Warunki sedymentacji utworów węglanowych jury górnej przedgórza Karpat w rejonie Słupiec - Pacanów

• Autorzy: Król K.

Warianty tytułu

EN

Depositional environment of the Upper Jurassic carbonate deposits of the Carpathians Foreland (Słupiec - Pacanów region)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Utwory górnej jury przedgórza Karpat w rejonie Słupiec - Pacanów tworzą ponad 1000-metrową sekwencją skał węglanowych obejmującą cały oksford i dolny kimeryd. Jedynie miejscami utwory te podścielone są kilkumetrową warstwą kelowejskich zlepieńców. Analiza mikrofacjalna i korelacja profilowań elektrooporowych pozwoliły na wydzielenie pięciu kompleksów: zlepieńców, wapieni pelitycznych, wapieni gąbkowych, wapieni organodentrytyczno-glonowych i kompleksu marglisto-muszlowcowego. W kolejnych kompleksach w górę profilu zmienia się przede wszystkim ilość i rodzaj budowli węglanowych: od bardzo nielicznych budowli typu kopców mułowych zbudowanych z mikrobolitów, poprzez drobne biohermy gąbkowe i gąbkowo mikrobialne do budowli koralowo-glonowych. Typy osadów i ich następstwo, jak również zmiany składu organizmów tworzących budowle węglanowe w poszczególnych kompleksach, wskazują na sedymentację w coraz płytszych strefach rampy węglanowej bądź łagodnie nachylonego stoku platformy węglanowej.

EN

Upper Jurassic carbonate deposits of Carpathians Foreland in Słupiec - Pacanów region are represented by over 1000 m thickness of Oxfordian and Lower Kimmeridgian limestones and marls, only locally underlying by Upper Callovian conglomerates. Microfacial analysis and correlation of electric resistance profiles allow to device these deposits in to 5 complexes: conglomerates, pelitic limestones, spongy limestones, organodetritic-algal limestones and marly-coquina limestones. Upwards in profiles changing in amounts and types of carbonates buildups can be observed. In the lower part of these profiles there are only few mud mounds built by microbolith, passing up into spongy-microbial bioherms, and in the organodetritical-algal limestones complex in coral-algal buildups. Such sequence of carbonate buildups evolution, as well as changing in types of other limestones indicate the sedimentation on shallowing upward carbonate rampart or gently sloping carbonate platform.

Słowa kluczowe

PL

przedgórze Karpat; jura; węglany; mikrofacje

EN

Carpathian Foreland; Jurassic; carbonates; microfacial analysis

• Wydawca: Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
• Rocznik: 2004
• Tom: T. 30, z. 4
• Strony: 349--387
• Opis fizyczny: Bibliogr. 60 poz., rys.

Twórcy

autor

Król K.

• Akademia Górniczo-Hutnicza; Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków,

Bibliografia

• Amorosi A., 1993. Use of glauconies for stratigraphic correlation: review and case histories. Gior. di Geologia, ser. 3a 55/1, 1 17-137.
• Borza K. 1969. Die Mikrofazies und Mikrofossilien des Oberjuras und der Unterkreide der Klippenzone der Westkarpaten. Verlag der Slowakischen Akademie der Wissenschaften, Bratislava, 301 p.
• Burchette T.P. & Wright V.P., 1992. Carbonate ramp depositional system. W: Sellwood et al. (Eds), Carbonate ramp and reefs, Sed. Geol., 78, 1-53.
• Crevello P.D. & Harris P.M., 1984. Depositional models for Jurassic reefal buildups. GCS SEPM Proceed., March 1984, 57-102.
• Dahanayake K., 1978. Sequential position and environmental significance of differential types of oncoids. Sed. Geol., 20, 301-316.
• Dayczak-Calikowska K. & Moryc W., 1988. Rozwój basenu sedymentacyjnego i paleotektonika jury środkowej na obszarze Polski. Kwart. Geol., 32, 1, 117-136.
• Embry A.F. & Klovan E.J., 1972. Absolute water depths limits of Late Devonian paleoecological zones. Geol. Rd., 61,2, 672-686.
• Flugel E. & Steiger T., 1981. An Upper Jurassic sponge-algal buildup from the northern Frankenalb, West Germany. SEPM Spec, publ., 30, 371-397.
• Fritz G., 1958. Schwammstotzen, Tuberolithe und Schuttbrekzien in Weissen Jura der Schwabischen Alb. Arb. geol. Inst. TH Stuttgart, N.F. 13, 1-118.
• Garlicka I., 1974. Horizon with stomiosphaerids in the Upper Jurassic of Carpathians Foreland. Ann. Soc. Geol. Pol., 44/1, 37-46.
• Garlicka I., 1976. Zagadnienie pozycji dolnej granicy poziomu z Colomisphaera fibrata (Nagy) w profilu jury w Zalasie (region krakowski). Biul. IG, 295, 273-283.
• Garlicka I. & Tarkowski R., 1980. Biostratigraphy and microfacies development of the Lower and Middle Oxfordian at Zalas near Cracow. Bull. Acad. Pol. Sc. Sci. Terra, 28/1, 59-68.
• Golonka J., 1978. Mikrofacje górnej jury przedgórza Karpat. Biul. IG, 310, 5-38.
• Gutowski J., 1992. Górny oksford i kimeryd NE obrzeżenia Gór Świętokrzyskich. Praca doktorska, Archiwum W. Geol. UW, 127 p.
• Gygi R.A., 1992. Structure, pattern of distribution and paleobathymetry of Late Jurassic microbialites (stromatolites and onkolites) in northern Switzerland. Eclogae Geol. Helvet., 85/3, 765-798.
• Gygi R.A. & Persoz F., 1987. The epicontinental sea of Swabia (southern Germany) in the late Jurassic - factors controlling sedimentation. N. Jb. Geol. Palaont. Abh., 176, 49-65.
• Jansa L.F., Prat B.R. & Dromart G., 1989. Deep water thrombolite mounds from the Upper Jurassic of offshore Nova Scotia. W: Geidsetzer H.H. et al. (Ed.), Reefs. Canada and adjacent area. Can. S.P.G. Mem., 13, 725-735.
• Konarski E., 1974. Oksford i kimeryd przedgórza Karpat Polskich. Kwart. Geol., 18/1, 117-130.
• Kutek J., 1965. Problemy polskiego rauraku i astartu. Ann. Soc. Geol. Pol., 35/2, 263-272.
• Kutek J., 1967. Z zagadnień stratygrafii górnej jury w Polsce. Biul. IG, 203, 87-114.
• Kutek J., 1968. The Kimmeridgian and Upper Oxfordian in the SW margin of Holy Cross Mts. Part I: Stratigraphy. Acta Geol. Pol., 18/3, 493-586.
• Kutek J., 1969. The Kimmeridgian and Upper Oxfordian in the SW margin of Holy Cross Mts. Part II: Paleogeography. Acta Geol. Pol., 19/2, 493-584.
• Kutek J., 1989. Late Jurassic tectonic events in the foreland of the Polish Carpathians. Proc. Carpatho-Balkan Geol. Assoc. XIV Congress, Sofia, 10-12.
• Kutek J., 1994. Jurassic tectonic events in south-eastern cratonic Poland. Acta Geol. Pol., 44/3-4, 167-221.
• Kutek J. & Głazek J., 1972. The Holy Cross Mts. area (Centr. Poland) in the Alpin Cycle. Acta Geol. Pol., 22/4, 603-654.
• Kutek J., Matyja B.A. & Wierzbowski A., 1984. Late Jurassic biogeography in Poland and its stratigraphical implications. W: Michelsen O., Zeiss A. (Eds), Int. Symp. Jurassic Stratigr. Erlangen, 1984, 743-754.
• Kutek J., Matyja B.A. & Wierzbowski A., 1992. The Holy Cross mountains. Oxfordian & Kimmeridgian Joint Working Groups Meeting. Guide Book & Abstracts, 22-34.
• Lang B., 1989. Die Schwamm-Biohermfazies der Nordlichen Frankenalb: Mikrofazies, Paleokologie. Paleontologie. Facies, 20, 199-274.
• Leinfelder R.R., 1993. Siliceous sponge facies from the Upper Jurassic of Portugal. N. Jb. Geol. Palaont. Abh., 189/1-3, 199-254.
• Leinfelder R.R., Nose M., Schmid D.M. & Werner W., 1993. Microbial crusts of the Late Jurassic: composition, palaeoecological significance and importance in reef construction. Faciem, 29, 195-230.
• Łyczewska J., 1976. Zarys budowy pasma Wójczo-Pińczowskiego. Biul. IG, 283, 151-183.
• Matyja B.A., 1977. The Oxfordian in the SW margin of the Holy Cross Mts. Acta Geol. Pol., 27/1,41-64.
• Matyja B.A., Gutowski J. & Wierzbowski A., 1989. The open shelf-carbonate platform succession at Oxfordian/Kimmeridgian boundary in the SW margin of the Holy Cross Mts: stratigraphy, facies and ecological implications. Acta Geol. Pol., 39/1-4, 29-48.
• Matyja B.A. & Wierzbowski A., 1996. Sea-bottom relief and bathymetry of Late Jurassic sponge megafacies in Central Poland. W: Riccardi A.C. (Ed.), Advances in Jurassic research, GeoResearch Forum, vol. 1-2, 333-340.
• Matyszkiewicz J., 1989. Early diagenetic environment of the Upper Oxfordian massive limestones in the Kraków region (South Poland). N. Jb. Geol. Palaon., Mh 5, 308-320.
• Matyszkiewicz J., 1999. Sea bottom relief versus differential compaction in ancient platfom carbonates: a critical reassessment of an example from Upper Jurassic of Cracow - Wieluń Upland. Ann. Soc. Geol. Pol., 69, 63-79.
• Matyszkiewicz J. & Krajewski M., 1996. Lithology and sedimentology of Upper Jurassic massive limestones near Bolechowice, Kraków - Wieluń Upland, South Poland. Ann. Soc. Geol. Pol., vol. 66, 285-301.
• Moryc W., 1996. Budowa geologiczna podłoża miocenu w rejonie Pilzno - Dębica - Sędziszów Młp. Nafta - Gaz, 12, 521-550.
• Moryc W., Jabłońska B. & Łapinkiewicz A., 1986. Mapa geologiczno-strukturalna podłoża miocenu przedgórza Karpat Polskich. Przeg. Geol., 9, 514—518.
• Morycowa E., 1971. Opracowanie mikrofacjalne utworów węglanowych jury górnej ze szczególnym uwzględnieniem astartu i kimerydu jako detrytycznych skał zbiornikowych przedgórza Karpat w rejonie Dąbrowy Tarn. Arch. Odz. Karp. IG, 22 p.
• Morycowa E. & Moryc W., 1976. Rozwój utworów jurajskich na przedgórzu Karpat w rejonie Dąbrowy Tarnowskiej - Szczucina. Ann. Soc. Geol. Pol., 46/1-2, 231-288.
• Nagy I., 1966. A Stomiosphaera es Cadosina nemzetsegretegtani szerepe a Mecseki felsd- juraban. Foldt. Kozlony, 96/1, 86-104.
• Nagy I., 1969. Razczlenienije wierchnojurskich otłożenij Gor Mecsek po iskopajemych organizmach. Ann. Inst. Geol. Pub. Hungarici, 54/2, 319-332.
• Niemczycka T., 1976a. Jura górna na obszarze wschodniej Polski (między Wisłą a Bugiem). Prace IG, 77, 99 p.
• Niemczycka T., 1976b. Litostratygrafia osadów górnej jury na obszarze lubelskim. Acta Geol. Pol., 26/4, 569-601.
• Niemczycka T. & Brochwicz-Lewiński W., 1988. Rozwój gómojurajskiego basenu sedymentacyjnego na Niżu Polskim. Kwart. Geol., 32/1, 137-156.
• Odin G.S. & Fullagar P.D, 1988. Geological significance of the glaucony facies. W: Odin G.S. (Ed.), Green, marine clays. Oolitic ironstone facies, verdine facies, glaucony facies and celadonite-bearing facies - a comparative study. Developments in sedimentology, 45, 295-332.
• Peryt M., 1981. Phanerozoic Oncoids - an overview. Facies, 4, 197-214.
• Peszat C., 1964. Litologia jurajskich skał węglanowych między Tokarnią a Chmielnikiem. Acta Geol. Pol., 14/1, 1-78.
• Poulsen N.E., 1993. Dino flagellate cyst biostratigraphy of the Oxfordian and Kimmeridgian of Poland. Acta Geol. Pol., 43/3-4, 251-272.
• Read J.F., 1985. Carbonate platform facies models. Amer. Assoc. Petr. Geol. Bull., 69/1, 1-21.
• Rehanek J. & Heliasz Z., 1993. Microfacies and microbiostratigraphy of Oxfordian - Lower Kimmeridgian, on the basis of cadosins and stomiosphaerids in Częstochowa region of Poland. Geologia Carpathica, 44/2, 81-93.
• Riding R., 1991. Classification of microbial carbonates. W: Riding R. (Ed.), Calcareous algae and stromatolites. Chapter 2, 21-51.
• Riding J.B. & Thomas J.E., 1992. Dinoflagellate cysts of the Jurassic System. W: Powell A.J. (Ed.), A stratigraphic index of dinoflagellate cysts, 7-57.
• Roniewicz E., 1966. Les Madreporaises du Jurassique superieur de la bordure des Monts de Saite-Croix Pologne. Acta Paleont. Pol., 11/2, 157-264.
• Roniewicz E., 1976. Formacja koralowa w malmie Gór Świętokrzyskich. Przegląd Geol., 8, 469-471.
• Strasser A. & Samankassou E., 2003. Carbonate sedimentation rates today and in the past: Holocene of Florida Bay, Bahamas, and Bermuda vs. Upper Jurassic and Lower Cretaceous of the Jura Mountains (Switzerland and France). Geologia Croatica, 56/1, 1-18.
• Wieczorek J., 1979. Upper Jurassic nericean gastropods from the Holy Cross Mts. Acta Paleont. Pol., 24/3, 299-350.
• Wieczorek J., 1983. Rozmieszczenie, stratygrafia i tafonomia górnojurajskich nerinei. Mat. VII Kraj. Konf. Paleont., Iłża, 11-12.
• Znosko J., 1983. Tektonika środkowo-południowej Polski pozakarpackiej. Kwart. Geol., 27/3, 457-470.