Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Adjektive deutsch/niemiecki und polnisch/polski im Lichte der biskopalen Wörterbücher für das Sprachenpaar Deutsch und Polnisch

100%

Szczęk J.

Linguistische Treffen in Wrocław

|

2021

|

nr 19

327-337

EN

It goes without saying that the current life is reflected in the lexicographical works and that they therefore have a documentary character of the times in which they were created. This concerns the content, v. a. definitions and examples that come together to form a picture of specific epochs. A special component of this picture are also lemmas that are derived from country names, since information about the respective people can be found in such lemma entries. How extensive are such dictionary articles and what information they contain are the goals of the analysis of adjectives derived from two country names: deutsch/niemiecki and polish/polski in biscopal dictionaries for the German and Polish language pair. Both meanings and examples in the dictionary entries are subject to analysis. The aim is to uncover similarities and differences and to answer the question of whether the adjectives derived from the country names contain information about the respective people in their lexicographical description. The contribution is also an attempt to create templates for the creation of the dictionary entries of the analyzed origin adjectives. The analysis shows that the lemma articles are not particularly developed around the named adjectives of origin and only contain basic information. On the basis of the analysis, therefore, it is argued that such lemma articles should be further developed by, inter alia, adding more information which would better characterize the national character. The analysis can thus make a contribution to the dictionary production – design of the dictionary articles.

2

A Short History of Polish-Ukrainian Terminography

86%

Łukasik M. W.

Cognitive Studies

|

2016

|

nr 16

EN

A Short History of Polish-Ukrainian TerminographySpecialised dictionaries fulfil a plethora of linguistic and cognitive functions in specialised communication. In particular, such reference works help introduce, harmonise and standardise national terminologies, thus playing an indispensable role in disseminating high quality specialised knowledge. An even more important role may be attributed to bilingual and multilingual specialised dictionaries, whose primary goal is to facilitate the flow of scientific and technical information at an international level. This function has come to the fore in today’s multinational and interconnected professional world.In light of the developing and ever stronger cooperation between Poland and Ukraine, an attempt is being made to evaluate bilingual and multilingual terminographic works containing Polish and Ukrainian which have been published in Poland to date. The aim is to assess the positive developments and to identify the gaps in Polish-Ukrainian terminography. It is hoped that the findings presented in this paper will be applied by terminographers in order to compile terminological dictionaries of higher quality, which satisfy the needs of specific users and follow terminographic principles. Krótka historia terminografii polsko-ukraińskiejSłowniki specjalistyczne pełnią ważne funkcje lingwistyczne i kognitywne w komunikacji specjalistycznej. W szczególności dzieła terminograficzne umożliwiają rozpowszechnianie, harmonizację i standaryzację terminologii narodowych, stając się niezbędnym narzędziem w transferze wysokiej jakości wiedzy specjalistycznej. Jeszcze ważniejszą rolę można przypisać dwu- i wielojęzycznym słownikom specjalistycznym, których prymarnym celem jest ułatwienie przepływu informacji naukowej i technicznej w wymiarze globalnym, szczególnie w dzisiejszym jednoczącym się, wielonarodowościowym świecie.W świetle rozwijającej się coraz ściślejszej współpracy między Polską i Ukrainą w niniejszym artykule autor podejmuje się próby oceny opublikowanych w Polsce dwu- i wielojęzycznych dzieł terminograficznych z językami polskim i ukraińskim. Celem badania była ewaluacja pozytywnych oraz negatywnych aspektów praktyki terminograficznej polsko-ukraińskiej. Autor ma nadzieję, że wnioski przedstawione w niniejszej pracy znajdą zastosowanie w praktyce przy tworzeniu słowników coraz lepszej jakości, odpowiadających potrzebom konkretnych grup odbiorców oraz stosujących zasady współczesnej terminografii.

3

Przekładowy słownik niemiecko-polski z połowy XIX wieku jako zapis językowej świadomości słownikarza

86%

Nowowiejski B.

Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

|

2009

|

tom 8

83-93

EN

The author assumes that not only spelling or general dictionaries but also bilingual ones from different epochs are specific confirmation of their author’s linguistic awareness. The authors proves this thesis analyzing selected manifestations of linguistic awareness (among the others, general knowledge of Polish, its inflective and stylistic varieties, attitude to borrowings from foreign languages and chronologically featured lexis, normativism) that are present in the German-Polish dictionary of C.C. Mrongovius from the middle of the 19th century. On this basis the author draws a conclusion that Mrongovius was closest to moderate liberalism, which is expressed in a delicate preference of some elements at the expense of others. This is a pragmatic attitude which is characterized by functionality, language purpose and superiority of the idea of effective communication over grammatical or stylistics restrictions.

4

Bilingual Lexicography and Translational Lexicography on Credentials – a Report from the Research Into Entry Article

81%

Białek E.

Slavia Orientalis

|

2017

|

tom LXVI

|

nr 4

5

Glottodydaktyczne aspekty opisu słownikowego kolokacji

72%

Labocha M.

Roczniki Humanistyczne

|

2021

|

tom 69

|

nr 10

121-138

EN

This article expands on the issues related to the structure of dictionary entries in bilingual dictionaries and to their glottodidactic context. It predominantly focusses on collocations which illustrate specific entries and serve as a dual-level semantic verification for dictionary users. Appropriately matched word sets can be a valuable resource in language didactics, as has been suggested by research investigating dictionaries both for learners and for general use. Thus, this article presents the model of a dictionary entry meeting the standards of both didactic and general lexicography. The selection of specific collocations is based on a corpus study (The National Corpus of the Russian Language). The analysis presented here reveals that it is possible to establish clear schemata of connectivity, which can help in searching for optimal collocation matches for lexicographical needs.

PL

Celem artykułu jest rozwinięcie problematyki semantycznej struktury artykułu hasłowego w słowniku przekładowym (dwujęzycznym) w kontekście glottodydaktycznym. Zasadniczym przedmiotem badań są kolokacje, stanowiące zarówno ilustrację dla jednostek hasłowych, jak i będące elementem dwustopniowej weryfikacji semantycznej i uzualnej dla użytkownika słownika. Odpowiednio dobrane zestawy połączeń wyrazowych przedstawiają wartość dydaktyczną i są postulowane zarówno przez badaczy przekładowych słowników dydaktycznych, jak i przekładowych słowników ogólnych. W związku z tym w artykule prezentowany jest model artykułu hasłowego spełniający oczekiwania zarówno leksykografii dydaktycznej, jak i ogólnej. Dobór poszczególnych kolokacji oparty jest na badaniu korpusowym (Narodowy Korpus Języka Rosyjskiego). Analiza zaproponowana w artykule pokazuje, że możliwe jest również ustalenie czytelnych schematów łączliwości, które mogą pomóc w poszukiwaniu optymalnego zestawienia kolokacji na potrzeby leksykograficzne.

6

Forms of Address and their Meaning in Contrast in Polish and Russian Languages

72%

Sosnowski W.

Cognitive Studies

|

2013

|

nr 13

EN

Forms of Address and their Meaning in Contrast in Polish and Russian LanguagesMany studies in contemporary linguistics focus on investigating politeness and rudeness in language. This paper, however, has not been intended as a contrastive study of the phenomena in question. Language politeness and rudeness are conveyed by means of expressions of politeness and rudeness which are perceived as entrenched and recurring in specific situations. These expressions convey the expected meaning of politeness and rudeness accepted in the model of social behaviour. If one uses the explicative method such expressions could be reduced to the following formula ‘I inform you that I follow a verbal conduct defined as polite’. Owing to the emergence of parallel corpora of particular languages, it is nowadays easier to collect data for research on forms of address as well as on expressions of politeness in the first half of the 21st century. Investigating the meaning of forms of address, which are part of linguistic repertoire used to express politeness and rudeness should be regarded as an interesting area of research. It is the consequence of the increasing importance of intercultural communication, expansion of international cooperation, and formation of new standards of interpersonal communication aimed at achieving mutual understanding without resorting to violence. It is worth mentioning that currently there are no bilingual dictionaries which would include practical rules for using forms of address. Moreover, dictionaries (especially bilingual ones) also do not list classifiers of politeness, which becomes a shortcoming as regards the purposes of translation and teaching foreign languages. The aforementioned problems apply to print as well as computer dictionaries. A reliable list of forms of address and their meaning may become helpful in intercultural communication. It would be also important to create a Contemporary Dictionary of Expressions of Politeness and Rudeness in a paper as well as a computer version.

7

Les notices lexicales au service de l’apprentissage du FLE à l’aide des dictionnaires bilingues

72%

Ucherek W. , Grabowska M.

Academic Journal of Modern Philology

|

2023

|

nr 20

181-196

EN

In this study, we focus our attention on the lexical notes in Polish-French bilingual dictionaries which are supposed to provide additional information on the semantics of the items and, therefore, on their translation into the target language. After having identified three bilingual dictionaries containing such lexical notes (placed in boxes or frames within the structure of the book), we classify their content into 15 categories. More than half of them are based on semantic relations between lexical units, including false friends, onomasiological fields, and (para)synonyms. Fifty-five boxes out of 215 deal with formal relations, most often paronymy. The numerically least important group is made up of boxes containing different usage advice. We identify also some methodological errors in the conception of the boxes (mostly due to the irrelevance of the content for the target audience).

8

Słownik mimiczny dla głuchoniemych i osób z nimi styczność mających — próba analizy leksykograficznej

72%

Ruta K. , Wrześniewska-Pietrzak M.

Język Polski

|

2014

|

tom 94

|

nr 1

15-28

PL

Prezentowany tekst opisuje makro- i mikrostrukturę «Słownika mimicznego dla głuchoniemych i osób z nimi styczność mających» wydanego w Warszawie w 1879 roku. Analizie poddane zostały takie elementy mikrostruktury, jak: wyraz hasłowy, informacja gramatyczna, typy stosowanych kwalifikatorów, a także definicje. Przedstawione problemy pokazują niejednoznaczność rozstrzygnięć przyjętych przez autorów słownika, czego powodem była niski poziom świadomości leksykograficznej jego twórców. Typy definicji pozwalają zaklasyfikować «Słownik mimiczny» do grupy słowników dwujęzycznych, co potwierdza też analiza makrostruktury. Pokazuje ona ponadto stan świadomości na temat osób głuchych i ich języka, który właściwy jest autorom słownika. Charakter słownika wiąże się także z funkcjami, które w zamierzeniu autorów słownik miał pełnić: edukacyjną i religijną.

EN

The article focuses on the macro- and microstructure of the dictionary entitled Słownik mimiczny dla głuchoniemych i osób z nimi styczność mających edited in 1879 in Warsaw. The analyses include: lemma, grammatical information, different types of qualifiers and definitions. The problems presented reveal ambiguity of lemmatization in the definitions used due to the lexicographical ignorance of the authors of the analyzed dictionary. Different types of the definitions that have been used are typical of the definitions found in bilingual dictionaries. Analyses of macrostructure reveal the authors’ state of consciousness as far as deaf people and their language are concerned and confirm the bilingual character of Słownik mimiczny that is strictly combined with the functions that the authors present in it. One can indicate several functions: educational, religious and normative. The educational and religious ones refer to the authors who were both priests. The normative function is visible in the notes made by the authors, the remarks were included in the last part of the dictionary under the title “List of errors frequently committed by deaf people”.

9

Rosyjskie nazwy realiów w ujęciu leksykograficzno-przekładowym

72%

Gasek B.

Slavica Wratislaviensia

|

2016

|

tom 162

111 - 122

EN

The article discusses dictionary search methods and translation equivalents concerning Russian language realia. A critical analysis is conducted on the resources included in The Great Russian-Polish Dictionary edited by Jan Wawrzyńczyk. Inaccuracies found in dictionary entries, as well as inaccuracies in the choice of equivalence, allow us to formulate some conclusions about suitable methods to present realia in amodern Russian-Polish translation dictionary.

10

Traducción del mundo animal: El caso del Vocabulario de lengua guarani de Blas Pretovio

51%

Stala E.

Roczniki Humanistyczne

|

2022

|

tom 70

|

nr 8

155-179

PL

Celem niniejszego artykułu jest analiza ekwiwalentów leksykograficznych w dwujęzycznym słowniku hiszpańsko-guarani autorstwa jezuity Blasa Pretovio Vocabulario de lengua guarani (1728), którego kopia znajduje się obecnie w Bibliotece Jagiellońskiej. Korpus badawczy stanowią wyekscerpowane nazwy zwierząt, ponieważ jest to pole semantyczne, w którym, jak możemy zakładać, różnice w rzeczywistości pozajęzykowej znajdą swoje odbicie w różnorodnych mechanizmach przekładu. Chociaż na pierwszy rzut oka mamy do czynienia z klasyczną listą ekwiwalentów w słowniku dwujęzycznym, okazuje się, że mikrostruktura słownika wiele mówi o świadomości leksykograficznej autora, zarówno jeśli chodzi o definiendum (które nazwy wydają się ważne dla potencjalnego użytkownika) jak i o definiens (za pomocą jakich ekwiwalentów i jak są tłumaczone nazwy zwierząt, jakie inne informacje znajdziemy w hasłach słownikowych itp.). Ponadto praca może stanowić przyczynek do badań nad XVIII-wiecznym hiszpańskim i tzw. jezuickim guarani, używanym na terenach byłych redukcji, a jednocześnie mówi wiele o świecie pozajęzykowym i kontaktach językowo-kulturowych w redukcjach jezuickich. Powyższe studium sytuuje się w ramach tzw. językoznawstwa misyjnego i jest próbą uzupełnienia rozległego i stosunkowo mało rozwiniętego obszaru leksykografii hispanoamerykańskiej.

EN

The objective of this article is to analyse the lexicographic equivalents in the Spanish-Guarani bilingual dictionary composed by the Jesuit Blas Pretovio, Vocabulary of the Guarani language (1728), a copy of which is currently in the Jagiellonian Library. The research corpus consists of the excerpted names of animals because it is a semantic field in which, we can assume, the differences in the extra-linguistic reality will be reflected in various translation mechanisms. Although at first glance we are dealing with a classic list of equivalents in a bilingual dictionary, it turns out that the microstructure of the dictionary reveals a lot about the author’s lexicographic awareness, whether it is the definiendum (which names seem important to the potential dictionary reader) and the definiens (how the names of the animals are translated, what other information we find in the dictionary entries, etc.). In addition, this study constitutes material to help investigate the state of the Spanish language in the 18th century and the so-called Jesuit Guarani used in the Guarani missions and, to the same degree, it reveals much about the extralinguistic world and linguistic-cultural contacts in the Jesuit reductions. This study, beyond its evident lexicographic focus, is situated within the so-called missionary linguistics and, even partially, is an attempt to help complete the vast and relatively little-explored area of Hispanic-Amerindian lexicography.

FR

Le but de cet article est d’analyser les équivalents lexicographiques du dictionnaire bilingue espagnol-guarani du jésuite Blas Pretovio Vocabulario de lengua guarani (1728), dont un exemplaire se trouve aujourd’hui à la Bibliothèque Jagellonne. Les noms d’animaux choisis pour l’analyse forment un champ sémantique dans lequel, comme on peut le supposer, les différences de la réalité extra-linguistique trouveront leur reflet dans divers mécanismes de traduction. Bien qu’à première vue on ait affaire à une liste classique d’équivalents dans un dictionnaire bilingue, il s’avère que la microstructure du dictionnaire en dit long sur la conscience lexicographique de l’auteur, tant pour le definiendum (quels noms semblent importants pour un utilisateur potentiel) que pour le definiens (quels sont les équivalents et comment les noms d’animaux sont traduits, quelles autres informations peuvent se trouver dans les entrées du dictionnaire, etc.). En outre, le travail peut contribuer à l’étude de l’espagnol du XVIIIe siècle et de la langue appelée « le guarani jésuite » utilisé dans les zones d’anciennes réductions, et en même temps fournit des informations sur le monde extra-linguistique et sur les contacts linguistiques et culturels dans les réductions jésuites. L’étude ci-dessus fait partie de ce qu’on appelle « linguistique missionnaire » et tente de compléter le domaine vaste et relativement peu étudié de la lexicographie hispano-américaine.

11

Nowe i aktualizowane zapożyczenia z języka polskiego w języku białoruskim na początku XXI wieku i ich odzwierciedlenie w opracowaniach leksykograficznych

36%

Уласевіч В.

Studia Białorutenistyczne

|

2015

|

tom 9

EN

The article is devoted to new lexemes of Polish origin in the Belarusian language in the beginning of the 21st century and the experience of its lexicographic description. The process of borrowing lexemes from the Polish language and through its mediation is a characteristic feature of the modern Belarusian language which is being actualized in it. Normally, new and actualized borrowings from the Polish language are doublets of standard Belarusian lexemes. Despite the ambiguous attitude of the Belarusian language native speakers and linguists to them, they begin to be fixed in normative monolingual and bilingual dictionaries.

PL

Artykuł został poświęcony nowej leksyce pochodzenia polskiego w języku białoruskim na początku XXI wieku. We współczesnym języku białoruskim zazwyczaj nowe zapożyczenia z języka polskiego stanowią dublety leksemów białoruskich, należących do odmiany literackiej. Zapożyczenia te, pomimo niejednoznacznego stosunku do nich użytkowników języka i lingwistów, trafiają do publikacji leksykograficznych.

RU

Артыкул прысвечаны новай лексіцы польскага паходжання ў беларускай мове пачатку ХХІ ст. і вопыту яе лексікаграфічнага апісання. Характэрным для сучаснай беларускай мовы з’яўляецца тое, што ў ёй актывізуецца працэс запазычвання лексікі з польскай мовы і праз яе пасрэдніцтва. Звычайна новыя і актуалізаваныя запазычанні з польскай мовы з’яўляюцца дублетамі нарматыўных беларускіх лексем. Нягледзячы на неадназначнае стаўленне да іх носьбітаў беларускай мовы і лінгвістаў, яны пачынаюць фіксавацца нарматыўнымі аднамоўнымі і перакладнымі лексікаграфічнымі выданнямі.