Powierzchowność, lekceważenie i ignorancja w procesie ochrony i konserwacji dziedzictwa poindustrialnego w Polsce

• Autorzy: Grabowski Mateusz , Walczak Bartosz

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK74POLAND

Warianty tytułu

EN

Superficiality, disregard, and ignorance in the process of protection and conservation of postindustrial heritage in Poland

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

By doszło do utraty dziedzictwa, wcale nie musi dojść do wyburzenia budynków. Presja inwestycyjna na obiekty postindustrialne często prowadzi do utraty cech decydujących o ich rzeczywistej, lecz nieoczywistej wartości kulturowej. Zawarte w opracowaniu przykłady prac adaptacyjnych pokazują nieodwracalną utratę wartości historycznych obiektów pofabrycznych wraz z otoczeniem. Ich analiza i porównanie z innymi typami zabytków wykazały zjawiska wręcz dyskryminacyjne w zakresie ochrony dziedzictwa przemysłowego. Jest ono traktowane powierzchownie, wzmacniane przez powszechną zgodę na daleko posuniętą ingerencję, co doprowadziło do uznania takich rozwiązań za dopuszczalne czy wręcz wskazane. Mimo że problematyka ochrony zabytków techniki jest od wielu lat przedmiotem badań, to rozdźwięk między teorią i praktyką w zakresie ochrony i konserwacji dziedzictwa przemysłowego w Polsce wydaje się narastać. Założeniami pracy jest dyskusja na temat możliwych kierunków naprawy obecnej sytuacji.

EN

Buildings do not have to be demolished for heritage to be lost. Development pressure on postindustrial sites often leads to the loss of features determining their real, but not obvious, cultural value. The examples of adaptive reuse projects included in this article show the irreversible loss of historical values of postindustrial buildings and their surroundings. Their analysis and comparison with other types of monuments showed even discriminatory phenomena in the field of protection of industrial heritage. Its superficial treatment is reinforced by the general consent to far-reaching interference, which has led to the recognition of such solutions as acceptable or even advisable. Although the issue of the protection of industrial monuments has been the subject of research for many years, the gap between theory and practice in the field of protection and conservation of industrial heritage in Poland seems to be growing. The purpose of this article is therefore to start a discussion on the possible ways to improve the current situation.

Słowa kluczowe

PL

adaptacja; dziedzictwo poindustrialne; konserwacja zabytków; rewitalizacja; architektura industrialna; ochrona zabytków

EN

adaptive reuse; postindustrial heritage; heritage conservation; urban regeneration; industrial architecture; heritage protection

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2023
• Tom: Nr 74
• Strony: 84--99
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., fot.

Twórcy

autor

Grabowski Mateusz

• Instytut Architektury i Urbanistyki Politechniki Łódzkiej

• https://orcid.org/0000-0002-9570-3475

autor

Walczak Bartosz

• Instytut Architektury i Urbanistyki Politechniki Łódzkiej

• https://orcid.org/0000-0002-9429-9626

Bibliografia

• Opracowania / Secondary sources
• 1. Affelt Waldemar, Wartości dziedzictwa techniki jako zbiór argumentów na rzecz jego zachowania dla przyszłych pokoleń, [w:] Dziedzictwo przemysłowe jako Strategia Rozwoju Innowacyjnej Gospodarki, Zabrze 2007.
• 2. Czyżniewska Lucyna, Uwagi dotyczące problemów adaptacji obiektów zabytkowych do współczesnych funkcji, [w:] Adaptacja obiektów zabytkowych do współczesnych funkcji użytkowych, red. Bogusław Szmygin, Warszawa–Lublin 2009.
• 3. Dąbrowski Jacek, Dziedzictwo przemysłu – dziedzictwo niechciane – dziedzictwo nieznane, „Ochrona Dziedzictwa Kulturowego” 2017, nr 3, s. 147–160.
• 4. Gasidło Krzysztof, Problemy przekształceń terenów poprzemysłowych, Gliwice 1989.
• 5. Grabiszewski Marek, Adaptacja budowli zabytkowych na cele hotelowe, [w:] Adaptacja obiektów zabytkowych do współczesnych funkcji użytkowych, red. Bogusław Szmygin, Warszawa–Lublin 2009.
• 6. Grabowski Mateusz, The 18th And 19th Century Industrialization Process as The Main Aspect of City Creation and Its Impact On Contemporary City Structures: The
• 7. Case of Lodz, „IOP Conference Series Materials Science and Engineering” 2019, t. 471, nr 8, s. 2046.
• 8. Gyurkovich Jacek, Recepta na nowe ż ycie terenów poprzemysłowych, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2022, nr 69, s. 64–71.
• 9. Gyurkovich Mateusz, Wybrane przykłady transformacji zespołów poprzemysłowych, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2019, nr 57, s. 142–157.
• 10. Hegel Georg W.F., Wykłady z filozofii dziejów, t. 1, tłum. Janusz Grabowski, Adam Landmann, Warszawa 1958.
• 11. Hirsch Robert, Łozowska Celina, Problematyka ochrony historycznej zabudowy przemysłowej na przykładzie zespołu portowo-stoczniowego Gdyni, „Ochrona Dziedzictwa Kulturowego” 2021, nr 11, s. 27–42.
• 12. Kępczyńska-Walczak Anetta, Industrial Heritage Revitalisation as a Wordplay, [w:] Envisioning Architecture. Image, Perception and Communication of Heritage, red. Anetta Kępczyńska-Walczak, Łódź 2015.
• 13. Nocoń Maciej, Rewitalizacja zabytkowej kopalni Julia w Wałbrzychu, „Renowacje i Zabytki” 2016, nr 2, s. 168–173.
• 14. Noelle Jolanta, Kopalnia i koksownia Zollverein w Essen jako część światowego dziedzictwa kultury i przykład adaptacji zabytków techniki, [w:] Miasto przyjazne mieszkańcom, red. Maria Agajew, Bartosz M. Walczak, Łódź 2016.
• 15. Stara Kopalnia w Wałbrzychu – wyjątkowy zabytek w nowej odsłonie, red. Agata Augustyn, Wałbrzych 2019.
• 16. Szygendowski Wojciech, Walczak Bartosz M., Adaptacje zespołów zabytkowych we współczesnych realiach społeczno-gospodarczych na przykładzie dziedzictwa poprzemysłowego Łodzi, [w:] Adaptacja obiektów zabytkowych do współczesnych funkcji użytkowych, red. Bogusław Szmygin, Warszawa–Lublin 2009.
• 17. Tomaszewski Andrzej, Konserwatorstwo pomiędzy „estety ką” i autentyzmem, „Ochrona Zabytków” 1988, t. 41, nr 3 (162), s. 147–153.
• 18. Walczak Bartosz M., Czy zabytki techniki i inżynierii to w Polsce wciąż dziedzictwo „drugiej kategorii”? Rys historyczny oraz aktualne problemy, [w:] Klasyfikacja i kategoryzacja w systemie ochrony zabytków, red. Bogusław Szmygin, Warszawa–Lublin 2016.
• 19. Walczak Bartosz M., Problematyka ochrony obiektów przemysłowych z 2. połowy XX w. na przykładzie zespołu elektrociepłowni EC2 w Łodzi, [w:] Nieznane dziedzictwo Łodzi. Dobra kultury współczesnej, red. Joanna Borowczyk, Renata Przewłocka-Sionek, Łódź 2019.
• 20. Wytyczne dotyczące ochrony zabytków techniki, „Kurier Konserwatorski” 2020, nr 19, s. 71–75.
• 21. Zakres i granice ingerencji konserwatorskiej w adaptacji obiektów i zespołów poprzemysłowych, red. Anetta Kępczyńska-Walczak, Łódź 2012.
• Źródła internetowe / Electronic sources
• 22. Zwoliński Robert, Rozbiórka EC2 wstrzymana. Co dalej z nową inwestycją?, https://www.radiolodz.pl/posts/51597-rozbiorka-ec2-wstrzymana-co-dalej-z-nowa-inwestycja (dostęp: 30 VI 2022).

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).