Recenzowana w niniejszym artykule książka Marcina Adamczaka „Obok ekranu. Perspektywa badań produkcyjnych a społeczne istnienie filmu” (2014) została osadzona w ważnej, choć wciąż niedocenianej u nas dziedzinie filmoznawstwa – production studies. W recenzji zostały opisane najważniejsze założenia metodologiczne wskazane przez autora książki. Podkreślono też użyteczność wykorzystywania w pracy badawczej narzędzi socjologicznych, badań fokusowych i obserwacyjnych, a także analiz z zakresu ekonomii i zarządzania. Ten model filmoznawstwa, testowany przez Adamczaka na rodzimym kinie ostatnich kilku lat, stanowi ważną egzemplifikację przemian dokonujących się we współczesnych badaniach nad filmem.
EN
Book review of Marcin Adamczak’s „Obok ekranu. Perspektywa badań produkcyjnych a społeczne istnienie filmu” [„Beside the screen. The perspective of production studies and the social existence of film”] (2014). The book is set in the context of little known and underestimated in Poland area of film studies – that is production studies. The review lists and describes the most important methodological assumptions indicated by the author of the book. He also highlighted the usefulness of sociological methods, focus groups and observation based research, as well as elements of management and economics for production studies.This model of film studies, tested by Adamczak on the domestic cinema for the past few years, is an important example of changes taking place in contemporary research on film.
The Se-Ma-For Film Studio from 1990 to 1999 One of the key roles in the cinematic image of Łódź (the centre of Polish film production in the 1950s and 1960s) was played by “Se-Ma-For” Film Studio. The political and economic changes that Poland underwent at the beginning of the 1990s resulted in the liquidation of most state-owned companies. Se-Ma-For studio managed to operate until 1999, when it was closed. Th is text elaborates on the circumstances that resulted in the liquidation of the studio in 1999.
Syska omawia historycznofilmową użyteczność refleksji na temat niezrealizowanych filmów. Autor rozważa cztery możliwe powody, dla których analiza niezmaterializowanych projektów jest przydatna. Po pierwsze, pozwala ona na o wiele bardziej wnikliwe – niż w przypadku filmów zrealizowanych – opisywanie mechanizmów powstawania scenariuszy, tworzenia kolejnych wersji scen, dobierania obsady aktorskiej, eksperymentowania z lokacjami, ewoluowania projektu etc. Po drugie, umożliwia analizowanie genezy określonych rozwiązań artystycznych, które niekoniecznie zostały zaprojektowane dla powstałych filmów, lecz były obmyślane dla realizacji dzieł wcześniejszych – ostatecznie nieurzeczywistnionych. Po trzecie, pozwala stworzyć szeroką sieć cytatów i zawłaszczeń, bo porzucone projekty żywiły liczne inne filmy – często innych reżyserów. Po czwarte wreszcie, umożliwia analizę procesu produkcji filmowej w oparciu o narzędzia modnych dziś „production studies”.
EN
Syska discusses the usefulness of the reflection on unmade films in the context of film studies. The author considers four possible reasons why the analysis of unmade films can be useful. Firstly, it permits a more in depth, than in the case of realised films, description of the mechanism of script writing, the creation of subsequent versions of scenes, the casting process, experiments with locations – in short the evolution of the film project. Secondly, it permits the analysis of the genesis of certain artistic solutions, which were not designed for films that were made, but for earlier works, that were not ultimately produced. Thirdly, it permits the creation of a wide net of citations and appropriations, as other films, often by other directors are inspired by the abandoned film projects. Fourthly, it permits the analysis of the film production process using the tools of the now popular production studies.
W świetle najnowszych badań archiwalnych historia życia i twórczości Orsona Wellesa nie jest już tak enigmatyczna i tajemnicza jak w poprzednich dekadach, jednak za sprawą nowych odkryć oraz kolejnych premier filmów odrestaurowanych i ukończonych po śmierci reżysera nadal pozostaje gorącym tematem dla jego biografów. Autorka śledzi wpływ procesu technologicznego na końcowy kształt przywróconych do życia dzieł Wellesa głównie na przykładzie Drugiej strony wiatru (The Other Side of the Wind, 2018) – ostatniego filmu reżysera oraz Too Much Johnson (1938) – odnalezionego w 2013 r. jego średniometrażowego debiutu. Wybór tych tytułów podyktowany jest z jednej strony poczuciem, że w obu przypadkach technika filmowa odegrała bardzo istotną rolę, a z drugiej przekonaniem, że oba te filmy nie zostały jeszcze wystarczająco dogłębnie opisane.
EN
In the light of recent archival research, the story of Orson Welles’ life and work is no longer as enigmatic and mysterious as it was in previous decades. But with new discoveries and the subsequent release of films restored and completed after the director’s death, it remains a hot topic for his biographers. The author traces the influence of the technological process on the final shape of Welles’ restored works, mainly through the examples of The Other Side of the Wind (2018), the director’s last film, and Too Much Johnson (1938), his medium-length debut found in 2013. The choice of these titles is dictated on the one hand by the fact that in both cases technology played a very important role, and on the other hand, by the fact that both films have not yet been described in depth.
W artykule zostaje postawione pytanie o możliwość istnienia w światowym przemyśle filmowym różnych kultur produkcji. Innymi słowy: czy można w tym względzie wyodrębnić jakąś alternatywną dla tej zachodniej (hollywoodzkiej czy też europejskiej), traktowanej jako uniwersalna. Przykładem tak rozumianej różnorodności dotyczącej procesu produkcji są kinematografie indyjskie (bollywoodzka oraz tamilska). Materiał badawczy stanowiły wywiady z pracownikami polskich ekip produkcyjnych indyjskich filmów. Współpraca ta była okazją do spotkania (lub zderzenia) dwóch kultur produkcji na planie jednego filmu. Na podstawie wywiadów zrekonstruowano osiem kluczowych różnic między europejską i indyjską kulturą produkcji. Umożliwiają one identyfikację modelu alternatywnego, opartego w mniejszym stopniu na procedurach, dokumentacji i planowaniu każdego elementu procesu produkcyjnego, a w większym na spontaniczności i elastyczności w podejściu do niego.
EN
The article inquires into the possibility of existence of different production cultures in the global film industry. Is there an alternative to the Western production culture (both Hollywood and European one), which is regarded as universal? A relevant example is provided by Indian film cultures (Bollywood and Tollywood). The author’s main source are interviews with Polish members of Indian film crews. This kind of collaboration was a chance for a meeting (or clash) of two production cultures on one film set. On the basis of the interviews, eight major differences between the European and Indian models of production culture have been identified. This distinction enables identifying an alternative production culture, based less on procedures, documentation and the planning of every element of the process, and more on spontaneity and flexibility.
Studio Filmowe im. Karola Irzykowskiego zostało założone przez grupę młodych filmowców w 1981 r. w celu produkowania debiutów filmowych. Choć instytucja ta była wpisana w ramy oficjalnych struktur kinematografii, w zasadzie funkcjonowała poza nimi. Podlegała bezpośrednio Ministerstwu Kultury i Sztuki, ale jej władze (wybierana demokratycznie Rada Artystyczna składająca się z pięciu młodych twórców) mogły samodzielnie podejmować decyzje dotyczące produkcji filmowej. Dlatego też polityka Studia mogła być bardziej niezależna niż np. zespołów filmowych. W 1984 r. zmieniła się struktura organizacyjna Studia; w latach 1985-1989 utraciło ono znaczące przywileje, przez co przestało się właściwie różnić od zespołów filmowych. Miało to wpływ na działalność producencką Studia w tym okresie. Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, jak decyzje personalne, polityczne i instytucjonalne wpłynęły na organizację i politykę programową Studia w latach 1981-1989.
EN
The Karol Irzykowski Film Studio was founded by a group of young filmmakers in 1981 to produce film debuts. It functioned within the framework of official state structures, yet at the same time it was situated outside them. It was directly subordinate to the Ministry of Culture and Arts, but it could make independent decisions concerning the production of film scripts and acceptance of the final versions of films. The studio was managed by an artistic council, democratically elected by its members; it was formed by five young filmmakers who had a final say in the decisions concerning film production. Therefore, the policy of the Karol Irzykowski Film Studio was far more independent than, for example, in the case of state-controlled film companies known as “film units”. During martial law, Mieczysław Waśkowski, a film director who had won the trust of state authorities, became the studio’s commissioner, and as early as 1984 its organizational structure changed. In 1985-1989, the studio lost several of its initial privileges and therefore in terms of functioning no longer differed from other film units. This obviously influenced its activity in terms of film production. The aim of the article to address the following question: How did personal, political, and institutional decisions influence the organization and thematic content policy of the Karol Irzykowski Film Studio?
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.