindedness for instance.

5

Otwarte granice - otwarte pogranicza?

60%

Sobieraj I.

Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska

|

2013

|

tom z. 65

375--382

PL

Od 1989 roku na polskich granicach i pograniczach zachodzą istotne zmiany. Polskie granice różnią się od siebie głównie pod względem funkcji politycznych i gospodarczych, jakie obecnie pełnią, przede wszystkim z uwagi na uczestnictwo Polski w Unii Europejskiej i Układzie z Schengen. Mieszkańcy różnych pograniczy mają także odrębny bagaż doświadczeń historycznych, związanych z uwarunkowaniami z przeszłości. Czy te różnice przekładają się na odmienne postawy mieszkańców pograniczy? W artykule tym poddane zostały analizie wyniki badań zrealizowanych na polskich pograniczach od 2008 do 2010 r., celem porównania postaw mieszkańców różnych pograniczy – zachodniego, południowego i wschodniego wobec funkcji granicy, oceny sytuacji na pograniczu oraz ich otwartości na kontakty międzykulturowe bądź dystansu wobec sąsiednich narodów.

EN

Since 1989 important changes have been hold on Polish borders and borderlands. The Polish borders differ from each other mainly regarding political and economic functions, they now performing. This is basically because of the presence of Poland in European Union and Schengen Agreement. The inhabitants of various borderlands have also other historic experiences connected with the past. Does differences transform into other attitudes of borderlands’ inhabitants? In this article the results of the research on Polish borderlands from 2008 to 2010 were analyzed. The aim of the research was to compare the attitudes of the inhabitants’ of various borderlands: east, west, south towards the functions of the borders, their assessment of the borderlands’ situation and their openness on intercultural contact or their social distance to neighboring nations.

6

Preferencje aksjologiczne dzieci i młodzieży z pogranicza polsko-czeskiego. Od wartościmaterialnych do postmaterialnych

51%

Ogrodzka-Mazur E.

Edukacja Międzykulturowa

|

2016

|

tom 5

77-99

EN

What has been described in this study are the transformations of the values appreciated by children and youth in the Polish-Czech borderland. This is done in reference to Ronald F. Inglehart’s hypotheses of scarcity and socialization. They assume that: firstly, the individual’s priority values reflect his/her socio-economic environment and the relatively scarce objects in this environment are attributed a subjectively bigger value, and secondly – that the individual’s basic structure of values reflects the conditions in which s/he has been brought up. The studies, conducted in 1990–1991 and 2014–2015 with the use of longitudinal comparisons based on the time criterion, allowed for recognizing the determinants of the young generation’s axiological preferences, for presenting the relative dynamics of the change as well as for capturing the mechanisms which determine this change.

PL

W opracowaniu scharakteryzowano przemiany w zakresie wartości cenionych przez dzieci i młodzież z pogranicza polsko-czeskiego – odwołując się do sformułowanych przez R. F. Ingleharta hipotez niedoboru i socjalizacji. Zakładają one – po pierwsze – że priorytetowe wartości jednostki odzwierciedlają jej środowisko społeczno-ekonomiczne, a przedmiotom, których jest w nim stosunkowo niewiele, nadaje się subiektywnie wyższą wartość i – po drugie – podstawowa struktura wartości jednostki odzwierciedla warunki, w jakich została ona wychowana. Przeprowadzenie badań w latach 1990–1991 oraz 2014–2015 – z wykorzystaniem strategii porównań podłużnych, opartej na kryterium czasu – umożliwiło poznanie czynników oddziałujących na preferencje aksjologiczne młodego pokolenia, jak również przedstawienie względnej dynamiki zmiany i uchwycenie wyznaczających ją mechanizmów.

7

Hybrydowa tożsamość na kulturowym pograniczu – potencjał i problem osobisty i grupowy?

51%

Nikitorowicz J.

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia

|

2019

|

tom 32

|

nr 2

EN

The study attempts to justify the thesis that concerns the need for education policy to create a possibility of independent identity choices. It was pointed out that the cultural borderland, in a natural way, enables the creation of a hybrid identity which is human potential but also raises personal and group problems. In addition, authorities and significant people were presented (among others Sokrat Janowicz, Ludwik Zamenhof, Samuel Pisar, Janusz Korczak, Piotr Lachmann, Wojciech Korfanty, Czesław Miłosz), indicating the formation and representation of a hybrid identity by them. The author drew attention to the conditions that should be assured, for activities that should be undertaken by education, so that man would not feel enslaved in the process of shaping identity, but felt support in the process of creating and realizing his hybrid potential.

PL

W opracowaniu podjęto próbę uzasadnienia tezy, która dotyczy potrzeby stwarzania przez politykę edukacyjną możliwości dokonywania samodzielnych wyborów tożsamościowych. Wskazano, że kulturowe pogranicze w sposób naturalny umożliwia kreowanie hybrydowej tożsamości, która stanowi potencjał człowieka, lecz także rodzi problemy osobiste i grupowe. Ponadto przedstawiono autorytety i osoby znaczące (są to m.in. Sokrat Janowicz, Ludwik Zamenhof, Samuel Pisar, Janusz Korczak, Piotr Lachmann, Wojciech Korfanty, Czesław Miłosz), wskazując przy tym na kształtowanie się i reprezentowanie przez nich tożsamości hybrydowej. Zwrócono uwagę na warunki, jakie powinny być zapewnione, oraz na działania, jakie powinna podejmować edukacja, aby człowiek nie czuł się zniewolony w procesie kształtowania się tożsamości, lecz odczuwał wsparcie w procesie powstawania i realizowania swojego potencjału hybrydowego.

8

Filary współistnienia na pograniczu kultur

51%

Szerląg A.

Wychowanie w Rodzinie

|

2022

|

tom XXVII

|

nr (2/2022)

63-82

EN

Introduction. Contemporary presence and differentiation of cultures places the human at the crossroads of cultures. Thus, cultural borderlands become meaningful places with their own specific areas, where the processes of experiencing cultural differences, cultural identification, constructing one’s own identity and working out strategies of coexistence take place. Therefore, the pillars of coexistence in the process of intercultural integration of multicultural society are of great importance. Objective. The aim of the article is to determine the pillars of coexistence of a nationally diverse community functioning on the traditional cultural borderland. In particular, it concerns the premises of their conceptualization by the young generation originating from different national groups, entering direct relations with each other in the local environment and experiencing in their everyday life cultural differences at the cultural crossroads. Materials and methods. The theoretical interpretation of the issues crucial for the presented problem was based on the paradigm of coexistence, the category of interculturality, and the theory of a sense of community. The research material was collected using the method of diagnostic survey, and its analysis was performed with the application of two-factor analysis of variance. Results and conclusions. As a result of the conducted analyses, four pillars of coexistence on the old cultural borderland were identified: the cultural-identity pillar, the borderland axiology pillar, the sense of community pillar, and the intercultural citizenship pillar. These pillars, with specific attributes for each of them, saturate the mutually interpenetrating spaces of cultural identification - national and transnational - giving rise to the formation of a multidimensional identity and the cross-cultural integration of multicultural society.

PL

Wprowadzenie. Współczesne uobecnianie i różnicowanie się kultur zdecydowanie umiejscawia człowieka na ich stykach. Tym samym pogranicza kulturowe stają się miejscami znaczącymi, ze specyficznymi dla nich przestrzeniami, w których dokonują się procesy doświadczania różnic kulturowych, identyfikacji kulturowej, konstruowania własnej tożsamości oraz wypracowywania strategii współistnienia. Na znaczeniu zyskują zatem filary współistnienia w procesie międzykulturowej integracji społeczeństwa wielokulturowego. Cel. Celem artykułu jest określenie filarów współistnienia zróżnicowanej narodowo społeczności funkcjonującej na starym pograniczu kulturowym. W szczególności – przesłanek ich konceptualizacji przez młode pokolenie wywodzące się z różnych grup narodowych, wchodzące ze sobą w bezpośrednie relacje w środowisku lokalnym oraz doświadczające w swej codzienności różnic kulturowych na styku kultur. Materiały i metody. Wykładni teoretycznej kluczowych dla zaprezentowanej problematyki zagadnień dokonano w oparciu o paradygmat współistnienia, kategorię międzykulturowości oraz teorię poczucia wspólnoty. Materiał badawczy zgromadzono natomiast w wyniku zastosowania metody sondażu diagnostycznego, a jego analizy dokonano przy zastosowaniu dwuczynnikowej analizy wariancji. Wyniki i wnioski. W wyniku przeprowadzonych analiz wyłonione zostały cztery filary współistnienia na starym pograniczu kultur: filar kulturowo-tożsamościowy, filar aksjologii pogranicza, filar poczucia wspólnotowości oraz filar międzykulturowej obywatelskości. Filary te – ze specyficznymi dla każdego z nich atrybutami – wysycają wzajemnie przenikające się przestrzenie kulturowej identyfikacji – narodową i ponadnarodową – dając asumpt do kształtowania się wielowymiarowej tożsamości oraz międzykulturowej integracji społeczeństwa wielokulturowego.

9

Podlasie – the landscape of cultural borderland, and not of the boundary

51%

Plit F.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2014

|

tom nr 23

165--176

EN

A scholars distinguish European (Western) and the Byzantine (Orthodox) civilisations, endowing this division with the highest taxonomic rank. The boundary between these civilisations runs across the region of Podlasie in Poland, magnified there by the parallel ethnic and language divisions. Yet, we deal within this area with numerous borrowings, and the borderland type of landscape has developed. This results from the regional history, but may also be a premise for stating that there are no really deep differences between the Western and the Eastern Orthodox civilisations. These differences are not bigger than those, for instance, between the Shiite and Sunni societies. Emphasising of the differences between the Western versus the Eastern Orthodox civilisations it is more correct to classify both into one, Christian civilisation, having the highest taxonomic rank, and to look for the commonalities of the cultural landscape within the framework of this civilisation.

PL

Religia stanowi ważny wyróżnik cywilizacji. Badacze wyróżniają cywilizację europejską (zachodnią) i bizantyjską (prawosławną), nadając podziałowi najwyższą rangę taksonomiczną. Granica między tymi cywilizacjami przebiega w Polsce przez Podlasie, wzmocniona tam podziałami etnicznymi i językowymi. Zróżnicowanie krajobrazów kulturowych odzwierciedla zróżnicowania kultur, zatem na Podlasiu należałoby oczekiwać ostrej granicy między typami krajobrazów. Jednak mamy tam do czynienia z licznymi zapożyczeniami, ukształtował się krajobraz pogranicza. Wynika to ze specyfiki historii regionu, ale też wskazuje, że między tymi dwiema cywilizacjami nie ma tak istotnych różnic. Nie są one większe niż np. między społecznościami szyitów i sunnitów w cywilizacji islamu. Eksponowanie różnic cywilizacja zachodnia versus prawosławna ma uwarunkowanie historyczne, poprawniej jest obie zaliczać do jednej, najwyższej rangi taksonomicznej cywilizacji chrześcijańskiej i w jej ramach szukać wspólnoty krajobrazu kulturowego.

10

Mistrz, błazen i ich międzykulturowa wspólnota. Śmiech na kulturowym pograniczu klasy szkolnej

51%

GRZYBOWSKI P. P.

Multicultural Studies

|

2016

|

nr 1

131-141

PL

Celem refl eksji będącej podstawą niniejszego artykułu jest przedstawienie okoliczności budowania wspólnoty śmiechu w klasie szkolnej. Autor zakłada, że jednym z czynników rozwiązywania konfl iktów, poszukiwania płaszczyzn dialogu i osiągania kompromisu w klasie szkolnej postrzeganej jako pogranicze kulturowe jest świadome budowanie wspólnoty śmiechu. Jej liderem może być zarówno nauczyciel (mistrz), jak i jeden z uczniów pełniący wśród rówieśników funkcję błazna klasowego. Klasa szkolna rozpatrywana jest tu jako jeden z najbardziej rozpowszechnionych typów kulturowego pogranicza. Dochodzi w niej do spotkania osób funkcjonujących na co dzień w różnych grupach wiekowych, charakteryzujących się odmiennym statusem w środowisku szkoły. W odniesieniu do niej można mówić także o kontaktach z Innością/Obcością zachodzących na zasadzie przenikania określonych wzorów kulturowych i wartości ze sfery publicznej, co następuje w czasie lekcji z przedmiotów, w których program jest wpisane zróżnicowanie kulturowe. Naturalne jest więc stykanie się w klasie (niekiedy także starcie) wzorów kulturowych wyniesionych z domu przez uczniów i/lub obecnych w kulturze masowej. Wiąże się to z konfl iktami w społeczności szkolnej, przybierającymi rozmaite formy i wymagającymi od wychowawców przedsięwzięcia środków zaradczych. Wspólnotowy śmiech w klasie szkolnej – szczególnie śmiech z kimś, a nie przeciw komuś – świadczy o integracji środowiska, wzajemnym zrozumieniu i możliwości zaistnienia dialogu ponad granicami wieku i statusu. Zarówno nauczyciel-mistrz, jak i klasowy błazen mogą więc odgrywać w klasowej społeczności rolę nie do przecenienia, ponieważ budowanie – także dzięki ich działaniom – międzykulturowej wspólnoty w klasie pomaga uczniom aktywnie poznawać jej wartość, którą mogą wykorzystać w życiu pozaszkolnym.

EN

The aim of these refl ections is to verify the thesis concerning establishment of the community of laughter as one of the factors supporting and empowering teachers in the process of resolving confl icts, seeking dimensions of dialogue, and achieving compromise in the classroom (perceived as a cultural borderland). It is an area, people of diff erent social statuses that function on daily basis in various age groups meet. Hence, with reference to the classroom, encountering the Other/Alien occurs on the ground permeated by given cultural patterns and values from the public sphere. Such process takes place when the class accomplishes objectives linked to the cultural diversity. Presented arguments were formulated as a result of a profound inspection and analysis of the secondary data. Both the master-teacher and the class clown can play a key role, be of paramount importance to the class community. Establishing cross-cultural community in the classroom can help pupils to actively recognize and learn the value of such community – that could be utilized in their subsequent, after-school life.

11

Pogranicza kulturowe w legendach i podaniach Podlasia

51%

Józefowicz A.

Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska

|

2013

|

tom z. 65

111--126

PL

Podlasie jest przykładem polskiego regionu pogranicza. Przez wiele stuleci poddawane było silnym oddziaływaniom kulturowym, społecznym, politycznym i ekonomicznym płynącym ze współistnienia żyjącej tu ludności: plemion Jaćwingów, ludności żydowskiej, tatarskiej, białoruskiej, ukraińskiej i litewskiej. Te historyczne uwarunkowania nie mogły pozostać bez wpływu na obecny kształt i charakter Podlasia. Pomocne w analizach takich stosunków okazują się opowieści ludowe  legendy, podania, klechdy, baśnie. W artykule dokonałam analizy około dwustu opowieści ludowych w kontekście: „ my”  „oni”, „swoi” „inni, obcy”. Podjęłam próbę odpowiedzi na następujące pytania: Jak dalece wyobrażenia jednych ludów oddziaływały na drugich? Jak dalece ta literatura sprzyja refleksji nad własną historią? W jaki sposób sprzyja ona empatii, solidarności, otwieraniu się na inne kultury? Wyróżniłam następujące pogranicza kulturowe w opowieściach ludowych Podlasia: pogranicze religijne, pogranicze etniczno-narodowe, pogranicze językowe.

EN

Podlaskie Province it is an example of cultural borderline. Contrary to most of Poland which is homogenous in terms of ethnicity and religion, the North Eastern Region of Poland has several minorities. For many centuries Jacwing`s tribes, Jews, Tartars, Byelorussians, Ukrainians, Lithuanians had lived there, so their cultural, social, political and economical influences have remained there. In analyzing such relations, legends and other folk stories are very useful. From time immemorial, legends, fairy tales, stories, were handed down from generation to generation. Legends, fairy tales and stories connected with a region fulfilled particular role to build bonds with this region and its tradition. They talked about specificity of culture of a small part of the country and, at the same time, communicated integration of the particular community with the whole country.

12

Nowe obywatelstwo i patriotyzm na pograniczu kultur: międzykulturowy kontekst

51%

Szerląg A. J.

Edukacja Międzykulturowa

|

2023

|

tom 22

|

nr 3

52-63

PL

Różnicowanie się kulturowe państw z jednej strony dekonstruuje model homogenicznej wspólnoty narodowej, a z drugiej strony wymaga utrzymania stabilności instytucji demokratycznych w sytuacji, gdy jego odmienni kulturowo obywatele są coraz bardziej odporni na przymusową asymilację i podporządkowanie. Państwo wielokulturowe winno bowiem aktywnie chronić tożsamości kulturowe swoich obywateli. W efekcie ujawniają się dylematy związane z pojmowaniem obywatelstwa i patriotyzmu, dla których kontekstualnymi odniesieniami stają się wielokulturowość na poziomie państwa oraz międzykulturowość na poziomie indywidualnego obywatela. Stąd różne rodzaje nowego obywatelstwa i patriotyzmu, z modelowymi ich ujęciami, których odczytanie autorka czyni przedmiotem artykułu. Eksponuje wielokulturowość ujawniającą nowe obywatelstwo oraz międzykulturowe konotacje patriotyzmu. Jako użyteczne uznaje spojrzenie na te kategorie z perspektywy pogranicza kultur. W odniesieniu do filarów współistnienia na owym pograniczu, dokonuje konceptualizacji obywatelstwa i patriotyzmu. Wskazuje na ich wielowymiarowy charakter o międzykulturowej konotacji. Postrzega je jako czynniki integrujące zróżnicowane kulturowo społeczeństwo. Ich narodowo-kulturowa, tożsamościowa oraz wspólnotowa proweniencja nadaje procesowi integracji międzykulturowy charakter. Tak pojęta integracja sprzyja ewolucji państwa narodowego w kierunku heterogenicznej wspólnoty narodowej, funkcjonującej w jego granicach.

EN

The cultural diversification of states deconstructs the model of a homogenous national community, yet it requires the maintenance of the stability of democratic institutions in a situation where culturally different citizens are increasingly resistant to forced assimilation and subjugation. A multicultural state must actively protect the cultural identities of its citizens. Some dilemmas arise in the understanding of citizenship and patriotism, for which state multiculturalism and interculturalism at the level of an individual citizen become contextual references. Therefore, the subject of this article is the different types of new citizenship and patriotism, with model approaches to them. The author exposes multiculturalism, revealing the new citizenship and intercultural connotations of patriotism. She looks at these categories from a cultural borderland perspective. With reference to the pillars of coexistence identified on the basis of empirical research in this borderland, the author conceptualizes intercultural citizenship and patriotism. She also points to their multidimensional nature with an intercultural connotation. The author sees them as integrating factors of a culturally diverse society. Their national-cultural, identity, and community provenance gives an intercultural character to the integration process. Integration conceived in this way fosters the evolution of the nation-state into a heterogeneous national community operating within its borders.

13

Niematerialne aspekty krajobrazu kulturowego pogranicza na przykładzie wybranych tradycji mieszkańców Podlasia

51%

Awramiuk A.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2011

|

tom nr 15

327--337

PL

Krajobraz kulturowy jest źródłem symboli i znaczeń, które dla ludności zamieszkującej dany obszar są ważnym czynnikiem kształtującym ich tożsamość kulturową. Mają one często wymiar emocjonalny, wywołują pozytywne, bądź negatywne uczucia. Nośnikiem znaczeń w krajobrazie są elementy materialne, jak i niematerialne, przejawiające się w zwyczajach, wierzeniach oraz świadomości minionych wydarzeń. Na pograniczu kulturowym, gdzie mieszkają przedstawiciele kilku grup kulturowych mogą wykształcić się różne tradycje: a) przeciwstawne (których źródłem bywają konflikty, bądź pamięć o konfliktach), b) akceptowane bądź tylko tolerowane przez poszczególne grupy kulturowe (które nie przeciwstawiają, nie negują odmiennych tradycji, ale też z nich nie czerpią), c) może też dochodzić do przenikania tradycji, wzajemnego wzbogacania się. Na przykładach z Podlasia autorka postara się ukazać, jak kontakty międzykulturowe wpływają na kształtowanie się niematerialnego wymiaru krajobrazu kulturowego na pograniczu.

EN

Local communities perceive cultural landscape as a source of symbols and meanings, which can play a significant role in the creation of their regional identity. These symbols and meanings often have emotional dimensions, inducing positive or negative feelings. Material as well as intangible elements of the cultural landscapes carry certain meanings and will describe it. Ethnic and religious minorities living on the cultural borderland next to each other can create different traditions, which can be considered as: a) opposing (their roots are seen in local conflicts), b) accepted or just tolerated by both sides or in some cases we may observe a situation where c) customs will be complementary to each other. The author of the article, on the basis of selected examples from the Podlasie region in North‐east Poland, is going to present how intercultural relationships influence the process of creating the intangible dimension of cultural landscape of the borderland.

14

Pojęcie pogranicza w muzyce Andrzeja Kurylewicza

51%

Kurylewicz G.

Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska

|

2013

|

tom z. 65

169--181

PL

W muzyce Andrzeja Kurylewicza można odnaleźć pojęcie pogranicza w całej jego wielowymiarowości geograficznej, politycznej, kulturowej, etycznej i metafizycznej. Według Platona byt ma swoją granicę, bo granica, czyli określenie, wyznacza byt jako jednostkowy, specyficzny, oddzielony od innych. Twórczość, a specjalnie muzyka, która jest istotą wszelkiej twórczości, polega na tworzeniu rzeczy nowych z już istniejących, ale zawsze z przymieszką nieprzewidywalności. Sztuka to nie tyle tworzenie czegoś z czegoś, ile przeprowadzanie z niebytu do bytu, to przekraczanie i ustalanie granic, określeń. Jest wynikającym z głębokich potrzeb duchowych twórczym myśleniem. Sztuka jest uwikłana w politykę, która niestety nie jest etyczna. Dlatego wielka sztuka, niezależna twórczość polega na cierpliwym, nieustającym poruszaniu się po granicy i granicach, cienkich liniach granicznych pragnień, wyborów, myśli, idei, ogromnej, zróżnicowanej rzeczywistości. Za taką sztukę płaci się trudnym życiem, ale w zamian otrzymuje szczęście własnej drogi do myśli i rzeczy najważniejszych, do idei piękna.

EN

In the music of Andrzej Kurylewicz one can find the concept of borderline in its rich multi dimension: geographical, political, cultural, ethical and metaphysical. According to Plato, a being has its border, and this border, e.i. the definition, defines a being as individual, specific, different from the others. Art (creativity), and especially music, which is the essence of all artistic production, consists in making new things from the things already existing, but it always shows an element of unpredictability. Art means not making something from something, it is rather bringing sometning form non-being into being, it means passing and establishing borders and definitions. Art is a creative thinking coming from the author’s deep, spiritual wishes. Art is involved in politics, which, unfortunately, is not ethical. Therefore the great art, independent artistic production, consists in a patient, continuous movement on the border, borders and fine borderlines of desires, choices, thoughts, ideas and the whole, diverse, miscellaneous reality. Such art must be paid by difficult life; but in return one receives the happiness of his or her own way towards the thoughts and things of greatest importance, towards the idea of beauty.

15

Kształcenie kompetencji akademickich w zakresie prowadzenia projektów badawczych (na przykładzie programów praktyk dla studentów polonistyki Uniwersytetu Przykarpackiego)

51%

Pelekhata O.

Poradnik Językowy

|

2024

|

tom 810

|

nr 10

96-106

EN

The article analyses the development of academic competence in conducting research projects (on the example of internship programmes for students of Polish Studies at the The Precarpathian National University). During the internship, students improve their socio-cultural skills, closely intertwined with communicative competences, with respect to various spheres and stages of life of local Poles who are bilingual. Fostering translation competence while working on authentic utterances delivered in the Borderland dialect is an example of the practical application of qualitative methods in the students’ training during the internship. Listening to and transcribing authentic texts is facilitated by conversations held with bilinguals. The trainees try their hand as researchers through the possibility of participating in modern research in dialectology and sociolinguistics. Such attempts not only enhance the development of linguistic competence, but also general competence of the students.

PL

W artykule poddano analizie kształcenie kompetencji akademickich w zakresie prowadzenia projektów badawczych (na przykładzie programów praktyk dla studentów polonistyki Uniwersytetu Przykarpackiego). Studenci podczas praktyk rozwijają swoje kompetencje socjokulturowe, ściśle powiązane z kompetencjami komunikacyjnymi, w zakresie różnych sfer i etapów życia miejscowych Polaków, którzy są dwujęzyczni. Rozwijanie kompetencji tłumaczeniowej w zakresie przekładu autentycznych wypowiedzi wygłaszanych w dialekcie kresowym wskazuje na praktyczne zastosowanie metod jakościowych w kształceniu studentów podczas praktyk. Słuchaniu i zapisywaniu tekstów autentycznych sprzyjają rozmowy przeprowadzane z osobami dwujęzycznymi. Praktykanci próbują swoich sił w roli badacza dzięki możliwości uczestnictwa w nowoczesnych badaniach z dziedziny dialektologii i socjolingwistyki. Podobne próby wpływają nie tylko na rozwój kompetencji językowych, ale także ogólnych.

16

Ramadan jako kryterialny atrybut tożsamościowyw świadomości uczniów i studentówmieszkających w północno-wschodniej Polsce

51%

Sobecki M.

Edukacja Międzykulturowa

|

2017

|

tom 7

|

nr 2

240-249

EN

The study comprises the results of the research into the associations concerning the term “Ramadan” by the learners from Podlaskie Voivodeship. More frequently than their peers in other regions, the inhabitants of the North-Eastern Poland have chances to meet Islam, because it is the North of Podlasie where the descendants of the Tatars (who settled down here many centuries ago) live. Today, the Tatar community is small, its majority are the Tatars dispersely inhabiting Gdańsk and Białystok. It is North-Eastern Poland where the term Ramadan Bajram is used in communication, mostly in reference to media reports concerning celebrations of the Tatar holiday.In the studies conducted still before the terrorists attacks in Europe and the war in Syria, young learners were asked to provide associations with the term Ramadan Bajram. The research comprised 908 school and university students from Poslaskie Voivodeship, who constituted a representative sample.

PL

Tekst zawiera wyniki badań dotyczących kojarzenia terminu „ramadan” przez uczącą się młodzież województwa podlaskiego. Mieszkający w północno-wschodniej Polsce uczniowie i studenci mają możliwość częściej, niż ich rówieśnicy w innych rejonach Polski spotykać się z islamem, ponieważ to właśnie na północnym Podlasiu zamieszkują potomkowie osiadłych tu przed wiekami Tatarów. Dziś społeczność tatarska jest niewielka, jej większość stanowią Tatarzy zamieszkali w rozproszeniu w Gdańsku i Białymstoku. To właśnie w północno- -wschodniej Polsce termin „Ramadan Bajram” można spotkać w przestrzeni komunikacyjnej, głównie w związku z relacjami medialnymi z obchodów tatarskiego święta.W badaniach, które przeprowadzono jeszcze przed serią zamachów terrorystycznych w Europie oraz przez wojną w Syrii, poproszono młodych uczących się o skojarzenia związane z terminem „Ramadan Bajram”. Badaniami objęto 908 uczniów i studentów województwa podlaskiego, którzy stanowili próbę reprezentatywną.

17

Ćwierćwiecze działalności naukowo-badawczej uniwersyteckiego ośrodka etnologicznego w Cieszynie

51%

Odoj G.

|

tom 21

|

nr 2

1-26

EN

The academic center of ethnological research in Cieszyn has a clearly defined profile, which distinguishes it from other centers of this kind in Poland. Its specificity results primarily from the research interests of the staff, which focus on the issues of cultural and ethnic borderlands and on contemporary socio-cultural transformations, including the role of tradition in the life of postmodern communities. The rich and multifaceted achievements over the past twenty-five years of the center’s operation can be seen as an obligation on the part of the researchers encouraging them to make further consistent efforts to consolidate its position on the map of ethnological studies in Poland, to make their research more effective, and to enhance and broaden international cooperation. A materialization of the idea of creating a permanent ethnological research institution in Silesia, the center plays an important and admittedly unique role in integrating research on cultural phenomena and processes in Central Europe.

18

Integracja na styku kultur. Islamsko-chrześcijańskie pogranicze Bośni i Hercegowiny

51%

PILARSKA J.

Multicultural Studies

|

2016

|

nr 1

89-101

PL

Wspólnoty muzułmańskie na Bałkanach, w których praktyka islamu rozwijała się w środowisku europejskim, mogą posłużyć jako pomost między islamskim Wschodem i chrześcijańskim Zachodem. Oto bowiem, choć przez ponad 400 lat Bośnia znajdowała się pod władzą Osmanów, muzułmanie pozostali tylko jedną z wielu społeczności, dzieląc kraj z prawosławnymi, katolikami i niewielką wspólnotą żydowską. Historia kontaktów muzułmańsko-chrześcijańskich zawiera zarówno przykłady zderzeń, jak i spotkań, inicjowanych tak przez chrześcijan, jak i przez muzułmanów. Choć nie sposób nie dostrzec, że więcej w niej było zderzeń, nie wolno jednak przeoczyć istnienia spotkań. Artykuł ten analizuje w historycznym i współczesnym kulturowo-społecznym kontekście pogranicze wyznaniowe Bośni i Hercegowiny, wskazując na jego specyfi kę, dynamikę i (często nieudane) próby jego konceptualizacji z perspektywy europocentrycznego dyskursu.

EN

Muslim communities in the Balkans, in which the practice of Islam developed in the European context, can be used as an exemplifi cation of the bridge between the Islamic East and the Christian West. Although for over 400 years Bosnia was under the Ottoman rule, Muslims became one of the many communities contributing to the dynamic area of ontological and axiological negotiations within the cultural borderland, sharing the living space with members of the Orthodox church, Catholics, and a small Jewish community. The history of the Muslim-Christian contacts in Bosnia includes the examples of collisions as well as encounters initiated both by Christians and Muslims. This article analyses the religious borderland in the historical and contemporary cultural and social context of Bosnia-Herzegovina, revealing its specifi city, dynamics and (often unsuccessful) attempts to conceptualize it from the perspective of the Eurocentric discourse.

19

Młodzież pogranicza – młodzież na pograniczu. Wybrane wyniki badań z projektu Interreg IIIA realizowanego w Instytucie Nauk Pedagogicznych Uniwersytetu Opolskiego

41%

Nycz E.

Edukacja Międzykulturowa

|

2014

|

tom 3

191-214

EN

The article brings up an issue (related to research project), which concentrates on the problem of subjectivity and tolerance among the young people on the borderland of cultures. The youth is the time of defining people’s own identity, however nowadays this process is difficult to be conducted in the face of global and local changes. Carried out research shows values preferred by the young people of the country region, their vision of the world and their attempt to define their own place in the society. Research was a common Polish-Czech project. The investigation group consisted of young people and local country-leaders.

PL

Artykuł przedstawia tematykę związaną z realizacją projektu badawczego podejmującego zagadnienie podmiotowości i tolerancji wśród młodzieży na pograniczu kultur. Młodość jest czasem określania swojej tożsamości, która jest trudna do określenia w okresie zmian globalnych i lokalnych. Przedstawiono wartości preferowane przez młodzież wiejską regionu oraz ich wizję świata i próby określenia własnego miejsca w społeczeństwie. Badania były wspólnym projektem polsko-czeskim, w którym badano młodzież i lokalnych liderów wiejskich.

20

Przestrzeń pogranicza kulturowego: granice, uwspólnianie światów, tożsamościowe i ojczyźniane konotacje

41%

Szerląg A.

Wychowanie w Rodzinie

|

2024

|

tom 31

|

nr (1/2024)

13-30

EN

Aim. One of the phenomena of contemporary multiculturalism is the constitution of a cultural borderland, marked by a multitude of constantly revealed and created internal (social) borders, which are characterised by overdetermination, polysemy, heterogeneity, and omnipresence. In this context, the process of commonality of worlds in the space of a cultural borderland, resulting in the construction of the order of this borderland, appears cognitively interesting. Particularly, in the case of a cultural borderland, we are dealing with a multiplicity of identities defined and realised to a different extent. This, in turn, has an impact on the degree of distinctness of borders in social consciousness. As a result, the borderland appears as a dynamically interactive and discursive, multi-scalar place of proximity. In this regard, the national, socio-cultural and intercultural contexts of this process are of paramount importance. The object of the study is an insight into the cultural borderland from a constructionist perspective, enabling the disclosure of its identity-related and homeland connotations, resulting from identifications taking place in the cultural borderland. Methods and materials. Critical literature review. Results and conclusion. The analysis revealed there are areas in which a multidimensional identity is constructed, embracing national, familial, state, transnational and communal provenance. In its essence, such identity orientates towards the homeland space, which–in the cultural borderland– has an increasingly symbolic value and meaning and becomes a'place' where familiarity dominates over strangeness. As a result, the perceived homeland also takes on a multidimensional form, as the family homeland, the national homeland and the small homeland are revealed. In the “borderland” person’s awareness and everyday life, these homelands can dominate each other individually or interpenetrate each other, creating a multifaceted homeland space.

PL

Cel. Jednym z fenomenów współczesnej wielokulturowości jest konstytuowanie się pogranicza kulturowego, wyznaczanego przez wielość ustawicznie ujawniających się i kreowanych wewnętrznych (społecznych) granic, dla których specyficznymi są naddeterminacja, polisemiczność oraz heterogeniczność i wszechobecność. Interesującym poznawczo, w tym kontekście jawi się proces uwspólniania światów w przestrzeni pogranicza kulturowego skutkujący konstruowaniem porządku tegoż pogranicza. Tym bardziej, że w przypadku pogranicza kulturowego mamy do czynienia z wielością tożsamości w różnym zakresie zdefiniowanych i uświadamianych, co wpływa na stopień wyrazistości granic w społecznej świadomości. W rezultacie pogranicze jawi się jako dynamicznie interaktywne i dyskursywne, jako wieloskalarne miejsce bliskości. Istotnymi są przy tym narodowe, społeczno – kulturowe oraz międzykulturowe konteksty tego procesu. Celem opracowania jest spojrzenie na pogranicze kulturowe z perspektywy konstrukcjonistycznej, które pozwala na ujawnienie jego tożsamościowych oraz ojczyźnianych konotacji, będących efektem dokonujących się na pograniczu kulturowym identyfikacji. Metody i materiały. Przegląd i krytyczna analiza literatury przedmiotu. Wyniki i wnioski. W wyniku przeprowadzonych analiz ujawnione zostały przestrzenie, w których konstruowana jest wielowymiarowa tożsamość, mająca narodową, rodzinną, państwową, ponadnarodową i wspólnotową proweniencję. W swej istocie orientuje ona na ojczyźnianą przestrzeń, która na pograniczu kulturowym ma wartość i znaczenie coraz bardziej symboliczne i staje się „miejscem”, w którym swojskość dominuje nad obcością. W rezultacie ojczyzna odczuwana przyjmuje również wielowymiarową postać, gdyż ujawniają się w niej ojczyzna rodzinno-domowa, narodowa oraz mała ojczyzna. W świadomości człowieka pogranicza i jego codzienności ojczyzny te mogą dominować każda z osobna lub wzajemnie się przenikać tworząc wielozakresową ojczyźnianą przestrzeń.