Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Transitional Justice in Relationship to Public Sphere and Civil Society: Theoretical Approaches

100%

Pietrzak E.

Polish Political Science Yearbook

|

2018

|

tom 1 (47)

54–66

EN

The article presents the entitled fields in the framework of their mutual influence. The notion of the public sphere is valuable for understanding the role that civil society plays in transitional justice processes. However transitional justice often reduces the idea of civil society to NGOs and ignores the social movements and civic engagement in the public realm that can be perceived as integral to the creation of new cases for understanding justice in transition. This fact results in the lack of perception of the civil society place in transitional justice processes. Thus the presented paper is based on hermeneutics, critical discourse analysis and dialogue between various theoretical approaches.

2

Reply to Disclosure Scandals in Romania Political Parties and the Romanian Orthodox Church

88%

Mica A.

|

nr 1

39-62

EN

In this paper the evolution of specific types of scandals within the field of transitional justice in Romania is shown. Furthermore, the study makes an inquiry into the reactions of different actors, socio-professional categories and organizations to the implementation of the disclosure law in Romania and to the flourishing of several legislative proposals on lustration and decommunization in the years following the 1989 anti-communist revolution. The actors under scrutiny are main political parties and the Romanian Orthodox Church respectively. The cases under review indicate that scandal is a quite versatile institution, and that the outcome of the disclosure scandals might as well be the advancement of disclosure and lustration measures, as well as also the hampering of such initiatives.

3

Transitional Justice in Ongoing Conflicts and Post-War Reconstruction: Reintegrating Donbas into Ukraine

88%

Lachowski T.

|

2017

|

tom 2 (46)

36–54

EN

The main aim of the paper is to analyse the potential transitional justice mechanisms, directed at reintegration of Donbas, a territory temporarily occupied by pro-Russian separatists, being under the combination of a direct and indirect control of Kremlin, with Ukraine. In the aftermath of the Revolution of Dignity and a remove of ex-President Viktor Yanukovych as a consequence of Euromaidan protests held in Kyiv, in the Winter 2013/14, Ukraine became a state involved in the international armed conflict covering its Eastern provinces as a result of an external aggression of the Russian Federation. Furthermore, since early-2014, Moscow is continuously using pro-Russian militants to form and uphold unrecognised, de facto regimes of the so-called ‘Donetsk’ and ‘Luhansk People’s Republic(s)’ affecting the territorial integrity of the Ukrainian state. It is argued that Kyiv shall take into consideration some of the peace and restoration models applied in similar conflict or post-conflict environments, such as the United Nations Transitional Administration for Eastern Slavonia, Baranja and Western Sirmium (UNTAES) or the experience of numerous disarmament, demobilisation and reintegration (DDR) programs, filled with the transitional justice component. Moreover, by emphasising the context of a military (semifrozen) conflict in Eastern Ukraine, the paper is going to shed more light on the possible application of transitional justice tool-kit in the ongoing conflicts scenarios and its potential contribution to the shift from a conflict to the postwar environment.

4

A model of strategic preemption: Why do post-communists hurt themselves?

88%

Kamiński M. M. , Nalepa M.

Decyzje

|

2014

|

nr 21

31-65

EN

Why do political actors pass legislation that seemingly hurts them? Lustration laws limit access to public offi ce of the ancien regime's collaborators and hurt members of post-communist parties in East-Central Europe. So why has lustration in Poland, Hungary, and Bulgaria been passed when post-communist parties held parliamentary majorities? Why did the postcommunist party in Romania switch from no-lustration to pro-lustration after the 1992 elections? We explain this phenomenon by electoral timing and rules of procedure in legislatures. Specifi cally, we develop an agenda-setter model with a fi nite number of parties, imperfect information, and multiple potential medians. Our main argument can be summarized as follows: Suppose that the Postcommunists do not introduce any lustration bill and then lose proposal power in elections. If Anti-communists come to power, they are sure to introduce a harsher bill, and the median of the legislature may prefer such a bill to a no-bil status quo. Post-communists can prevent such a scenario by implementing a mild bill themselves. If they manage to appease the new parliamentary median, they will block a harsher bill that would be implemented after they lose power. Additional results show how electoral perspectives and uncertainty affect and modify this typical scenario. We test our model with an exhaustive analysis of all cases from East- Central Europe that meet our assumptions that a Postcommunist party is in power and no lustration bill is already in force.

5

Trust and solidarity at a time of transformation. The problem of so-called Bug River property claims in the case law of the Polish Constitutional Tribunal and the European Court of Human Rights

75%

Kaleta K.

|

2017

|

tom 71

91-115

EN

The article deals with the issue of the Zabużanie people’s claims. The Zabużanie people were persons who lost their assets as a result of relocation from the Eastern Borderlands (also known as Kresy) of the Second Republic of Poland caused by a revision of territorial borders after the Second World War. The Author describes the genesis and legal nature of the so-called Republican Accords regulating the principles of assistance for displaced persons and forms of realisation of the Zabużanie people’s claims in the statutory law of the Third Republic of Poland. Then, the author discusses the case law of the Constitution Tribunal and the European Court of Human Rights related to that legislation. He indicates a shift in the case law with reference to the scope of discretion accorded to the legislator in respect of adopting compensatory mechanisms. The author underlines the special role that was played by the principle of trust of citizens towards the state and the law enacted thereby in the Tribunal’s assessment of the adopted legislative solutions. At the same time, the author indicates that the potential of the constitutional idea of solidarity was not fully used when solving the issue of the Zabużanie people’s claims. In the opinion of the author, the idea of solidarity could be an axiological foundation for a policy of transitional justice.

6

„Zabić Indianina w dziecku”. O kulturowym ludobójstwie w Kanadzie i sprawiedliwości tranzycyjnej z Kate Korycki rozmawia Anna Zawadzka [“Kill the Indian in the Child.” On cultural genocide and transitional justice in Canada. Kate Korycki in an interview by Anna Zawadzka]

75%

Zawadzka A.

|

nr 5

EN

“Kill the Indian in the Child.” On cultural genocide and transitional justice in Canada. Kate Korycki in an interview by Anna ZawadzkaThis is an interview with Kate Korycki on the reparations for the native population in Canada for what the Canadian government defined as “cultural genocide.” Kate Korycki was born in Warsaw and has lived in Toronto for 25 years. Until 2006 she worked for the Canadian Government in a ministry delivering federal social programs, like unemployment insurance and pensions. Her last job involved the implementation of the Common Experience Payment. This was the largest government program to offer reparations for the wrongs suffered by the indigenous population in Canada in residential schools, which were run for 150 years by the Catholic and Unitarian Churches. The schools have recently been characterized as sites of cultural genocide.Kate Korycki is completing her doctorate in political science at the University of Toronto. She holds an MA in Political Science from McGill University. Her broad research agenda concerns the politics of identity, belonging, and conflict. In her doctoral work she is concentrating on the politics of identity in time of transition. „Zabić Indianina w dziecku”. O kulturowym ludobójstwie w Kanadzie i sprawiedliwości tranzycyjnej z Kate Korycki rozmawia Anna ZawadzkaAnna Zawadzka przeprowadza wywiad z Kate Korycki na temat odszkodowań przyznanychrdzennym mieszkańcom w Kanadzie za to, co rząd kanadyjski określił mianem „kulturowego ludobójstwa”. Kate Korycki urodziła się w Warszawie i mieszka w Toronto od 25 lat. Do 2006 roku pracowała dla rządu kanadyjskiego, w ministerstwie spraw społecznych, takich jak bezrobocie czy emerytury. Jej ostatnia funkcja polegała na wdrożeniu „Zadośćuczynienia Wspólnego Doświadczania” (Common Experience Payment). Ten program był najszerszym gestem władz federalnych w postaci rządowych reparacji za krzywdy wyrządzone w szkołach rezydencyjnych wobec rdzennych mieszkańców w Kanadzie. Szkoły te były prowadzone przez 150 lat przez Kościół katolicki i unitariański. To właśnie działalność tych szkół została określona mianem kulturowego ludobójstwa.Kate Korycki pisze doktorat z nauk politycznych na Uniwersytecie w Toronto, po magisterium na Uniwersytecie Mcgill. Jej zainteresowania skupiają się na polityce tożsamości, przynależności i konflikcie.

7

Political Memory, Authoritarian Legacies, and the Quality of Democracy: Considerations for a Comparison Between Brazil and Argentina

63%

Gallo C. A. , Gugliano A. A.

|

nr 25

251-276

ES

En el contexto de la Guerra Fría, Brasil y Argentina han pasado por dictaduras de Seguridad Nacional responsables por una masiva violación a los derechos humanos. Con las transiciones, Argentina y Brasil volvieron a ser democracias aunque persista un conjunto de legados del autoritarismo en el nuevo escenario social y político. Este estudio analiza: a) cuales legados del autoritarismo están presentes en los países referidos; b) cuales las políticas públicas que fueron creadas para hacer frente a los crímenes cometidos por el régimen autoritario; c) como los legados autoritarios pueden impactar en la calidad de la democracia.

EN

Within the context of the Cold War, Brazil and Argentina experienced national security dictatorships responsible for a many violations of human rights. With the transitions, Argentina and Brazil returned to democracy although persistence of a series of authoritarian legacies can be observed in the new social-political scenario. The present study analyzes: a) which legacies of authoritarianism currently remain in these countries; b) which public policies were pursued to deal with the crimes committed by the authoritarian regime; and c) how the maintenance of these authoritarian legacies can have repercussions in the quality of democracy.

8

Remembrance, Identity Politics and Political Transitions: a Comparative Study

63%

Marszałek-Kawa J. , Wawrzyński P.

|

tom 45

11-21

EN

The paper presents findings of the comparative study on relationships between remembrance story-telling and the transitional reconstruction of political identities. It identifies in which areas and fields of impact governments tend to use interpretations of the past to promote new leadership visions of society. Moreover, it verifies theoretical hypotheses related to the politicised remembrance and its role as a political asset during transformations, as well as it considers the theoretical framework of democracy-building (and a common prediction of its universal character). As a result, the study offers a detailed picture of the way remembrance narratives are transformed into explanations, justifications or legitimisation of new, post-authoritarian identities based on qualitative-to-quantitative analysis of the intensity of story-telling and its links with transitional identity politics. In the conclusion, the Authors present their consideration of research findings, and they discuss it with reference to the nature of transitional government’s remembrance policy as a sphere of social influence.

9

Transitional Justice and the Constitutional Crisis: The Case of Poland (2015–2019)

51%

Krotoszyński M.

|

tom 3(21)

22-39

EN

During the last four years the situation in Poland has been a matter of interest to the worldwide legal community mostly due to the constitutional crisis. Yet, the years 2015–2019 were also a time of a revival of transitional justice measures, such as cleansing the public sphere of communist symbols, remodelling of lustration law, and further reduction of pensions of communist secret service employees and officers. In this paper I argue that these spheres are interconnected and that Poland’s constitutional crisis has a transitional justice dimension. I start with an overview of retrospective instruments dealing with the communist past introduced in the last four years. Next, I turn to the constitutional crisis itself, discussing its possible explanations and transitional justice aspects. In the end I claim that the dramatic constitutional backsliding that Poland has recently experienced can be explained not only as a power grab, but also as a result of the tension between the rule of law and the principle of individual responsibility on one hand – and the resort to collective accountability in an attempt to get what the government sees as justice on the other.

PL

W ciągu ostatnich czterech lat sytuacja w Polsce stała się przedmiotem zainteresowania międzynarodowych gremiów prawniczych przede wszystkich ze względu na kryzys konstytucyjny. Lata 2015-2019 były jednak także okresem powrotu do narzędzi rozliczeń z przeszłością, wśród których wymienić można usuwanie symboli komunistycznych z przestrzeni publicznej, zmianę modelu lustracji oraz dalsze obniżenie emerytur funkcjonariuszy i pracowników organów bezpieczeństwa państwa PRL. W artykule stawiam tezę, że sfery te są ze sobą wzajemnie powiązane, kryzys konstytucyjny ma zaś wymiar retrospektywny. Tekst zaczynam od przedstawienia mechanizmów sprawiedliwości tranzycyjnej dotyczących okresu komunistycznego wprowadzonych w Polsce w ostatnich czterech latach. Następne omawiam możliwe wyjaśnienia kryzysu konstytucyjnego i jego aspektów związanych z rozliczeniami z przeszłością. Analiza prowadzi mnie do wniosku, że dramatyczne zmiany ustrojowe, które współcześnie dotknęły Polskę, mogą być wyjaśnione zarówno w kategorii walki o władzę, jak i jako rezultat konfliktu pomiędzy zasadą rządów prawa i zasadą indywidualnej odpowiedzialności – a odwołaniem się do odpowiedzialności zbiorowej w celu zaspokojenia tego, co rządzący uznają za sprawiedliwość.

10

Między polityką a prawem, czyli o sprawiedliwości okresu przejściowego

51%

Czarnota A.

|

2015

|

nr 27

13-35

EN

The article is a theoretical study of legal strategies introduced in states under political transformation (post-communist states in Europe, Australia, South Africa) to deal with the effects of former political regimes. As the author argues, opening a discussion concerning the evils of former regimes is important for raising public engagement in building a new state of law. Legal retribution expresses the public contempt for committed crimes and reasserts the existence of public norms. However, following the arguments of Judith Shklar and Niklas Luhmann, the author warns against the inner limitations of legal instruments in defining the space of social and moral relationships. An antidote against the possible political instrumentalization of law and the dominance of legal regulations in public sphere should be found therefore in independent historical research and cultural debate that seeks for a deeper understanding of the past.

PL

Artykuł jest teoretyczną analizą strategii prawnych wprowadzonych w krajach przechodzących transformację polityczną (w państwach postkomunistycznych w Europie, w Australii, w Południowej Afryce), używanych przy radzeniu sobie ze skutkami dawnych reżimów politycznych. Zdaniem autora rozpoczęcie dyskusji na temat zła dawnych reżimów jest ważne dla zwiększenia zaangażowania społeczeństwa w budowaniu nowego ładu prawnego. Prawna «odpłata» jest wyrazem publicznego potępienia popełnionych zbrodni i potwierdza istnienie norm publicznych. Jednak idąc tropem argumentów Judith Shklar i Niklasa Luhmanna, autor ostrzega przed wewnętrznymi ograniczeniami instrumentów prawnych w definiowaniu przestrzeni stosunków społecznych i relacji o charakterze moralnym. Antidotum na ewentualną instrumentalizację prawa dla celów politycznych i dominację regulacji prawnych w sferze publicznej należy w związku z tym szukać w niezależnych badaniach historycznych i debacie kulturowej, która zmierza do głębszego zrozumienia przeszłości.

11

History Education in Conflict Contexts: Toward Transitional Justice and Emancipation

51%

Muhammad S.

|

nr 2(56)

11-29

PL

Strategie przejściowe stosowane podczas konfliktów często skupiają się na reformach politycznych i gospodarczych. Cole (2007) uwypukla inną ścieżkę reformy, a mianowicie edukację historyczną i jej związek z osiąganiem takich celów, jak sprawiedliwość okresu przejściowego i pokój. Badania (Foster, 2012) wskazują, że w wielu krajach podręczniki nadal przedstawiają jednotorową, nacjonalistyczną narrację o przeszłości, która propaguje pewne punkty widzenia, tłumiąc przy tym lub ignorując inne. Nasze badania stosują krytyczne podejście do edukacji historycznej, jej wpływów na konstruowanie tożsamości, jej możliwych powiązań z emancypacją i społecznymi celami edukacji oraz dyskursywnego wytwarzania oficjalnych narracji. Przedstawiamy konkretny przypadek podręczników historii w targanej konfliktami Syrii, aby uwypuklić potrzebę krytycznego kształcenia historycznego w procesie wprowadzania sprawiedliwości okresu przejściowego i demokratyzacji.

EN

The international education agenda for post-conflict contexts is often focused on Education For All development goals and is influenced by an economic rationale and efficiency, whereas such contexts demand more focus on education for inclusion and reconciliation. Cole (2007) draws attention to an important path of reform: history education, and its relation with the goals of transitional justice and peace. Research (Foster, 2012) shows that in many countries, textbooks continue to adopt a single nationalistic narrative of the past that promotes some perspectives and ignores and silences others. The study critically approaches history education, its implications for identity formation, its potential relation to emancipation and the social aims of education, and the discursive production of official narratives. The case of history textbooks in conflict-ridden Syria is presented to highlight the need for critical history education in the transitional justice and democratization process.

12

Refleksyjność a badania nad sprawiedliwością tranzycyjną

51%

Krotoszyński M.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2015

|

tom 2(11)

59-68

PL

Artykuł opisuje sposoby, na jakie pojęcie refleksyjności może się wiązać z badaniami nad sprawiedliwością tranzycyjną. Na wstępie omawia się refleksyjne rozważania dotyczące stanu tego interdyscyplinarnego pola badawczego. Następnie charakteryzuje się spostrzeżenia dotyczące mechanizmów sprawiedliwości tranzycyjnej, ze szczególnym uwzględnieniem dyskusji na temat stosowania sankcji karnych. Na koniec artykuł obrazuje w jaki sposób tożsamość indywidualna i zbiorowa może ulegać w okresie tranzycji przeobrażeniom. W artykule stawia się tezę, że badanie sposobów rozliczeń z przeszłością jest par excellence refleksyjne, albowiem w ramach debaty podważa się nawet najbardziej podstawowe twierdzenia powiązane ze sprawiedliwością tranzycyjną.

EN

The article explores ways in which the notion of reflexivity can apply to the research on transitional justice. First, the article describes reflexive considerations concerning the state of the field itself. Then, the reflections on transitional justice measures are characterized, focusing primarily on the discussion on the use of criminal trials. Finally, the article portrays how collective and individual identity can be reshaped during the transition. The article argues that research on dealing with the past is par excellence reflexive, as the debate challenges even the most basic ideas connected with transitional justice.

13

The Category of Truth in the Constitutions of Modern States

51%

Maroń G.

|

2022

|

nr 2 (66)

237-251

PL

Przedmiotem artykułu są odniesienia do prawdy w konstytucjach państw współczesnych. Komparatystyczne studium pokazuje wielość kontekstów, w których kategoria prawdy jest wzmiankowana w kilkudziesięciu ustawach zasadniczych. Pozytywnie należy ocenić wymienianie w konstytucjach prawdy jako części składowej aksjologii porządku prawnego i społecznego, podstawy sprawiedliwości tranzycyjnej czy zasady postępowania sądowego i administracyjnego. Poważne zastrzeżenia budzi natomiast czynienie z prawdy granicy wolności słowa. Przyznanie konstytucyjnej ochrony jedynie wypowiedziom prawdziwym może tłumić publiczną debatę na sprawy społecznie doniosłe. Przeprowadzona analiza nie potwierdza tezy liberalizmu politycznego o irrelewantności prawdy dla prawa i polityki.

EN

The subject of the article is references to the truth in the constitutions of modern states. The comparative study shows multiplicity of contexts in which the category of truth is mentioned in several dozen fundamental laws. The mention of truth in the constitutions as a component of the axiology of the legal and social order, the basis of transitional justice or the principle of court and administrative proceedings should be assessed positively. However, making the truth a limit of freedom of speech raises serious reservations. Granting constitutional protection only to truthful statements can stifle the public debate on socially prominent issues. The conducted analysis does not confirm the thesis of political liberalism that the truth is irrelevant for law and politics.

14

Pasikowski’s ‘Pigs’ as an Illustration of Vetting in a Transitional Society

51%

Grabarczyk M.

|

nr 1(26)

100-111

PL

Psy, film z 1992 r. w reżyserii Władysława Pasikowskiego z biegiem lat stał się legendą polskiego kina, a także źródłem wielu cytatów i przedmiotem swoistego kultu. Psy, pozostając atrakcyjne komercyjnie, zarysowują także wiele problemów związanych z transformacją ustrojową, otwierając dyskusję dotyczącą przeprowadzonej wówczas weryfikacji oficerów SB. Akcja filmu rozgrywa się w 1990 roku, w okresie przemian ustrojowych w Polsce po upadku komunizmu. Zanim na pierwszy plan wysuwa się czysto sensacyjna akcja, film w dużej mierze opowiada o reformie MSW i SB, procedurze weryfikacji ich oficerów, a także o ich losach podczas próby odnalezienia się w nowej rzeczywistości. Film pokazuje przy tym, że niezwykle trudno jest przeprowadzić reformy jednocześnie na wielu płaszczyznach: politycznej, gospodarczej i społecznej, i że może to być źródłem kryzysu. Celem artykułu jest przedstawienie Psów Władysława Pasikowskiego jako filmu ukazującego praktyczne problemy jednego z mechanizmów stosowanych w ramach sprawiedliwości tranzycyjnej, jakim jest procedura weryfikacji. Film, jako artystyczna prezentacja sytuacja poszczególnych funkcjonariuszy poddanych weryfikacji jest punktem wyjścia do refleksji nad sprawiedliwością tranzycyjną i problemem rozliczeń z niedemokratycznym systemem. Artykuł koncentruje się na ogólnym zarysie filmu, ze szczególnym uwzględnieniem komisji kwalifikacyjnych i ich wykorzystania w ramach sprawiedliwości tranzycyjnej. Przedstawiając normatywny model weryfikacji oficerów SB i zestawiając go z obrazem przedstawionym w filmie, autor ukazuje podstawowe problemy moralne i społeczne związane z tego typu mechanizmami.

EN

Pigs, a 1992 movie directed by Władysław Pasikowski, has become an iconic picture over the years, growing into a source of quotes and becoming a cult classic. The film, while remaining commercially attractive, outlines many problems within transitional justice and opens a discussion regarding the vetting of the SB officers carried out at that time, including the selected model. The plot of the film takes place in 1990, the period of political transformation in Poland after the fall of communism. Before the purely sensational action comes to the fore, the movie is largely about a reform of the MSW and the SB, about vetting of its officers and their fate while trying to find themselves in the new reality. It also shows that it is remarkably difficult to carry out reforms simultaneously in many fields: political, economic and social, and that it may be the source of a crisis. The aim of this article is to present Pasikowski’s Pigs as a film that demonstrates the practical issues related to one of the mechanisms used in the framework of transitional justice, namely the vetting process. The movie as an artistic representation of individuals subjected to vetting opens discourse on transitional justice and the problem of dealing with undemocratic system. The paper concentrates on a general outline of the movie, paying attention to the vetting committees and their function within the framework of transitional justice. While presenting the normative model of officers’ vetting and juxtaposing it with the image shown in the film, the author displays basic moral and social problems related to the vetting.

15

Radbruch czy Kelsen? Rozwiązanie dylematu ukarania zbrodniarzy nazistowskich w Norymberdze z perspektywy filozoficznoprawnej i historycznej

51%

Dąbrowska A.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica

|

2024

|

nr 115

115-135

EN

The problem of prosecuting war criminals falls within the sphere of interest of both lawyers and historians. Proposed interdisciplinary research aims to compare both points of view, presented in two aspects. The first aspect concerns dilemmas of the Nuremberg trials and the legal basis for the conviction of war criminals from legal-philosophical and historical perspectives. The second aspect refers to the analysis of the formula created by Gustav Radbruch adapted in the doctrine, along with juxtaposing it with its counterpart proposed by Hans Kelsen, which refers to the interpretation of the lex retro non agit principle. The crucial element of the article is the analysis of those aforementioned approaches in social and legal contexts. The comparison of the commonly known Radbruch’s formula with the less popular concept of Hans Kelsen paves the way for discussion between lawyers, philosophers, and historians.

PL

Problematyka osądu zbrodniarzy wojennych znajduje się w obszarze zainteresowań prawników, ale także historyków. Zaproponowane interdyscyplinarne badania mają na celu porównanie tych perspektyw pod dwoma względami. Pierwszy aspekt dotyczy dylematów związanych z procesami norymberskimi i podstawami skazywania zbrodniarzy wojennych w ujęciu filozoficznoprawnym i historycznym. Drugi aspekt – stricte filozoficznoprawny – obejmuje analizę przyjęcia formuły Gustava Radbrucha przez doktrynę oraz zestawienie jej z mniej spopularyzowaną koncepcją Hansa Kelsena dotyczącą wykładni zasady lex retro non agit. Takie ujęcie problemu otwiera nowe pole do dyskursu między prawnikami, filozofami a historykami.

16

Dependence Path in the Process of Achieving Transitional Justice on the Post-Soviet Area. Comparative Studies on the Transition in Estonia, Georgia, and Poland

51%

Piechowiak-Lamparska J.

|

tom 44

164-176

PL

Celem artykułu jest ukazanie ścieżki zależności oraz szeregu czynników ją kształtujących w procesie osiągania sprawiedliwości okresu przejściowego na obszarze poradzieckim. W badaniach komparatystycznych przeprowadzonych w Estonii, Gruzji oraz Polsce wykazano wiele czynników różnicujących przebieg transformacji z systemu autorytarnego do demokratycznego. Potrzeba przeprowadzenia rozliczenia sowieckiego reżimu autorytarnego była zróżnicowana i zależała między innymi od uwarunkowań historycznych, geopolitycznych oraz od systemu politycznego, który został przez poszczególne państwa zaadaptowany po rozpadzie ZSRR. Stwierdzono, iż w Gruzji nie zainicjowano procesu osiągania sprawiedliwości tranzycyjnej, niejako zastępując ją po skonsolidowaniu systemu demokratycznego formą procesu osiągania sprawiedliwości historycznej. Natomiast zarówno w Estonii, jak i w Polsce problem rozliczenia ustępującego reżimu autorytarnego był jedną z kluczowych kwestii okresu transformacji ustrojowej.

EN

The aim of this article is to present the dependence path and the number of factors which influenced its shape in the process of achieving transitional justice on the post-Soviet area. In comparative studies carried out in Estonia, Georgia and Poland, it has been demonstrated that there were a number of factors that diversified the process of transformation from the authoritarian to democratic system. The need to settle accounts with the Soviet authoritarian regime was diverse and depended on historical and geopolitical conditions, as well as on the political system which was adopted by individual states after the dissolution of the Soviet Union. It has been observed that in Georgia the process of achieving transitional justice was not initiated but replaced, after consolidating the democratic system, by the process of achieving historical justice; however, in Estonia and in Poland, the problem of settling accounts with the outgoing authoritarian regime constituted one of the key issues of the transformation.

17

Wokół polityki pamięci i sprawiedliwości okresu przejściowego w krajach Europy Wschodniej

51%

Brzechczyn K.

|

tom 52

|

nr 2

PL

Celem artykułu jest krytyczna analiza książki Secret Agents and the Memory of Everyday Collaboration in Communist Eastern Europe, wydanej pod redakcją Pétera Apora, Sándora Horvátha i Jamesa Marka. W pierwszej części przedstawiono rozmaite ujęcia sprawiedliwości tranzycyjnej, w drugiej – ukazano społeczno-polityczne warunki powstawania instytucji pamięci w Europie Wschodniej, zaś w ostatniej – przeanalizowano istniejące ujęcia badania komunistycznej przeszłości oraz wybrane studia przypadków.

EN

The purpose of the text is to review the book Secret Agents and the Memory of Everyday Collaboration in Communist Eastern Europe, edited by Péter Apor, Sándor Horváth, and James Mark. The first part presents the various approaches to transitional justice, the second – the political circumstances of the establishment of institutions of memory in Eastern Europe, while the last one analyses the different approaches to dealing with the communist past and selected case studies.

18

Truth Revelation Procedures as a Rights-based Alternative to the Politics of (Non-)Memory

51%

Kowalewska E.

|

tom 3(21)

51-66

EN

This article offers a socio-legal reflection on the relation between law, state obligation, and attempts to institutionalize collective memory. As the question of memory institutionalization becomes most pertinent in the context of regime change that imposes on an incumbent government certain expectations for addressing the past, the article considers this research problem from the perspective of transitional justice theory. The transitional justice paradigm allows for an interdisciplinary consideration of the topic. Special attention is paid to legal norms and mechanisms directed towards establishing authoritative knowledge about the past. The emerging principle of the right to truth is presented as an integrating and rights-based perspective from which to approach societal demands for acknowledging injustices of the past. Measured against the fundamental rights that lie at the heart of transitional justice theory, three types of truth revelation procedures are presented. The article shows that the relationship between law and memory – which is often reduced to one of political instrumentalization – should, in accordance with the values of a liberal democracy, be reframed from the perspective of individual and collective rights. The article seeks to contribute to the field of memory studies in the social sciences by exposing functions of legal norms and mechanisms that are often overlooked when discussed from the perspective of the politics of memory.

PL

Artykuł podejmuje refleksję nad relacją między prawem, obowiązkami państwa i pamięcią zbiorową. Skoro pytanie o instytucjonalizację pamięci staje się kluczowe w kontekście zmian ustrojowych, artykuł podejmuje refleksję w perspektywie teorii sprawiedliwości tranzycyjnej (transitional justice). Perspektywa ta pozwala na spojrzenie interdyscyplinarne, ze szczególnym uwzględnieniem norm i mechanizmów ukierunkowanych na utrwaleniu autorytatywnej wiedzy o przeszłości. Zasada prawa do prawdy pozwala dostrzec społeczne oczekiwanie rozliczenia przeszłości. Artykuł przedstawia trzy formy procesów weryfikacyjnych (truth revelation procedures) w odniesieniu do praw podstawowych i teorii sprawiedliwości tranzycyjnej. Relacja między prawem a pamięcią – często redukowana do relacji instrumentalnej – powinna być przedstawiona z perspektywy praw jednostki i praw zbiorowych, zgodnie z wartościami demokracji liberalnej. Artykuł pragnie przyczynić się do rozwoju pamięcioznawstwa w naukach społecznych, poprzez ujawnienie funkcji norm i mechanizmów prawnych często pomijanych w dyskursie o polityce pamięci.