Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Wokół Kazimierza Nowaka. Od podróży po koloniach do postkolonizowania Polski

100%

Grądzka N.

Panoptikum

|

2009

|

nr 8(15)

221-234

EN

The author outlines a story of Kazimierz Nowak, Polish traveler who crossed over Africa on a bicycle in 1930s. The article aims to describe the role of the photography and the bicycle in his journey. It also tries to describe Kazimierz Nowak as a flâneur and as a tourist. Furthermore, the text outlines the history of Polish colonial pretensions and the activity of Liga Morska i Kolonialna, the official Polish institution who fought unsuccessfully for the Polish colonies through the thirties.

2

O (intelektualnych) pożytkach z wyprawy na cudze terytorium (badawcze i metodologiczne). Kilka słów o książce Dariusza Skórczewskiego Teoria – literatura – dyskurs. Pejzaż postkolonialny

88%

Zarzycki J.

Quart. Kwartalnik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego

|

2015

|

nr 1(35)

79-82

EN

This paper is a review of Dariusz Skórczewski’s book entitled [Theory, Literature, and Discourse: A Postcolonial Landscape] (Lublin 2013). In the first part the objects of Skórczewski’s research: its intellectual horizon (i.e. Edward Said’s tradition) and “identity discourse”, were indicated. Next, research tools used by Skórczewski in the analysis of Polish literature: “mimicry”, “hybridity”, “compensation”, “orientalization”, were presented. In the last part of the paper, a valuation of Skórczewski’s work was made. It could be said that it is a very important book for postcolonial theory in Poland.

3

O przydatności studiów postkolonialnych w badaniach Śląska

88%

Nijakowski L. M.

Przegląd Humanistyczny

|

2014

|

nr 5(446)

83-96

EN

The aim of the article is to present the extent to which postcolonial studies are useful in research on Silesia. The first part analyzes the social and economic dependence. Silesia is presented as an early periphery of the capitalist world economy gaining in importance along with the industrialization process. The author highlights that despite the evident exploitation of the region and its social costs, it is hard to recognize Silesia as an “internal colony” of subsequent state organisms. The second part examines the regional discourses of emancipation, including the nationalist ones contributing to creation of new forms of identity of Silesians. The author emphasizes that the conspicuous feature which distinguishes the Silesian discourses of emancipation from the colonial ones is that Silesians were not denied individualization and empowerment, although in Poland and Germany they were denied being recognized as a separate nation. The conclusion of the article is that postcolonial studies should be only one intellectual source of the researchers of Silesia, not a dominant paradigm.

4

Paradoksy samokolonizacji Europy Wschodniej

88%

Marczewski P.

Przegląd Humanistyczny

|

2014

|

nr 5(446)

73-82

EN

The article undertakes criticism of interpretations of the history of Eastern Europe which are based on the categories developed by theorists of postcolonialism and result in formulation of simplified and artificial distinctions between dominant, colonized and self-colonizing cultures. The author argues that they lead to searching for innocent victims The article undertakes criticism of interpretations of the history of Eastern Europe which are based on the categories developed by theorists of postcolonialism and result in formulation of simplified and artificial distinctions between dominant, colonized and self-colonizing cultures. The author argues that they lead to searching for innocent victims of colonization using different, sometimes even contradictory interpretative clues, and the result – not always intended – is treating modernity as no-alternative model. In place of these fatalistic and narrow conceptions the author proposes a reference to the cultural modernization theory, formulated by Charles Taylor, which states that modernity is a new form of cultural self-understanding and creative adaptation of institutional solutions coming from the outside.

5

Socjologia krytyczna a obietnica emancypacji

88%

Nowicka M.

Stan Rzeczy

|

2014

|

nr 1(6)

235-254

PL

Artykuł dotyczy współczesnego przyrostu obietnic emancypacji w dyskursach socjologii krytycznej. Wiązane z emancypacją stymulowanie refleksyjności i sprawczej podmiotowości (agency) jest generalnie i często w sposób bezkrytyczny traktowane jako warunek rozwoju społecznego. W efekcie „boomu na emancypację” następuje rozmycie znaczenia pojęcia emancypacji i stępienie krytycznego ostrza tych nurtów, które problem władzy i podmiotowości mają na sztandarze. Z jednej strony, skutkiem tych procesów jest redukcja idei emancypacji do aktywistycznej społecznej praxis i do technologii uwłasnowolnienia. Z drugiej, idea emancypacji staje się represyjnym instrumentem oceny działań indywiduów. Problemy te zostaną omówione na przykładzie teorii postkolonialnej i społecznie zaangażowanej performatyki. Warto dziś przeciwstawić socjologii krytycznej socjologię krytyki i wrócić do krytyki samego pojęcia krytyki. Punktem wyjścia do metarefleksji mogłaby być koncepcja krytyki Michela Foucaulta.

EN

The paper discusses the proliferation of the emancipatory promises in discourses of critical sociology. The stimulation of reflexivity and agency, that is commonly associated with emancipation, is usually uncritically regarded as sine qua non of social development. As a consequence of “the emancipation boom” the notion of emancipation is becoming blurred and vaguely comprehensive, and critical analyses of power and subjectivity are losing their rebellious potential. On the one hand, the idea of emancipation is being reduced to an activist social praxis and to a technology of empowerment. On the other hand, the idea of emancipation serves as a repressive measure of evaluating human activities. These problems are illustrated with an example of post colonialism and socially involved performance studies. Today it seems necessary to juxtapose critical sociology and sociology of critique – and return to the critique of the notion of critique itself. Michel Foucault’s concept of critique could be a starting point for a metareflection.

6

Fenomen śląskiej etniczności jako postkolonialna emancypacja

75%

Geisler R.

Border and Regional Studies

|

2015

|

tom 3

|

nr 2

105-116

PL

Fenomen śląskiej tożsamości narodowej czy etnicznej pojawił się w rezultacie rozwoju demokracji w Polsce pod koniec XX wieku. Zainicjowane w tym czasie procesy rozwoju organizacji społecznych i politycznych na szczeblu lokalnym i regionalnym przyczyniły się do ewolucji świadomościowej ich członków. W kontekście historycznych uwarunkowań regionu Śląska, zainicjowano debatę publiczną na temat poczucia identyfikacji narodowej/etnicznej mieszkańców tegoż regionu. Kreowanie tejże tożsamości oparte zostało na mobilizacji społecznej zaproponowanej przez liderów. Artykuł wykorzystuje postkolonialną perspektywę teoretyczną do analizy rosnącej identyfikacji ze śląską tożsamością narodową.

EN

Silesian national or ethnic phenomena appeared as result of democracy development in Poland at the end of XX century. That time started processes of development of social and political organizations at local and regional level caused to evolution of consciousness their members. In the historical context of Silesia, there initiated the public debate on national/ethnic identity of inhabitants’ in the region. Creation of such identity based on social mobilization proposed by leaders of organization. The paper analyse increasing silesian national identity in the postcolonial perspective.

7

Strona tytułowa i spis treści

75%

ER(R)GO R.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2012

|

nr 1-2(24-25) interiory/eksteriory (pod gościnną redakcją Zbigniewa Białasa i Pawła Jędrzejki)

1-4

XX

Title page, contents

8

Cosmopolitanism and its Discontents: Postcolonialism and the Immigrant Experience in Andrea Levy’s Small Island

75%

Fondo B. N.

Zagadnienia Rodzajów Literackich

|

2014

|

tom 57/113 z. 1

59-74

EN

Andrea Levy’s Small Island captures the immigrant’s experience in cosmopolitan London. In this novel, she showcases the fact that contrary to its claims to be accommodating to this diversity, the values upheld make no room for difference as they are strictly Eurocentric. The characters who through their colonial experience and education have been misled to believe that they are part of the British Empire are presented here faced with the shock of discovery that once in England, they are ascribed the second class position. This paper intends to interrogate the claim to cosmopolitanism. This is done through an engagement with postcolonial critique which conceptualizes the power relations between the colonizers and the colonized. The main argument of this discussion is that although the London of Andrea Levy’s Small Island accommodates individuals from a variety of racial, national, cultural and ethnic backgrounds, they are never given the chance to experience any form of social integration.

PL

Small Island (pol. Wysepka), autorstwa Andrei Levy, przedstawia losy imigrantów w kosmopolitycznym Londynie. Jednym z głównych problemów powieści jest ukazanie rozdźwięku między deklarowaną otwartością i tolerancją a rzeczywistością, w której na stosunek do inności rzutują silnie zakorzenione eurocentryczne schematy myślenia. Niniejszy artykuł, posługując się narzędziami krytyki postkolonialnej, konceptualizującej problem relacji między kolonizatorami i kolonizowanymi, analizuje na przykładzie ukazanego w powieści Londynu, skomplikowane problemy kulturowe, narodowe, rasowe byłego imperium kolonialnego.

9

Czas utracony – nostalgia i trauma w postkolonialnym filmie francuskim

63%

Loska K.

Kwartalnik Filmowy

|

2014

|

nr 86

92-103

PL

Wychodząc z założenia, że kino jest środkiem przekazu pozwalającym wyrazić istotne kwestie polityczne i kulturowe, autor zajmuje się wizerunkiem mniejszości etnicznych i narodowych w kinie francuskim, zwłaszcza wpływem kolonialnej przeszłości na postkolonialną teraźniejszość. Przykładami analitycznymi są filmy z przełomu stuleci realizowane przez reżyserów pochodzących z byłych kolonii w Algierii, Maroku i Tunezji, zmagających się z podwójną tożsamością (m.in. Hassan Legzouli, Rabah Ameur-Zaïmèche, Philippe Faucon, Rachida Krim, Mehdi Charef, Thomas Gilou). Ich twórczość Loska omawia z punktu widzenia teorii postkolonialnych, zwracając uwagę na perspektywę czasową obecną w filmach na dwa sposoby: nostalgiczny – wyrażający się w tęsknocie za tym, co utracone, w pragnieniu powrotu (na przykład do opuszczonej ojczyzny), oraz traumatyczny – przejawiający się w niemożności pogodzenia się ze stratą, w nieudanych próbach wyparcia przykrych wspomnień lub przepracowania traumy.

EN

Taking as his starting point the assumption that film is a medium through which important political and cultural issues can be discussed, the author focuses on the image of ethnic and national minorities in French film, especially on the impact of the colonial past on the postcolonial present. He analyses films from the turn of the century made by directors originating in the former colonies: Algeria, Morocco and Tunisia, and struggling with their dual identity (amongst others Hassan Legzouli, Rabah Ameur-Zaïmèche, Philippe Faucon, Rachida Krim, Mehdi Charef, Thomas Gilou). Loska discusses their work from the perspective of postcolonial theories, paying particular attention to two ways in which the passage of time is presented: first nostalgic – expressing the longing for what was lost and the desire to return (for example to the homeland left behind), second one – traumatic expressed through the inability to come to terms with the loss, and in failed attempts to repress unpleasant memories and deal with the trauma.

10

Matka, autobiografia. Próby

63%

Duda M.

Autobiografia. Literatura. Kultura. Media

|

2014

|

nr 1(2)

69–82

PL

Na podstawie lektury trzech współczesnych tekstów dotyczących macierzyństwa autor szkicu szuka odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób dzisiaj matki mogą pisać autobiografie i w jakim celu piszące matki wybierają formy autobiograficzne. Autor interpretuje teksty Agnieszki Graff Matka feministka, Rachel Cusk Praca na całe życie. O początkach macierzyństwa i Małgorzaty Łukowiak Projekt matka. Niepowieść, wykorzystując metodologie badań postkolonialnych. W ten sposób odpowiada na pytania dotyczące budowania/konstruowania podmiotowości matki i próby ich zapisu wykorzystujące formę felietonu, publicznego odczytu, eseju, bloga.

EN

The reading of three contemporary texts concerning maternity became the basis for searching for the answers to the following questions: how the autobiography of a mother might be written nowadays and why women choose this genre – what is the aim of fitting these texts into autobiography. The author interprets the texts of Agnieszka Graff (Matka feministka), Rachel Cusk (Praca na całe życie. O początkach macierzyństwa) and Małgorzata Łukowiak (Projekt matka. Niepowieść) and uses the methodology of postcolonial research. In this way the author tries to answer the questions. These questions, included in journals, public appearances, essays or blogs, concern building/constructing subjectivity of mother.

11

Czy teoria postkolonialna jest kobieca? Narodziny, rozwój i zmierzch postkolonializmu

63%

Nowicka M.

Przegląd Socjologiczny

|

2010

|

tom 59

|

nr 3

109-130

PL

Teoria postkolonialna, inaczej postkolonializm, jest poststrukturalnym nurtem krytycznym prężnie rozwijanym od lat 80. XX w. W ostatniej dekadzie można jednak zauważyć narastające wątpliwości wokół repertuaru zastosowań tej perspektywy, koncentrującej się na relacji kolonizator – skolonizowany. Niniejszy artykuł rekonstruuje etapy rozwoju teorii postkolonialnej oraz takich wymiarów tego nurtu, które można ogólnie określić mianem kobiecych (genderowych). Szczególny nacisk jest położony na konfrontację postkolonialnego postulatu odzyskiwania narodowo-kulturowej podmiotowości i perspektywy feministycznej. Instytucjonalizacja teorii postkolonialnej i pojawienie się grupy znaczących badaczek, pochodzących głównie z byłych kolonii, przyczyniło się do powstania socjologiczno-etnograficznej odmiany postkolonializmu o charakterze interwencyjnym. Przedmiotem analiz postkolonialnych stają się praktyki, w których wyraża się kobiecość konstruowana w społeczeństwach doświadczających politycznej i kulturowej dominacji. Na przełomie XX i XXI wieku pojawiły się oparte o instrumentarium pojęciowe postkolonializmu analizy świata postsowieckiego. We wschodnioeuropejskim wariancie teorii postkolonialnej kluczową pozycję zajmuje wizja zniewolonego narodu jako kobiety, m.in. w analizach M. Janion, E. Thompson (Polska) i N. Shevchuk-Murray, T. Hundorovej (Ukraina). Mimo nadziei wiązanych z adaptacją postkolonializmu do badań Europy Wschodniej to podejście, podobnie jak klasyczna teoria postkolonialna, spotyka się z silną krytyką. Czy feminizacja tego nurtu rozsadza go od środka?

EN

Postcolonial theory, or postcolonialism, is a poststructural critical approach dynamically developing since 1980. In the recent decade one can observe increasing doubts about this focused on colonizer – colonized relation perspective. This article reconstructs the stages of the rise of postcolonial theory and such dimensions of this approach which concern gender matters. The stress is put specially on the confrontation between postcolonial claim of regaining national-cultural subjectivity and feminist perspective. The institutionalization of postcolonial theory and apparition of a group of significant female researchers, majority of whom comes from ex-colonies, contributed to emergence of a sociological-ethnographical variant of postcolonialism: an interventionist one. The practices in which the constructed in politically and culturally dominated societies womanhood express itself are becoming an object of postcolonial analysis. At the turn of the XX and XXI centuries the analysis of postsoviet world based on the postcolonial categories emerged. In the Eastern European variant of postcolonial theory the key position is taken by the vision of a enslaved nation as a woman, inter alia in the analysis by M. Janion, E. Thompson (Poland) and N. Shevchuk-Murray, T. Hundorova (Ukraine). Despite the hopes interlinked to the adaptation of postcolonialism to studies of Eastern Europe, this approach, similarly to classic postcolonial theory, is strongly criticized. Is the feminization of this perspective about to disrupt it from inside?

12

„Bitwa o Algier” – narodziny dyskursu postkolonialnego

63%

Loska K.

Kwartalnik Filmowy

|

2015

|

nr 89-90 Redefinicje klasyki

254-268

PL

Przedmiotem prezentowanej w tekście analizy jest film „Bitwa o Algier” („La battaglia di Algeri”, 1966) Gilla Pontecorva – rozważany w perspektywie postkolonialnej. Wychodząc od kontekstu historycznego, okoliczności powstania i pracy nad scenariuszem, autor próbuje pokazać, w jaki sposób włoski reżyser zamierzał stworzyć nie tylko utwór zaangażowany politycznie, obrazujący upadek kolonializmu i powstanie państwa algierskiego, ale także dzieło ponadczasowe, uchodzące za wzór współczesnego dramatu rewolucyjnego, łączącego poetykę paradokumentalną, podporządkowaną „dyktaturze prawdy”, z pełną napięcia fabułą oraz przemyślaną kompozycją narracyjną i wizualną. Na poziomie ideologicznym Loska zwraca uwagę na nawiązania do pism Frantza Fanona, zwłaszcza do jego koncepcji przemocy kolonialnej wyłożonej w „Wyklętym ludzie ziemi”. W końcowych fragmentach tekstu autor przechodzi do problemu recepcji filmu i sporów toczonych przez krytyków francuskich, w większości niechętnych wizji wojny o niepodległość przedstawionej przez reżysera.

EN

The article presents an analysis of Gillo Pontecorvo’s film “The Battle of Algiers” (“La battaglia di Algeri” /1966/) written from the post-colonial perspective. Starting from the historical context and circumstances of the creation of the script, the author aims to show the manner in which the Italian director wanted to make a film politically engaged, presenting the fall of colonialism and the creation of the Algerian state, but also a timeless masterpiece, widely regarded as the model of a modern revolutionary drama, combining the poetics of a quasi-documentary, subordinated to the “dictatorship of the truth”, with a tense storyline, and a thoughtfully composed narrative and visual dimension. On an ideological level Loska draws attention to the references to the writings of Frantz Fanon, in particular to his idea of colonial violence presented in “The Wretched of the Earth”. In the final parts of the text the author turns to the problem of the reception of the film and the debate between French film critics, who in their majority were opposed to the vision of the war for independence presented by the director.

13

Жінка в українській історичній белетристиці 1880–1890-х років

63%

Кирильчук (Kyryl’chuk) О. O.

Pomiędzy. Polonistyczno-Ukrainoznawcze Studia Naukowe

|

2015

|

nr 1

195-205

PL

Ukraińska proza historyczna końca XlX wieku jest oryginalną strategią, która określa różne opcje tożsamości narodowej. Obecność kobiety w takich modelach ma wyjątkowe znaczenie semantyczne. W ukraińskiej powieści historycznej kobieta jest często projektowana przez aksjologię patriarchalną, a w niektórych przypadkach ma maskulinistyczne znaki, szczególnie w militarnym dyskursie przeszłości. Obraz kobiety w ukraińskiej prozie historycznej lat 1880–1890 pozwala wyraźnie nakreślić sytuację przecięcia narracji kolonialnej i antykolonialnej.

EN

Ukrainian historical fiction of the late nineteenth century is a strategy which outlines the characteristics of national identity. Presence of a woman in such models has a particular semantic role. ln Ukrainian historical novels the feminine role is sometimes projected on the plane of patriarchal axiology and in some cases becomes masculinum under militant discourse of the past. The image of a woman in Ukrainian historical fiction of 1880–1890’s makes it possible to outline the intersection of the colonial and anti–colonial narratives.

14

Українська література: між Україною і літературою

63%

Галета О.

Pomiędzy. Polonistyczno-Ukrainoznawcze Studia Naukowe

|

2015

|

nr 1

273-287

PL

W artykule dokonana została analiza antologii Czerwona Gwiazda Salomonowa (2012), która zawiera 25 esejów, poświęconych 25 regionam współczesnej Ukrainy. Stosowane przez autorów różne strategie retoryczne są rozpatrywane w perspektywie metodologicznej postkolonializmu. Elementami najważniejszymi narracji postkolonialnej okazują się ujęcie literatury jako zwierciadła rzeczywistości, a także rozumienie wypowiedzi jako travelogue, kiedy autor działa jako przewodnik, a czytelnik jako turysta. Wypowiedź postkolonialna, przenosząca uwagę od przyszłości do przeszłości, stoi przed wyzwaniem narratywu historycznego, który nie jest spójny ani kompletny. Wreszcie, oparta na stereotypach narracja postradziecka jest zastępowana przez poetykę mitologiczną jako narzędzie stworzenia nowej tożsamości lekturowej.

EN

This article is dedicated to the anthology Solomon’s Red Star (2012), which contains 25 essays describing 25 administrative regions of contemporary Ukraine. Different rhetorical strategies presented by authors are analyzed from a postcolonial perspective. The most important elements of the postcolonial narrative are a notion of a literature as a mirror of reality and understanding of a narrative as a kind of a travelogue, when the author acts as a guide and the reader is supposed to be a tourist. A narrative is mostly past-oriented but not future-oriented and the main challenge to the authors is that a history is neither coherent nor complete. A post-soviet stereotype-based narrative is opposed by a mythological poetics as a means of creating a new cultural identity.

15

Colonial heritage in multi-ethnic societies: undercover racism in twenty-first-century Peru

63%

Escobedo L. , Uniwersytet Warszawski I. S. I. i. I.

|

tom 2

PL

Od początku XVI w. społeczeństwo Peru zostało poddane intensywnemu wymieszaniu pod względem etnicznym i kulturowym. Proces ten obejmował łączenie i godzenie różnorodności, jednakże odsłonił także liczne antagonizmy i konflikty, szczególnie widoczne pomiędzy regionami na Wybrzeżu (zwłaszcza w Limie) a Andami. Znacząca pozycja Limy jako ośrodka politycznego i ekonomicznego w okresie kolonialnym spowodowała faworyzowanie ludzi z Wybrzeża, kosztem mieszkańców Andów, głównie autochtonów. Ta dysproporcja utrzymywała się w czasach po odzyskaniu niepodleg- łości, pomimo że w obliczu nieobecności Hiszpanów, Kreole stali się klasą rządząca. Od początku XX w. ludność z Andów upatrywała szansę poprawy warunków życia dzięki migracji do miast lub na wybrzeże. Mimo że ludność napływowa z Andów oraz ich potomkowie zaczęli z czasem partycypować w sprawowaniu władzy, zyskując przy tym równy innym obywatelom status społeczny, nadal byli przedmiotem dyskryminacji rasowej. Razem z Peruwiańczykami o innym pochodzeniu, którzy byli w historii podobnie uznawani za obywateli niższej kategorii, jak np. afro-Peruwiańczycy, postrzegano i naznaczano ich jako przynależnych do nieoficjalnej kategorii nie-białych. I chociaż odbywało się to w skomplikowanej i ukrytej formie, społeczeństwo Peru przyznawało tej grupie niższą ocenę, a biali Peruwiańczycy byli oceniani wyżej. Czerpiąc z naukowych badań społecznych nad rasizmem, przeprowadzanych od lat 80. XX w., artykuł stanowi wyjaśnienie, jak rasizm funkcjonuje obecnie wśród Peruwiańczyków jako utajona forma dyskryminacji, oraz dlaczego i w jaki sposób ludzie o wyraźnie europejskich cechach są idealizowani, podczas gdy ci o mniej europejskich cechach są dyskredytowani.

EN

Since the beginning of the 16th century, Peruvian society has undergone an intense ethnic and cultural mixing. This process has involved fusion and diversity, whereby it has revealed a variety of antagonisms and conflict, especially found between the regions of the Coast – particularly, Lima – and the Andean Mountains. The importance of Lima as a political and economic center during the Colony, favored the people of the Coast over Andean people – predominantly indigenous. This disparity persisted after Independence, given that, in the absence of Spaniards, Creoles had become the ruling class. Since the beginning of the 20th century, however, Andean people have found in migration towards urban and Coastal areas an opportunity to improve their living conditions. Yet, even if Andean migrants and their descendants continue to grow in power and status, they are still subject to racial discrimination. Together with Peruvians of other origins who have similarly accumulated disadvantages throughout history, such as afro-Peruvians, they are perceived and stigmatized as part of an unofficial category of non-whites. Though in a complex and undercover manner, Peruvian society has given this grouping poor valuation. On the contrary, white Peruvians have been highly valuated. Drawing upon social scientific research on racism since the late 1980s, the present paper aims at explaining why and how people of more predominant European features are rather idealized whereas the ones with less European features are rather denigrated, and how racism works covertly within the daily social relations among Peruvians today.

16

The post-colonial turn and the modernist architecture in Africa

63%

Ciarkowski B.

Art Inquiry. Recherches sur les arts

|

2015

|

tom XVII (XXVI)

239-249

EN

Modernism as a trend in architecture is rarely associated with the colonial policy of the European powers. Nevertheless it was one of the tools of the "Western" expansion in Africa, simultaneously a constructive and a destructive force. It was a reflection of the changes in the modern world and at the same time it led to an unavoidable break with the local identity and tradition. “The Year of Africa" (1960), when as many as 17 states proclaimed independence, paradoxically did not bring any radical changes in architectonic solutions. Public facilities were still constructed according to "Western" modernist convention. Political dependence of the new countries on their respective "mother states" has been to a significant degree reduced and sometimes even broken. At the same time their relations on the level of architecture have remained almost unchanged, thereby pushing the "periphery" to the role of a "province". Critical analysis of the effects of colonialism merges post-colonialism with neo-colonialism, understood as control exercised by the metropolis over the decolonised peripheries.

PL

Modernizm jako nurt w architekturze rzadko bywa łączony z polityką kolonialną europejskich mocarstw. Tymczasem stał się on jednym z narzędzi ekspansji „Zachodu” w krajach afrykańskich. Była siłą budującą i niszczącą zarazem. Stanowiła odzwierciedlenie przemian współczesnego świata, a jednocześnie prowadziła do nieuchronnego zerwania z lokalną tożsamością i tradycją. „Rok Afryki” (1960) kiedy to niepodległość proklamowało aż 17 państw, paradoksalnie nie przyniósł radykalnych zmian w obszarze rozwiązań architektonicznych. Obiekty publiczne nadal wznoszone były w „zachodniej”, modernistycznej konwencji. Polityczna zależność od „kraju-matki” została w znacznym stopniu zredukowana, a niekiedy całkowicie zerwana. Równocześnie związki na płaszczyźnie architektury pozostały niemal niezmienne, spychając tym samym „peryferie” do roli „prowincji”. Krytyczna analiza skutków kolonializmu łączy post-kolonializm z neokolonializmem rozumianym jako kontrola sprawowana przez metropolię nad zdekolonializowanymi peryferiami.

17

Herberta antyk postkolonialny i nacjonalizm defensywny

51%

Uffelmann D.

Roczniki Humanistyczne

|

2017

|

tom 65

|

nr 1: Literatura polska

27-43

PL

Niniejszy artykuł przedstawia postkolonialną lekturę motywów antycznych zawartych w poezji Zbigniewa Herberta. Interpretuje aluzje do historii i mitologii antycznej, a także do Biblii jako alegorie kultury politycznej, panującej w PRL-u. Herbert opisuje komunizm jako próbę kolonizacji, przy czym w swoich wierszach skupia się głównie na wewnętrznych skutkach dla mentalności skolonizowanych. W konkluzji autor wiąże postawę Herberta z defensywnym nacjonalizmem i proponuje interpretować niedawne próby wykorzystania teorii postkolonialnej w polskim dyskursie prawicowym jako model heurystyczny dla zrozumienia politycznego stanowiska Herberta w PRL-u.

EN

This article proposes a postcolonial reading of antiquity motifs from Zbigniew Herbert’s poems. References to ancient history, mythology, and biblical allusions are interpreted as allegories of the political culture in the Polish People’s Republic. While Herbert depicts communism as an attempt at colonization, in his poems the focus lies mainly on the internal effects for the colonized mind. The article rounds off with connecting Herbert’s attitude with defensive nationalism and proposing recent right-wing tendencies in the Polish appropriation of postcolonial theory as a heuristic model for understanding Herbert’s civil position during communism.

18

Can we talk about contemporary avant-garde outside Western cultures? The case of contemporary art in the Republic of South Africa

51%

Łukaszewicz Alcaraz A.

Art Inquiry. Recherches sur les arts

|

2017

|

tom XIX (XXVIII)

171-185

EN

The appreciation of the importance of the avant-garde, and of its re-thinking of the socio- -cultural reality, ensues from its fundamental role for 20th and 21st century art practice and theory. However, in the contemporary global world, asking about the persistence of the avant-garde, we should take into consideration the different social/historical/cultural conditions of the specific geographical regions. In the following article, I focus on postcolonial art in the Republic of South Africa, relating to postmodernism, demonstrating a critical, emancipatory approach and an artistic responsibility for the partial view of the world which the artist co-construes. I try to answer the question of whether we can talk about avant-garde ideas and approaches in South African art, though they have a different background and are not rooted in the tradition of western avant-garde.

PL

Doniosłość rozważań poświęconych awangardzie i jej przemyślenie w zmieniających się warunkach społeczno-kulturowych wynikają z fundamentalnej roli tego ruchu dla praktyki artystycznej i teorii sztuki w wieku XX i XXI. Jednakże we współczesnym globalnym świecie, pytając o trwałość awangardy powinniśmy zastanowić się nad różnymi społeczno-historyczno-kulturowymi uwarunkowaniami w poszczególnych miejscach geograficznych, które bierzemy pod uwagę. W artykule koncentruję się na sztuce Republiki Południowej Afryki, która jest postkolonialna, powiązana z postmodernizmem, która ukazuje podejście krytyczne i emancypacyjne oraz odpowiedzialność artysty/ artystki za częściowy obraz świata, który on/ona współ-konstruuje. Zatem, staram się odpowiedzieć na pytanie, czy możemy mówić o ideách i postawie awangardowej w sztuce Południowej Afryki, choć wyrastają one na innym podłożu i nie mają korzeni w formacji zachodniej awangardy.

19

W pułapce plaas. Postkolonialne reinterpretacje południowoafrykańskiej powieści farmerskiej.

51%

Schiller N.

Zagadnienia Rodzajów Literackich

|

2014

|

tom 57/113 z. 1

43-57

PL

Artykuł omawia genologiczne aspekty południowoafrykańskiej powieści farmerskiej (plaasroman), ze wskazaniem na aktualne odczytania tego gatunku w nurcie współczesnej prozy postkolonialnej. Tradycyjna plaasroman realizowała wartości typowe dla nacjonalizmu, rasizmu i patriarchalizmu, które z jednej strony ukonstytuowały poczucie przynależności narodowej Burów, z drugiej zaś legły u podstaw usankcjonowanego później systemu segregacji rasowej. Z tego powodu podstawowy schemat fabularny plaasroman stał się obiektem ironicznych reinterpretacji pisarzy kontestujących system kolonialny, jak ma to miejsce w omówionych w pracy powieściach: Życie i czasy Michaela K. J. M. Coetzeego, Trawa śpiewa Doris Lessing oraz Zachować swój świat Nadine Gordimer.

EN

The article contains a generic analysis of a traditional South African farm novel (plaasroman) including current reception of this genre within contemporary post-colonial fiction. A classic plaasroman was based on social values such as nationalism, racism and patriarchalism, which constituted a sense of national identity of the Boers, but also became the basis of the institutionalized racial discrimination. For this reason, the main narrative theme of plaasroman has been critically rewritten by the writers who contested colonial authority. These reinterpretations are being discussed based on three examples — Life and Times of Michael K. by J. M. Coetzee, The grass is singing by Doris Lessing and The Conservationist by Nadine Gordimer.

20

Inny hellenizm. Obrazy Bizancjum w literaturze młodopolskiej

51%

Szmid K.

Ogrody Nauk i Sztuk

|

2011

|

nr 1

PL

Referat pt. Inny hellenizm. Obrazy Bizancjum w literaturze młodopolskiej przybliża początkowo dzieje recepcji Cesarstwa Greckiego w piśmiennictwie polskim. Autor stwierdza, iż temat ten był bardzo często pomijany bądź też tylko w niewielkim stopniu wzmiankowany. Tekst, przy wykorzystaniu Niesamowitej słowiańszczyzny Marii Janion, udowadnia, dlaczego zainteresowanie Bizancjum było tak niewielkie. Posługując się kategoriami Wschodu, Zachodu i orientalizacji, zanalizowane zostają dwa dzieła: W mrokach Złotego Pałacu czyli Bazilissa Teofanu Tadeusza Micińskiego oraz Popioły Stefana Żeromskiego.

EN

The paper A different Hellenism. The portrayal of Byzantium in the literature of Young Poland examines firstly the reception of the Greek Empire in the Polish literature. The author states that this topic has been very often omitted or only briefly mentioned. The essay, referring to Niesamowita słowiańszczyzna by Maria Janion, proves why the interest in Byzantium has been so slight. Using the categories of East, West and orientalisation, two works are analyzed: W mrokach Złotego Pałacu czyli Bazilissa Teofanu by Tadeusz Miciński and Popioły by Stefan Żeromski.