Effect of Catchment Area Use on Lead and Zinc Accumulation in the Bottom Deposits of Lakes Ardung and Bukwald

• Autorzy: Sidoruk M. , Rochwerger A. , Skorbiłowicz E. , Skorbiłowicz M.

Warianty tytułu

PL

Wpływ użytkowania zlewni na akumulację ołowiu i cynku w osadach dennych na przykładzie jezior Ardung i Bukwałd

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The study concerns with the effect of catchment area use on lead and zinc accumulation in the bottom deposits of lakes. It was carried out in two water bodies in the Olsztyn Lakeland. The catchment areas of the investigated lakes are used for various purposes, ranging from forests to agricultural production. Lake Ardung (N 53o45, E 20o 55) is situated in the eastern part of the Masurian Lakeland, approximately 25 km east of Olsztyn. The lake has an area of 26.2 ha and a maximum depth of 3.6 m. The lake’s catchment area of 1539 ha is covered by farmland in 2 %, grassland in 2 %, fallow land overgrown with shrubs in 11.4 % and forests in 84.6 %. Lake Bukwald (N 53o58, E 20o 16) is located in the vicinity of the village of Bukwald, municipality of Dywity, around 20 km north of Olsztyn. The lake’s catchment area of 1156.8 ha comprises arable land in 60 %, forests and afforested areas in 31 % and wasteland in the remaining part. The studied water bodies were characterized by low concentrations of the analyzed elements. The average lead and zinc levels reached 28.3 mg/kg d.m. and 32.3 mg/kg d.m., respectively in Lake Ardung, and 33.3 mg/kg d.m. and 91.9 mg/kg d.m., respectively in Lake Bukwald. The total zinc and lead accumulation in the bottom deposits of the investigated water bodies, in terms of the surface area of the lakes and their catchments, was significantly higher in Lake Bukwald than in Lake Ardung.

PL

Do badań mających na celu określenie wpływu użytkowania zlewni jezior na akumulację ołowiu i cynku w ich osadach dennych wytypowano dwa zbiorniki położone na obszarze Pojezierza Olsztyńskiego. Zlewnie badanych jezior obejmują obszary o zróżnicowanym zagospodarowaniu - od obszarów leśnych po użytki rolne. Jezioro Ardung (N 53o45 , E 20o 55 ) położone jest we wschodniej części Pojezierza Mazurskiego ok. 25 km na wschód od Olsztyna. Powierzchnia jeziora wynosi 26,2 ha, natomiast jego maksymalna głębokość 3,6 m. Na obszarze zlewni jeziora o powierzchni 1539 ha grunty orne stanowią 2 %, łąki i pastwiska 2 %, odłogi w znacznym stopniu zakrzewione 11,4 % i 84,6 % lasy. Jezioro Bukwałd (N 53o58 , E 20o 16 ) położone jest w okolicach wsi Bukwałd w gminie Dywity około 20 km na północ od Olsztyna. Całkowita zlewni jeziora Bukwałd wynosi 1156,8 ha, z czego 60 % stanowią grunty orne, 31 % to lasy i tereny zalesione, pozostałą część stanową nieużytki. Badane osady charakteryzowały się niskim stężeniem badanych pierwiastków i w jeziorze Ardung średnie stężenie Pb wynosiło 28,3 mg Pb/kg s.m., natomiast Zn - 32,3 mg Zn/kg s.m., zaś w jeziorze Bukwałd było to 33,3 mg Pb/kg s.m. oraz 91,1 mg Zn/kg s.m. Także całkowita akumulacja cynku i ołowiu w osadach badanych zbiorników zarówno w odniesieniu do powierzchni lustra wody, jak i zlewni była zdecydowanie większa w osadach jeziora Bukwałd niż śródleśnego jeziora Ardung.

Słowa kluczowe

EN

lakes; bottom deposits; catchment area; trace elements; lead; zinc

PL

jeziora; osady denne; zlewnia; pierwiastki śladowe; ołów; cynk

• Wydawca: Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Ecological Chemistry and Engineering. A
• Rocznik: 2011
• Tom: Vol. 18, nr 12
• Strony: 1633--1640
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Sidoruk M.

autor

Rochwerger A.

autor

Skorbiłowicz E.

autor

Skorbiłowicz M.

• Department of Land Reclamation and Environmental Management, University of Warmia and Mazury in Olsztyn, pl. Łódzki 2, 10–756 Olsztyn, Poland,

Bibliografia

• [1] Sidoruk M. and Skwierawski A.: Effect of land use on the calcium, sodium, potassium and magnesium contents in water flowing into the Bukwałd Lake. Ecol. Chem. Eng. 2006, 13, 337–343.
• [2] Mosiej J.: Przyrodniczo-techniczne uwarunkowania gospodarowania wodą w dolinie rzeki Ner. Wyd. SGGW. Rozprawy Naukowe i Monografie. 1999.
• [3] Wiśniewski R.J. and Nowicka B.: Ocena stanu i przyrodnicze uwarunkowania ochrony wód powierzchniowych. Materiały do monografii przyrodniczej regionu gdańskiego. Gdańsk 2003, 53–65.
• [4] Pasternak K.: Bottom sediments of the polluted dam reservoir AT Otmuchów. Acta Hydrobiol. 1970, 12, 377–380.
• [5] Nocoń W.: Zawartość metali ciężkich w osadach dennych rzeki Kłodnicy. J. Elementol. 2006, 11(4), 457–466.
• [6] Miranda L.E., Hargreaves J.A. and Raborn S.W.: Predicting and managing risk of unsuitable dissolved oxygen in a eutrophic lake. Hydrobiologia 2001, 457, 177–185.
• [7] Kajak Z.: Hydrologia – Limnologia. Ekosystemy wód śródlądowych. Wyd. PWN, Warszawa 2001.
• [8] Bojakowska I. and Gliwicz T.: Wyniki geochemicznych badań osadów wodnych Polski w latach 2000–2002. Biblioteka Monitoringu środowiska, Warszawa 2003.
• [9] Cieszewski D., and Malik I.: Zapis XX-wiecznej historii zanieczyszczenia rzeki Małej Panwi metalami ciężkimi w jej osadach. Przegl. Geol. 2003, 51(20), 142–147.
• [10] Skorbiłowicz E.: Ocena jakości środowiska wodnego wybranych rzek powiatu Siemiatycze. Woda – środowiska – Obszary Wiejskie 2004, 4(11), 429–444.
• [11] Koc J., Nowicki Z., Glińska K. and Łachacz A.: Kształtowanie się jakości wód w warunkach malej antropopresji na przykładzie zlewni strugi Ardung (Pojezierze Olsztyńskie). Zesz. Nauk. Komitetu „Człowiek i środowisko” 2000, 25, 155–166.
• [12] Tobolski K.: Przewodnik do oznaczania torfów i osadów jeziornych. PWN, Warszawa 2000.
• [13] Mc Coll R.H.S.: Chemistry of sediments In relation to trophic condition of Wight Rotoura Lakes. J. Mar. Freshwater Res. 1977, 11, 371–380.
• [14] Januszkiewicz T. and Samulowska B.: Chemizm współczesnych osadów dennych jeziora Wadąg k. Olsztyna. Zesz. Nauk. ART Olsztyn 1978, 187, 31–58.
• [15] Rybak J.I.: Przegląd badań nad osadami. Ekol. Pol. 1989, 15, 19–30.
• [16] Kentzer A.: Fosfor i jego biologiczne dostępne frakcje w osadach jezior różnej trofii. Wyd. Uniwersytetu M. Kopernika, Toruń 2001, 5–9.
• [17] Kowalczewska-Madura K.: Materia organiczna w osadach dennych jeziora Swarzędzkiego. Jeziora i sztuczne zbiorniki wodne. Uniwersytet śląski, Sosnowiec 2004, 125–131.
• [18] Siwek H., Włodarczyk M., Brzostowska-śelechowska D. and Wachowiak M.: Wpływ wybranych parametrów fizyczno-chemicznych osadu na zawartość nieorganicznych form fosforu w osadach dennych małych zbiorników polimiktycznych. Acta Agrophys. 2009, 13, 497–503.
• [19] Lis J. and Pasieczna A.: Atlas geochemiczny Polski 1: 2 500 000. Państw. Inst. Geol., Warszawa 1995.
• [20] Bojakowska I. and Sokołowska G.: Geochemiczne klasy czystości osadów wodnych. Przegl. Geolog. 1998b, 46, 49–54.
• [21] Nicholson F.A., Smith S.R., Alloway B.J., Carlton-Smith C. and Chambers B.J.: An inventory of heavy metals inputs to agricultural soils in England and Wales. Sci. Total Environ. 2003, 311, 205–219.
• [22] Szafran K.: Metale ciężkie w osadach dennych trzech płytkich jezior łęczyńsko-włodawskich. Acta Agrophys. 2003, 1, 329–337.