Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Człowiek wobec świata zwierząt w ujęciu Roberta Spaemanna

100%

Kożuchowski J.

|

tom 69

|

nr 2

305-328

EN

The article presents some threads of interesting philosophical and ethical analyses by Robert Spaemann on the animal world, undertaken by him in the Aristotelian spirit. They concern issues that seem to be of particular interest to both: experts on the subject and contemporary man. These are: nature (its specificity) and the ontic status of animals, suffering and its sources (including experiments and training), killing animals and eating their flesh. Spaemann not only did not question, but also, in the spirit of classical and contemporary thought (Helmuth Plessner), originally emphasised the essence of man over animals. He did it, among others, by emphasising the human ability to self-relativizing. According to the eminent German thinker, the ethical principles regulating our relationship to animals are closely related to the metaphysical understanding of their being. These principles are based on the teleological nature of our smaller brothers and the subjective form of their existence. Spaemann emphasised the role of kindness, responsibility and care, the utilitarian principle of the profit and loss account, Kant’s categorical imperative and the personalistic norm. On the other hand, he developed the obligation to protect animals and responsible for them in the context of human dignity. The article attempts to show the importance of the teleological perspective, which no one has shown so clearly and convincingly in relation to animals in contemporary German philosophy. The article also compared his position on the animal world with the vision of Peter Singer. First of all, the article attempts to reconstruct Spaemann’s thought on the ethical and metaphysical aspects of man’s relationship to animals.

PL

W artykule przedstawiono niektóre wątki interesujących analiz filozoficzno-etycznych Roberta Spaemanna na temat świata zwierząt, podejmowanych przezeń w duchu arystotelesowskim. Dotykają one kwestii, które wydają się być szczególnym przedmiotem zainteresowania zarówno znawców zagadnienia, jak i współczesnego człowieka. Są to: natura (jej specyfika) i status ontyczny zwierząt, cierpienie i jego źródła (m.in. eksperymenty i tresura), zabijanie tych stworzeń oraz jedzenie ich mięsa. Spaemann nie tylko nie podważał, ale w duchu myśli klasycznej i współczesnej (Helmuth Plessner) oryginalnie podkreślał istotową wyższość człowieka nad zwierzęciem. Czynił to m.in. przez zaakcentowanie zdolności człowieka do samorelatywizacji. Według wybitnego myśliciela niemieckiego zasady etyczne normujące nasze odniesienie do zwierząt łączą się ściśle z metafizycznym rozumieniem ich bytowości. Zasady te bowiem mają swoją podstawę w teleologicznej naturze naszych mniejszych braci i podmiotowej formie ich egzystencji. Spaemann akcentował rolę życzliwości, odpowiedzialności i troski, utylitarystyczną zasadę rachunku korzyści i strat, imperatyw kategoryczny Kanta oraz normę personalistyczną. Natomiast obowiązek ochrony zwierząt i odpowiedzialności za nie rozwijał w kontekście godności ludzkiej. Podjęto próbę wykazania, jak doniosła jest teleologiczna perspektywa, której nikt tak wyraziście i przekonująco nie ukazał w odniesieniu do zwierząt we współczesnej niemieckiej filozofii jak właśnie Spaemann. Dokonano także porównania jego stanowiska na temat świata zwierzęcego z wizją Petera Singera. Przede wszystkim w artykule podjęto próbę rekonstrukcji Spaemanna myśli dotyczącej etycznych i metafizycznych aspektów stosunku człowieka do zwierząt.

2

O PEWNEJ PRÓBIE OBRONY WYJAŚNIANIA TELEOLOGICZNEGO

84%

Wróblewski Z.

|

nr 4

339-359

EN

The aim of the article is to present the strategy of rehabilitation of the teleology in the conception of Robert Spaemann, Reinchard Löw and Hans Jonas. That strategy takes into account a few aspects: (1) the analysis of general conception of explanation in which the character of questions activating the process of explanation is taking into consideration, (2) the analysis of the conception of the teleological and causal explanations (according to the Hempel-Oppenheim model), (3) determination of the pragmatic background of the controversies concerning teleology, (4) determination of the domain and aims of teleological and causal interpretations.

XX

Celem artykułu jest prezentacja strategii rehabilitacji teleologii w ujęciu: Roberta Spaemanna, Reincharda Löwa oraz Hansa Jonasa. Strategia ta uwzględnia kilka aspektów: (1) analizę ogólnej koncepcji wyjaśniania, w której jest uwzględniony charakter pytań uruchamiających proces wyjaśniania, (2) analizę koncepcji wyjaśniania teleologicznego i przyczynowego (według modelu Hempla- Oppenheima) (3) określenie pragmatycznego tła sporu o teleologię, (4) określenie domeny i celów interpretacji teleologicznych i przyczynowych.

3

The Elusiveness of Happiness in the Modern World

84%

Hancock C. L.

|

tom 7

71-78

PL

W czasach Renesansu zaistniała moda, w dużej mierze napędzana przez naukę Bacona, że objaśnianie wszechświata nie wymaga odwoływania się do formalnych i ostatecznych przyczyn. Ponieważ idee mają konsekwencje, to eliminacja form i celów wpływa na społeczną koncepcję szczęścia. Trudno dostrzec, jak ludzkie życie może mieć sens, jeśli nie ma czegoś takiego jak natura ludzka, a życie jest bezcelowe. Filozofowie mogą pomóc przywrócić zdrowie kulturowe, rzucając wyzwanie mechanizmowi, pokazując, w jaki sposób jego założenia są nie do obronienia oraz pokazując, w jaki sposób zniszczył on nasze dążenie do szczęścia.

EN

Since Renaissance times, there has been a fashion, largely driven by Baconian science, that explaining the universe need not suppose the existence of formal and final causes. Because ideas have consequences, this elimination of forms and purposes affects society’s conception of happiness. It is hard to see how human life can be meaningful if there is no human nature and life is purposeless. Philosophers can help restore cultural health by challenging mechanism, by showing how its assumptions are not defensible and by showing how it has damaged our pursuit of happiness.

4

Dziennikarstwo na rozdrożu – między deontologią i teleologią

84%

Leśniczak R.

|

2016

|

tom 25

|

nr 1

71-81

EN

The aim of this article is to clarify two important concepts of ethics with regard to profession of journalist, that is deontology and teleology, and to determinate their mutual possible relationship. Deontological and teleological types of journalism coexist and indicate the importance of philosophical and ethical basis in the work of all those who provide information in mass media. Those two important dimensions of journalism help to answer the question what the work of journalists should look like in terms of mission or profession.

5

Konieczne rozwiązania życia w ujęciu Simona Conwaya Morrisa

84%

Nowosad M.

|

2009/2010

|

tom 6-7

7-63

PL

Artykuł dotyczy koniecznych rozwiązań życia w ujęciu Simona Conwaya Morrisa. Simon Conway Morris (ur. 1951) jest brytyjskim paleontologiem, który zdobył sławę w środowisku naukowym przez swoje badania nad skamieniałościami w łupkach z Burgess. Dokładna analiza tych skamieniałości początkowo doprowadziła go do wniosków podobnych do wniosków Stephena Jay Goulda – przede wszystkim o doniosłej roli przypadku w procesie ewolucji życia. Z czasem jednak Simon Conway Morris zmienił swoje zdanie na całkiem przeciwne, czemu daje wyraz w książce Life’s Solution: Inevitable Humans in a Lonely Universe. Uważa on, że natura jest w rzeczywistości bardzo ograniczona w swoich wyborach, przez co wiele rozwiązań ma charakter koniecznych. Temat koniecznych rozwiązań w ewolucji życia jest interesujący ze względu na ograniczoną ilość przewidywań, jakie niesie teoria ewolucji, przyjęta w środowisku biologów. Teoria ewolucji przyjmuje założenie losowych rezultatów procesu ewolucji. Zamierzam więc ocenić, czy odmienne stanowisko Autora Life’s Solution stanowi dla teorii ewolucji rzeczywistą alternatywę. Chcę przedstawić, jakie rozwiązania Simon Conway Morris uważa za konieczne, oraz na jakiej podstawie. Takie rozwiązania dzielą się na molekularne, konieczne ze względu na właściwości fizyczne substancji wykorzystywanych przez życie, oraz środowiskowe, będące odpowiedzią na potrzeby adaptacyjne. Zostanie to poparte szeregiem przykładów ze świata organizmów żywych, zarówno współczesnych, jak i dawno już wymarłych. Mam także zamiar przedstawić przewidywania, jakie wysunął Autor Life’s Solution wobec rezultatów przyszłej ewolucji organizmów żywych, oraz ocenić, czy są one zasadne. Ogólny plan artykułu ma odzwierciedlać tok wykładu Simona Conwaya Morrisa w książce Life’s Solution. Będzie prezentować tym samym, jakie zjawiska dostrzeżone w świecie przyrody są interesujące z punktu widzenia Autora, oraz do jakich doprowadziły go wniosków.

EN

The article concerns necessary life’s solutions according to Simon Conway Morris (born 1951), a British paleontologist who is famous in scientific circles thank to his research on fossils of Burgess Shale. Initially, close analysis led him to the same conclusions as Stephen Jay Gould – especially about the significant role of chance in the process of life’s evolution. Later, however, Simon Conway Morris radically changed his mind which is expressed in his book Life’s Solution: Inevitable Humans in a Lonely Universe. He believes that, in fact, nature is highly limited in its choices and that is the reason of necessity of many solutions. The problem of solutions in evolution of life is interesting because of the limited number of predictions formulated by the theory of evolution which is accepted by biologists. Theory of evolution assumes the randomness of evolutionary process. I will try to assess whether opposite stance of the author of Life’s Solution is a real alternative to theory of evolution. I want to present solutions which, according to Simon Conway Morris, are necessary and to show on what ground he rests his belief. He divides such solutions to molecular, necessary due to physical properties of substances, and environmental, being a response to adaptative needs. It will be substantiated by numerous examples from the living world, including both contemporary and extinct organisms. My purpose is also to present predictions given by the author of Life’s Solution as to the results of future evolution of living things, and to assess their validity.

6

Alexander Pruss on Love and the Meaningfulness of Sex

84%

Hamilton C.

|

nr 3

55-74

PL

W niniejszej pracy podejmuję zagadnienie miłości i seksualnego pożądania w ujęciu Alexandra Prussa. W moim przekonaniu Autor nie dostarcza przekonującego wyjaśnienia żadnego z tych pojęć. Jedną z racji jest pominięcie przez niego wielu kluczowych prac z zakresu filozofii i sztuki. Ponadto uważam, że proponowane przez Prussa rozumienie miłości i stosunku płciowego jest nazbyt moralizatorskie, co sprawia, że jego rozważania nie uwzględniają faktycznego ludzkiego doświadczenia tych spraw, a nawet je zafałszowują. Dowodzę również, że teleologia, do której odwołuje się Pruss, uzasadniając twierdzenie, że celem stosunku płciowego jest rozrodczość, nie jest wiarygodna, a nawet gdyby było przeciwnie, to z takiej teleologii nie można by wyprowadzić wniosków moralnych, które chce z niej wywieść Pruss.

EN

In this essay I explore Alexander Pruss’ conceptions of love and sexual desire. I argue that he fails to provide a convincing account of either and that one reason for this is that he ignores far too much relevant material in philosophy and the arts that needs to be taken into account in a thorough investigation of such matters. I argue further that Pruss’ understanding of love and sex is highly moralized, meaning that his discussion is not at all sensitive to the actual human experience of these, but consistently falsifies them. I also argue that the teleology to which Pruss appeals in order to ground his claim that, in the sexual act, the bodies of the lovers are striving for reproduction, is implausible and, further, that, even were it not, we could not infer from such teleology the moral conclusions that Pruss wishes to extract from it.a.

7

Holistyczno-teleologiczne spojrzenie na zjawiska morfogenetyczno-regulacyjne i behawioralne. Ogólne refleksje nad znaczeniem pojęć teleologicznych

84%

Szkutnik D. A. , Kupczak R.

|

tom 21

8

Władysław Tatarkiewicz pomiędzy dobrem a szczęściem

84%

Habura A.

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

|

2023

|

nr 3

85-97

9

System logistyczny służby więziennej

67%

Śledzik W.

|

tom Nr 38

303--314

PL

Przedstawiono system logistyczny Służby Więziennej jako ustawowego organu powołanego do wykonywania kary pozbawienia wolności, specyficzny charakter i zakres wykonywanych zadań logistycznych tej formacji, jej usytuowanie w systemie bezpieczeństwa państwa oraz strukturę służb logistycznych na poszczególnych poziomach zarządzania, a także jej holistyczny charakter oraz relacje pomiędzy teorią systemów a logistyką Służby Więziennej.

EN

In article are presented the logistic system of the Prison-Servce as the statutory organ qualified to the exercise of the imprisonment, the specific character and the range of performed logistic tasks of this formation, her location in safety systems of the state and the structure of logistic services on individual levels of the management, and also her holistic character and relations among the general system theory and the logistics of the Prison-Service.

10

Klasyczna koncepcja postępu w ujęciu Roberta Spaemanna

67%

Kożuchowski J.

|

tom 55

|

nr 2

63-85

EN

The article presents selected aspects of the classic concept of progress as understood by Robert Spaemann. This German thinker developed this concept in discussions with other visions of progress, such as modernism, naturalism, Marxism, and transhumanism. The common one to them is the modern idea, according to which constantly increasing scientific domination over nature and, consequently, man also means progress. However, such a vision contradicts the proper sense of progress. It is implemented when it is in harmony with the teleological nature of beings.According to these visions, progress is a necessary and infinite process. A special role in determining its dynamics is played by contemporary natural science with its characteristic tendency to progressive instrumentalization of nature. Spaemann rightly criticizes it. The relevant criteria determine whether progress is actually being made. Among them, Spaemann indicates and develops metaphysical, ethical (both negative and positive) and theological criteria. In his opinion, progress presupposes moral improvements and places human existence in the perspective of hope, which constantly motivates people to improve themselves and the world. The article also attempts to define the topicality, specificity and originality of the analyzes of the German thinker.

PL

W artykule zaprezentowano wybrane aspekty klasycznej koncepcji postępu w rozumieniu Roberta Spaemanna. Koncepcję tę wybitny niemiecki myśliciel rozwijał w dyskusji z innymi wizjami postępu, takimi jak modernizm, naturalizm, marksizm, transhumanizm. Wspólna jest dla nich nowożytna idea, zgodnie z którą ciągle wzmagająca się naukowa dominacja nad naturą i wskutek tego również nad człowiekiem oznacza postęp. Taka jednak wizja stoi w sprzeczności z właściwym sensem postępu. Jest on realizowany wówczas, gdy dokonuje się w harmonii z teleologiczną naturą bytów.Wedle wspomnianych wizji postęp jest procesem koniecznym i nieskończonym. Szczególną zaś rolę w określaniu jego dynamiki odgrywa współczesne przyrodoznawstwo z charakterystyczną dla niego tendencją progresywnej instrumentalizacji natury. Spaemann słusznie poddaje ją krytyce. O tym, czy rzeczywiście dokonuje się postęp, rozstrzygają odpowiednie jego kryteria. Wśród nich filozof wskazuje i rozwija kryteria metafizyczne, etyczne (zarówno w ich negatywnym, jak i pozytywnym brzmieniu) oraz teologiczne. Jego zdaniem postęp zakłada moralnie dobre ulepszenia i sytuuje bytowanie człowieka w perspektywie nadziei, motywującej nieprzerwanie do doskonalenia siebie i świata. W artykule podjęto również próbę określenia aktualności, specyfiki i oryginalności analiz niemieckiego myśliciela.

11

Autoteleologia osoby a teleologia natury w antropologii Karola Wojtyły

67%

Biesaga T.

|

nr 1

77-95

EN

The paper is reconstructing and analyzing the Karol Wojtyła’s proposition to overcome dualism in anthropology by developing a synthesis of teleological tendency of human nature and autoteleology of personal freedom. This proposition leads up also to synthesis of philosophy of being with philosophy of consciousness, that is synthesis of subjective and objective approach to a human being and his moral norms. This way is more difficult in comparison with spiritual anthropology or with its contrariety – naturalistic or materialistic anthropology. We can call it integral anthropology, because it present a complete conception of human being.

PL

Artykuł rekonstruuje i analizuje Wojtyłowską propozycję przezwyciężenia dualizmu antropologicznego przez syntezę teleologicznych tendencji natury ludzkiej z autoteleologią wolności osoby. Propozycja ta zmierza równocześnie do syntezy filozofii bytu i filozofii świadomości, inaczej syntezy podmiotowego i przedmiotowego, subiektywnego i obiektywnego ujęcia człowieka oraz norm moralnych. Droga ta jest trudniejsza niż obrana przez antropologię spirytualistyczną lub jej przeciwieństwo, antropologię naturalistyczną, czy materialistyczną. Drogę tę można nazwać filozofią i antropologią integralną, łączącą w sobie pełne ujęcie bytu ludzkiego.

12

Nature and necessity in Aristotle’s "Physics"

67%

Olesiak J.

Studia Philosophiae Christianae

|

2015

|

tom 51

|

nr 1

55-73

EN

In Physics II.8 Aristotle claims that the type of necessity found in natural processes is not simple necessity as the ancient physicalists maintained, but hypothetical necessity. The article first considers the textual context within which this issue arises. Then it examines two basic elements of Aristotle’s conceptual apparatus, nature and necessity. It considers his understanding of nature as an inner source of activity and calls attention to the ontological problem of the location of this source within the very entity whose source it is. Next, it examines the various sorts of necessity that Aristotle distinguishes, identifies the sense of necessity that is at work in the ancient physicalist account of natural coming to be, and contrasts it with the hypothetical necessity he proposes. It points out that there remains the unresolved problem of Aristotle’s use in the natural domain of the simple necessity that he elsewhere explicitly reserves to the realm of the unchanging and eternal.

13

O dwóch średniowiecznych koncepcjach celowości natury: Duns Szkot i Chatton

67%

Majcherek K.

|

nr 1

43-62

PL

Artykuł stanowi próbę zarysowania kilku istotnych wątków dwóch istotnych średniowiecznych koncepcji celowości. Twórcami owych koncepcji są Jan Duns Szkot i Walter Chatton. Autor skupia się na trzech zagadnieniach: (1) argumentach na rzecz przyjęcia teleologii naturalnej, (2) statusie ontologicznym celu, (3) statusie Boga jako przyczyny celowej. Dokonywane analizy mają pokazać, iż wiele poglądów wygłaszanych przez Dunsa Szkota i Chattona stanowiło podważenie wcześniejszej scholastycznej wizji całościowej teleologii, która swą najbardziej dojrzała postać otrzymała w myśli Tomasza z Akwinu, przygotowując nadejście nowożytnej krytyki celowości.

EN

This article seeks to outline several important themes of two medieval conceptions of final causality, whose authors are John Duns Scotus and Walter Chatton. The author focuses on three issues: (1) the arguments for natural teleology, (2) the ontological status of the end, (3) the status of God as a final cause. The aim of the analyses presented here is to show that many opinions presented by Duns Scotus and Chatton were undermining the previous scholastic vision of holistic teleology, which reached its most mature form in the thought of Thomas Aquinas — and in that way they have paved the way towards the modern critique of teleology.

14

Teleologia i pochodzenie ewolucji

67%

Garte S.

|

tom 15

461-482

PL

Ewolucja darwinowska nie jest synonimem zmiany, lecz wyjątkowym procesem biologicznym. Biochemiczny mechanizm ewolucji jest inny niż wynikało to z obserwacji Darwina dotyczących dziedzicznej zmienności i doboru naturalnego. Kluczem do ewolucji biologicznej jest ścisły związek między dziedziczonym genotypem a zależnym od genów fenotypem. Dzięki temu związkowi fenotyp może stanowić przedmiot selekcji. Jest teoretycznie możliwe, by pewne formy życia nie podlegały ewolucji. Pochodzenie życia i pochodzenie ewolucji to dwa odrębne problemy badawcze. Klasyczny problem teleologii w biologii da się rozwiązać dzięki starannemu zbadaniu mechanizmu odpowiadającego za związek między genotypem a fenotypem, czyli mechanizmu syntezy białek lub systemu translacji. Ten mechanizm przekształcania chemii kwasów nukleinowych w chemię białek może stanowić fundamentalne źródło teleonomii i wewnętrznej teleologii w organizmach żywych.

EN

Darwinian evolution is not synonymous with change; it is a uniquely biological process. The biochemical mechanism of evolution is distinct from the observations made by Darwin on hereditable variation and natural selection. The key to biological evolution is a tight linkage between inheritable genotype and gene-directed phenotype, which allows the phenotype to be the target of selection. It is theoretically possible for some forms of life to exist without evolution; thus, the origin of life and the origin of evolution are two separate research questions. The classical problem of teleology in biology may be approached by a close examination of the mechanism behind the universal genotype-phenotype linkage: the protein synthesis or translation system. This solution to the problem of converting nucleic acid chemistry into protein chemistry may be the fundamental root of teleonomy and inherent teleology in living organisms.

15

Ewolucyjna Teleonomia jako zasada unifikująca Rozszerzonej Syntezy Ewolucyjnej

67%

Bartlett J.

|

tom 15

441-460

PL

Wielu ludzi nie docenia wpływu wywieranego przez zasady unifikujące na badania biologiczne. Zasady te mają dostarczać upraszczających założeń w przypadku złożonych problemów, dzięki czemu można te problemy skutecznie rozwiązywać przy użyciu dostępnych narzędzi. Błędne założenia upraszczające mogą jednak prowadzić do nieprawidłowego opisu problemów, a więc i do bezpodstawnych wniosków. Zasady unifikujące Nowoczesnej Syntezy biologii ewolucyjnej są obecnie podważane przez Rozszerzoną Syntezę Ewolucyjną. Ta ostatnia, jak dotąd, nie zapewniła jednak własnych zasad unifikujących, przez co wielu naukowców wątpi, czy rzeczywiście stanowi ona oryginalną syntezę biologii ewolucyjnej. W niniejszym artykule za zasadę unifikującą Rozszerzonej Syntezy Ewolucyjnej uznaję koncepcję ewolucyjnej teleonomii (jest to koncepcja Ernsta Mayra zastosowana do samych procesów ewolucyjnych). Dostarczę ponadto konkretnych przykładów pokazujących, że współczesne badania, biorąc za podstawę zasady unifikujące Nowoczesnej Syntezy, prowadzą w ślepą uliczkę. Można temu zaradzić dzięki przyjęciu Rozszerzonej Syntezy Ewolucyjnej wraz z ewolucyjną teleonomią jako zasadą unifikującą.

EN

Many people underestimate the effect that unifying principles have on the study of biology. Unifying principles are used to provide simplifying assumptions to complex problems, which allow them to be effectively tackled by the tools at hand. However, erroneous unifying principles will generate simplifying assumptions that lead towards mischaracterizations of problems which inevitably lead to invalid conclusions. The unifying principles of the current Modern Synthesis of evolution are presently being challenged by the Extended Evolutionary Synthesis. However, the Extended Evolutionary Synthesis has so far failed to provide unifying principles of its own, which has caused many to question whether or not the Extended Evolutionary Synthesis is indeed a unique synthesis of evolutionary biology. Here, the concept of evolutionary teleonomy (Ernst Mayr’s concept of teleonomy applied to evolutionary processes themselves) is identified as a unifying principle of the Extended Evolutionary Synthesis. Additionally, specific examples are provided where modern research has been led astray by the unifying principles of the Modern Synthesis which would have been corrected by applying the Extended Evolutionary Synthesis with the unifying principle of evolutionary teleonomy.

16

Johann Wolfgang Goethe (1749-1832). Metoda genetyczna i francuski aforyzm. W 180. rocznicę śmierci poety – przyrodnika

67%

Bednarczyk A.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2012

|

tom R. 57, nr 3/4

7--66

EN

The present-day scientific issues (participation in a dispute between G. Cuvier and É. Geoffroy Saint-Hilaire in 1830 in the form of a two-part article written on this topic - 1830, 1832) and also the editorial activities connected with the scientific field-such as, participation in the editing and publishing (1831) of a French translation of his former botanical study Versuch die Metamorphose der Pflanzen zu erklären (1790), which he recently provided with revised additional materials (the autobiography of the poet as a naturalist and the course of reception of the concept of metamorphosis) were matters which imported Goethe nearly until the last years of his life. It was in Versuch die Metamorphose der Pflanzen zu erklären where a detail previously absent from his natural writings appeared there for the first time, namely a French motto opening a part containing these additional materials: Voir venir les choses est le meilleur moyen de les expliquer. This only one sentence, maintained in the aphoristic form, whose author was, a little known at that time, French botanist and illustrator, Pierre-Jean-François Turpin (1775-1840), explains in the most concise way possible the very essence of the genetic method. This said method, widely practiced by Goethe in the natural studies from the early age, constituted an important component of his methodological set of instruments and gave a special expression to his way of understanding the world. The article analyses the German translation of Turpin’s aphorism, as made by Goethe, in which a certain teleological nuance was noticed, not existing in the original French version; as such, it remains in an apparent contradiction with the general and antiteleological scientific attitude of Goethe. The mentioned aphorism was compared in terms of accuracy to several translations into European languages. Furthermore, the question of Turpin’s aphorism being allegedly assigned to Aristotle was also taken into consideration. In the article, the proper genetic method based on textual evidences, drawn from Goethe’s scientific works, was reconstructed and its extensive and varied applications familiar to the poet natural sciences. It was noted that the developed by Goethe genetic method (similarly as presenting it Turpin’s aphorism) had its origins in the same morphology, was used to solve specific epistemological problems of biology at that time, and was not the product of- contrary to what many historians of biology claim - influential in those days German Naturphilosophie. In the article, above all, however, a lot of attention was paid to the position which the genetic method occupied in morphology, interpreted by Goethe in a physiological and typological way. Particularly great importance was paid to it in the developed by Goethe theory of morphological type associated with a comparative method and introducing there the principle of continuity, to which he assigned a special theoretical and philosophical importance. Finally, the relations of the genetic method with contemporary typological morphology and the used here concept of homology were presented.

17

Effective internal controls and governance: analysis of ethical culture and ethical evaluations on whistleblowing intentions of government officials

67%

Zakaria M. , Abd Manaf K. , Nurmala Sari E. , Syed Yusuf S. N. , Abdul Rahman R. , Hamoudah M. M.

Polish Journal of Management Studies

|

2021

|

tom Vol. 23, No. 1

487--502

EN

This study examines the ethical culture and ethical evaluations on the whistleblowing intentions of government officials. Whistleblowing is the most effective internal controls to expedite integrity and thus would protect the urban from harm and destruction. Data were collected through questionnaires distributed to 282 officials from one of the Malaysian city councils and analysed using Structural Equation Modelling (SEM) of partial least square approach (PLS) version 3. The findings indicated that all the three variables namely organizational ethical culture, deontological and teleological evaluations were significant factors of whistleblowing intentions. The discoveries provide beneficial insights to the government, policy and lawmakers, city councils, and academicians that the likelihood of whistleblowing intentions depends on ethical evaluations of rules compliance (deontology), perceived consequences (teleology), and strong ethical culture. Nurturing whistleblowing culture does not only elevate the public trust towards the city council but also foster effective internal controls and good governance.

PL

Niniejsze badanie analizuje kulturę etyczną i oceny etyczne dotyczące intencji zgłaszania nieprawidłowości przez urzędników państwowych. Informowanie o nieprawidłowościach (Whistleblowing) to najskuteczniejsza kontrola wewnętrzna, która przyspiesza integralność, a tym samym chroni miasto przed niesprawiedliwością i destrukcją. Dane zostały zebrane za pomocą kwestionariuszy rozesłanych do 282 urzędników z jednej z malezyjskich rad miejskich i przeanalizowane za pomocą Modelowania Równań Strukturalnych (SEM) z metodą najmniejszych kwadratów (PLS) w wersji 3. Wyniki wskazują, że wszystkie trzy zmienne, a mianowicie kultura etyczna organizacji, deontologiczna oraz oceny teleologiczne były istotnymi czynnikami intencji sygnalizowania nieprawidłowości. Odkrycia dostarczają cennych informacji rządowi, politykom i prawodawcom, radom miejskim i naukowcom, że prawdopodobieństwo intencji informowania o nieprawidłowościach zależy od etycznej oceny przestrzegania zasad (deontologia), postrzeganych konsekwencji (teleologia) i silnej kultury etycznej. Pielęgnowanie kultury informowania o nieprawidłowościach nie tylko zwiększa zaufanie publiczne do rady miasta, ale także sprzyja skutecznej kontroli wewnętrznej i dobremu zarządzaniu.

18

Projekt jako kryterium demarkacji

59%

López M. A.

|

tom 13

75-100

PL

Naturalizm metodologiczny, chociaż w sposób niejawny za sprawą wykluczenia odwołań do celowości, funkcjonuje całkowicie w zgodzie z założeniami naturalizmu ontologicznego i dlatego operuje jedynie w sferze tego, co empiryczne i naturalistyczne. Bardziej neutralna epistemologia w mniejszym stopniu opiera się na założeniach, pozwalając nauce na rozkwit bez ograniczeń narzucanych przez takie filozoficzne zobowiązanie. Zadanie oddzielenia nauki od naturalizmu metodologicznego wymaga porzucenia idei, że struktura wiedzy, czy też uzasadnione przekonanie, nie potrzebuje żadnego epistemicznego fundamentu i że uzasadnianie inferencyjne ma w nauce zdecydowanie wyższy status poznawczy niż uzasadnianie nieinferencyjne. W moim przekonaniu odwieczny problem nauki, a tym samym kryterium demarkacji, wiąże się z dwoma kwestiami. Po pierwsze, zakłada się, że tylko wiedza zdobywana inferencyjnie jest prawdziwie uzasadniona i, po drugie, że teorie muszą być — co najmniej — teoretycznie falsyfikowalne. W tym artykule zamierzam zaproponować kryterium demarkacji nauki pełniące praktyczną i heurystyczną rolę jako bodziec rozwoju nauki. Moja propozycja nie zakłada odgórnie mocy przyczynowej przypadku i konieczności, lecz zmusza naukowca do uznania ontologicznych cech przyrody i przyjęcia, że kwestia przyczynowości jest całkowicie otwarta. W ten sposób propozycja ta unika problemów, jakie na naukę nieubłaganie sprowadza naturalizm ontologiczny, a także jego wierny sprzymierzeniec — naturalizm metodologiczny.

EN

Methodological naturalism, though inexplicit in the denial of purpose, operates exclusively under the tenets of ontological naturalism and, therefore, proceeds only by way of the empirical and naturalistic. A more neutral epistemology is less presumptive and would allow science to flourish without the strictures of such a philosophical commitment. The task of divorcing science from methodological naturalism requires the abandonment of the idea that the structure of knowledge, or justified belief, requires no epistemic foundation and that inferential justification possess a uniquely superior epistemic status in the sciences than that which is non-inferentially known. As I see it, the persistent problem of science, and thus the criterion of demarcation that undergirds it, is two-fold. First, it is assumed that only inferential knowledge is genuinely justified, and second, that theories must be, at the very least, theoretically falsifiable. In this paper, I intend to provide a criterion of demarcating science that is practical and heuristically useful to spur scientific progress. My proposition does not presuppose the causal powers of chance and necessity. Instead, it forces the scientist to appreciate the ontological characteristics of nature and to leave the question of causation completely open, thereby, avoiding the pitfalls that ontological naturalism, and its faithful ally, methodological naturalism, habitually impose on science.

19

Aktualność arystotelizmu w kontekście poszukiwań ontologicznego fundamentu informacji biologicznej

59%

Tabaczek M.

|

nr 16-17

47-81

EN

Despite difficulties in formulating an unambiguously agreed and strictly scientific definition of information, including biological information, the remarkable success of the paradigm and methodology of molecular biology and genetics led to genocentrism, which elevated genes (understood as carriers of biological information) to the rank of basic biological entities, subject to natural selection and evolution. The article shows the way from questioning genocentrism to a multi-faceted approach to biological information, against the background of historical development and the current state of philosophical research on the essence of information in general. In reference to the ontological dimension of biological information, an argument is presented in favor of the timeliness of the key categories of Aristotle’s philosophy of nature as fundamental for understanding and defining the most important aspects of information stored and expressed in the functioning of living systems (beings).

PL

Pomimo trudności w sformułowaniu jednoznacznie uzgodnionej i ściśle naukowej definicji informacji, w tym także informacji biologicznej, niebywały sukces paradygmatu i metodologii biologii molekularnej i genetyki, doprowadził do genocentryzmu, który podniósł geny (rozumiane jako nośniki informacji biologicznej) do rangi podstawowych jednostek biologicznych, podlegających działaniu doboru naturalnego i ewolucji. Artykuł ukazuje drogę od zakwestionowania genocentryzmu do wieloaspektowego ujęcia informacji biologicznej, na tle historycznego rozwoju oraz aktualnego stanu badań filozoficznych nad istotą informacji w ujęciu ogólnym. W odniesieniu do ontycznego wymiaru informacji biologicznej, zostaje przedstawiony argument na rzecz aktualności kluczowych kategorii filozofii przyrody Arystotelesa jako fundamentalnych dla rozumienia i definiowania najważniejszych aspektów informacji zapisanej i znajdującej wyraz w funkcjonowaniu systemów (bytów) ożywionych.

20

Biologia systemowa jako paradygmat badawczy teorii inteligentnego projektu

59%

Snoke D. W.

|

tom 12

255-285

PL

Przeciwnicy teorii inteligentnego projektu argumentowali czasem, że jej podejście do biologii zniechęca do prowadzenia badań naukowych. Można jednak pokazać, że najpłodniejszy nowy paradygmat biologii systemowej jest w istocie znacznie spójniejszy z przekonaniem o inteligentnym zaprojektowaniu życia niż przekonanie o neodarwinowskiej ewolucji. W ramach tego nowego paradygmatu biologii systemowej, który powstał i rozwijał się przez mniej więcej ostatnie dziesięć lat, układy ożywione analizowane są przy wykorzystaniu pojęć zaczerpniętych z inżynierii systemów, takich jak projekt, przetwarzanie informacji, optymalizacja oraz inne jawnie teleologiczne pojęcia. Paradygmat ten oferuje odnoszącą sukcesy, umożliwiającą formułowanie ilościowych przewidywań teorię biologiczną. Mimo że główni przedstawiciele tej dyscypliny uznają układy biologiczne za wytwór doboru naturalnego, to nie potrafią uniknąć używania języka projektu i koncepcji projektowych w swoich badaniach, a już nawet pobieżne spojrzenie na biologię systemową skłania do wniosku, że naprawdę przyjmuje ona całkowicie projektowe podejście.

EN

Opponents of the intelligent design (ID) approach to biology have sometimes argued that the ID perspective discourages scientific investigation. To the contrary, it can be argued that the most productive new paradigm in systems biology is actually much more compatible with a belief in the intelligent design of life than with a belief in neo-Darwinian evolution. This new paradigm in system biology, which has arisen in the past ten years or so, analyzes living systems in terms of systems engineering concepts such as design, information processing, optimization, and other explicitly teleological concepts. This new paradigm offers a successful, quantitative, predictive theory for biology. Although the main practitioners of the field attribute the presence of such things to the outworking of natural selection, they cannot avoid using design language and design concepts in their research, and a straightforward look at the field indicates it is really a design approach altogether.