Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Sekwencje kanałowe w warstwach istebniańskich (kampan - paleocen) Beskidu Śląskiego

100%

Strzeboński P.

|

tom T. 27, z. 1

181-199

PL

Przedmiotem badań były warstwy istebniańskie (kampan - paleocen) serii śląskiej w Beskidzie Śląskim. Celem pracy był opis elementarnych oraz złożonych sekwencji facjalnych uznanych za osady kanałowe głębokowodnego stożka. Przedstawiono wstępną klasyfikację sekwencji kanałowych w tych warstwach w oparciu o analizę zróżnicowania, następstwa i rozkładu litofacji. Wyróżniono trzy typy elementarnych sekwencji kanałowych, różniące się granulometrią i następstwem litofacji oraz podtypy w zależności od trendu zmian miąższości litofacji w kierunku stropu sekwencji. Cechy osadów wskazują na ich powstawanie w wyniku depozycji z wysoko gęstościowych, piaszczysto-żwirowych prądów zawiesinowych. Sedymentacja miała miejsce w kanałach stożka wewnętrznego i środkowego oraz w ujściowych strefach kanałów stożka środkowego

EN

The paper deals with the Istebna Beds (Campanian - Palaeocene) of the Silesian Series in the Silesian Beskid Mts. Research aimed at describing elementary and complex facies sequences, considered as channel deposits of the underwater fan. The author presents a preliminary classification of the channel sequences in these beds based on the analysis of facies diversification, succession and distribution. Three classes of elementary channel sequences, differing in grain size distribution and succession of lithofacies, as well as subclasses, differing in their trends of changes of lithofacies thickness going upward the succession. The features of the sediments indicate their deposition from high-density, gravelly-sandy currents. Sedimentation took place in the channels of the inner and medium fan and in outlet zones of the the medium fan

2

Debryty kohezyjne warstw istebniańskich (senon górny - paleocen) na zachód od Skawy

80%

Strzeboński P.

|

tom T. 31, z. 2

201-224

PL

W pracy opisano debryty kohezyjne warstw istebniańskich zachodniej części jednostki śląskiej Karpat zewnętrznych. Przedstawiona litofacja reprezentuje utwory silikoklastyczne, zbudowane z mieszaniny mułowo-piaskowego spoiwa i rozproszonego materiału okruchowego frakcji psefitowej. Powstawanie debrytów kohezyjnych związane było z grawitacyjnymi spływami osadu, generowanymi na skłonie basenu sedymentacyjnego przez ruchy masowe. Prezentowane utwory deponowane były w formie fartuchów przez podwodne, kohezyjne spływy rumoszowe. Największy udział miąższościowy debrytów kohezyjnych (12%) stwierdzono w warstwach istebniańskich Beskidu Śląskiego, znaczący udział odnotowano w Beskidzie Małym (7%), a najmniejszy w Beskidzie Morawskim (2%). Z największą częstotliwością opisana litofacja występuje w obrębie piaskowców istebniańskich dolnych, a regułą jest także pojawianie się w stropie łupków istebniańskich dolnych debrytów kohezyjnych z litoklastami o największych rozmiarach. Około 25% opisanych utworów zawierało w składzie fazy rozproszonej materiał egzotykowy (egzotykowe debryty kohezyjne), w których dominowały skały krystaliczne, przede wszystkim gnejsy, łupki krystaliczne i granitoidy. Wśród znacznie rzadziej obserwowanych egzotyków skał osadowych stwierdzono wyraźne zwiększanie się z zachodu na wschód udziału różnego rodzaju wapieni

EN

Cohesive debrites of the Istebna Beds occur within the western part of the Silesian Unit of the Outer Flysch Carpathians. The lithofacies described represents siliciclastic deposits consisting of mud-sandy matrix and scattered, psephite-size clasts. The cohesive debrites originated from sediment gravity flows that were generated on the slope of sedimentary basin by mass-movements and were deposed as aprons by submarine, cohesive debris flows. The highest content of the cohesive debrites (12% of the succession thickness) has been recorded within the Istebna Beds of the Silesian Beskid Mts, the medium in the Beskid Mały Mts (7%) and the lowest within the Moravian Beskid Mts (2%). Most frequently the lithofacies presented occurs within the Lower Istebna Sandstones, while the cohesive debrites with the biggest lithoclasts occur within the top part of the Lower Istebna Shales. The exotic material with dominating crystalline rocks, mostly gneisses, schists and granitoids, makes up 25% of the described deposits (exotic cohesive debrites). Various types of limestones prevail among much rarer clasts of sedimentary rocks and the amount of the limestones distinctly increases going to the east

3

Piaskowcowo-zlepieńcowe formy skałkowe - więcej niż atrakcja turystyczna

80%

Strzeboński P.

|

tom nr 1-2

49-60

PL

Naturalne, udostępnione do zwiedzania skałki są niewątpliwą atrakcją turystyczną, ale ponadto stanowią cenne źródło informacji geologicznych i geomorfologicznych. Szczególna wartość naukowo poznawcza, a także dydaktyczna form skałkowych wiąże się z możliwością prowadzenia na nich bezpośrednich obserwacji nad wykształceniem budujących je utworów oraz kształtowaniem ich przez procesy egzogeniczne. Formami o takich walorach są na przykład skałki piaskowcowo-zlepieńcowe w Karpatach Zewnętrznych. Jednym z regionów występowania takich skałek w Karpatach jest Pogórze Wiśnickie, gdzie zlokalizowane są między innymi: Kamienie Brodzińskiego, Kamień Grzyb czy Skałki Chronowskie. Kamień Grzyb stanowi jeden z reprezentatywnych przykładów dla przedstawienia generalnych, wspólnych cech genetycznych form skałkowych powstałych w utworach warstw i istebniańskich (formacja istebiańska), z którymi autor zapoznał się również w Beskidzie Morawskim, Śląskim i Beskidzie Małym. Struktury epigenetyczne w postaci struktur arkadowych, komórkowych oraz miskowych tworzą charakterystyczny relief skałek. Formy skałkowe mają złożoną genezę uwarunkowaną wieloma powiązanymi czynnikami i procesami, które rozwijają się w czasie z różnym natężeniem.

EN

Natural, thrown open to the sightseeing rockies are undoubtedly a tourist attraction, but furthermore they constitute a precious source of geological and geomorphological information. A special scientific-cognitive and teaching value of the rocky forms i is based on the possibility of carrying out direct observations on the character of deposits and on shaping these forms by exogenic processes. A good example of the rocky forms with such values is represented by sandstone-conglomerate rockies in the Outer Carpathians. One of the regions where such rockies occur is the Wiśnicz Foothil, where, among others, the Brodziński Stones (after a poet), the Mushroom Stone (after a mushroom-like shape) and the Chronowskie Tors (after the Chronów town) are localized. The Mushroom Stone serves to demonstrate general, common features of the origin of the rocky forms from the Istebna Beds (the Istebna Formation) observed by the author also in the Moravian Beskid Mts. and Silesian Beskid Mts. and the Small Beskid Mts. Epigenetic arcade structures, cellular structures (honey comb structures) and bowl structures form characteristic relief of rockies. The rocky forms have a complex origin, resulting from many interconnected factors and processes that develop in time with various intensity.