Przedmiotem niniejszego tekstu jest prezentacja fragmentu jednego z najciekawszych sporów filozoficzno-religijnych między ks. Józefem Tischnerem a przedstawicielami szkoły tomistycznej w Polsce. Poniższa analiza skupiała się wyłącznie na pierwszej fazie sporu (1968–1972), podstawowym celem opracowania jest jednak wydobycie głosów krytyki kluczowych w obecnie toczącej się dyskusji nad kształtem współczesnej edukacji religijnej w Polsce, jak również dostrzeżenie ważnych argumentów w tej kwestii. Zdaniem autora niniejszego opracowania, ukazanie struktury filozoficzno-teologicznego sporu doprowadzić ma do odsłonięcia kontekstu edukacyjnego, który lokuje tę dyskusję w przestrzeni krytycznych analiz pedagogiczno-religijnych.
The article is devoted to research in the field of social phenomenology of Fr. Józef Tischner (1931-2000), in which one of the most important issues is the Ethics of Solidarity, understood as the Ethics of Conscience. The basic premise of the text was to recognize the project of the Ethics of Solidarity as socially and pedagogically engaged in its source. Consequently, the most important goal here is to reveal the internal potential of the above proposal for analyzes in the field of general and social pedagogy. In 2021 it was the 90th anniversary of the author's birth and the 40th anniversary of the first edition of the Ethics of Solidarity (1981), it was a good opportunity to reconstruct the basic theses of the project, but also an attempt to indicate the educational potential, with particular emphasis on social issues in the time of challenges faced by a democratic society in the 21st century in Poland and Europe.
PL
Artykuł poświęcony jest badaniom z zakresu fenomenologii społecznej ks. Józefa Tischnera (1931-2000), w których to jednym z najistotniejszych zagadnień jest Etyka solidarności, rozumiana tu jako Etyka sumień. Podstawowym założeniem tekstu było uznanie projektu Etyki solidarności jako źródłowo zaangażowanego społecznie, a także pedagogicznie. Co za tym idzie, celem najistotniejszym jest tu ujawnienie wewnętrznego potencjału powyższej propozycji dla analiz z zakresu pedagogiki ogólnej i społecznej. W roku 2021 minęła 90-ta rocznica urodzin Autora oraz 40-ta rocznica pierwszego wydania Etyki solidarności (1981), co stało się to dobrą okazją do rekonstrukcji podstawowych tez omawianego projektu, ale również próbą wskazania potencjału edukacyjnego, przy szczególnym uwzględnieniu problematyki społecznej w dobie wyzwań postawionych przed społeczeństwem demokratycznym w XXI wieku w Polsce i Europie.
The purpose of this article is to present the genesis and the development of religious education in the critical paradigm aspect. The main thesis introduces 20th century pedagogical and religious inquiries by means of analysis primarily involved in the phase of ideological and critical interpretation. A few major traditions connected with religious education are discussed, including the American, Anglo-Saxon and German research established at the beginning of the 20th century and most intensively developed over the interwar period, due to the demands of liberal theology and emancipation trends. The German analysis appears to be crucial, with its demands of critical reviews of religious upbringing in the Protestant Church in Germany, where they were initiated mainly by educators and school teachers. Religious education based on the critical paradigm was not focused on shaping theology, monotheism or even evangelicality then, but above all humanity in the excellent form of its Divine origin. The text not only presents the aspect of critical religious education, but at the same time discusses selected aspects of social, psychological or philosophical research. Therefore, the issues of upbringing and religious education receive a wider range of possible criteria and tools enabling its understanding. The research mostly concerns contemporary matters present in Polish religious education and a crucial role is played by the works of C. Rogowski, B. Milerski and J. Bagrowicz. English translation: Anna Moroz-Darska Modernisation of the journal's operations and translation into the English language of articles published in Ars Educandi in 2012-2017 were financed with funds from the Ministry of Science and Higher Education as a part of the task Science Promotion Activity (pl. DUN). The task ‘The implementation of the editorial module on the platform of Uniwersyteckie Czasopisma Naukowe – a system facilitating the editing and management of the academic journal Ars Educandi‘ was financed as a part of contract 661/P-DUN/2018 of 12.06.2018 from funds of the Ministry of Science and Higher Education designated for the promotion of science. The task ‘The creation of a modern online version of the academic journal Ars Educandi through the implementation of the publication module on the platform of Uniwersyteckie Czasopisma Naukowe and the handling of international indexing databases’ was financed as a part of contract 661/P-DUN/2018 of 12.06.2018 from funds of the Ministry of Science and Higher Education designated for the promotion of science. The task ‘Preparation of the English language version of the last 6 annual issues (2012-2017) of the academic journal Ars Educandi and their publication online’ was financed as a part of contract 661/P-DUN/2018 of 12.06.2018 from funds of the Ministry of Science and Higher Education designated for the promotion of science.
PL
Celem tego artykułu jest przedstawienie genezy i rozwoju edukacji religijnej w aspekcie krytycznego paradygmatu. Główna teza wprowadzona w XX wieku przez badania pedagogiczne i religijne za pomocą analizy, jest głównie zaangażowana w interpretacje ideologiczne i krytyczne. Tekst omówia kilka głównych tradycji związanych z edukacją religijną, w tym badania amerykańskie, anglosaskie i niemieckie, ustalone na początku XX wieku i najintensywniej rozwijane w okresie międzywojennym, ze względu na wymogi teologii liberalnej i trendy emancypacyjne. Wydaje się, że analiza niemiecka ma tu kluczowe znaczenie, a jej żądania obejmują krytyczną ocenę religijnego wychowania w kościele protestanckim w Niemczech, gdzie zaangażowani byli inicjowani głównie przez wychowawców i nauczycieli szkolnych. Religijna edukacja oparta na paradygmacie krytycznym nie skupiała się na kształtowaniu teologii, monoteizmu, a nawet ewangeliczności, ale przede wszystkim ludzkości w jej doskonałej formie pochodzenia boskiego. Tekst nie tylko przedstawia aspekt krytycznej edukacji religijnej, ale jednocześnie omawia wybrane aspekty badań społecznych, psychologicznych i filozoficznych. Dostrzec można, że kwestie wychowania i edukacji religijnej otrzymują szerszy zakres możliwych kryteriów i narzędzi umożliwiających ich zrozumienie. Badania dotyczą przede wszystkim współczesnych zagadnień z zakresu polskiej edukacji religijnej, a kluczową rolę odgrywają prace C. Rogowskiego, B. Milerskiego i J. Bagrowicza. Tłumaczenie na język angielski: Anna Moroz-Darska Modernizacja działania Czasopisma oraz tłumaczenia na język angielski artykułów Ars Educandi na lata 2012-2017 zostały sfinansowane ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego z zadania Działalności Upowszechniającej Naukę (DUN). Zadanie: Wdrożenie modułu redakcyjnego na platformie Uniwersyteckich Czasopism Naukowych - systemu wspomagającego redagowanie i zarządzanie czasopismem naukowym Ars Educandi sfinansowano w ramach umowy 661/P-DUN/2018 z dnia 12.06.2018 ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę. Zadanie: Stworzenie nowoczesnej wersji on-line czasopisma Ars Educandi przez wdrożenie modułu publikacyjnego na platformie Uniwersyteckich Czasopism Naukowych oraz obsługę międzynarodowych baz indeksacyjnych sfinansowano w ramach umowy 661/P-DUN/2018 z dnia 12.06.2018 ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę. Zadanie: Przygotowanie anglojęzycznej wersji ostatnich 6 roczników (2012-2017) czasopisma naukowego Ars Educandi i ich wydanie w wersji online sfinansowano w ramach umowy 661/P-DUN/2018 z dnia 12.06.2018 ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę.
Tekst jest recenzją tomu pod redakcją Bożeny Mazurkowej i Tomasza Chachulskiego, który zawiera kilkadziesiąt rozraw – każda z nich poświęcona jest innemu dziełu Franciszka Dionizego Kniaźnina. Autorzy recenzji wskazują na przyczyny podjęcia refleksji nad poezją puławskiego twórcy w licznym gronie literaturoznawców, wyjaśniają zamysł przyświecający przyjęciu formuły „czytania” utworów „śpiewaka Temiry” , wskazują na różnorodne konteksty, w ramach których rozpatrywany jest jego dorobek, przybliżają kompozycję i redaktorskie założenia publikacji oraz podkreślają jej rangę dla dotychczasowego stanu badań nad liryką Kniaźnina.
EN
The text reviews the volume edited by Bożena Mazurkowa and Tomasz Chachulski, containing a few dozen of treatises, each of which is devoted to a separate work by Franciszek Dionizy Kniaźnin. The reviewers point at the origin of undertaking reflections on his poetry by a wide circle of literary scholars, explain the purpose for adopting the formula of “reading” the pieces by Kniaźnin, indicate the various contexts in which the poet’s output is analysed, describe the publication’s composition and editorial assumptions, and highlight importance of the volume for the so far state of research in Kniaźnin’s lyric.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.