Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Satyra i architektura

100%

Lenartowicz J.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2009

|

tom R. 106, z. 1-A

87-92

PL

Dzieło Witruwiusza w istocie nie jest traktatem teoretycznym, ale praktycznym. Celem autora jest zapewnienie pomocy w ocenie dzieł zbudowanych i projektów. Rozprawa potencjalnie służy więc krytyce architektury. Chociaż w epoce Witruwiusza nastąpił rozkwit satyry, sam autor nie wykorzystuje tej formy krytyki. Artykuł przedstawia przykład możliwości realizacji satyry środkami architektonicznymi i omawia jej potencjał jako swoistego narzędzia krytyki architektury.

EN

Vitruvius' treatise in fact is not a theoretical work, but a practical one. Its aim, defined by the author, is to help evaluation of building and projects. The potential of his work is then in architectural criticism. Although it is in his times, that satire as literary category came to flourish, Vitruvius does not use this means of criticism. The paper presents an example of architectural satire through design, a form of criticism specific to the domain of architectural profession.

2

Recycling Tadeusza Różewicza jako poemat satyryczny

88%

Sidoruk E. , Uniwersytet w Białymstoku I. F. P. , Elżbieta Sidoruk d.

Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

|

2013

|

tom 02

PL

W artykule zanalizowane zostały sposoby przejawiania się satyryczności w poemacie recycling Tadeusza Różewicza. Wskazując na ścisły związek między dążeniem Różewicza do poszerzania granic poezji a postawą satyryka, autorka dowodzi, że poeta ten jest mistrzem satyry sarkastycznej, poważnej i zaangażowanej, a najlepsze efekty artystyczne jako satyryk osiąga wówczas, gdy przejawiająca się w jego utworach satyryczność znajduje kontrapunkt w liryczności. Zdaniem autorki różnorodność tonacji i środków, za pośrednictwem których manifestuje się w recyclingu satyryczność, a także ostentacyjne balansowanie na granic poezji, pozwala uznać ten poemat za przełomowy w procesie przemian, jakim ulegała satyra w poezji Różewicza.

3

"Gazeciarz" Stefan Łuskina w satyrze i paszkwilu XVIII w.

88%

Opoka B.

Rocznik Historii Prasy Polskiej

|

2015

|

tom 18

|

nr 3(39)

5-20

PL

W artykule omawia się postać znanego redaktora XVIII-wiecznej „Gazety Warszawskiej” Stefana Łuskiny, przedstawianego w wierszach satyrycznych w dobie oświecenia, jako konserwatysta, zaciekle broniący swoich poglądów, zakonnik tęskniący za dawnym porządkiem i pragnący powrotu tego, co wówczas było nieodwracalne, a więc przywrócenia zakonu jezuitów.

EN

This is a biographical sketch of Stefan Łuskina, the editor of the 18th-century Gazeta Warszawska and a favourite target of contemporary satire. Hewas presented as a pugnacious conservative and a diehard Jesuit who longed for the return of the good old days and the restoration of the Jesuit Order.

4

Czy satyra jest formą komizmu?

75%

Sidoruk E.

Białostockie Studia Literaturoznawcze

|

2011

|

nr 2

147-154

EN

The article undertakes the issue of relation between the comic and satire. Reviewing the recently reprinted book 'O komizmie. Od Arystotelesa do dzisiaj' by Bohdan Dziemidok, the author applies critical analysis to the researcher's proposed understanding of satire as a form of the comic which is equivalent and simultaneously opposite to humour.

5

Paweł Jarczyński

63%

|

tom R. 72, nr 1

68--69

6

Nieliteracki temat w literaturze potrzebny. O ratunkowej funkcji antologii

63%

Kocela W.

Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej

|

2021

|

tom 27: IZOLACJA I KOMUNIKACJA – ROZWAŻANIA NAD FORMAMI KOMUNIKACJI LITERACKIEJ I KULTUROWEJ

313-326

EN

The article presents epigrams and satires devoted to medical issues, which in fact are a commentary to the more or less dynamically changing state of the health care system in former Poland. Thus, the issues of the ethics of the medical profession, the way of dealing with the patient and the approach itself are at the center of attention and reflection to the subject of the disease and the accompanying experiences and emotions. The key point of considerations, however, is the issue of the salvage function of the anthology, which collects and preserves forgotten and omitted texts due to the “non-literary nature” of the topic discussed in them or their permanent affiliation to a topic bordering on culture, applied literature and history of medicine.

7

Strój modnej damy w zwierciadle polskiej satyry oświeceniowej (na wybranych przykładach)

63%

Kowal J.

Perspektywy Kultury

|

2023

|

tom 43

|

nr 4/2

119-136

EN

The foreign outfit of a fashionable Enlightenment lady, just like a man’s tailcoat, was synonymous with thoughtless imitation of moral patterns foreign to Polish culture. This phenomenon was often criticized in journalistic and literary texts of the time, including satires. In this article, the title problem is presented through the example of three satirical works by Elżbieta Drużbacka, Ignacy Krasicki, and Jan Gorczyczewski. Their different time periods (the prelude, the mature and decline of the Polish Enlightenment) show that the fascination with the culture of the Seine, manifested in the dress of fashionable ladies, was reflected in literature from the end of the Saxon period to the post-Stanislaus era. It is important to not that, as can be seen from the above-mentioned works, the elite ladies also wanted to imitate artistocrats in their dress, behavior and interests, and it was thanks to them that the new culture spread from Warsaw to the provinces. In the opinion of many intellectuals of the time, including writers, the new fashion was a dangerous and socially harmful phenomenon that should be counteracted. Indulgence in luxury, egoism, vanity, laziness, stupidity, thoughtlessness, sometimes recklessness and lack of experience, and more often calculation and excessive ambition is the catalogue of faults most often attributed to fashionable ladies. A scholarly review of these texts confirms that Enlightenment satire was instrumental in perpetuating the stereotypical image of the fashionable lady who places excessive importance on her elegant appearance. From the satirical pen of the authors, a critical reflection always emerges that this snobbish, uncritical pursuit of the French took place without regard to the consequences, not only financial but also cultural.

PL

Cudzoziemski strój oświeceniowej damy modnej, podobnie jak męski frak, był synonimem bezrefleksyjnego naśladownictwa obcych polskiej kulturze wzorów obyczajowych. Zjawisko to wielokrotnie krytykowano w ówczesnych tekstach publicystycznych i literackich, w tym również w satyrze. Tytułowy problem zaprezentowany został w niniejszym artykule na przykładzie trzech utworów satyrycznych autorstwa Elżbiety Drużbackiej, Ignacego Krasickiego i Jana Gorczyczewskiego. Ich zróżnicowana przynależność czasowa (faza prekursorska, dojrzała i schyłkowa epoki polskiego oświecenia) pokazuje, iż manifestująca się w stroju modnych dam fascynacja kulturą znad Sekwany była zjawiskiem eksponowanym w literaturze już od schyłku czasów saskich aż po epokę postanisławowską. Co przy tym znamienne i co poświadcza lektura wskazanych utworów, damy z elit – w ubiorach, zachowaniu, zainteresowaniach – chciały również naśladować szlachcianki i tak nowa kultura rozpowszechniona w Warszawie przenikała za ich sprawą na prowincję. W ocenie wielu ówczesnych intelektualistów, w tym także literatów, nowa moda była zjawiskiem groźnym, szkodliwym społecznie, któremu należało przeciwdziałać. Lubowanie się w zbytkach, egoizm, próżność, lenistwo, głupota, bezrefleksyjność, czasem lekkomyślność i brak doświadczenia, a częściej wyrachowanie i nadmierne ambicje to katalog wad najczęściej przypisywanych modnym damom. Badawczy ogląd wymienionych tekstów potwierdza fakt, że oświeceniowa satyra w znaczącym stopniu przyczyniła się do utrwalenia stereotypowego wizerunku modnej damy, przywiązującej nadmierną wagę do swojego strojnego wyglądu. Spod satyrycznego pióra autorów wyłania się również każdorazowo krytyczna refleksja, iż ta snobistyczna, bezkrytyczna pogoń za francuszczyzną odbywała się bez oglądania się na konsekwencje nie tylko finansowe, ale i kulturowe.

8

Ochrona czci człowieka a satyra i karykatura jako element wolności sztuki – rozważania na gruncie polskiego i niemieckiego prawa karnego

63%

Grabarz P.

Zeszyt Studencki Kół Naukowych Wydziału Prawa i Administracji UAM

|

2016

|

nr 6

PL

Cześć człowieka jako dobro szczególnie często naruszane bez wątpienia zasługuje na ochronę w świetle prawa karnego. Z drugiej strony, każdemu człowiekowi przysługuje wolność swobody wypowiedzi, w tym artystycznej, która może się przejawić w formie satyry i karykatury. Rodzi się zatem pytanie, gdzie należałoby postawić granicę, ażeby wolność ta mogła być realizowana bez uszczerbku dla czci człowieka. W niemieckim kodeksie karnym tę kwestię reguluje § 193 StGB, który stanowi o ,,zachowaniu uprawnionych interesów”. Przepis ten jest swoistym rodzajem kontratypu, który pozwala przy spełnieniu szeregu warunków, na nieponiesienie odpowiedzialności karnej przez osobę która wygłasza wypowiedzi, mogące naruszyć cześć człowieka. Do warunków tych doktryna niemiecka zalicza także działanie w ramach wolności artystycznej.

EN

Human dignity as a personal interest particularly threatened with the infringement deserves the protection under the criminal law. Nevertheless, each person is given a freedom of speech, including the artistic one, which may have a form of a satire or a caricature. The question arises where the boundary should be set so that such freedom is executed without damage to human dignity. German criminal law – § 193 of StGB – stipulates “the preservation of legal interests”. When complying with several conditions, this regulation provides for a justification which allows for not bearing the criminal liability by a person voicing a statement that may breach human dignity. The above – according to the German doctrine – also concerns the actions within the artistic sphere.

9

Niejednoznaczny status tekstu parodiowanego w dyskursie satyrycznym

63%

Sidoruk E.

Zagadnienia Rodzajów Literackich

|

2014

|

tom 57/114 z. 2

53-63

PL

Przedmiotem analizy w artykule jest relacja między parodią i satyrą. Odwołując się do, zaproponowanej przez Paula Simpsona w On the Discourse of Satire, koncepcji satyry jako praktyki dyskursywnej, autorka wskazuje na przyczyny nieporozumień interpretacyjnych wynikających z zastosowania parodii w tekście satyrycznym. Jej zdaniem parodia utrudnia identyfikację intencji satyrycznej, zwłaszcza wtedy, gdy obiektem parodii jest tekst literacki o wysokich walorach artystycznych. W niektórych przypadkach niemożliwe okazuje się jednoznaczne rozstrzygnięcie, czy parodiowany tekst służy jedynie satyrycznemu ukazaniu pewnych aspektów rzeczywistości pozaliterackiej, czy jest również obiektem krytyki.

EN

The subject of analysis in this article is a relation between parody and satire. With reference to the concept of satire as a discursive practice proposed by Paul Simpson in his work On the Discourse of Satire, the author points out the reasons for interpretative misunderstandings caused by the application of parody in a satirical text. She claims that parody makes it difficult to identify a satirical intention, especially when the object of parody is a literary text of great significance. In certain cases it seems impossible to decide unambiguously whether a parodied text is only used to satirize some aspects of non-literary reality or is also a satirical target itself.

10

Satyra w poezji Jana Raka. Rekonesans

63%

Patryło A.

Tematy i Konteksty

|

2015

|

nr 5(10)

273-280

EN

Jan Rak was born in Husów within Łańcut County to serf parents – Szymon and Jadwiga. He is the author of about 120 poems dedicated to his own life, the life of country dwellers and the situation they found themselves in. Satire, especially political, is one of the four genres he was writing in, and Zapust w roku 1864 is a prominent example of such writing. Rak paid special attention to abstract satire, which aimed at deriding negative features of human nature. Moreover, Jakieś czasy is a satire on Galician magazines, whereas Wiek XX describes social and historical realities. Rak’s satires are supposed to ridicule human vices and misdeeds and, at the same time, call for betterment; which is why truth and aspiration to education were put on a pedestal in Rak’s deliberations.

11

Hodża Nasreddin – antybohater w służbie kultury

63%

Ayşen-Kaim A.

Zeszyty Naukowe Uczelni Vistula

|

2015

|

nr 39/2015 Filologia IV

36-47

PL

Niniejszy artykuł ma charakter badawczy, jego celem jest przedstawienie ustnej tradycji anegdotycznej, żywej zarówno w Azji, jak i na Bliskim Wschodzie, która skupia się wokół postaci mądrego głupca. Występuje on w różnych trawestacjach o imieniu Hodża Nasreddin i łączy ludowe poczucie humoru z autoironiczną krytyką społeczną. Po rozpoznaniu specyficznych warunków społeczno-kulturowych, zmiany trybu życia z koczowniczego na osiadły i trudności adaptacyjnych tego procesu, przedstawiono zasięg ich oddziaływania i specyfikę w zależności od lokalnych tendencji. Następnie, po zarysowaniu studium postaci bliskowschodniego żartownisia pod kątem antropologicznym i turkologicznym, przywołane zostały analogiczne postacie bohaterów plebejskich i antybohaterów z kultury anatolijskiej. Jako przedstawiciel tradycji zachodnioeuropejskiej dla celów porównawczych przedstawiony został Dyl Sowizdrzał (niem. Till Eulenspiegel, ang. Owlglass). W pracy wykorzystano przykłady anegdot Hodży Nasreddina, towarzyszące po dziś dzień codziennemu życiu na Bliskim Wschodzie. W studium przypadku wykorzystano prace tureckich folklorystów i antropologów jak Ilhan Başgöz i Mary Douglas.

EN

The article is of the research nature; its aim is to present the spoken anecdotal tradition, vivid both in Asia and in the Middle East, which focuses around the figure of a wise fool. He appears in various travesties under the name of Hodja Nasreddin and combines the folk sense of humour with a selfironic social criticism. Having recognised the specific sociocultural conditions, the change of the lifestyle from the nomadic to the settled one, and the adaptive difficulties of this process, the author presented the scope of their impact and the specificity depending on the local tendencies. Next, having outlined the study of the figure of the Middle East joker from the anthropological and turkological angle, she the referred to similar figures of plebeian heroes and anti-heroes from the Anatolian culture. As the representative of the West European tradition, for the comparative purposes, there is presented Dyl Sowizdrzał (Germ. Till Eulenspiegel, Eng. Owlglass). In her study, the author used examples of the Hodja Nasreddin’s anecdotes, accompanying to this day the everyday life in the Middle East. In the case study, there were used works of Turkish folklorists and anthropologists such as Ilhan Başgöz and Mary Douglas.

12

Gatunek dziennikarski a cywilnoprawna odpowiedzialność dziennikarza za naruszenie czci

63%

Łoszewska-Ołowska M. , Szylko-Kwas J.

Studia Medioznawcze

|

2013

|

nr 3 (54)

39-57

EN

Journalistic responsibility for words is one of the most important issues concerning the functioning of modern media. It gains a significant meaning in the context of responsibility for infringing one’s reputation, which happens as a result of formulating accusations in press material. It remains unresolved if a media genre chosen by a journalist increases the risk of violating the reputation. From the analyzed statements it seems there is no confirmation in jurisdiction that genre is one of the criteria taken directly into account when judging infringement. However, there are such genres which somehow “impose” greater care in terms of verifying facts, an example of which is the reportage. Other genres, for which opinion and judgment are more constitutive and characteristic, have a greater risk of violating the reputation. It requires mentioning that the satire convention, present in jurisdiction, as a judgmental genre and infringing reputation, can be an argument for removing the unlawfulness of the infringement.

PL

Odpowiedzialności dziennikarza za słowo to jedno z istotniejszych zagadnień dotyczących funkcjonowania współczesnych mediów. Nabiera ono szczególnego znaczenia w kontekście odpowiedzialności za naruszenie dobrego imienia, do czego dochodzi na skutek formułowania krytycznych zarzutów w treści materiału prasowego. Nierozstrzygnięta jak dotąd pozostaje kwestia, czy wybrany przez dziennikarza gatunek wypowiedzi medialnej zwiększa ryzyko naruszenia dobrego imienia. Z analizowanych orzeczeń wynika, że w orzecznictwie brak potwierdzenia, że gatunek jest jednym z kryteriów branych wprost pod uwagę przy ocenie naruszenia czci. Niemniej istnieją takie gatunki, które niejako „wymuszają” większą staranność w zakresie weryfikacji faktów, czego przykładem jest reportaż. Istnieją także gatunki, dla których opinia i ocena jest bardziej konstytutywna i charakterystyczna, co zwiększa ryzyko naruszenia dobrego imienia. Na wyraźne zaznaczenie zasługuje fakt, że dostrzegana w orzecznictwie konwencja satyryczna przy gatunkach oceniających i naruszeniu dobrego imienia może stanowić argument o wyłączeniu bezprawności naruszenia.

13

Soyinka’s use of satire to forecast the evolution of civilizations: the power drive is the supreme evil

63%

Figueiredo R. B.

Civitas Hominibus. Rocznik filozoficzno-społeczny

|

2015

|

tom 10

143-155

PL

Wole Soyinka jest dramaturgiem i poetą, którego twórczość ma wydźwięk dramatu istnienia" - w ten sposób szwedzka akademia prezentuje Soyinkę - zdobywcę Nagrody Nobla w dziedzinie literatury z 1986 roku. Akademia potwierdza literacką i społeczno- etyczną wartość prac Soyinki, które zostały opublikowane, zanim jeszcze został nagrodzony, ale komentarzem do nagrody mogłoby być także dzieła wydane już po zdobyciu nagrody, zwłaszcza Zia With Love (1992), który to utwór jest wirtuozerskim "graffiti". Soyinka dostał Nobla także za działanie w obronie praw człowieka. Teatr Soyinki jest mocno osadzony na współczesnym życiu społeczno-politycznym, a to, co widzi on w nim nade wszystko, to bezwzględne nadużycia władzy. Władza jest w rzeczywistości obsesyjną fascynacją Soyinki. W artykule zamierzam wykazać, że Soyinka zasłużył na reputację najbardziej kąśliwego satyryka wśród pisarzy afrykańskich. Jako narodowy moralista, koncentruje się na złu w życiu społeczno-politycznym szydzi z jego sprawców.

EN

"Wole Soyinka is a playwright and poet who in a wide cultural perspective and poetic overtones fashions the drama of existence” – this is how the Swedish Academy presents Soyinka, the recipient of the Nobel Prize for Literature in 1986. The academy here reaffirms the literary and social/ethical values of Soyinka’s works which were published before he was awarded the prize, but the comment could have been made with equal truth of his works published after the award, especially his play From Zia With Love (1992) which is a work of a “graffiti” virtuoso. It is Soyinka’s post-Nobel masterpiece, still in the tradition of Soyinka’s activist humanism, altruistic defence of human rights, and the preservation of the dignity of man in a humane world of “live and let live”. This play is deliberately overloaded with apparent dramatic tautology to further emphasize the author’s consistency and irrepressible spirit of commitment. In his primarily satirical theatre Wole Soyinka’s gaze is firmly fixed on contemporary social and political life, and what he sees, before all else, is the ruthless exercise and abuse of power. Power has, in fact, an obsessive fascination for Soyinka, and a double face. In its creative, spiritual form he is its celebrant, even as he recognizes that the force of its creative energy may take into destructive excess. But in its aspect as political or social control, the power drive is the supreme evil, which he sees as being everywhere and at all times deeply corrupting and destructive. What we intend to make clear in this paper is that Soyinka has a well-deserved reputation as the most consistently trenchant satirist among African writers. As a national (and even continental) moralist, he has throughout his career written plays which directly focus on current social and political evils and heap mockery on their perpetrators. Satire is, in fact, one of the ways by which Soyinka, as it were, pounces on the various issues with which he engages. The focus of this paper will be on his pre and post-Nobel plays.

14

„I śmiech niekiedy może być nauką”. Polska polityka międzywojenna w czasopiśmie satyrycznym „Mucha”

63%

Szałek J.

Media Biznes Kultura

|

2018

|

nr 1(4)

111-126

EN

From the very beginning of its literary form, satire was strongly associated with politics. In a stormy interwar period the genre became extraordinarily popular in Poland, and the most popular way to propagate it were humour and satire magazines. The one most recognizable in the eyes of the public was the Warsaw periodical ‘Mucha’ that eagerly commented the reality with unparalleled wit and literary zeal.

PL

Satyra była związana z polityką od początku funkcjonowania w literackiej postaci. W burzliwym okresie międzywojennym gatunek ten stał się niezwykle popularny w Polsce, a jej głównym nośnikiem były czasopisma humorystyczno-satyryczne. Wśród nich najpoczytniejsza i najbardziej ugruntowana w świadomości czytelników była warszawska „Mucha”, komentująca rzeczywistość z niezwykłą przenikliwością i literackim zacięciem.

15

„Niechaj nam w Jasełkach nikt nie przedstawia, że Jezus urodził się w Palestynie” – „Betlejem polskie” Lucjana Rydla jako szopka literacka

63%

Moroz A.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria

|

2019

|

tom 19

58-65

RU

The article is focused on Lucjan Rydel as the author of Polish Bethlehem – a nativity play in which its author saw the most perfect form of folk theatre, a concept he himself keenly propagated. The central issue here is an attempt to observe how Rydel, drawing upon the history of nativity plays as well as their traditional text and character, created a sublime patriotic spectacle which later became a template for all subsequent literary nativity plays inspiriting Polish history and at the same time commenting on current affairs. Furthermore, the text presents Polish Bethlehem through the prism of modernist artists’ interest in the nativity scene as a literary genre and juxtaposes Rydel’s work with the nativity plays written by the Green Balloon Cabaret in order to show two significant directions in which this cultural phenomenon was evolving at the turn of the 20th century.

16

The future-war fiction and the problem of two camps in “The Battle of Dorking” and P.G. Wodehouse’s The Swoop!

63%

Jajszczok J.

Świat i Słowo

|

2020

|

tom 34

|

nr 1

147-157

EN

The aim of the article is to compare and contrast two examples of the short-lived conservative literary genre of future-war fiction (also known as invasion literature) popular in Britain between the Franco-Prussian War of 1870-71 and the outbreak of the First World War in 1914. The analysed texts, “The Battle of Dorking” of 1871 and The Swoop! of 1909, are examined as manifestations of two camps with which commentators of projected future seem to identify: the camp comprising of people expressing genuine fears and future anxieties, and the camp of people mocking and dismissing these apprehensions. The article explores their social and political impacts and their potential legacy.

17

Śmierć grzesznika. Kilka uwag o Anatomii Martynusa Lutra i Relacyi a oraz suplice […] za predykantem Burchardym

63%

Gruntkowska D.

Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura

|

2014

|

tom 1

65-80

EN

The article discusses the theme of death, flesh and body of sinners, heretics and the damned, according to Church. It analyses selected works by Jacobus de Voragine, Klemens Boleslawiusz (1625–1689), Józef Baka (1707–1780), Jan Chądzyński (17th century) and Jan Zrzenczycki (16/17th century). In particular, the analysis focuses on the differences between these texts in depicting flesh and the moment of death of the main characters. As a result, it is possible to point out the fixed motifs and the styles of describing on the damned flesh. The analysis is based on the historical and literary research on flesh and corporeality.

18

Czy istnieją granice dozwolonej krytyki. O relacji kontratypu określonego w art. 41 ustawy – prawo prasowe z kontratypem zapisanym w art. 213 k.k.

63%

Kwiatkowska-Serafin P.

Themis Polska Nova

|

2016

|

nr 2(11)

152-163

EN

Form of an artistic expression, satire has been present in human’s life for ages. It has many varieties and forms. From the very beginning its practitioners have been subjected to the public authorities restrictions and have been getting into trouble with the ones who became objects of the artist projections. In Polish regulation – law, there is a justification of admissible satire, covered by the article 41 of the press law, witch is an extension to the justification of admissible criticism, covered by the article 213 of the polish penal code. However, there is no such thing as justification of art. due to this fact, the artist may be fully liable both for violation of personal rights and the offence of defamation.

19

O obrazowaniu idei sprawiedliwości w Rzeczypospolitej połowy XVIII wieku – wokół konfliktu o ordynację ostrogską

62%

Gombin K.

Roczniki Humanistyczne

|

2021

|

tom 69

|

nr 4

185-198

EN

This article aims to show the interrelation between the visual arts, ceremonials and journalistic opinion pieces in the political propaganda of the Polish-Lithuanian Republic during the reign of King Augustus III, using an example which was of vital importance for the public life of that time – the dispute over the entail of the Ostrogski estate. In the satirical Tragic-Comic Scene, the conclusion of the so-called Kolbuszowa Transaction, sanctioning the division of the estate’s entail, was presented as a parody of the courts then operating in the Republic. The illustrations for Piotr Hadziewicz’s dissertation Prawda obiaśniona… conveyed the message that the unity and order of the state must be based upon the observance of its laws, with the King being the guarantor of the legal order. The king established a special commission, known as the Dubno Commission, which was to assess the legal and factual status related to the division of the Ostrogski estate. The committee members strongly emphasised the legality of their actions. They adopted a ceremonial which was modelled on the ceremonies of the Crown Tribunal, an institution deeply rooted in the Polish legal system of that time. The main actors of the “new Tribunal in Dubno”, as Primate Adam Ignacy Komorowski described the Commission, made sure that a uniform message was sent out to the public: that of the harmonious work by the Commission to restore the legal order in the Republic. This message perfectly corresponded with the content of the illustrations and satire of that period.

PL

Celem artykułu jest ukazanie wzajemnych relacji sztuk plastycznych, ceremoniału oraz publicystyki w propagandzie politycznej Rzeczypospolitej czasów Augusta III, na kluczowym dla ówczesnego życia publicznego przykładzie – sporze o ordynację ostrogską. W satyrycznej Scenie tragiczno-komicznej zawarcie tzw. transakcji kolbuszowskiej, sankcjonującej podział ordynacji, przedstawione zostało jako akt bezprawia – parodia sądów Rzeczypospolitej. Z przekazu zawartego w rycinach rozprawy Piotra Hadziewicza, Prawda obiaśniona… wynikało, że jedność i ład w państwie muszą być oparte na przestrzeganiu praw, czego gwarantem jest król. August III utworzył obradującą w Dubnie komisję, mającą ocenić zasadność podziału ordynacji. Jej członkowie, akcentując legalność działań, przyjęli porządek obrad wzorowany na ceremoniale Trybunału Koronnego, instytucji silnie zakorzenionej w ówczesnym polskim systemie prawnym. Główni aktorzy „Nowego w Dubnie Trybunału”, jak określił komisję prymas Adam Komorowski, dbali o jednolity dla opinii publicznej przekaz: zgodnej pracy dla odtworzenia ładu prawnego w Rzeczypospolitej, co doskonale korespondowało z treściami ówczesnej grafiki i satyry.

20

Gatunek dziennikarski jako determinanta odpowiedzialności dziennikarza. Wybrane aspekty prawne. Część trzecia

51%

Sobczak J. , Kakareko K.

Studia Medioznawcze

|

2018

|

nr 1 (72)

11-22

PL

Nie stanowi zniesławienia dozwolona krytyka dokonywana w ramach recenzji, polemik publicystycznych oraz w opiniach i charakterystykach służbowych. Musi ona się jednak mieścić w granicach prawa i być zgodna z normami społecznymi. Tłumienie krytyki stanowi przestępstwo z art. 44 ust. 1 i 2 pr.pr. Granice legalności krytyki wyznacza treść art. 41 pr.pr. Pod ochroną prawa prasowego pozostają wszelkie formy satyryczne i karykatury. Przekroczenie granic legalności satyry powoduje odpowiedzialność za naruszenie dóbr osobistych.

EN

Permitted criticism being a result of reviews, journalistic polemics and in opinions and business characteristics does not constitute defamation. It must, however, meet the law and be consistent with social norms. Suppression of criticism is being regarded as an offense under article 44, paragraphs 1 and 2 of the Act of the Press Law. The limits of the legality of criticism are set out in the article 41 of the Act. All satirical forms and caricatures remain under the protection of the Press Law. Violation of the limits of the legality of satire causes liability for the infringement of personal rights.