Nowa wersja platformy, zawierająca wyłącznie zasoby pełnotekstowe, jest już dostępna.
Przejdź na https://bibliotekanauki.pl
Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 19

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  słownictwo
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
|
|
tom 16
221-235
PL
Noce i dnie Marii Dąbrowskiej w pisują się w nurt tradycji powieści realistycznych XIX wieku. Najważniejszymi elementami świata przedstawionego są w niej bogate opisy życia rodziny Niechciców. Celem rozważań w artykule jest analiza językowej kreacji dzieciństwa Tomaszka, najmłodszego dziecka Barbary i Bogumiła Niechciców, ukazana w podziale semantycznym: wygląd zewnętrzny, usposobienie i zachowanie, relacje zachodzące między synem a rodzicami. W językowej kreacji świata Tomaszka dominuje rzeczowa i uprawdopodobniona relacja. W opisie wyglądu zewnętrznego brak szczegółowych opisów na rzecz niezbędnych do nakreślenia prezentacji bohatera epitetów określających kształty, kolory, które nie konotują treści naddanych. Autorka kreśli ogólne, wybrane cechy wyglądu bohatera, wprowadza nieliczne epitety, które służą odmalowaniu istotnych szczegółów wyglądu zewnętrznego chłopca. Realistyczny sposób opisu usposobienia i zachowań chłopca pozbawiony jest poetyckich porównań i symbolicznych odwołań. Dąbrowska charakteryzuje swojego bohatera z różnych perspektyw badawczych, najczęściej w formie relacji narratora na temat myśli i spostrzeżeń rodziców. W opisach relacji zachodzących między synem i rodzicami użycie formy dialogu ujawnia w sposób niezwykle żywy i obrazowy emocje Bogumiła i Barbary. W językowej kreacji Tomaszka Dąbrowska nie rezygnuje w sposobie narracji z pewnego świadomego subiektywizmu. Często stosuje metodę pośredniego obserwatora, którym najczęściej jest Barbara, rzadziej Bogumił. Pisarka niepostrzeżenie przechodzi z toku narracji autorskiej do mowy pozornie zależnej, nasycając tekst ciepłem subiektywnego wzruszenia.
EN
The novel Noce i dnie by Maria Dąbrowska belongs to the tradition of the 19th century realist novels. The most significant elements of its fictional universe are the extensive descriptions of the Niechcic family life. The purpose of this article is to analyse the linguistic creation of childhood of Tomaszek, the youngest child of Barbara and Bogumił Niechcic, in three semantic aspects: 1) his physical appearance, 2) his character and behaviour, 3) the son-parents relationship. The dominant factor in the linguistic creation of the Tomaszek’s world is a matter-of-fact, account, made plausible. The picture of his physical appearance lacks detailed descriptions, instead, it contains the epithets necessary to portrait him, describing shapes and colours which do not connote any surplus content. The author sketches the general, selected features of the boy’s appearance, introducing only few epithets depicting its significant details. The realistic way of depicting the boy’s character and behaviour is devoid of any poetic comparisons or symbolic references. Dąbrowska characterizes the boy from various descriptive perspectives, most frequently in the form of the narrator’s account of his parents’ thoughts and perceptions. The form of dialogue used in the descriptions of the son-parents relationship reveals the emotions of Bogumił and Barbara in a remarkably vivid and lively way. In the linguistic creation of Tomaszek Dąbrowska doesn’t avoid a hint of conscious subjectivism in the narration. She often adopts a perspective of an indirect observer – often Barbara, more rarely Bogumił. The writer smoothly shifts from the author’s narrative to a free indirect speech, imbuing the text with a warmth of subjective affection.
|
|
tom 19
299-308
EN
The purpose of this article is to provide a communicative-linguistic perspective on the vocabulary selected from the Wiesław Myśliwski’s novel Widnokrąg. As a result of the changing ways of communication – caused by the dynamic social, economic, and cultural processes – part of the lexis goes out of use and only remains in the memory of those for whom it constitutes a significant element of identity. This phenomenon is of a universal nature. We assume that literature is a basic medium of memory of a cultural community, and the lexis contained in it transfers selected images of life, helping to memorize them or adding new elements to he reader’s competences. The vocabulary that creates the image of the world in Widnokrąg reconstructs and reinterprets the past both in the author/narrator and in the reader. The vocabulary selected from the analysed novel, retained in the memory of an individual, shows reality form the perspective of a “small homeland”, enabling the reader to know the realities of the life lived there, and thereby to extend his or her own memory.
PL
Celem artykułu jest przedstawienie z perspektywy komunikacyjno-językowej wybranego słownictwa z powieści Wiesława Myśliwskiego Widnokrąg. Zmieniający się – wskutek dynamicznych procesów społecznych, gospodarczych i kulturowych – sposób porozumiewania się powoduje, że część leksyki wychodzi z użycia i pozostaje w pamięci tylko tych osób, dla których jest ważnym składnikiem tożsamości. Zjawisko to ma charakter uniwersalny. Przyjmujemy, że literatura jest podstawowym medium pamięci wspólnoty kulturowej, a leksyka w niej zawarta przekazuje wybrane obrazy życia, pomagając w ich zapamiętaniu lub poszerzając kompetencje odbiorcy o nowe elementy. Słownictwo kreujące obraz świata w powieści Widnokrąg rekonstruuje i reinterpretuje przeszłość zarówno u autora/narratora jak i u czytelnika. Wybrane z analizowanej powieści słownictwo zatrzymane w pamięci jednostki pokazuje rzeczywistość z perspektywy „małej ojczyzny”, umożliwiając czytelnikowi poznanie realiów toczącego się w niej życia, a co za tym idzie poszerzenie własnej pamięci.
|
|
nr 5
433-445
PL
Artykuł dotyczy frazemów w starannej odmianie polszczyzny wileńskiej, które są zapożyczeniami z języków wschodniosłowiańskich (rosyjskiego lub białoruskiego). Autor czerpie materiał z książek drukowanych na Litwie w latach 1951−1985 (m.in. z podręczników, poradników medycznych, zbiorków sztuk i opowiadań o tematyce obyczajowej, poradników metodycznych oraz pozycji o tematyce rolniczej). Frazemy grupuje w obszary tematyczne, co pozwala pokazać te dziedziny życia litewskich Polaków, w których ponadleksemowe pożyczki były szczególnie rozpowszechnione, oraz te, w których występowały sporadycznie.
EN
The article deals with the phrasemes in the standard variety of Vilnius Polish borrowed from Eastern Slavonic languages (Russian or Byelorussian). The author takes the material from books published in Lithuania between 1951 and 1985 (in particular textbooks, medical reference books, collections of plays and stories of manners, methodical reference books and items on agriculture). Phrasemes are classified thematically to present the life areas of Lithuanian Poles where superlexeme borrowings were particularly spread as well as those where they occurred sporadically.
|
|
tom 66
351-369
PL
W artykule poddano analizie fonetykę, strukturę oraz semantykę słownictwa cerkiewnosłowiańskiego funkcjonującego w języku ukraińskim ХVІ–ХVІІІ w. Przedstawiono również rozwój semantyczny cerkiewnosłowianizmów we współczesnym języku ukraińskim oraz w praktyce liturgicznej. Aktualność niniejszego badania wynika z konieczności podjęcia dogłębnych oraz systematycznych studiów nad słownictwem liturgicznym i obrzędowym w języku ukraińskim ХVІ–ХVІІІ w., szczególnie nad wyrazami pochodzenia cerkiewnosłowiańskiego, tak charakterystycznymi dla sfery religijnej – dotyczącymi sakramentów, ich udzielania itp. Za bazę źródłową artykułu posłużyły ukraińskie zabytki piśmiennictwa świeckiego: akta i dokumenty sądowe, gramoty, latopisy, utwory literatury polemicznej oraz pięknej, wchodzące do korpusu źródeł Słownyka ukrajinśkoji mowy XVI – perszoji połowyny XVII st., Istorycznoho słownyka ukrajinśkoho jazyka pod redakcją J. Tymczenki oraz ich kartotek, przechowywanych w O ddziale języka ukraińskiego Instytutu Ukrainoznawstwa im. I. Krypiakiewicza NAN Ukrainy (Lwów). Dołączono materiał ilustracyjny pochodzący z zabytków, które łączą styl teologiczny z naukowym. Przeprowadzona analiza wykazuje, że różne warianty graficzne i fonetyczne słownictwa cerkiewnosłowiańskiego, powiązanego z sakramentami cerkiewnymi, były bardzo często używane w języku ukraińskim XVI–XVIII w. Mowa tu przede wszystkim o kalkach semantycznych z języka greckiego, które za pośrednictwem języka cerkiewnosłowiańskiego weszły do języka ukraińskiego. Jak się okazuje, badane słownictwo z minimalnymi zmianami semantycznymi przetrwało we współczesnej literackiej ukraińszczyźnie oraz w praktyce cerkiewnej i liturgicznej.
EN
This article analyses the phonetics, structure and semantics of Church Slavonic words used in the Ukrainian language of the 16th to 18th centuries. The semantic development of Church Slavonic words in contemporary Ukrainian and in liturgical practice is also examined. The research is timely due to the need for a deeper, systematic study of liturgical and ritual vocabulary in the Ukrainian language of the 16th to 18th centuries, in particular of items taken from Church Slavonic characteristic of the religious sphere – such as those associated with the sacraments and their administration. The sources for the research were secular Ukrainian texts: legal documents, scripts, chronicles, literature and polemical writings, found in the corpus of the Dictionary of the Ukrainian Language, 16th and First Half of 17th Century, in the Ukrainian Historical Dictionary, ed. E. Timchenko, and in the card index kept at the Ukrainian Language department of the Ivan Krypiakevych Institute of Ukrainian Studies, at the National Academy of Sciences of Ukraine (Lviv). Illustrative material from the historic texts, combining theological and scientific styles is included. The analysis shows that different graphic and phonetic variants of Church Slavonic vocabulary connected to church sacraments were in frequent use in the Ukrainian language of the 16th to 18thcenturies. These are mostly semantic calques from Greek which came into the Ukrainian language via Church Slavonic. The studied vocabulary was found, with minimal semantic changes, to have survived in modern literary Ukrainian and in Church and liturgical practice.
|
|
nr 31/32
46-51
EN
The paper consists of two parts – a theoretical and a practical one. The first part presents the contemporary conceptions concerning the category of grammatical gender, and especially the problem of its recognisability on the basis of the form of Nominative singular. The analytical part takes into consideration quantitative and qualitative data regarding feminine nouns in contemporary lexicological works. A detailed analysis has been undertaken particularly with regard to irregular gender forms of the postać (‘figure; character’), noc (‘night’), or krew (‘blood’) type. Moreover, part two also provides suggestions concerning the teaching of irregular gender forms at particular levels of language advancement/command.
|
|
tom 14
225-266
EN
Nomina eucharistica, quae in operibus sancti Augustini habemus, plurima, nobis etiam perutilia, ad res magnas exprimendas apta sunt, varietate nos delectant mentemque nostram movent.
13
Content available remote Język reklamy jako narzędzie komunikacji firm na rynku młodych konsumentów
63%
|
|
tom Nr 42
5-19
PL
W niniejszym artykule podjęto próbę analizy języka reklamy jako narzędzia komunikacji firm z grupą młodych konsumentów. Przedstawiono zakresy słownictwa, słowa kluczowe oraz figury retoryczne stosowane w reklamie adresowanej do młodych odbiorców. Przytoczone przykłady reklam obrazują próby wywierania wpływu na zachowania młodych konsumentów poprzez używanie oraz współkreowanie specyficznego dla nich języka, stosowanie łatwo przyswajalnych przez młodzież pojęć technicznych i zwrotów obcojęzycznych. Pokazano również, jak manipuluje się odczuciami młodego odbiorcy poprzez tworzenie przyjemnych skojarzeń za pomocą słów kluczy. Zaprezentowane figury retoryczne to kolejny przykład oddziaływania na zachowania odbiorców za pomocą odpowiednio dobranego słownictwa. Przykłady tekstów reklam zaczerpnięto z czasopism młodzieżowych, telewizyjnych spotów reklamowych oraz z reklam w Internecie.
EN
An attempt of the analysis of the language of advertising as a tool of business communication on the market of young customers was undertaken in this paper. Vocabulary, key words as well as rhetorical figures used in advertisements aimed at young people were presented. The examples of advertisements mentioned in this paper show an attempt of exerting pressure on young people's behaviour. It is done by using and creating a language typical for this group of customers or application of technical and foreign language terms easily assimilable by the young. It was also shown that emotions of this group of customers are manipulated by creating nice associations with the help of key words. Presented rhetorical figures are another example of influencing young customers' behaviour by specially selected vocabulary. Example texts of advertisements were taken from youth magazines, TV commercials and Internet advertisements.
|
|
tom 100
|
nr 3
87-99
PL
Przedmiotem artykułu jest rozwój semantyczny wyrazów premiera i premierowy. Większość słowników języka polskiego odnotowuje tylko jedno znaczenie leksemu premiera ‘pierwsze przedstawienie utworu dramatycznego; także: wyświetlenie po raz pierwszy nowego filmu’. Premierowy jest definiowany jako ‘przymiotnik od premiera’. Okazuje się jednak, że we współczesnej polszczyźnie te dwa wyrazy funkcjonują w nowych znaczeniach. Premiera bywa używana do nazwania jakichkolwiek czynności i rzeczy wykonywanych po raz pierwszy. Wyraz ma także znaczenie przedmiotowe: ‘obiekt po raz pierwszy pokazany publicznie lub wystawiony na sprzedaż; nowość’. Premierowy to ‘zajmujący w pewnym ciągu lub porządku miejsce, które można opisać, używając liczby 1; pierwszy’, ‘najlepszy, najważniejszy, przewyższający inne pod jakimś względem’, ‘taki, który powstał niedawno; nowy’, ‘taki, który zastępuje coś poprzednio spełniającego daną funkcję; nowy’. Neosemantyzacja tych leksemów to zapewne rezultat oddziaływania języka angielskiego, ale niewykluczony jest też rozwój semantyczny na gruncie rodzimym.
EN
The subject of the article is the semantic development of the words "premiera" and "premierowy". Most dictionaries of the Polish language note only one meaning of the lexeme "premiera": ‘the first performance of a dramatic work; also: the first screening of a new film’. "Premierowy" is defined as an ‘adjective from the premiere’. It turns out, however, that in the contemporary Polish language these two words function in new meanings. "Premiera" is sometimes used to name any activities and things performed for the first time. The word also has an objective meaning: ‘object first shown publicly or put up for sale; novelty’. "Premierowy" is, inter alia ‘occupying in a certain order or place a position that can be described using the number 1; first’, ‘the best, the most important, superior to others in some way’, ‘one that has recently been created; new’, ‘the one that replaces something previously fulfilling a given function; new’. The semantic development of these lexemes is probably the result of the influence of English, but semantic changes in Polish are also possible.
EN
Developing learners’ lexical subsystem is one of the most important tasks of foreign language didactics. The observable turn towards vocabulary (“Wortschatzwende”) has contributed to an in-depth reflection on learners’ lexical competence, including their strategic competence. The aim of this paper is to present results of a correlating research concerning the influence of personality variables (understood according to the Five-Factor Model) on the range and frequency of strategies used by Polish high-school students to learn German vocabulary. The research project described in this paper was conducted in April 2021. The Polish adaptation of the NEO Five-Factor Inventory was applied to examine the learners’ personality traits. The Polish version of Schmitt’s Vocabulary Learning Strategies Questionnaire (VLSQ) was used to investigate students’ preferred strategies for learning German vocabulary. Based on the conclusions from the research, an attempt was made to formulate practical guidelines for foreign language teachers concerning the possibilities of developing learners’ lexical competence. The report is complemented by a list of open research questions and problems in this field.
|
2019
|
tom 169
81-88
EN
Syntagmatic features of the functioning of Russian expressive linguistic units (on the basis of a vocabulary with a positive emotional evaluation) Proceeding from the opposition of the function of identification and the function of predication, it is advisable to consider the syntagmatic features of the use of a vocabulary with a positive emotional evaluation in the most typical positions of vocative and predicate. As a result of the analysis of linguistic material, a conclusion has been made about the difference in the typology of lexical units expressing approval and admiration, which do not undergo semantic changes in the vocative position (for the given words, the vocative position is not systemic, determining): орёл oriol (eagle), соловей solovej (nightingale), мастер master (master), and the typologies of lexical units conveying an affectionate and friendly attitude that in the attitude ofthe expression communicates the properly-valued semantics in the eventual deactivation of the nominative components of the value (the vocative position is systemic, basic: лапушка lapushka [little paw], ягодка jagodka [berry], сынок synok [little son], дружище druzhishe [friend, pal], etc.).
PL
Syntagmatyczne właściwości funkcjonowania rosyjskich ekspresyjnych jednostek językowych (na materiale leksyki pozytywnie nacechowanej emocjonalnie) Przy wychodzeniu od opozycji funkcji identyfikacji i funkcji predykacji celowe jest rozpatrzenie syntagmatycznych właściwości użycia leksyki z pozytywną oceną emocjonalną w najbardziej typowych dla nich pozycjach zwracania się i predykatu. W wyniku analizy materiału językowego został sformułowany wniosek o rozbieżności typologii jednostek językowych wyrażających akceptację i zachwyt, które w funkcji adresatywnej nie ulegają zmianom semantycznym (dla danych wyrazów sytuacja zwrotu nie jest pozycją systemową, określającą: орел, соловей, мастер) i typologii jednostek leksykalnych wyrażających serdeczny i przyjacielski stosunek, które w pozycji adresatywnej wyrażają znaczenie wartościujące przy jednoczesnej dezaktualizacji nominatywnych komponentów znaczeniowych (pozycja zwracania się jest tu systemowa, fundamentalna: лапушка, ягодка, сынок, дружище itp.).
|
|
nr 1
PL
Artykuł jest pierwszą częścią studium poświęconego słownictwu w zaburzeniach należących do spektrum autyzmu. W krótkim rysie historycznym autorka charakteryzuje kierunki badań nad autyzmem i ich odniesienie do zagadnień językowych, w tym słownikowych. Następnie przedstawia główne obszary badań nad leksyką w autyzmie, uwzględniając aspekt ilościowy i jakościowy – specyfika w zakresie drugiego aspektu jest dla autyzmu szczególnie charakterystyczna, ujawnia się na poziomie ekspresji i rozumienia, dotyczy zawartości słownika i głębi rozumienia znaczeń. W ostatniej części zostały wskazane główne problemy związane z przyjmowaną dotąd przez badaczy metodologią badań.
EN
This article is the first part of a study concerned with vocabulary in autism spectrum disorders. In a brief historical outline, Ewa Hrycyna describes the main directions of the research on autism and their relation to linguistic issues, including lexical ones. She then goes on to look at the main areas of the research on vocabulary in autism. Her examination takes into account both the quantitative and qualitative aspects. The latter, particularly significant for autism, is revealed at the level of expression and understanding, and concerns the vocabulary content and the depth of semantic understanding. In the final section of her article, the author identifies the main problems of the methodology which has dominated autism research so far.
|
|
nr 43/2
193-208
PL
This paper emphasizes the need to include collocational competence in the model of lexical competence. Different ways of understanding of the notion “collocation” are presented together with the existing models of lexical competence. Next, a new model of lexical competence is pro-posed, i.e. the model covering lexical competence as well. The Author presents her original concept of collocational competence and argues for its development in vocabulary extension at a foreign language class.
|
|
tom 18
|
nr 1
161-170
PL
Artykuł odnosi się do bardzo aktualnego tematu homonimii międzyjęzykowej. Zagadnienie to rozpatrywane jest na wszystkich poziomach języka: słownictwa, morfologii, składni, stylistyki, frazeologii. Podano teoretyczne uzasadnienie przyczyn powstawania homonimów międzyjęzykowych, analizowane są zwłaszcza całkowite i częściowe pary homonimów. Problematyka ta nabiera szczególnego znaczenia w przypadku języków blisko spokrewnionych; przede wszystkim jest ważna dla społeczności słowiańskiej, która w porównaniu z innymi indoeuropejskimi grupami językowymi uległa rozpadowi stosunkowo późno (V–VI w. n.e.). Zagadnieniu temu w slawistyce poświęca się wiele uwagi, jednak aktualność deklarowanego badania polega głównie na tym, że jego wynikiem stał się szeroki przegląd wszystkich trzech grup języków słowiańskich, począwszy od rosyjskiego i ukraińskiego na wschodzie, polskiego, czeskiego i słowackiego na zachodzie, serbskiego, chorwackiego, bułgarskiego na południu świata słowiańskiego, a na peryferyjnym słoweńskim kończąc.
EN
The article deals with the very topical theme of interlingual homonymy. This issue is considered at all levels of the language: phonetics, lexis, semantics, morphology, syntax, stylistics and phraseology. A theoretical substantiation of the reasons for the emergence of homonyms is given, and complete and partial pairs of homonyms are considered. This issue is important, especially for closely related languages, in particular for the Slavic community, which disintegrated relatively late, when compared with other Indo-European language groups (V–VI centuries AD). Much attention is paid to this issue in Slavic studies, however, the timeliness of the current article lies in the fact that it offers a broad overview with the maximum possible coverage of all three groups of Slavic languages, geographically starting with Russian and Ukrainian in the east, Polish, Czech and Slovak in the west, Serbian, Croatian, Bulgarian in the south of the Slavic world and ending with peripheral Slovenian.
RU
Статья обращена к весьма актуальной теме межъязыковой омонимии. Данный вопрос рассматривается на всех уровнях языка: лексика, морфология, синтаксис, стилистика, фразеология. Дается теоретическое обоснование причин возникновения межъязыковых омонимов, особо рассматриваются полные и неполные пары омонимов. Эта проблематика приобретает чрезвычайное значение в случае  близкородственных языков, в первую очередь, она важна для славянской общности, сравнительно поздно распавшейся, если сопоставлять с другими индоевропейскими языковыми группами (V–VI вв. н..э.). Данному вопросу в славистике уделяется большое внимание, однако актуальность заявленного исследования состоит в том, его результатом стал широкий обзор с максимально возможным охватом всех трех групп славянских языков, географически начиная с русского и украинского на востоке, польского, чешского и словацкого на западе, сербского, хорватского, болгарского на юге Славянского мира и заканчивая периферийным словенским.
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.