Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Teoria aktora-sieci jako ontologia dla socjologii wizualnej

100%

Pałęcka A.

|

nr 4

6-17

PL

W artykule omówię możliwości, jakie niesie związanie socjologii wizualnej jako metody badawczej z teorią aktora-sieci, propagowaną przede wszystkim przez Bruno Latoura, przy czym ANT miałaby stanowić dla socjologii wizualnej ontologię uzasadniającą użycie obrazu w badaniach. Wychodzę bowiem z założenia, że wciąż niepewne położenie wizualności w ramach nauk społecznych wynika między innymi z braku odpowiedniego umocowania teoretycznego. W celu uzgodnienia obu dziedzin posiłkuję się pojęciami pochodzącymi z teorii historii sztuki, przede wszystkim terminem symptomu Georges’a Didi-Hubermana. Jest to o tyle konieczne, że sam Latour, mimo że wykonał kilka projektów wizualnych i pewne wzmianki na temat obrazu są obecne w jego pismach, zbyt rzadko odnosi się bezpośrednio do socjologii wizualnej i problematyki wizualności w badaniach. Tematyka ontologii obrazu nie należy też do problemów socjologii – tego rodzaju teoretyczne rozważania powinna więc przyjąć z innych dziedzin.

EN

In the article, I discuss different options provided by binding visual sociology with actor-network theory propagated by Bruno Latour. ANT could constitute an ontology for visual sociology and ground the use of images in the research. I assume that ambivalent and uncertain position of visuality in social sciences results from the lack of appropriate theoretical anchoring. To accommodate both domains, I adopt terms from the theory of history of arts, above all, Georges Didi-Huberman’s notion of a symptom. It is necessary since Latour does not approach the subject of visual sociology and of visuality in the research (however, he did produce few visual projects and have made some references to the problem of the image). The ontology of the image also is not a subject of sociology as a discipline; therefore, deliberations on this problem should come from other fields and disciplines.

2

O relacjach humanistyki i zarządzania: mezalians to czy szczęśliwy związek?

84%

Barańska K.

|

nr 4/2013 (44)

EN

The text discusses the relations between humanities and management sciences. The basic assumptions presented in the article concern interpretation capabilities of management processes in terms of: “management means changing” and “management means bonds creation”. Changing refers to both quantitative and qualitative dimensions – here one can perceive the connections between complementary economic and humanistic descriptions. It is important to draw attention exceeding a current point of view in which the organization is regarded as a system. Instead, it is suggested that one should look at the consequences and responsibilities of organization management regarded as a cultural (and non-cultural) system. The text refers to the concept of Actor-Network Theory by Bruno Latour, in which the emphasis is put on the fact of the permanent formation of society (and culture), instead of regarding it as stable and completed. Creating bonds is thus a fundamental task and a consequence of management, whereas the force defining the areas and contexts of created bonds are values respected by individuals and groups. A comprehensive approach to this problem implies the treatment of man as homo axiologicus. In the article references to the conceptions of management theory are indicated, as well as the possibility of adopting humanistic perspective to management theory.

PL

Tekst porusza zagadnienia związku nauk humanistycznych i nauk o zarządzaniu. Podstawowe założenia dotyczą możliwości interpretowania procesów zarządzania poprzez formuły: „zarządzanie to zmienianie” i „zarządzanie to tworzenie więzi”. Zmienianie dotyczy wymiarów ilościowego i jakościowego, opisy ekonomiczny i humanistyczny wzajemnie się dopełniają. Postuluje się spojrzenie na konsekwencje i odpowiedzialność zarządzania organizacją traktowaną jako element kulturowego (i pozakulturowego) systemu. Tekst odwołuje się do koncepcji teorii aktora-sieci Bruno Latoura, w której położony jest nacisk na fakt permanentnego tworzenia się społeczeństwa (i kultury), zamiast traktowania go jako czegoś trwałego i ustanowionego. Tworzenie więzi jest więc podstawowym zadaniem i konsekwencją zarządzania, zaś siłą napędową wyznaczającą obszary i konteksty tworzonych połączeń są wartości respektowane przez jednostki i grupy. Implikuje to traktowanie człowieka jako homo axiologicus. W artykule wskazano odniesienia do różnych koncepcji obecnych w teorii zarządzania, a także możliwości przyjęcia perspektywy humanistycznej w odniesieniu do teorii (i praktyki) zarządzania.

3

Hakerzy i kolektywy hakerskie w Polsce. Od operacjonalizacji do laboratoriów i stref wymiany

84%

Zaród M.

|

nr 1(224)

225-252

PL

Artykuł zawiera wyniki badań w środowiskach hakerskich w Polsce, realizowanych z zastosowaniem teorii aktora-sieci w latach 2013–2015. W pierwszej części prezentowane są operacjonalizacje pojęć hakera, odchodzące od stereotypu medialnego na rzecz uwzględnienia wiedzy z zakresu nauk społecznych, autodeskrypcji badanych oraz rezultatów fazy eksploracyjnej badania. Proponowana operacjonalizacja pozwala na lepszy opis zjawisk zachodzących w polskich grupach nazywających się hackerspace, makerspace czy fablab. W drugiej części przedstawione są analizy materiału zebranego w ramach operacjonalizacji, koncentrujące się na tworzeniu i wymianie wiedzy, w których uczestniczą hakerzy i kolektywy hakerskie. Analiza kolektywu hakerskiego jako laboratorium wskazuje na rolę czasu, humoru oraz stabilności. Kombinacja humoru i niestabilności sprzyja powstaniu „karnawału poznawczego”, w trak- cie którego koszt porażki jest obniżony. Analiza kolektywu hakerskiego jako strefy wymiany kieruje uwagę na mediacje kultur epistemicznych oraz rolę niestabilności w ułatwianiu wymiany. Rezultatem operacjonalizacji, etnografii i analizy jest nie tylko lepsze zrozumienie nowej grupy, ale również propozycja syntezy dotychczasowych badań kultury hakerskiej z konstruktywistyczną socjologią nauki i techniki.

EN

The paper is a summary of ethnographical research on hacking groups in Poland, conducted within Actor-Network Theory approach between 2013 and 2015. In the ﬁrst part of the paper, operationalization of a hacker is proposed. New proposal moves away from popular stereotypes, instead including concepts from social sciences, autodescriptions and results from exploratory phase. Proposed operationalization enables better description of Polish groups using names such as hackerspace, makerspace and fab-lab. Second part includes analysis of material gathered within such operationalization, concentrating on processes of knowledge creation, conducted by hackers and hacking collective. By analysing hacking collective as a laboratory, analysis focuses on role of time, humour and stability. Mixture of instability and humour enables cognitive carnival, when costs of failure are lowered. Analysing hacking collective as a trading zone, focuses attention of mediations between different epistemic cultures and role of instability as a trade facilitator. As a result of proposed operationalization, ethnography and analysis is not only a description of new group, but also a proposal of synthesis between studies of hacking cultures and constructivist studies of science and technology.

4

An Invasion of Tricksters. Critical Remarks on Bruno Latour’s Social Theory and Its Polish Reception

84%

Kaczmarczyk M.

|

nr 4(235)

5-44

EN

The number of publications inspired by Bruno Latour’s social thought has significantly grown in Poland over the last decade. Among them there are theoretical analyses, research programms as well as projects of social engineering. This situation makes it urgent to examine the credibility of Latour’s vision of science and society. The present article claims that the premises as well as arguments of the French thinker are not only fallacious but also dangerous. A number of absurdities following from the actor-network theory become evident in the works of the Polish followers of Latour. Thus the article focuses on selected examples of them. In the conclusion the author indicates certain advantages for Latour’s readers and formulates several hypotheses about the possible reasons for Latour’s growing popularity.

PL

W ostatniej dekadzie rośnie w Polsce liczba publikacji inspirowanych myślą społeczną Brunona Latoura. Są to nie tylko analizy teoretyczne, ale również programy badawcze, a nawet projekty inżynierii społecznej. Stanowi to ważny powód, by zastanowić się nad zasadnością proponowanej przez Latoura wizji nauki i społeczeństwa. Jak dowodzi niniejszy artykuł, zarówno założenia, jak też argumentacje francuskiego myśliciela są błędne, a nawet niebezpieczne. Wiele absurdów, do jakich prowadzi teoria aktora-sieci, wychodzi na jaw w twórczości polskich zwolenników Latoura, toteż artykuł zawiera omówienie niektórych z nich. W podsumowaniu autor wskazuje na pewne pożytki z lektury prac francuskiego myśliciela oraz stawia kilka hipotez na temat przyczyn jego rosnącej popularności.

5

Beret niebieski czy zielony? Refleksje o miejscu autora w procesie przekładu współczesnej literatury norweskiej

67%

Drozdowska K.

|

tom 26

|

nr 1

197-215

EN

The aim of this paper is to present the role of the original text’s author as an actor in the process of translating modern Norwegian literature into Polish. Basing on the actor-network theory (ANT) and experience from my own work as a literary translator, I present the features of different types of interaction between the author and the translator, placing those interactions in the context of the specific conditions of the Norwegian book market that, because of its high level of integration, stimulates and encourages such interactions. I reflect upon the role of the author in the translation process presenting three categories – so-called “levels” of author-translator collaboration, conducting case studies of the translation processesI myself have been involved in.

PL

Celem niniejszego tekstu jest przedstawienie roli autora tekstu oryginalnego jako aktanta w procesie przekładu współczesnej literatury norweskiej na język polski. Obierając za punkt wyjścia teorię sieci-aktora oraz doświadczenia z własnej pracy tłumacza, prezentuję charakterystykę różnego rodzaju interakcji pomiędzy autorem a tłumaczem, osadzając te interakcje w kontekście specyficznych uwarunkowań norweskiego rynku wydawniczego, który, z uwagi na wysoki stopień zintegrowania, interakcje takie stymuluje i do nich zachęca. Podejmuję refleksję nad rolą autora w procesie przekładu, prezentując trzy kategorie – „poziomy” współpracy pomiędzy autorem a tłumaczem, przedstawiając przy tym studia przypadku – procesy powstawania przygotowywanych przeze mnie przekładów.

6

Nie-ludzkie sojusze, wiedza milcząca i „czucie wody”. Wytwarzanie olimpijczyka w perspektywie teorii aktora-sieci

67%

Janas K.

|

tom 66

|

nr 3

143-164

EN

The article attempts to apply actor-network theory to the field of sport. As a former competitive swimmer and currently a head coach of one of the best Polish swimmers, I show that sport is constructed not only by social, economic, or cultural conditions, but also in interactions and negotiations with various actors. I describe how, by tinkering with his environment, establishing associations with human and non-human training partners, and by referring to tacit knowledge the athlete achieves his goals such as participation in the Olympic Games. The paper shows that following the athlete and his material context through the training process provides new insights into competitive sport: how it is conceived, practiced, and socio-technically manufactured. By taking a closer look at the swimmer's preparation, I thereby attempt to problematize the idea of what athletes and their coaches actually do during trainings.

PL

Artykuł stanowi próbę wykorzystania teorii aktora-sieci w obszarze sportu. Na podstawie własnych doświadczeń pływaka wyczynowego i trenera jednego z najlepszych polskich pływaków pokazuję jak sport konstruowany jest w interakcjach i bezustannych negocjacjach z różnymi aktorami, a nie wyłącznie przez warunki społeczne, ekonomiczne i kulturowe. Opisuję też jak – poprzez manipulowanie i stabilizowanie swojego otoczenia, relacji z ludzkimi i nie-ludzkimi partnerami treningowymi oraz odwoływanie się do wiedzy milczącej – sportowiec realizuje swoje cele takie, jak udział w igrzyskach olimpijskich. Tekst wskazuje, że podążanie w procesie treningowym za zawodnikiem i jego materialnym środowiskiem daje nowy wgląd w sport wyczynowy: w jego pojmowanie, praktykowanie i socjotechniczne wytwarzanie. Przyglądając się z bliska przygotowaniom wyczynowca próbuję tym samym sproblematyzować wyobrażenie tego, co zawodnicy z trenerami faktycznie robią na treningach.

7

Bruno Latour i „koniec” postmodernizmu

67%

Markiewka T. S.

|

nr 33

101-119

PL

Bruno Latour jest jednym z czołowych przedstawiciel teorii aktora-sieci. Choć jest to koncepcja socjologiczna, to autor Nigdy nie byliśmy nowocześni porusza wiele zagadnień, które są interesujące z filozoficznego punktu widzenia. Celem artykułu jest odczytanie twórczości Bruno Latoura jako oznaki symbolicznego „końca” postmodernizmu w filozofii. „Koniec” nie oznacza w tym kontekście, że postmodernizm – czymkolwiek był – dosłownie się skończył. Chodzi raczej o to, że francuski myśliciel pokazuje w swoich pracach ograniczenia postmodernistycznego sposobu myślenia. Latour polemizuje z trzema stanowiskami charakterystycznymi dla postmodernizmu: (1) społecznym lub kulturowym konstruktywizmem, (2) totalną krytyką ogólnie przyjętych w naszej kulturze poglądów oraz (3) daleko posuniętym sceptycyzmem poznawczym.

EN

Bruno Latour is one of the key thinkers in actor-network theory. Although his conception is sociological, the author of We Have Never Been Modern takes into consideration theses which are interesting from a philosophical point of view. The aim of the article is to interpret Latour’s writings as a sign of the symbolic “end” of postmodernism in philosophy. “End” does not mean that postmodernism – whatever it was – is literally over. Rather, the French sociologist shows the limitations of the postmodern way of thinking. Latour argues against three attitudes which are characteristic of postmodernist stances: (1) social or cultural constructivism, (2) total criticism of the ideas which are generally accepted in our culture and (3) radical epistemological skepticism.

8

Wspólnota poszerzona - spotkania ludzkich i pozaludzkich aktorów

51%

Kowalczyk A.

|

2010

|

tom 1

116-135

EN

This paper investigates one of the “posthumanist” propositions of redefining notion of community. It argues that in order to expand community as regards nonhuman animals (Haraway) and technology, things (Latour) it is necessary to go beyond dichotomy of means and ends, instrumental and communicative action.

PL

Celem tekstu jest wskazanie przykładowych sposobów zredefiniowania pojęcia wspólnoty z perspektywy filozofii 'posthumanistycznej'. Osią rozważań będzie próba wyjścia poza dychotomię środków i celów, działań instrumentalnych i komunikacyjnych jako warunek możliwości poszerzenia wspólnoty o aktorów pozaludzkich: zarówno nie-ludzkich zwierząt (Haraway), jak i technologię oraz rzeczy (Latour).