Systemy oceny zagrożenia środowiska wodnego

• Autorzy: Załęska-Radziwił M. , Łebkowska M.

Warianty tytułu

EN

Risk assessment systems on water environment

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule podjęto dyskusję nad wykorzystaniem wyników badań toksykologicznych do oceny ryzyka w środowisku wodnym, związanego z obecnością wybranych zanieczyszczeń organicznych. Omówiono przydatność jednogatunkowych testów toksykologicznych do wstępnego oszacowania szkodliwości związków chemicznych w stosunku do bioindykatorów, podając kryteria Unii Europejskiej i Amerykańskiej Agencji Ochrony Środowiska. Przedstawiono również metody ekstrapolacji wyników uzyskanych dla pojedynczych gatunków na całe ekosystemy. Jako główny cel ekstrapolacji uznano wyznaczanie bezpiecznych stężeń zanieczyszczeń. Wśród metod ekstrapolacyjnych omówiono metody obligatoryjnych współczynników bezpieczeństwa i empirycznych modeli statystycznych. Scharakteryzowano także opracowany przez Finizio i wsp. system oceny zagrożenia środowiska pestycydami. W pracy zastosowano modele oceny ryzyka dla wód powierzchniowych natychmiast po zastosowaniu pestycydu - PRISW-1 i po dłuższym okresie działania - PRISW-2. Badania przeprowadzono z użyciem a-endosulfanu, a jako organizmów testowych użyto glonów Selenastrum capricornutum, skorupiaków Daphnia magna i ryb Lebistes reticulatus. Stwierdzono, że przedstawione metody oceny zagrożenia środowiska wodnego mimo pewnych ograniczeń mogą stanowić użyteczne narzędzie w zarządzaniu ochroną wód i ustanawianiu aktów prawnych dotyczących ochrony środowiska.

EN

The paper describes criteria used for evaluation of potential dangerous for environment caused by pollutants. It was discussed how to use the results of toxicology tests for risk evaluation in the water environment for selected organic pollutants. The usefulness of single species toxicology tests for initial evaluation for harmfulness of chemical components was also described. The criteria proposed by the EC and US EPA were pointed out at this time. The paper shows the use possibilities of the results of single species acute and chronic tests for extrapolation of dates taken from single species to complete ecosystems. As the major goal of extrapolation the determination of safety concentration of pollutants was admitted. Regarding extrapolation methods the major assumptions for the method of obligatory safety factors as well as empiric statistical methods were discussed and described in this paper. The rating system for pesticide risk on environment described by Finizio et. al. was used in this research work. The risk evaluation models were selected for surface water immediately after pesticide was applied - PRISW-1 (pesticide risk index for surface water system) as well as after longer period of its action - PRISW-2. The endosulfan was used in the research work. The algae Selenastrum capricornutum, crustacean Daphnia magna and fish Lebistes reticulatus were used for toxicology tests. PRISW-1, PRISW-2 were calculated for three concentrations of endosulfan: 56, 0.05 and 0.00056 µg/l. Based on the results recorded for PRISW-1 it was determined that just after pesticide was applied, the concentration of 56 µg/l could cause very high risk rating for water bioceonosis, 0.05 µg/l - medium risk and 0.00056 µg/l - low, close to negligible. In case of PRISW-2, long term index it was stated that the two of highest concentrations used may cause the very high risk in a longer time of activity, and the lowest concentration may cause the high risk. Critical intercourse of ecotoxicologists to the extrapolation of single species toxic tests results on complete ecosystems was underlined in this work. Results of such experimental studies do not inform about the migration harmfulness components in a food chain, and bioceonosis structural and functional changes. In the summary it was stated that described evaluation methods of water environment risk, even with some limits, could be the useful tool in managing of water protection and development of law regulation regarding environmental protection.

Słowa kluczowe

PL

testy toksykologiczne; ocena zagrożenia; środowisko wodne; pestycydy

EN

toxicity tests; risk assessment; water environment; pesticides

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej
• Czasopismo: Inżynieria i Ochrona Środowiska
• Rocznik: 2003
• Tom: T. 6, nr 1
• Strony: 7--15
• Opis fizyczny: Bibliogr. 13 poz.

Twórcy

autor

Załęska-Radziwił M.

• Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Środowiska ul. Nowowiejska 20,00-654 Warszawa

autor

Łebkowska M.

• Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Środowiska ul. Nowowiejska 20,00-654 Warszawa

Bibliografia

• [1] Łebkowska M., Załęska-Radziwiłł M., Słomczyńska B., Toksykologia środowiska - ćwiczenia laboratoryjne, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1999.
• [2] Versteeg D.J., Belanger S.E., Caar G.J., Understanding single-species model ecosystem sensitivity: date-based comparison, Environ. Toxicol, and Chem. 1999, 18, 1329-1346.
• [3] Kooijman S.A.L., A safety factor for LC50 values allowing for differences in sensitivity among species, Water Research 1987, 21,3, 269-279.
• [4] Van Leeuwen K., Ecotoxicological effects assessment in netherlands: recent developments, Environmental Management 1990, 14, 779-792.
• [5] Aldenberg T., Slob W., Confidence limits for hazardous concentrations based on logistically distributed NOEC toxicity data, Ecotoxicology and Environmental Safety 1993, 25, 48-63.
• [6] Wagner C., Lökke H., Estimation of ecotoxicological protection levels from NOEC toxicity date, Water Research 1991, 25, 10, 1237-1242.
• [7] Załęska-Radziwiłł M., Wyznaczanie bezpiecznych stężeń zanieczyszczeń w wodach powierzchniowych na podstawie testów toksykologicznych, Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych 1999, 18, 491-501.
• [8] Załęska-Radziwiłł M., System wyznaczania stężeń bezpiecznych zanieczyszczeń dla biocenoz wodnych na podstawie badań toksykologicznych, Politechnika Warszawska, Warszawa 1997 (praca doktorska).
• [9] Finizio A., Calliera M., Vighi M., Raiting systems for pesticide risk clasification on different ecosystems, Ecotoxicology and Environmental Safety 2001, 49, 262-274.
• [10] ISO 8692-1987 Water quality-Algal inhibition test.
• [11] Daphtoxkit F., Freshwater Toxicity Screening Test, Standard Operational Procedure.
• [12] PN-90C-04610/04 Woda i ścieki. Oznaczanie toksyczności ostrej na gupiku Lebistes reticulatus.
• [13] Biziuk M., Pestycydy, WNT, Warszawa 2001.