Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Przyroda(i)kultura w epoce antropocenu

100%

Gajewska G.

Przestrzenie Teorii

|

2012

|

nr 17

105-115

EN

The article deals with a New Understanding of nature and culture, which is being crystallized in the intellectual current defined by the name of post-humanities. The starting point for the analysis of work of art from the area of bioart – transgenic plant named Edunia, which is a part of a larger project Natural History of the Enigma. Edunia, which does not occur in nature but was created by the artist Eduardo Kac by means of specialists in the field of genetic engineering. A new form of life defined as plantimal shows a DNA expression of the artist included into decorative flowers of petunia. Rose petals of flowers are “interspersed” by dark red vessels the feature of which is the expression of Kac’s gene; this because the artist took care of that that his DNA was found just in the venation of the flower. In the article I present two interpretation paths of this work of bioart which, however, are not a sharp counterpoint to one another, but somewhat differently place accents between nature and culture in their mutual entanglements. One of these paths may be defined as an attempt at making others realise or reminding them about our evolutional species condition, while the other one as an attempt at treating nature as an important actor of the sociopolitical activities.

2

Sztuka i krytyka socjopolityczna na stacji benzynowej. O Cremasterze 2 Matthew Barneya.

88%

Markowska A.

Quart. Kwartalnik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego

|

2006

|

nr 2(2)

77-94

3

Codzienność i polityka. Społeczny wymiar nowej duchowości w polskiej sztuce współczesnej

88%

Chodań P.

Sztuka i Dokumentacja

|

2017

|

nr 16

81-89

EN

Current interest in religion, religiosity and spirituality may be viewed as belonging to a post-secular turn, representatives of which are related to critical, social and philosophical, leftist theory. Literary studies of the Bible, traditional religious iconography and contemporary art have become sources of extra-ecclesiastical, feminist and queer theology. Post-humanist thought is an equally significant theoretical context or the so-called ‘new spirituality’ in Polish contemporary art as post-secularism. In her essential study, Bio-transfigurations. Art and Aesthetics of Posthumanism, Monika Bakke argues that it is impossible to speak today about a single posthumanism, however, for Rosi Braidotty, the leading spokesperson for posthumanism, post-secularism seems to be a notable point of reference. It is also note-worthy that numerous tenets of Braidotti’s posthumanism seem to correspond with extant conceptualisations of posthumanism in academic discourse: the struggle for emancipation of subjects (new spirituality speaks of transgression and transcending individual limitations); immanentism (sacrum accessible in earthly life); deconstruction of oppositions and a tendency towards holism, or even monism (in posthumanism, Spinoza-inspired new/vitalist materialism of Braidotti); emphasis on the affective dimension of cognitive processes (including, in social sciences); importance of experience; and connecting a critical with an affirmative approach. The work by Ola Kozioł, Honorata Martin and Magdalena Starska provides examples of individualised spirituality, focused on everyday life, with an interest in interpersonal and inter-species relationships. The political in these artforms is expressed in an examination of risks and direct formulation of postulates for social change (Kozioł), but its primary expression is a commitment to everyday life, opening an individual to a search for meanings beyond themselves, in group activities, in a dialogue with others, with nature and in inter-species relationships (Kozioł, Starska, Martin). A postuhmanist perspective points at new forms of spirituality, manifested in a very different realm than the religion of the future, proclaimed by the pioneer of sociology, Emil Durkheim, or ‘the cult of the individual’. It presupposes a communality and a relational construction of meanings; it has feminist aspects and sometimes reiterates counter-cultural postulates, resembling those put forward by the 1960s counter-culture.

4

Poezja poczłowiecza: Pokarm Suweren Kacpra Bartczaka

75%

Pietrzak W.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2018

|

nr 38

EN

The present essay focuses on Kacper Bartczak’s latest volume, Pokarm Suweren, which is shown to be a radical attempt at expressing a posthumanist selfhood that instantiates itself as a borderline figure between language and body.

PL

W niniejszym szkicu analizie poddany zostaje najnowszy tom Kacpra Bartczaka pt. Pokarm Suweren, który ukazany jest tu jako radykalna próba wyrażenia podmiotu posthumanistycznego – istniejącego jako figura na granicy języka i ciała.

5

Ponowoczesność jako posthumanistyczna kondycja społeczno-kulturowa: perspektywa pedagogiczno-socjologiczna

75%

Lipowicz M.

Przegląd Pedagogiczny

|

2017

|

nr 2

34-50

PL

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie ponowoczesności jako rzeczywistej kondycji społeczno-kulturowej. Z perspektywy pedagogicznej najbardziej podstawową cechą tej kondycji jest osłabienie idei człowieczeństwa, co sprawia, że adaptacyjno-emancypacyjny paradygmat edukacji utracił swoją dawną legitymizację antropologiczną. Z tego powodu podstawowe zasady uspołecznienia, wychowania i edukacji stały się w ponowoczesności „grą” znaków i sensów nastawionych na samorealizację i autokreację indywidualną. W konsekwencji uformowały się nowe sposoby pojmowania życia zarówno indywidualnego, jak i wspólnotowego. Te strukturalne zmiany stosunków społecznych będę w ostatniej części artykułu odnosił do pewnych wątków post- i transhumanizmu. Docelowo zechcę pokazać, iż ponowoczesność w pełni realizuje się w posthumanistycznej rekonfiguracji rzeczywistości społeczno-kulturowej, w której edukacja zmierza do pojednania ludzi z bytami nie-ludzkimi.

6

Filmowe krajobrazy epoki antropocenu: eksploracja, eksploatacja, trwanie

75%

Radkiewicz M.

Kwartalnik Filmowy

|

2023

|

nr 122 Krajobrazy, panoramy, terytoria

21-35

PL

Autorka dokonuje problematyzacji krajobrazu w kinie współczesnym w kategoriach eksploracji, eksploatacji i trwania, zdefiniowanych z perspektywy posthumanistycznej i postkolonialnej. Przywołane pojęcia pozwalają odnieść się do różnych relacji między krajobrazem a ludzkimi i nie-ludzkimi podmiotami/aktorami, z uwzględnieniem odmiennych sposobów (współ)działania i (współ)odczuwania, analizowanych przez Rosi Braidotti, Ann Laurę Stoler i badaczy antropocenu. Joanny Żylińskiej koncepcja fotografii „po człowieku” umożliwia natomiast wyjście w analizie obrazów filmowych poza perspektywę ludzkich doświadczeń i działań oraz skupienie się na dynamice i rytmie egzystencji samego krajobrazu. Wybrane przykłady filmowe pokazują, że w kinie współczesnym krajobraz jest ukazywany jako zjawisko polisensoryczne, różnorako oddziałujące na postacie i wpływające na ich relacje ze światem zewnętrznym.

EN

The author examines film landscapes in terms of exploration, exploitation, and existence, which are defined in the context of posthuman and post-colonial studies. These terms allow her to analyse various relations between landscapes and human and non-human subjects/actors, recalling different forms of their co-operation and com-passion, as described by Rosi Braidotti, Ann Laura Stoler, and Anthropocene researchers. After a closer examination of selected films, the author argues that landscapes are represented as polysensory phenomena, which engage film characters and shape their relations with environmental and social realities. Joanna Żylińska’s concept of posthuman photography helps to go beyond human experience and focus on the dynamics and existence of landscapes, especially in images that discuss people-centred ways of representation.

7

Zwierzoczłekoupiór? Posthumanistyczna refleksja nad zwierzętami

75%

Schollenberger J.

Przegląd Humanistyczny

|

2014

|

nr 1(442)

15-26

EN

The article reviews the posthumanistic concepts of moving beyond anthropocentrism. They are presented in the context of deliberations on non-human animals and human-animal relationship. Posthumanism criticizes primarily the humanistic category of a “human”. As Rosi Braidotti notices, it does not perform the descriptive function, but mostly serves to stigmatize the different, non-human. The consequence of such assumption is the postulate to extend the field of humanistic thoughts. The point is not to abandon a topic of a human, but to attempt to develop tools to describe non-human “otherness”.

8

The Posthuman

75%

Braidotti R. , Hoły - Łuczaj M.

ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal

|

2014

|

tom 4

|

nr 1

181-188

9

Śląskie lochy i smoki – wariacje historyczne Szczepana Twardocha

71%

Czyżak A.

Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

|

2016

|

nr 5

37-45

EN

The main aim of the article is an investigating the methods of creation in Szczepan Twardoch’s prose. Interpretation of his novel tittled Drach, published in 2014 as an example of new historical output confirms recognition of New Historism. This text, written by using the pattern of saga, shows specific formulation of local Silesian history during the XX century.

PL

Nadrzędnym celem artykułu jest rozpoznanie metod twórczych konstytutywnych dla prozy Szczepana Twardocha. Interpretacja jego powieści zatytułowanej Drach, a opublikowanej w 2014 roku, jako przykładu dzisiejszego pisarstwa historycznego potwierdza rozpoznania dokonane przez badaczy z nurtu Nowego Historyzmu. Tekst oparty na wzorcu sagi rodzinnej ukazuje w specyficzny sposób lokalną historię Śląska w ciągu XX wieku.

10

A Non-Anthropocentric Area of Animals’ Memory in Wake, a Short Story by Shaun Tan. A Conspicuous Example of Developing Pro-Animal Sensitivity among Children

71%

Slany K.

Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

|

2020

|

nr 6

217-239

RU

Статья является литературной интерпретацией рассказа Поминки и сопровождающей его иллюстрации постмодернистского австралийского художника Шона Тана, чьи работы вписываются в дискурсы постгуманизма. Данный текст – уникальное произведение, далекое от классических рассказов о животном мире в новейшей детской литературе. Автор анализирует произведение с точки зрения исследований о животных, прав животных и их субъективности, уделяя особое внимание дискуссии о новом понимании смерти животного-компаньона в XXI веке. Микрорассказ Тана это отличный пример литературы, адресованной молодому читателю, потому что в ней отсутствует характерный для автора рассказа опасный повествовательный прием, то есть сентиментальная антропоморфизация животных. Именно она заставляет нас воспринимать животное как героя текста культуры сквозь призму человеческого опыта и эмоций. Автор статьи предлагает также использовать данное произведение в начальной школе для образовательного проекта Неантропоцентрическая область памяти о животных со следующим девизом: «Как часто бывает, что мы не замечаем животных, хотя постоянно делим с ними мир?».

PL

Niniejszy artykuł jest literaturoznawczą interpretacją opowiadania Czuwanie i towarzyszącej mu ilustracji postmodernistycznego australijskiego artysty Shauna Tana, którego dzieła wpisują się w dyskursy posthumanizmu. Wybrany utwór to dzieło wyjątkowe, dalekie od klasycznych realizacji tematów prozwierzęcych w najnowszej literaturze dziecięcej. Utwór analizuję przez pryzmat studiów nad zwierzętami, praw zwierząt oraz ich podmiotowości, ze szczególnym uwzględnieniem debaty nad redefiniowaniem śmierci zwierzęcia towarzyszącego w XXI wieku. Opowiadanie Tana jest znakomitym przykładem literatury skierowanej do młodego odbiorcy pozbawionej właściwego dla niej, niebezpiecznego chwytu narracyjnego określanego jako „sentymentalna antropomorfizacja zwierząt”, która sprawia, że postrzegamy zwierzę jako bohatera tekstu kultury przez pryzmat doświadczeń i emocji człowieka. Proponuję także wykorzystanie utworu do zaaranżowania projektu edukacyjnego w szkole podstawowej zatytułowanego Nieantropomorficzny obszar pamięci o zwierzętach, opatrzonego mottem: „Jak często się zdarza, że nie dostrzegamy zwierząt, choć nieustannie dzielimy z nimi świat?”.

11

Dom jako „materia w procesie” w projektach artystycznych i filmowych

63%

Radkiewicz M.

Kwartalnik Filmowy

|

2020

|

nr 110 Poza człowiekiem

62-78

PL

Przedstawiona w artykule analiza motywu domu z perspektywy posthumanistycznej pozwala pokazać uwikłanie bohaterów w liczne intra-akcje, które można interpretować w kategoriach realizmu sprawczego zdefiniowanego przez Karen Barad oraz podmiotowości relacyjnej i mikropolityki opisanych przez Rosi Braidotti, odwołującej się w swoich przemyśleniach do Félixa Guattariego i jego idei trzech ekologii: społeczeństwa, środowiska i psyche. Wybór przykładowych projektów artystycznych oraz filmów polskich (Pora umierać, Dzikie róże, Cicha noc) i zagranicznych (Fukushima, moja miłość, Pod wiatr) pozwala pokazać różne poetyki filmowania domu oraz sposoby budowania narracji ukazujących związki bohaterów z materialnością, przyrodą, środowiskiem społecznym i naturalnym.

EN

The text presents an analysis of selected films, both Polish (Pora umierać, Dzikie róże, Cicha noc) and foreign (Grüße aus Fukushima, Con el viento) and artistic projects which address the issue of home in terms of matter/meaning and intra-activities between human and non-human subjects. The methodology of the analysis is based on post-human theories of Karen Barad and her idea of agential realism, and Rosi Braidotti and her concept of a reconfiguration of the post-human subject and of ethical micro policy. There are also some references to Félix Guattari and the idea of multiple ecologies: social, environmental, and mental.

12

Od beztroskiego małpiego ludku do mądrego pana Pongo. Strategie post-ludzkie w późnej poezji Tadeusza Różewicza

63%

Filipowicz A. , Uniwersytet Gdański I. F. P. , Anna Filipowicz – dr a. w. K. T. L. i. K. A. t. U. G. O. z. s. f. p. h. i. a. z. w. p. l. w. s. O. m. i. a. Z. p. m. n. , afilipowicz@wp.pl

Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

|

2013

|

tom 02

PL

W późnej twórczości Tadeusza Różewicza zwierzęta bywają często nowymi sprzymierzeńcami poety w jego rozważaniach nad kształtem współczesności. W przeciwieństwie do wcześniejszych tomów, w których świat animalny stanowił zazwyczaj synonim nieodwołalnej ludzkiej degrengolady, ukazywani w ostatnich utworach reprezentanci fauny stają się nieoczekiwanym sojusznikiem Różewicza, coraz bardziej krytycznego wobec ponowoczesnej kultury oraz konstytuującego ją człowieka. W zwierzęcej niemocie poeta szuka zwłaszcza przewrotnej zbieżności z podejmowanymi przez siebie twórczymi wyborami, zaś jego ironiczna gra gatunkową różnicą, w której odwraca się humanistyczne hierarchie i bezlitośnie piętnuje niekompetencję homo sapiens, staje się pretekstem do kolejnego zakwestionowania dorobku wykreowanej przez niego cywilizacji. Zapewne dlatego w poemacie Pan Pongo (ze zbioru Cóż z tego że we śnie) nie tylko docenia się przyrodzone zwierzętom milczenie czy ich behawioralne niepodobieństwo do ludzkiego gatunku, ale pozycjonuje niektóre ze stworzeń (orangutan) na równi z dawnymi „głosami” najważniejszych dla tej twórczości postaci literatury, sztuki czy filozofii. Takie konfrontacje z tym, co animalne zdradzają doskonałą orientację poety w mocnych i słabych stronach związanych ze zwierzętami posthumanistycznych teorii (nurty human-animal studies). Dowodzą jednak również nieredukowalnego sceptycyzmu Różewicza, który nawet w sytuacji pełnego uznania dla zwierzęcego istnienia pozostaje nieodmiennie przy „własnym”, zdenaturalizowanym stanowisku, opowiadając się trwale po ludzkiej i tylko ludzkiej stronie bytu.

13

Troska – mapa współczesnych dyskusji i pedagogicznych wyzwań

63%

Kopciewicz L. , Ferenc K.

Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja

|

2023

|

tom 25

|

nr 2(94)

27-46

EN

The aim of the article is to reflect on care as a theoretical category in pedagogy, the ethical dimension of emotional work inscribed in care relations and the binder of social bonds. The authors review the idea of care in the theories of universalist ethics of principles, in ethology and animal psychology, in gender, post-humanist and non-anthropocentric contexts. The overview of selected concepts of care proves the high complexity of this concept and its diverse, ambivalent meanings. Care is related to reflection on the world, culture, and society - it accompanies reflection on weakness and fragility, inherent in the existence of not only what is human.

PL

Celem artykułu jest refleksja nad troską jako kategorią teoretyczną w pedagogice, etycznym wymiarem pracy emocjonalnej wpisanej w relacje opieki i spoiwem więzi społecznych. Autorki dokonują przeglądu idei troski w teoriach uniwersalistycznej etyki zasad, w etologii i psychologii zwierząt, kontekstach genderowych, posthumanistycznych i nieantropocentrycznych. Przegląd wybranych koncepcji troski przekonuje o dużej złożoności tego pojęcia i jego zróżnicowanych, ambiwalentnych, znaczeniach. Troska związana jest z refleksją o świecie, kulturze i społeczeństwie – towarzyszy refleksji nad słabością i kruchością, wpisaną w fakt istnienia nie tylko tego co ludzkie.

14

TRANSHUMANIZM I POSTHUMANIZM W LITERATURZE FANTASTYCZNEJ W PERSPEKTYWIE KLISZY KULTUROWEJ I FUTUROLOGICZNEJ SPEKULACJI

63%

Trocha B.

Rocznik Lubuski

|

2016

|

tom 42

|

nr 2

115-132

EN

In the article the author discusses the mechanisms of the improvement of the human body that were present in the culture in the past ages. The starting points of the discussion are the ancient myths, where the figures of the heroes and hybrids appeared. They were ascribed with the important cultural functions. This situation indicates that the drive toward the improvement of human condition in its somatic dimension has existed in the culture since its beginnings. In the article, as the first ones, the mechanisms improving the body in the archaic cultures were presented, and only later the author makes the way for the analogical phenomena present in the contemporary cultures. While elaborating the modern literature, the author juxtaposes the texts that belong to speculative scifi and to the mythopoietic fantasy with the theoretical and futurological works that concern the problems of posthumanism and transhumanism. In this kind of perspective the theoretico-speculative aspects of posthumanism were described, then their literary realizations were presented, and finally the cultural consequences followed.

PL

Autor omawia w niniejszym artykule mechanizmy polepszania ludzkiego ciała obecne w kulturze na przestrzeni wieków. Punktem wyjścia się mity świata starożytnego, w których pojawiały się figury herosów oraz hybryd, którym przypisywano ważne funkcje kulturowe. Wskazuje to wyraźnie fakt, że pragnienie udoskonalenia ludzkiej kondycji w jej wymiarze somatycznym istniało w kulturze już u zarania dziejów. Po prezentacji mechanizmów ulepszających ciało w kulturach archaicznych zaprezentowane zostały analogiczne zjawiska obecne w czasach kultury nowożytnej. Przy omawianiu literatury najnowszej Autor zestawił ze sobą teksty SF spekulacyjnej oraz mythopoeicznej fantasy z pracami teoretycznymi i futurologicznymi dotyczącymi zagadnień posthumanizmu i transhumanizmu. W tak zarysowanej perspektywie omówione zostały najpierw aspekty teoretyczno-spekulacyjne posthumanizmu, następnie ich realizacje literackie a na samym końcu konsekwencje kulturowe

15

Cyborgizacja–emancypacja? Kulturowe wyobrażenia techniki i postępu w czasach posthumanizmu

63%

Kopciewicz L.

Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja

|

2016

|

tom 19

|

nr 2(74)

139-153

EN

In this paper the author discusses the concept of “cyborgization” on the level of social prospects, social imagination and educational projects. The ways in which this concept has emerged are discussed and the types of reflection are highlighted which constitute contemporary technological discourses and their impact on society and education. The most important part of the paper focuses on emerging technologies and their educational impact as well as on debates about emancipation of learners.

PL

W artykule została poddana analizie idea cyborgizacji w perspektywie społecznej, z punktu widzenia społecznej wyobraźni oraz z punktu widzenia edukacyjnych projektów. Ukazane zostały konteksty zaistnienia idei cyborgizacji i naświetlone typy refleksji konstytuujące współczesne dyskursy technologiczne i ich wpływ na życie społeczne i edukację. Najważniejszą częścią tekstu jest ukazanie potencjalnego wpływu nowoczesnych technologii na edukację oraz zarysowanie problemu emancypacji osób uczących się.

16

Międzyskalowe języki antropocenu

63%

Rogowska-Stangret M.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica

|

2023

|

tom 11

32-46

EN

Stemming from the natural sciences, the concept of Anthropocene opened a variety of discussions in the humanities, provoking “us” to think otherwise. One of the challenges of the Anthropocene is the question of scale. Some question the obviousness of scale as the categories such as micro and macro, local and global/planetary no longer correspond with reality. The geologic time and time of a zoe coincide in many unobvious and unfelt ways. Cross-scale thinking and language is a way to think with the Anthropocene to grasp its planetary and global nature as well as the diverse situated and embodied human-non-human life forms.

PL

Antropocen przekroczył dyscyplinarne granice nauk przyrodniczych, rozbudzając debaty w ramach szeroko pojętej humanistyki, zmuszając „nas” do myślenia inaczej niż dotąd. Jednym z wyzwań antropocenu jest kwestia skali. Wraz z antropocenem oczywistość skalowych podziałów ulega zachwianiu. Podział na skale lokalne‑globalne/planetarne i makro‑mikro to kategorie myślenia, które nie odpowiadają rzeczywistości. Międzyskalowe myślenie i język to propozycje mówienia wraz‑z antropocenem, by uchwycić jego planetarną i globalną naturę, nie tracąc z oczu usytuowanych, ucieleśnionych ludzko‑nie‑ludzkich form życia.

17

Poza humanizm: transformacyjna i regeneratywna praca socjalna jako czuła pedagogika publiczna

63%

Mendel M.

Praca Socjalna

|

2022

|

tom 37(3)

59-72

EN

In recent years, quite numerous new concepts of social work have emerged, going beyond the framework of humanism, with its traditional privileging of the human. They supportsuch a transformation of social work, which is part of the post-anthropocentric turn and is in line with the assumptions of the regenerative turn in the idea and practice of sustainable development. It is a paradigm that integrates contemporary approaches in science and practice, necessary for systemic transformation and striving to ensure sustainability. The basis here is an ethical sensitivity to a symbiotic community, the participants of which share the world with other, not only-human, always equivalent beings. The author points out that transformational, regenerative social work emphasizes formation issues (such as self-creation, subjective identity). They are the focus of pedagogy. Developed in the thought of constant becoming in the shared world of life, they explicitly reveal the educational nature, for example by referring directly to the challenge of practicing symbiotic community. Therefore, this text argues the thesis that social work that changes in the regenerative turn is profoundly pedagogical. On this basis, the author presents an outline of the concept of transformative, regenerative social work, in which she sees a special type of pedagogy – sensitive public pedagogy, with educationally sensitive to the common world thinking and acting in the area and for the benefit of multi-species eco-justice. The text is developed in the form of a reflective essay, with the thesis argued in the course of the argument and – at the end – with an outlined conceptualization of the social work.

PL

W ostatnich latach powstają dość licznie nowe koncepcje pracy socjalnej, wychodzące poza ramy humanizmu, z jego tradycyjnym uprzywilejowaniem człowieka. Optują one za takim przekształcaniem (się) pracy socjalnej, które wpisuje się w zwrot postantropocentryczny i pozostaje w zgodzie z założeniami zwrotu regeneratywnego (regenerative turn) w idei oraz praktyce zrównoważonego rozwoju. Chodzi o paradygmat integrujący współczesne podejścia w nauce i praktyce, niezbędne dla systemowej transformacji i dążące do zapewnienia zrównoważonego trwania (sustainability). Podstawą jest tu etyczna wrażliwość na symbiotyczną wspólnotę, której uczestnicy podzielają świat z innymi, nie-tylko-ludzkimi, zawsze równoważnymi bytami. Autorka zwraca uwagę, że transformacyjna, regeneratywna praca socjalna akcentuje zagadnienia formacyjne (jak autokreacja, podmiotowa tożsamość). Stanowią one centrum zainteresowania pedagogiki. Rozwijane w myśli o nieustannym stawaniu się we wspólnym świecie życia, explicite ujawniają edukacyjny charakter, np. wprost odnosząc się do wyzwania, jakim jest praktykowanie symbiotycznej wspólności. W związku z tym tekst ten argumentuje tezę głoszącą, iż zmieniająca się w zwrocie regeneratywnym praca socjalna jest głęboko pedagogiczna. Na tym gruncie autorka przedstawia zarys koncepcji transformacyjnej, regeneratywnej pracy socjalnej, w której widzi szczególną odmianę pedagogiki – czułą pedagogikę publiczną, z edukacyjnie wrażliwym na wspólny świat myśleniem i działaniem w obszarze i na rzecz wielogatunkowej ekosprawiedliwości. Tekst rozwijany jest w formie refleksyjnego eseju, z tezą argumentowaną w toku wywodu i – na koniec – szkicową konceptualizacją tytułowej pracy socjalnej.

18

Nieantropocentryczna pedagogiczność lasu

63%

Chutorański M.

Forum Pedagogiczne

|

2022

|

tom 12

|

nr 2

127-139

EN

Within the framework of the text, with reference to posthumanist thought and new materialism (Braidotti, Barad, Latour) emphasizing the relational character of reality, the causality of non-humans and the limitations of humanism, an attempt is made to raise the question of a non-anthropocentric pedagogy of the forest. The question, then, is how the forest can be understood by educational theory and research that does not presuppose an understanding of education as a specifically human activity and does not understand non-humans as contexts, tools or obstacles to this activity, but as actors characterized by pedagogical agency. To this end, the question of anthropocentric forest pedagogy was first raised and some limitations of such an understanding were pointed out. Next, a non-anthropocentric understanding of the forest and related challenges for pedagogy were pointed out.

PL

W ramach tekstu, w odwołaniu do myśli posthumanistycznej i nowego materializmu (Braidotti, Barad, Latour), podkreślających relacyjny charakter rzeczywistości, sprawczość nie-ludzi oraz ograniczenia humanizmu, podjęto próbę postawienia pytania o nieantropocentryczną pedagogiczność lasu. Chodzi więc o sposób, w jaki las może być rozumiany przez teorię i badania edukacyjne, w których nie zakłada się rozumienia edukacji jako działalności specyficznie ludzkiej, a nie-ludzi nie rozumie jako kontekstów, narzędzi czy przeszkód tej działalności, ale jako aktorów, których cechuje pedagogiczne sprawstwo. W tym celu w pierwszej kolejności postawiono pytanie o antropocentryczną pedagogiczność lasu, a także wskazano na pewne ograniczenia takiego rozumienia. W dalszym ciągu wskazano na nieantropocentryczne rozumienie lasu i wyzwania dla pedagogiki, jakie się z tym wiążą.

19

Ach, śpij, kochanie. Jeśli dreszczy trochę chcesz – dostaniesz. O afekcie w ASMR

63%

Łapińska J.

Świat i Słowo

|

2020

|

tom 35(2)

315-325

PL

In the article, the author discusses a new cultural phenomenon known as ASMR in a posthuman perspective, especially from the perspective of new materialism (Karen Barad), studies of things (Bjørnar Olsen, Ewa Domańska) and affective studies (Jane Bennett, Sara Ahmed). The article analyzes selected ASMR videos published on the YouTube website in terms of the affectivity of the objects used in them, arguing that ASMR cultural practices encourage the production of human-non-human assemblages of subjects and objects built of “vibrating matter” (Jane Bennett).

20

斯坦尼斯瓦夫·莱姆作品《泥人十四》中的后人类主义哲学思考

63%

Mao Y. , Sun Y.

Postscriptum Polonistyczne

|

2022

|

tom 30

|

nr 2

1-12

EN

In the 1990s, posthumanism gained popularity in interdisciplinary research, and its concept of the personification of technology and the “cyborg” offered a wide scope for science fiction. But as early as the 1970s, Polish science fiction novelist Stanisław Lem had already made a manifesto of posthumanism in his work, in which he created Golem XIV, a typical cyborg, and expressed his own views on the relationship between human and technology, human and non-human, etc. through the narration of this artificial intelligence. In his book, he created Golem XIV, the archetypal cyborg. The philosophical ideas of Lem in Golem XIV not only coincide with the present theories of posthumanism in many ways, but also have some insightful thoughts that go far beyond the framework of posthumanist thought and are more forward-looking. This paper includes the history of the development of the discipline of posthumanism, discussion on the content of Lem’s Golem XIV, an in-depth analysis of posthumanist thinking, and Lem’s own unique philosophical views in the hope of providing new ideas for interpreting Lem’s work.

PL

Stanisław Lem był wielkim pisarzem, futurystą i krytykiem literackim, ale chińskie przekłady większości jego dzieł zostały wydane w Chinach dopiero z okazji setnej rocznicy urodzin autora w 2021 roku. Z tej przyczyny prowadzone w Chinach badania naukowe na temat Lema i jego twórczości są nieliczne. Wielu czytelników nie do końca rozumie też idee zawarte w książkach Stanisława Lema. Istnieje zatem potrzeba znalezienia odpowiednich metod analizy i badania twórczości pisarza. W niniejszym artykule wykazano, że perspektywa posthumanistyczna może dostarczyć wiarygodnego wzoru dla studiów nad Lemem. W latach 90. XX wieku popularność zdobyły interdyscyplinarne badania nad posthumanizmem, a ich koncepcja personifikacji technologii i „cyborga” otworzyła szeroką przestrzeń pisarzom reprezentującym literaturę popularnonaukową. Jednak już w latach 70. Lem złożył deklarację posthumanizmu, w której wykreował typową postać cyborga – Golema XIV – i przez narrację tej sztucznej inteligencji wyraził własne poglądy na temat relacji między człowiekiem a technologią, człowiekiem a nie-człowiekiem. W niniejszym artykule przeanalizowano dzieło Lema Golem XIV. Przedstawione w tym utworze filozoficzne idee autora nie tylko pokrywają się pod wieloma względami z dzisiejszymi teoriami posthumanistycznymi, lecz także wyrażają pewne wnikliwe refleksje, które jako bardziej futurystyczne wykraczają daleko poza ramy myśli posthumanistycznej. Lem skupia się przede wszystkim na interpretacji ewolucji i mądrości. Cel ludzkiego istnienia wyjaśnia w kategoriach ewolucji, co mieści się w ramach posthumanizmu. Jednak prezentowany utwór zawiera nie tylko posthumanistyczną krytykę antropocentryzmu – także dopełnia dekonstrukcję człowieka. Wielu badaczy we wcześniejszych opracowaniach łączyło twórczość Lema z posthumanizmem, ale opracowaniom tym brakowało teoretycznego wsparcia. Niewiele też mówiono o historii rozwoju dyscyplinarnego tego nurtu, co uczyniono w niniejszym artykule. Zawarto w nim ponadto omówienie kompozycji układu treści dzieła Lema Golem XIV, przedstawiono pogłębioną analizę obecnych w nim idei posthumanistycznych oraz wydestylowano unikalne poglądy filozoficzne Lema w nadziei na dostarczenie nowych pomysłów na interpretację jego utworu.