Wybrane zabytkowe obiekty w Szklarskiej Porębie – stratygrafia historyczna i problemy konserwatorskie

• Autorzy: Kołodziejczyk Katarzyna , Przygodzki Dominik

Identyfikatory

DOI

10.37705/PUA/1/2024/007

Warianty tytułu

EN

Selected historic buildings in Szklarska Poręba – historical stratigraphy and problems conservation

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Autorzy skupiają się na dwóch zabytkowych obiektach: Landhaus Polarstern i Gasthof Goldene Aussicht, zbudowanych w XIX wieku i pełniących funkcje pensjonatów. Badania architektoniczne wykazały, że oba budynki posiadają unikalne konstrukcje i bogatą historię, sięgającą czasów dawnych domów pasterskich. Niestety, ich stan techniczny jest obecnie zły i wymagają one rewaloryzacji. Artykuł prezentuje propozycje konserwacji i rewitalizacji obiektów, uwzględniając ich historyczny charakter oraz wartość.

EN

The authors focus on two historic buildings: Landhaus Polarstern and Gasthof Goldene Aussicht, built in the 19th century and serving as guesthouses. Architectural research has shown that both buildings have unique structures and a rich history dating back to the times of former shepherd’s houses. Unfortunately, their technical condition is currently poor and they require revalorization. The article presents proposals for the conservation and revitalization of objects, taking into account their historical character and value.

Słowa kluczowe

PL

Szklarska Poręba; uzdrowisko; historia; architektura drewniana; konserwacja zabytków; rewitalizacja; Landhaus Polarstern; Gasthof Goldene Aussicht

EN

Szklarska Poręba; health resort; history; wooden architecture; conservation of monuments; revitalization; Landhaus Polarstern; Gasthof Goldene Aussicht

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: PUA Przestrzeń Urbanistyka Architektura
• Rocznik: 2024
• Tom: Vol. 1
• Strony: 107--121
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., il.

Twórcy

autor

Kołodziejczyk Katarzyna

• Katedra Historii Architektury i Konserwacji Zabytków, Wydział Architektury, Politechnika Krakowska

• https://orcid.org/0000-0003-1918-9344

autor

Przygodzki Dominik

• Katedra Historii Architektury i Konserwacji Zabytków, Wydział Architektury, Politechnika Krakowska

• https://orcid.org/0000-0002-0943-4556

Bibliografia

• 1. Beck, S. (1914). Das Riesengebirge, Iser- und Lausitzer Gebirge nebst dem Glatzer und Waldenburger Gebirge: praktischer Reiseführer. Berlin: Albert Goldschmidt.
• 2. Bojarski, J. (2019). Ekspertyza techniczna dotycząca budynków zlokalizowanych w Szklarskiej Porębie – Osiedle Podgórze 13–14. Ekspertyza. Maków Mazowiecki: Firma Handlowo-Usługowa DACHBUD Jacek Bojarski.
• 3. Czapliński, M., Kaszuba, E., Wąs, G., Żerelik, R. (2002). Historia Śląska. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• 4. Czartoryska, I. (1968). Dyliżansem przez Śląsk. Dziennik podróży do Cieplic w roku 1816. Wrocław: Ossolineum.
• 5. Długołęcka, L., Pinkwart, M. (1989). Zakopane, przewodnik historyczny. Warszawa: Wydawnictwo PTTK Kraj.
• 6. Fotopolska (2013). 1902, Lanhaus Polarstern przy ob. ul. Górnej w Szklarskiej Porębie. Pobrano z: https://fotopolska.eu/Szklarska_Poreba/b267571,Budynek_nr_13.html?f=433724-foto (dostęp: 10.11.2023).
• 7. Hüttel, S. (1578). Mapa Karkonoszy. Źródło: http://e-karkonosze.eu/przyroda/njastarsze-przedstawienie-laborantow/ (dostęp: 26.06.2024).
• 8. Jasieńsko, J. (2013). Połączenia klejowe i inżynierskie w naprawie konserwacji i wzmacnianiu zabytkowych konstrukcji drewnianych. Wrocław: Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne.
• 9. Karta wenecka (2015). Postanowienia i uchwały II Międzynarodowego Kongresu Architektów i Techników Zabytków w Wenecji w 1964 r. Pobrane z: http://www.wam.piib.org.pl/wp-content/uploads/2015/10/publikacja-karta-wenecka-1964.pdf (dostęp: 19.11.2023).
• 10. Kotłowski, J. (1998). Dawne pocztówki: historia, ikonografia, kolekcjonerstwo. Warszawa: Biblioteka Narodowa.
• 11. Knothe, J.K. (2017). Architektura neowernakularna – geneza. Od Erdmannsdorf do Pensjonatu „Maryja”. Budownictwo i Architektura, 16(4), 141–158.
• 12. Morrow, J. (2011). Romanticism and political thought in the early 19th century. W: G.S. Jones, G. Claeys (red.), The Cambridge History of Nineteenth-Century Political Thought (s. 39–76). Cambridge: Cambridge University Press.
• 13. Polska-org (2017). Gasthaus Goldene Aussicht na pocztówce O. Keila. 1898–1900. https://polska-org.pl/6507862,foto.html?idEntity=6427115 (dostęp: 10.11.2023).
• 14. Ruszczyk, G. (2017). Drewno i Architektura. Warszawa: Arkady.
• 15. Ruszczyk, G. (2019). Rozwój lecznictwa uzdrowiskowego w XIX wieku i na początku XX wieku. Konteksty – Polska Sztuka Ludowa, 3(73), 296–318.
• 16. Rutsch, H.D. (2014). Die Preussische Arkadien, Schlesien und die Deutschen. Berlin: Rowohlt Berlin.
• 17. Suchodolski, J. (2014). Architektura schronisk górskich w Sudetach. Wrocław: Wydawnictwo Politechnika Wrocławska.
• 18. Tarnowski, J. (2012). Styl alpejski w Środkowej Europie i polska kontrakcja wobec niego – styl zakopiański. Estetyka i Krytyka, 25(2), 231–161.
• 19. Trocka-Leszczyńska, E., Bocheński, S., Piskozub, J. (2015). Long-term transformations of the Karkonosze towns – on the example of Karpacz. Civil and Environmental Engineering Reports, 18(3), 141–151.
• 20. Wiater, P. (2012). Pisarska Poręba nad Szklarskim Potokiem. O początkach Szklarskiej Poręby. Rocznik Jeleniogórski, XLIV, 33–48.
• 21. Witczak, R. (2012). Carsko-królewskie wywczasy u Karkonoszy. Rocznik Jeleniogórski, XLIV, 83–102.
• 22. https://www.korniki-drewno.pl/ (dostęp: 26.06.2024).

Uwagi

1. Sekcja "Historia architektury i sztuki piękne w architekturze"

2. Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025).