Język determinuje ludzkie poznanie, umożliwia wyodrębnianie rzeczy w świecie i sprawia, że wszelkie poznanie świata jest zawsze interpretacją w języku. Pojęcia i terminy wspomagają procesy kształtowania stereotypów myślenia o rzeczywistości i powodują, że w świadomości użytkowników języka obraz świata obiektywnego bywa zdeformowany. W pedagogicznym krajobrazie leksykalnym pojawiają się enklawy pojęciowe wypełnione słowami uznanymi za bezwartościowe w ramach propagowanej ideologii edukacyjnej, terminami, które wypierane są przez bardziej „nowoczesne” oraz tymi, które zostały wyparte przez ich zastępniki, nie równoważące warstwy znaczeniowej, ale przychylnie przyjmowane przez wyznawców doktryny. W artykule pokazany został ten rodzaj enklaw, w których wyznacznikiem przynależności do świata poza nimi jest używanie języka poprawnego politycznie, będącego na usługach obowiązującej ideologii edukacyjnej.
EN
The language determines human cognition, it enables to separate things in the world and to always consider any world cognition as an interpretation in language. The concepts and terms support processes of shaping stereotypes of thinking about the reality and are the reason for deforming the picture of the objective world in the users’ consciousness. In the pedagogical lexical landscape there appear concept enclaves filled-in by words recognised as useless under the promoted educational ideology and by the terms that are driven away by more “modern” ones and by those which were supplanted by their replacements not counterbalancing the meaning layer, but positively received by the doctrine’s supporters. The article shows this type of enclaves, where the indicator of belonging to the world outside them is to show a politically correct language serving the currently binding educational ideology.
An axiological experience of a child at the level of intellect, will and emotions is organised by adults who are important in the child’s life. The personalistic vision of man proposed in this paper – as the most convincing from the point of view of the child’s personal development – accepts the personal dignity and the empowerment of a child as unquestionable values but does not assume the equal status of a child and adults in the context of axiological choices, i.e. it does not respect the absolutisation of freedom. A child collects the behaviour patterns which are offered by adults who have axiological reflective consciousness in contrast to a child who functions at the level of axiological emotional awareness. Therefore, the presence of authority figures and personality patterns is indispensable in the educational process.
PL
Doświadczenie aksjologiczne dziecka na poziomie intelektu, woli i emocji organizowane jest przez ważnych w jego życiu dorosłych. Proponowana w artykule personalistyczna wizja człowieka – jako najbardziej nośna z punktu widzenia rozwoju osobowego dziecka – przyjmuje godność osobową i upodmiotowienie dziecka za niekwestionowane wartości, ale nie zakłada równorzędnej pozycji dziecka i dorosłych w kontekście wyborów aksjologicznych, tj. nie respektuje absolutyzacji wolności. Dziecko gromadzi wzory wartości, które oferowane są przez dorosłych, dysponujących aksjologiczną świadomością refleksyjną, w odróżnieniu od dziecka, które funkcjonuje na poziomie świadomości aksjologicznej emocjonalnej. Stąd niezbędna w procesie wychowania jest obecność autorytetów i wzorów osobowych.
3
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W dniach od 4 do 5 grudnia 2012 na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu odbyła się konferencja zatytułowana: „Prawica-Lewica-Edukacja”. Pomysł zrodził się w głowie profesora Aleksandra Nalaskowskiego. On też był jej gospodarzem. Sprawozdanie krótko prezentuje program konferencji i najważniejsze myśli z wystąpień uczestników.
EN
From 4th to 5th December 2012 at Nicolaus Copernicus University in Toruń the conference titled “Right-Left-Education” took place. Professor Aleksander Nalaskowski was the author of the conference idea and the host. The report briefly presents the conference program and significant thoughts of the participant.
Władza w szkole może być realizowana za pomocą dwojakiego rodzaju instrumentów: autorytetu albo zachowań represyjnych. Aby nauczyciel mógł wpływać na zachowania uczniów, musi cieszyć się u nich autorytetem albo stosować środki przymusu skłaniające uczniów do realizacji jego woli. Przymus często rodzi dążenie do wolności, buntu, oporu i niezgody, natomiast świadome posłuszeństwo wobec uznanych i akceptowanych autorytetów może stanowić drogę do rozwoju spójnej osobowości. Jeżeli założymy, że wolność ucznia stanowi nadrzędną wartość, to oczekiwanie posłuszeństwa (autorytetom) będzie zamachem na jego wolność. Nieskrępowane prawo do wolności i niezależności często rodzi wewnętrzny (i zewnętrzny) chaos. Neutralność światopoglądowa i ideologiczna szkoły nie musi oznaczać neutralności aksjologicznej. Ta ostatnia jest rezygnacją z narzucania określonych celów. Człowiek ponowoczesny przestaje wierzyć w istnienie obiektywnych zasad moralnych, a dzisiejszy uczeń traktuje konieczność posłuszeństwa jako ograniczanie jego wolności.
EN
Power in school can be exercised by using two types of instruments: authority or repressive actions. In order for the teacher to influence students’ behaviour, he or she has to be recognized by the students as an authority or take coercive measures that will convince the students to act and behave accordingly to his or her will. Coercion sometimes leads to striving for freedom, to defiance, resistance and dissent while conscious obedience to recognized and accepted authorities may be a way to develop a coherent personality. If we assume that freedom of a student is a superior value, then the expectation of obedience (to authority) will be an attack on his or her freedom. An unlimited right to freedom and independence often creates an internal (and external) chaos. The ideological neutrality of the school does not necessarily imply axiological neutrality. The latter implies resignation from imposing a particular goal. A postmodern individual ceases to believe in the existence of objective moral principles, and today’s student regards the necessity of obedience as limiting his or her freedom.
The specific character of upbringing imposes the recognition of a human being, including their moral development, based not only on pedagogy, but also on philosophical sciences, amongst others on axiology and philosophical antropology. The process of upbringing always aims at raising such a personality of a pupil that allows them to make their own goals and values true taking into account a responsible action for the sake of common good. And it is the category of responsibility that has become the subject of reflection and consideration on various concepts of its phenomenon. The article presents three concepts of responsibility (by R. Ingarden, H. Jonas, E. Lévinas) creating “a new wave” in the philosophy of responsibility and their threads possible to be used in the upbringing theory.
PL
Specyfika problematyki wychowania nakazuje rozpoznanie człowieka, w tym jego rozwoju moralnego, na gruncie nie tylko pedagogiki, ale także nauk filozoficznych, m.in. aksjologii i antropologii filozoficznej. Proces wychowania zmierza każdorazowo do ukształtowania takiej osobowości wychowanka, która pozwoli mu na urzeczywistnianie własnych celów i wartości z uwzględnieniem odpowiedzialnego działania na rzecz dobra wspólnego. Właśnie kategoria odpowiedzialności stała się przedmiotem refleksji i namysłu nad różnymi koncepcjami jej fenomenu. Artykuł przedstawia trzy koncepcje odpowiedzialności (R. Ingardena, H. Jonasa, E. Lévinasa), tworzące „nową falę” w filozofii odpowiedzialności i ich wątki możliwe do wykorzystania w teorii wychowania.
In the „culture of abundance”, created in the world of liberal beliefs, there is no place for the upbringing a child in the spirit of obedience. Apologists of the permissive upbringing equate human freedom with excessive tolerance, superseding authoritarianism, but reject the upbringing to obedience. However there is a need of raising a young human to responsibility, temperance, honesty, and respect for another. This becomes possible in a situation where the nurturer’s authority is understood as service and the child’s obedience is understood as a willful submission to the voice of the nurturer.
PL
W „kulturze obfitości” wykreowanej w świecie liberalnych poglądów nie znajduje się miejsca na wychowanie dziecka w duchu posłuszeństwa. Apologeci permisywnego wychowania utożsamiają wolność człowieka z przesadną tolerancją, wyrugowaniem autorytaryzmu, ale też z odejściem od wychowania do posłuszeństwa. Istnieje jednak potrzeba wychowania młodego człowieka do odpowiedzialności, roztropności, rzetelności, poszanowania dla drugiego. Staje się to możliwe w sytuacji, gdy władza wychowawcza rozumiana jest jako posługa, a posłuszeństwo – jako ufne wsłuchiwanie się w głos wychowawcy.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.