Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Teoria aktora-sieci jako ontologia dla socjologii wizualnej

100%

Pałęcka A.

|

nr 4

6-17

PL

W artykule omówię możliwości, jakie niesie związanie socjologii wizualnej jako metody badawczej z teorią aktora-sieci, propagowaną przede wszystkim przez Bruno Latoura, przy czym ANT miałaby stanowić dla socjologii wizualnej ontologię uzasadniającą użycie obrazu w badaniach. Wychodzę bowiem z założenia, że wciąż niepewne położenie wizualności w ramach nauk społecznych wynika między innymi z braku odpowiedniego umocowania teoretycznego. W celu uzgodnienia obu dziedzin posiłkuję się pojęciami pochodzącymi z teorii historii sztuki, przede wszystkim terminem symptomu Georges’a Didi-Hubermana. Jest to o tyle konieczne, że sam Latour, mimo że wykonał kilka projektów wizualnych i pewne wzmianki na temat obrazu są obecne w jego pismach, zbyt rzadko odnosi się bezpośrednio do socjologii wizualnej i problematyki wizualności w badaniach. Tematyka ontologii obrazu nie należy też do problemów socjologii – tego rodzaju teoretyczne rozważania powinna więc przyjąć z innych dziedzin.

EN

In the article, I discuss different options provided by binding visual sociology with actor-network theory propagated by Bruno Latour. ANT could constitute an ontology for visual sociology and ground the use of images in the research. I assume that ambivalent and uncertain position of visuality in social sciences results from the lack of appropriate theoretical anchoring. To accommodate both domains, I adopt terms from the theory of history of arts, above all, Georges Didi-Huberman’s notion of a symptom. It is necessary since Latour does not approach the subject of visual sociology and of visuality in the research (however, he did produce few visual projects and have made some references to the problem of the image). The ontology of the image also is not a subject of sociology as a discipline; therefore, deliberations on this problem should come from other fields and disciplines.

2

Conceptual principles of interorganizational (network) accounting in clusters based on the provisions of institutional theory

100%

Vysochan O. , Hyk V. , Vysochan O. , Korenovski O.

|

2024

|

tom 48(2)

145-166

EN

Purpose: The purpose of the article is to study the key theoretical principles of institutional theory as the basis for shaping an accounting system of interorganizational (network) linkages in the cluster and to propose directions for their solution. Methodology/approach: The methodological tool is a systematic analysis of the fundamental provisions of economic teachings and scientific works of accounting researchers. Bibliometric analysis was applied to scientific publications indexed in Scopus, which made it possible to determine the most popular economic theories as thematic guidelines. We also used methods of learning induction and deduction for contextual research of keywords in scientific publications and to establish links between the research characteristics of each of the selected theories. The abstract-logical method was used to formulate scientific-theoretical generalizations and conclusions. Findings: The problem of interorganizational accounting in the cluster is outlined based on the provisions of the institutional theory. Development directions are proposed, and recommendations are given for improving accounting within the framework of agency theory, transaction cost theory, contract theory, and actor-network theory. Originality/value: The results of the study contribute to the analysis of changes and directions of development of interorganizational accounting in the cluster and also complement accounting theory. The article fills a research gap by presenting the development of interorganizational accounting based on agency theory, transaction cost theory, contract theory, and actor-network theory. The originality of the research lies in its creation of a foundational framework and its introduction of a novel perspective on the role of accounting in interorganizational (network and cluster) relations, allowing for a more comprehensive understanding of their developmental peculiarities.

3

Beret niebieski czy zielony? Refleksje o miejscu autora w procesie przekładu współczesnej literatury norweskiej

94%

Drozdowska K.

|

tom 26

|

nr 1

197-215

EN

The aim of this paper is to present the role of the original text’s author as an actor in the process of translating modern Norwegian literature into Polish. Basing on the actor-network theory (ANT) and experience from my own work as a literary translator, I present the features of different types of interaction between the author and the translator, placing those interactions in the context of the specific conditions of the Norwegian book market that, because of its high level of integration, stimulates and encourages such interactions. I reflect upon the role of the author in the translation process presenting three categories – so-called “levels” of author-translator collaboration, conducting case studies of the translation processesI myself have been involved in.

PL

Celem niniejszego tekstu jest przedstawienie roli autora tekstu oryginalnego jako aktanta w procesie przekładu współczesnej literatury norweskiej na język polski. Obierając za punkt wyjścia teorię sieci-aktora oraz doświadczenia z własnej pracy tłumacza, prezentuję charakterystykę różnego rodzaju interakcji pomiędzy autorem a tłumaczem, osadzając te interakcje w kontekście specyficznych uwarunkowań norweskiego rynku wydawniczego, który, z uwagi na wysoki stopień zintegrowania, interakcje takie stymuluje i do nich zachęca. Podejmuję refleksję nad rolą autora w procesie przekładu, prezentując trzy kategorie – „poziomy” współpracy pomiędzy autorem a tłumaczem, przedstawiając przy tym studia przypadku – procesy powstawania przygotowywanych przeze mnie przekładów.

4

Hakerzy i kolektywy hakerskie w Polsce. Od operacjonalizacji do laboratoriów i stref wymiany

84%

Zaród M.

|

nr 1(224)

225-252

PL

Artykuł zawiera wyniki badań w środowiskach hakerskich w Polsce, realizowanych z zastosowaniem teorii aktora-sieci w latach 2013–2015. W pierwszej części prezentowane są operacjonalizacje pojęć hakera, odchodzące od stereotypu medialnego na rzecz uwzględnienia wiedzy z zakresu nauk społecznych, autodeskrypcji badanych oraz rezultatów fazy eksploracyjnej badania. Proponowana operacjonalizacja pozwala na lepszy opis zjawisk zachodzących w polskich grupach nazywających się hackerspace, makerspace czy fablab. W drugiej części przedstawione są analizy materiału zebranego w ramach operacjonalizacji, koncentrujące się na tworzeniu i wymianie wiedzy, w których uczestniczą hakerzy i kolektywy hakerskie. Analiza kolektywu hakerskiego jako laboratorium wskazuje na rolę czasu, humoru oraz stabilności. Kombinacja humoru i niestabilności sprzyja powstaniu „karnawału poznawczego”, w trak- cie którego koszt porażki jest obniżony. Analiza kolektywu hakerskiego jako strefy wymiany kieruje uwagę na mediacje kultur epistemicznych oraz rolę niestabilności w ułatwianiu wymiany. Rezultatem operacjonalizacji, etnografii i analizy jest nie tylko lepsze zrozumienie nowej grupy, ale również propozycja syntezy dotychczasowych badań kultury hakerskiej z konstruktywistyczną socjologią nauki i techniki.

EN

The paper is a summary of ethnographical research on hacking groups in Poland, conducted within Actor-Network Theory approach between 2013 and 2015. In the ﬁrst part of the paper, operationalization of a hacker is proposed. New proposal moves away from popular stereotypes, instead including concepts from social sciences, autodescriptions and results from exploratory phase. Proposed operationalization enables better description of Polish groups using names such as hackerspace, makerspace and fab-lab. Second part includes analysis of material gathered within such operationalization, concentrating on processes of knowledge creation, conducted by hackers and hacking collective. By analysing hacking collective as a laboratory, analysis focuses on role of time, humour and stability. Mixture of instability and humour enables cognitive carnival, when costs of failure are lowered. Analysing hacking collective as a trading zone, focuses attention of mediations between different epistemic cultures and role of instability as a trade facilitator. As a result of proposed operationalization, ethnography and analysis is not only a description of new group, but also a proposal of synthesis between studies of hacking cultures and constructivist studies of science and technology.

5

W stronę nie-antropocentrycznej ontologii tego, co edukacyjne

84%

Chutorański M.

|

nr 4(80)

7-21

EN

The text is an attempt to develop a non-anthropocentric pedagogy of things, under which a thesis is put up on the necessity of thinking over the education implied by the anthropocentric way of thinking about what is social. By the means of references to posthumanism, social studies on science and technology and, in particular, to the theory of an actor-network, a way of thinking about the ontology of the educational was proposed, allowing to appreciate the relativity, complexity and hybridity of actors inscribed in the most basic level of (not only) educational existence.

PL

Tekst jest próbą rozwijania nie-antropocentrycznej pedagogiki rzeczy. W jego ramach stawiana jest teza dotycząca konieczności przemyślenia ontologii edukacji implikowanej przez antropocentryczny sposób myślenia o tym, co społeczne. Poprzez między innymi odwołania do posthumanizmu, społecznych studiów nad nauką i technologią (STS – science and technology studies), a zwłaszcza teorii aktora-sieci, zaproponowano sposób myślenia o ontologii tego, co edukacyjne, który pozwala docenić relacyjność, złożoność i hybrydyczność aktorów wpisaną w najbardziej podstawowy poziom istnienia (nie tylko) edukacyjnych bytów.

6

Pozwólcie jej latać wysoko. O przyczynach rozbratu między socjologią i społecznymi studiami nad nauką

84%

Sojak R.

|

tom 3

209-222

EN

Sociology has not dominated social studies of science (SSN). The latter develops itself largely autonomously and independently of sociology. The article sketches possible reasons of that situation. Apart from historical and institutional causes it points out three main reasons of theoretical nature. (1) The relative absence of the Mertonian tradition within SSN; (2) a general distrust within SSN towards the explanation based on interests, and (3) actor-network theory’s critique of sociological tradition. It is claimed that the critique is misguided and underestimates both the cognitive and practical potential of sociology.

PL

Socjologia nie zdominowała społecznych studiów nad nauką (SSN), które rozwijają się w znacznej mierze autonomicznie i niezależnie od socjologicznych inspiracji. Artykuł stanowi próbę nakreślenia głównych przyczyn tego stanu rzeczy. Prócz czynników historycznych oraz instytucjonalnych identyfikuje trzy główne przyczyny związane z teoretycznymi rozstrzygnięciami SSN: (1) pominięcie spuścizny Mertonowskiej socjologii nauki; (2) nieufność względem wyjaśnień w kategoriach interesów oraz (3) krytykę socjologii dokonaną w ramach teorii actor-network. Ta ostatnia przedstawiona jest jako w znacznej mierze nieuzasadniona oraz ograniczająca potencjał poznawczy i praktyczny socjologii.

7

The electoral situation as a chronotope

84%

Hnatenko P.

|

nr 5

74-80

EN

This article explores the phenomenon of elections as a political chronotope, a spatio-temporal realm where the mechanisms of democracy unfold. Its aim is to elucidate the unique socio-political nature of elections. The author establishes that the spatial and temporal characteristics define the format and regulations governing electoral interactions. The term «chronotope» is understood as an interdisciplinary concept that captures the essential connections between temporal and spatial features within a specific order of phenomena. Although extensive research has focused on the social, technical, and psychological aspects of expressing one›s will, the ontology of elections, which encompasses the comprehension of the «unity of time and place of action» and the involvement of political actors in the electoral scenario, has been largely overlooked. Additionally, this study concentrates on the concept of the electoral situation, which delineates the synchronous and diachronic connections wherein citizens’ political choices are positioned, realized, and interpreted. The notion of the electoral situation can be correlated with the term «political landscape», which is only partially related to actual geography but predominantly pertains to the comprehensive conditions of an electoral competition (the coordinate system) and the participants involved in this process. The article’s author illustrates how the electoral situation constructs synchronous and diachronic connections at various levels of political interaction. Notably, these connections are facilitated by political mythologems, which serve as unifying and integrative factors within the electoral chronotope. By examining these mythologems, the author highlights their role in shaping the narrative and symbolism surrounding elections, ultimately influencing the dynamics and outcomes of the electoral process. Overall, this article delves into the intricate relationship between elections and the spatio-temporal framework in which they occur. By emphasizing the significance of the electoral situation and its connection to the broader political landscape, the author sheds light on the multifaceted nature of electoral processes, enriching our understanding of democracy’s fundamental mechanisms.

8

Nie-ludzkie sojusze, wiedza milcząca i „czucie wody”. Wytwarzanie olimpijczyka w perspektywie teorii aktora-sieci

67%

Janas K.

|

tom 66

|

nr 3

143-164

EN

The article attempts to apply actor-network theory to the field of sport. As a former competitive swimmer and currently a head coach of one of the best Polish swimmers, I show that sport is constructed not only by social, economic, or cultural conditions, but also in interactions and negotiations with various actors. I describe how, by tinkering with his environment, establishing associations with human and non-human training partners, and by referring to tacit knowledge the athlete achieves his goals such as participation in the Olympic Games. The paper shows that following the athlete and his material context through the training process provides new insights into competitive sport: how it is conceived, practiced, and socio-technically manufactured. By taking a closer look at the swimmer's preparation, I thereby attempt to problematize the idea of what athletes and their coaches actually do during trainings.

PL

Artykuł stanowi próbę wykorzystania teorii aktora-sieci w obszarze sportu. Na podstawie własnych doświadczeń pływaka wyczynowego i trenera jednego z najlepszych polskich pływaków pokazuję jak sport konstruowany jest w interakcjach i bezustannych negocjacjach z różnymi aktorami, a nie wyłącznie przez warunki społeczne, ekonomiczne i kulturowe. Opisuję też jak – poprzez manipulowanie i stabilizowanie swojego otoczenia, relacji z ludzkimi i nie-ludzkimi partnerami treningowymi oraz odwoływanie się do wiedzy milczącej – sportowiec realizuje swoje cele takie, jak udział w igrzyskach olimpijskich. Tekst wskazuje, że podążanie w procesie treningowym za zawodnikiem i jego materialnym środowiskiem daje nowy wgląd w sport wyczynowy: w jego pojmowanie, praktykowanie i socjotechniczne wytwarzanie. Przyglądając się z bliska przygotowaniom wyczynowca próbuję tym samym sproblematyzować wyobrażenie tego, co zawodnicy z trenerami faktycznie robią na treningach.

9

Bruno Latour i „koniec” postmodernizmu

67%

Markiewka T. S.

|

nr 33

101-119

PL

Bruno Latour jest jednym z czołowych przedstawiciel teorii aktora-sieci. Choć jest to koncepcja socjologiczna, to autor Nigdy nie byliśmy nowocześni porusza wiele zagadnień, które są interesujące z filozoficznego punktu widzenia. Celem artykułu jest odczytanie twórczości Bruno Latoura jako oznaki symbolicznego „końca” postmodernizmu w filozofii. „Koniec” nie oznacza w tym kontekście, że postmodernizm – czymkolwiek był – dosłownie się skończył. Chodzi raczej o to, że francuski myśliciel pokazuje w swoich pracach ograniczenia postmodernistycznego sposobu myślenia. Latour polemizuje z trzema stanowiskami charakterystycznymi dla postmodernizmu: (1) społecznym lub kulturowym konstruktywizmem, (2) totalną krytyką ogólnie przyjętych w naszej kulturze poglądów oraz (3) daleko posuniętym sceptycyzmem poznawczym.

EN

Bruno Latour is one of the key thinkers in actor-network theory. Although his conception is sociological, the author of We Have Never Been Modern takes into consideration theses which are interesting from a philosophical point of view. The aim of the article is to interpret Latour’s writings as a sign of the symbolic “end” of postmodernism in philosophy. “End” does not mean that postmodernism – whatever it was – is literally over. Rather, the French sociologist shows the limitations of the postmodern way of thinking. Latour argues against three attitudes which are characteristic of postmodernist stances: (1) social or cultural constructivism, (2) total criticism of the ideas which are generally accepted in our culture and (3) radical epistemological skepticism.