Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Medycyna poza granicami powinności i ograniczenia poznania socjologicznego Wnioski z ponownej lektury Społecznych i kulturowych powinności medycyny

100%

Mielczarek R. , Nauk K. S. S. A.

|

2

Stosunek młodzieży szkół białostockich do wybranych norm moralnych

86%

Zemło M.

Zeszyty Naukowe KUL

|

2023

|

tom 66

|

nr 2

59-78

EN

This text presents opinions of adolescents studying in Bialystok schools concerning selected moral behaviours. Among these behaviors were sexual life before marriage, use of contraception, marital infidelity, divorce, termination of pregnancy and homosexuality. In the material presented here, the following independent variables were taken into account: gender, age, type of school, participation in religious practices. In order to keep the results within a background that gives more insight into them, they were confronted with the data obtained by other researchers in different environments, as well as to the data obtained from studies that were conducted in Bialystok in 2005, 2011, 2015, 2019.

PL

W niniejszym artykule przedstawione zostały opinie młodzieży uczącej się w szkołach białostockich, które odnosiły się do wybranych zachowań moralnych. Wśród tych zachowań znalazły się: życie seksualne przed ślubem, stosowanie antykoncepcji, niewierność małżeńska, rozwody, usuwanie ciąży, homoseksualizm. W prezentowanym materiale nie ograniczano się do wielkości brzegowych, ale także wzięto pod uwagę następujące zmienne niezależne: płeć, wiek, rodzaj szkoły, uczestnictwo w praktykach religijnych. Aby wyniki nie były pozbawione tła dającego o nich większe rozeznanie, skonfrontowano je z danymi, jakie uzyskane zostały przez innych badaczy w odmiennych środowiskach, a także z danymi pozyskanymi z badań, które były przeprowadzane w Białymstoku w latach 2005, 2011, 2015, 2019.

3

Postawy Polaków wobec działań prospołecznych w latach 1988–2016

86%

Kanasz T.

Praca Socjalna

|

2019

|

tom 34(1)

50-70

PL

Celem artykułu jest ukazanie specyfiki postaw Polaków wobec działań prospołecznych na początku transformacji oraz w okresie potransformacyjnym. W tekście rozwija się tezę o wzrastającym zróżnicowaniu działań prospołecznych oraz o złożoności motywów im towarzyszących. Pytania szczegółowe skupiają się na kilku kwestiach: jak Polacy rozumieją pomoc, czy chętnie pomagają osobom potrzebującym, komu pomagają, jakie preferują sposoby działań prospołecznych i czym się kierują, jak zmieniają swoje nastawienie w sferze pomocy. W wyniku przeprowadzonej metaanalizy dostępnych reprezentatywnych badań sondażowych stwierdzono ambiwalentny charakter postaw Polaków wobec działań prospołecznych. Słowa kluczowe: socjologia moralności, działania prospołeczne, Polska, postawy, wartości, emocje

4

SOCJOLOGIA MORALNOŚCI MARII OSSOWSKIEJ W OPINII WYBRANYCH ŚRODOWISK KATOLICKICH

72%

Mariański J.

Zeszyty Naukowe KUL

|

2016

|

tom 59

|

nr 2

23-45

EN

In Poland, the development of the sociology of morality is related to Maria Ossowska’s scholarly activities. She studied social facts in the context of morality, describing and explaining all that, which in the opinion of people, belongs to realm of morality. Ossowska did not practice normative ethics, but the science of morality, postulating its assumptionlessness. Ethicists who stemmed from Catholic circles demanded that along with the science of morality scientific-normative ethics should also be cultivated. Polemics with Ossowska were fragmentary in character and appeared in the works of some ethicists and sociologists. Catholic ethicists primarily probed the problems of normative ethics. The paper presents the stance of the Catholic ethicists and sociologists of the 1980s and 90s, towards some of Maria Ossowska’s writings.

PL

W Polsce rozwój socjologii moralności wiąże się z działalnością naukową Marii Ossowskiej. Pragnęła ona zachować postawę badacza faktów z dziedziny moralności, opisując i wyjaśniając to wszystko, co w przekonaniach ludzi należy do dziedziny moralności. Nie uprawiała etyki normatywnej, lecz naukę o moralności, postulując jej programową bezzałożeniowość. Etycy wywodzący się z kręgów katolickich domagali się, by obok nauki o moralności, często przez nich nazywanej etyką opisową (empiryczną), była uprawniona jako naukowa etyka normatywna. Polemiki z poglądami Ossowskiej miały charakter fragmentaryczny, pojawiały się w pracach niektórych etyków i socjologów. Etycy katoliccy zajmowali się przede wszystkim problemami etyki normatywnej. Niniejsze opracowanie prezentuje ustosunkowanie się etyków i socjologów z kręgów katolickich z lat 80. i późniejszych XX wieku do wybranych prac Marii Ossowskiej.

5

Zmiana postrzegania i doświadczania solidarności w pandemii COVID-19

72%

Radzińska J.

Studia Socjologiczne

|

2022

|

nr 3(246)

111-136

PL

W konsekwencji pandemii COVID-19 pojawiły się nowe potrzeby i ujawniły dawne deficyty, a solidarność okazała się potrzebna w obszarach do tej pory niewymagających wsparcia, co zmobilizowało wiele osób do wspólnotowych postaw i aktywności. W artykule przedstawiono, jak postrzeganie i doświadczanie solidarności zmieniało się w czasie pandemii w podziale na sześć obszarów wyłonionych z materiału empirycznego: relacje i kontakt; wsparcie w sieciach społecznych i ze względu na bliskość; charytatywność; postawy obywatelskie; duchowość i ekologia. Wyniki pochodzą z jakościowego badania podłużnego, prowadzonego od marca 2020 do czerwca 2021 roku, w którym brało udział 25 osób. Kluczowe wnioski dotyczą zmiany postrzegania i doświadczania solidarności wraz z upływem czasu i wyczerpywaniem zasobów. W artykule postawiono pytania o budowanie trwałych postaw i praktyk solidarnościowych.

EN

Through creating new needs and exposing old deficits, the COVID-19 pandemic unraveled new areas where solidarity and support were warranted as well as mobilized community-based actions and attitudes. This article presents how perceptions and experiences of solidarity have evolved during the pandemic. The findings span across six thematic areas drawn from empirical material: relationships/contacts, social network support/closeness, charity, citizenship, spirituality and ecology. The material was collected within a qualitative longitudinal study with 25 interviewees, conducted from March 2020 to June 2021. The findings demonstrate that the awakening in social networks at the beginning of the pandemic has been perceived as a success and was a satisfaction-source. Yet, with the time passing, practicing solidarity has also translated into disappointments. The changes in solidarity perceptions and experiences over time, and with resources depleting, are examined in the conclusions. The article raises questions about the conditions for the durability of solidarity attitudes and practices.

6

Alternatywne wizje dobrego życia. Wprowadzenie

72%

Horolets A.

Studia Socjologiczne

|

2023

|

nr 1(248)

5-30

PL

Tekst jest wprowadzeniem do sekcji tematycznej poświęconej alternatywnym wizjom dobrego życia. Ma on na celu wskazanie miejsca i roli tego pojęcia w procesach, które charakteryzują współczesne społeczeństwa. Szczególnie podkreślono w artykule podatność pojęcia „dobre życie” na zawłaszczenie i stosowanie go w sposób manipulacyjny przez rynek i państwo, oraz na kulturowe znaczenia poszukiwania alternatyw dla tych zawężających społeczną wyobraźnię użyć. Ponadto, tekst zawiera przegląd wybranych teoretycznych ram stosowania pojęcia „dobre życie” w literaturze naukowej, który pozwala na lepsze powiązanie przedstawionych w sekcji tematycznej tekstów z kontekstem zwiększonego zainteresowania wartościami i moralnością w socjologii i antropologii.

EN

The article serves as an introduction to the thematic section devoted to the alternative visions of the good life. It aims to indicate the place and role of this concept in the processes that characterize modern societies. The article particularly emphasizes the susceptibility of the concept of the good life to appropriation and manipulative uses by the market and the state, as well as the cultural meaning of seeking alternatives to the uses that limit social imagination. In addition, the text provides a review of the selected theoretical frameworks that refer to „the good life” in academic literature. This review allows to place the articles presented in the thematic section in the context of the increased interest in values and morality in sociology and anthropology.

7

Godność ludzka jako nowy paradygmat w socjologii moralności

72%

Mariański J.

Edukacja Humanistyczna

|

2022

|

nr 2

31-55

PL

Autor próbuje naszkicować nowy paradygmat w badaniach nad moralnością. Personalistyczna socjologia moralności powinna być bardziej skoncentrowana na „zasadzie osoby” (osoba we wspólnocie), niż na „zasadzie społeczeństwa”, gdyż ta pierwsza zasada jest bardziej fundamentalna niż ta druga. Teza o godności osobowej człowieka byłaby najogólniejszą podstawą socjologii moralnosci. Takie podejście jest bliskie koncepcji człowieczeństwa Margaret S. Archer. Godność osoby ludzkiej jako fundamentalna wartość społeczno-moralna nie jest czymś „błahym” dla socjologii moralności zorientowanej personalistycznie (personalistyczna socjologia moralności). Moralność jest w ostatecznej instancji aprobatą i respektowaniem godności własnej i innych ludzi (etyka nakazująca żyć w sposób godny).

EN

The author attempts to sketch a new paradigm in the study of morality. The personalistic sociology of morality should be more focused on the „principle of the person” (the person in the community) rather than on the „principle of society”, since the former principle is more fundamental than the latter. The thesis of the personal dignity of humans would be the most general basis for the sociology of morality. This approach is close to Margaret S. Archer's concept of humanity. The dignity of the human person as a fundamental socio-moral value is not something „trivial” for a personalistoriented sociology of morality (personalist sociology of morality). Morality in the ultimate instance is the approval and respect for the dignity of one's own and other people's dignity (ethics commanding to live in a dignified manner).

8

Socjologia moralności Marii Ossowskiej i Janusza Mariańskiego – analiza porównawcza

72%

Zemło M.

Roczniki Nauk Społecznych

|

2015

|

tom 7(43)

|

nr 2

133-159

EN

In the present text a comparison is made between two positions that are outstanding in Polish sociology of morality. The first one is represented by the work of Maria Ossowska, the pioneer of sociology of morality. It was she who paved the way for this subdiscipline, not only in Polish but also in world literature. She is considered an authority even today. The second position is connected with Janusz Mariański’s work. He belongs to the next generation of sociologists and he has devoted several dozen years of his research to moral issues; he doubtless may boast of his achievements that clearly make a mark in the perspective of what has been done both in Poland and abroad. In the comparison the following points are considered: the subject of research, the used methods, the relation between morality and religion, the language of his works, the inspirations for taking up the discipline.

PL

W niniejszym tekście przeprowadzono porównanie dwóch stanowisk, jakie wybijają się w polskiej socjologii moralności. Pierwsze reprezentuje dorobek Marii Ossowskiej – pionierki socjologii moralności. Ona torowała drogę tej subdyscyplinie nie tylko w literaturze rodzimej, ale i światowej. Do dziś uznawana jest za autorytet. Drugie stanowisko związane jest z twórczością Janusza Mariańskiego – należącego do następnego pokolenia socjologów, który kilkadziesiąt lat swoich naukowych dociekań poświęcił zagadnieniom moralności i bez wątpienia poszczycić się może dorobkiem, który wyraźnie wybija się spośród innych zarówno z perspektywy tego, co dokonano w Polsce, jak i poza jej granicami. W porównaniu uwzględniono: przedmiot badań, stosowane metody, relację między moralnością a religią, język wypowiedzi, inspiracje zajmowania się dyscypliną.

9

Socjologia moralności – empiryczna nauka o zjawiskach i procesach moralnych zachodzących w zbiorowościach różnej skali

72%

Tarczyński A.

Roczniki Nauk Społecznych

|

2015

|

tom 7(43)

|

nr 2

119-132

EN

Sociology of morality as a subdiscipline of sociology has a particular position, as it is rarely represented either in Poland or in other countries, even those that have a rich sociological tradition. The main reason for this situation are two kinds of difficulties that sociologists face when they study moral facts and phenomena. The first source of troubles is the very defining of the range of the concept of morality. Another key question is the necessity to work out and to use in practice such a methodological formula that can protect a sociologist of morality from falling into ethical dogmatism, and at the same time will not allow him to make the mistake of moral sociologism (i.e. recognizing the actual state that he finds as a binding norm). The research attitude of a sociologist of morality emphasizes pluralism (environmental, cultural, historical) and changeability of moral form as well as shows the dynamics of morality within a longer period. At the same time on the ground of sociology of morality various forms of “reference to values” occur. For a representative of sociology of morality the necessity to separate the empirical facts he finds from an interpretation of these facts relativized to his own views of morality remains the key problem. Despite the existence of these differences in opinions about defining morality that can be seen between particular researchers developing this discipline allows to understand better the mechanisms ensuring balance and continuation in social life as well as making a precise diagnosis of the existing state and to interpret more fully the trends and changes occurring in the postmodernist society.

PL

Socjologia moralności jako subdyscyplina socjologiczna zajmuje szczególną pozycję, będąc specjalnością rzadko reprezentowaną zarówno w Polsce, jak i w innych krajach, i to nawet tych, które mają bogatą tradycję socjologiczną. Głównym powodem tego stanu rzeczy są dwa rodzaje trudności, przed którymi stają socjologowie, którzy czyniący przedmiotem swych badan fakty i zjawiska moralne. Pierwszym źródłem problemów jest samo wykreślenie zakresu pojęcia moralność. Drugą kluczową kwestią pozostaje konieczność wypracowania i zastosowania w praktyce takiej formuły metodologicznej, która uchroni socjologa moralności przed popadaniem w dogmatyzm etyczny, a jednocześnie nie pozwoli na popełnianie błędu socjologizmu moralnego (tj. uznawanie stwierdzanego stanu faktycznego za obowiązującą normę). Postawa badawcza socjologa moralności akcentuje pluralizm (środowiskowy, kulturowy, historyczny) i zmienność form moralnych oraz ukazuje dynamikę moralności w dłuższej perspektywie czasowej. Jednocześnie na terenie socjologii moralności występują różne formy „odniesienia do wartości”. Kluczową sprawa dla reprezentanta socjologii moralności pozostaje konieczność oddzielania stwierdzanych faktów empirycznych od interpretacji tych faktów zrelatywizowanych do własnych poglądów na moralność. Pomimo istnienia różnic zapatrywań w ujmowaniu moralności między poszczególnymi badaczami, uprawianie tej specjalności naukowej pozwala na lepsze zrozumienie mechanizmów zapewniających równowagę i kontynuację w życiu społecznym, jak i na dokonanie precyzyjnej diagnozy stanu istniejącego oraz pełniejsze zinterpretowanie zarysowujących się trendów i dokonujących się przemian w ramach społeczeństwa ponowoczesnego.

10

Pracowite dno sadzawki. Socjologia moralności a literatura piękna

58%

Sztalt K.

Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa

|

2022

|

tom 13

1-9

EN

Krzysztof Sztalt’s aim in this article is to highlight the cognitive values of literature in the field of morality and axiology. He begins by listing the functions of literature and emphasizing the cognitive function. He goes on to indicate the differences between literary and scientific cognition. He then considers the possibility of focusing, during the process of the cognition of literary works, on moral and axiological problems. Addressing these problems he cites a specific literary examples. He argues that pre-sociological literary cognition can be no less valuable and important than sociological cognition. In his opinion, both forms of cognition complement each other.

PL

Artykuł w zamierzeniu autora ma uwidaczniać poznawcze walory literatury w zakresie moralności i aksjologii. Tekst zaczyna się od wymienienia funkcji literatury, podkreślając funkcję poznawczą. Wskazuje na różnice poznania literackiego i naukowego. Następnie autor przedstawia możliwość skupienia się, podczas poznania literackiego, na kwestiach moralnych i aksjologicznych, posiłkuje się przy tym konkretnymi przykładami literackimi. Stoi na stanowisku, że przed-socjologiczne poznanie literackie może być nie mniej cenne i doniosłe od poznania socjologicznego. Oba, jego zdaniem, niejako się uzupełniają.

11

Wojciech Krzysztof Świątkiewicz jako socjolog moralności

58%

Adamczyk T. , Mariański J.

Roczniki Nauk Społecznych

|

2021

|

tom 49

|

nr 4

5-27

EN

Prof. Wojciech Krzysztof Świątkiewicz is, above all, a sociologist of culture and a sociologist of religion. In his theoretical considerations and empirical research, he also took up important issues within the framework of the sociology of morality. In these considerations, we will discuss the following issues in this field: the sociology of the Decalogue, the sociology of pro-social attitudes of young people and adults, and the sociology of morality in marriage and family life. In Poland, many sociologists of religion in their empirical research take morality as an important dimension (dimension) of religiosity. One of them is also Professor Świątkiewicz, who combines both sociological perspectives in his empirical research.

PL

Prof. Wojciech Krzysztof Świątkiewicz jest przede wszystkim socjologiem kultury i socjologiem religii. W swoich rozważaniach teoretycznych i w badaniach empirycznych podejmował także ważne zagadnienia mieszczące się w ramach socjologii moralności. W niniejszym artykule zostały omówione z tej dziedziny następujące zagadnienia: socjologia Dekalogu, socjologia postaw prospołecznych młodzieży i osób dorosłych oraz socjologia moralności życia małżeńskiego i rodzinnego. W Polsce wielu socjologów religii w swoich badaniach empirycznych przyjmuje moralność jako ważny wymiar (dymensja) religijności. Do nich należy także i profesor Świątkiewicz, łączący w swoich badaniach empirycznych obydwie perspektywy socjologiczne.