Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Pamięć i metropolizacja górnośląskiej konurbacji

100%

Taczewski T.

Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura i Urbanistyka

|

2013

|

tom Z. 29

41--48

PL

Miasta przemysłowe składające się na konurbację górnośląską po przełomie politycz¬nym zdawały się skazane na upadek związany z końcem egzystencji ich głównych gospodarczych zakładów. Ten czarny scenariusz się nie sprawdził. Udało się to dzięki silnej tożsamości i charakterystycznym cechom społeczności lokalnej. Proces destrukcji spowolniono na tyle, że obecnie większość z nich stara się uzyskać międzynarodową pozycję i chce stać się jednym ośrodkiem miejskim o znaczeniu globalnym - Metropolią Silesia. Brak prawnych możliwości właściwego prowadzenia metropolizacji konurbacji staje się podstawową przeszkodą dalszego rozwoju zespołu miejskiego.

EN

Industrial cities that compose upper Silesian conurbation after political breakthrough seemed to be convicted to decay, which was related to end of their main economical factories. This black scenario did not came true. It was possible because of the strong identity and characteristic features of local community. Process of destruction was slow down to that point, that now most of them is trying to get international position and wants to become one urban center of global meaning - Silesian Metropolis. Lack of law possibilities which could properly run metropolisation of conurbation becomes basic barrier for further development of city complex.

2

Local Identification of Residents of Zamojszczyzna Region

75%

Lecka E.

|

nr 2

EN

The purpose of the study was the diagnosis of social memory of the residents of the Zamojszczyzna region. The issue how respondents declare their ties to the sub region, which is manifested in a sense of identification with Zamojszczyzna region as a cultural area and human community, was also taken into account. The research release presents partial results of the survey, that fits thematically in the scope of research of identification with own living space.

PL

Celem badan była diagnoza pamięci społecznej mieszkańców Zamojszczyzny. Podjęto również kwestie deklarowanej przez respondentów więzi z subregionem, przejawiającej się w poczuciu identyfikacji z Zamojszczyzna jako obszarem kulturowym i zbiorowością ludzka. W komunikacie badawczym została zaprezentowana część wyników, która tematycznie wpisuje się w nurt badan nad identyfikacją ze swoja przestrzenią życiową.

3

Les valeurs écologiques dans les discours portant sur l’environnement

63%

Pachocińska E.

Białostockie Archiwum Językowe

|

2022

|

nr 22

273-291

EN

The article focuses on the analysis of the axiological dimension of ecology-related vocabulary. The following concepts were used to analyze the diversified corpus: lexical-discursive profile, discursive designation and interdiscursive memory. The analyzes show that the concept of the so-called ecological responsibility is the main reference in creating two main axes: good, fair, beneficial vs bad, unfair, unfavorable for humans and the environment / the planet. It has also been observed that valuation begins at the level of definition of a lexical item in linguistic and thematic dictionaries.

PL

Artykuł skupia się na analizie warstwy aksjologicznej słownictwa ekologicznego będącego w obiegu publicznym. Do analiz różnorodnego korpusu posłużyły pojęcia głównie z semantyki dyskursywnej: profil leksykalno-dyskursywny, desygnat dyskursywny oraz pamięć interdyskursywna. Z analiz wynika, że pojęcie tzw. odpowiedzialności ekologicznej jest głównym odniesieniem w tworzeniu warstwy aksjologicznej słownictwa skoncentrowanego na dwóch głównych osiach: dobre, sprawiedliwe, korzystne vs niedobre, niesprawiedliwe, niekorzystne dla człowieka i środowiska/planety. Zaobserwowano również, iż wartościowanie zaczyna się już na poziomie definicji w słownikach językowych i tematycznych.

4

Transformacja instytucjonalna Toru Służewiec w Warszawie a jej pamiętanie w obrębie zamieszkującej go społeczności sąsiedzko-zawodowej

63%

Bossak-Herbst B.

|

tom LXVI

|

nr 2

137-161

PL

Artykuł zawiera studium instytucjonalnych przekształceń przedsiębiorstwa Państwowe Tory Wyścigów Konnych (PTWK) po 1989 r. oraz analizę pamięci komunikacyjnej tych przemian w obrębie społeczności byłego osiedla pracowniczego na terenie Toru Służewiec (obecna nazwa obiektu). W pierwszej części tekstu zastał zrekonstruowany przebieg przekształceń oraz zwrotów na różnych szczeblach władzy, które miały miejsce w zakresie polityk wobec Toru Służewiec (TS) i instytucji wyścigów konnych w Polsce. Jego analiza ujawnia trwający od ponad ćwierć wieku proces dialektycznego inicjowania i wycofywanie się państwa z demonopolizacji i komercjalizacji tych obszarów. W rezultacie utrwalił się hybrydalny splot instytucji państwowych i prywatnych, które tworzą instytucję wyścigów konnych w Warszawie. Instytucjonalna analiza przebiegu transformacji Toru stanowi kontekstowe wyjaśnienie dla drugiej części artykułu. W niej, w oparciu o badania własne o charakterze etnograficznym, omówione zostało pamiętanie tych przemian w ramach wspólnoty sąsiedzko-zawodowej TS. Dla mieszkańców niezbędna do opisania teraźniejszego życia i pracy jest opowieść o przeszłości. Zmiany zachodzące od ćwierć wieku na warszawskich wyścigach zlewają się w narrację upadku, który ma swoje materialne korelaty w pustostanach, ruinach i miejscach wyburzeń na terenie TS. Klamrę spinającą tekst stanowi teza, iż nietransparentny i odbierający sprawczość pracownikom PTWK przebieg transformacji instytucji wyścigów w Polsce, skutkuje uproszczeniem i idealizacją obrazów przeszłości, które pełnią funkcje objaśniające dla teraźniejszej kondycji Toru i społeczności jego mieszkańców

EN

This article addresses the issue of the transformation of the State Company Horse Racetrack Służewiec in Warsaw since 1989, and its communicative remembering within the community of the former employee settlements within the Służewiec Racetrack (the current name of the hippodrome). The first part of the article reconstructs the courses of changes which took place in various levels of decision making and policy with respect to the Służewiec Racetrack and horse racing in Poland. The case analysis shows the process of dialectical initiation and the withdrawal of the state from the de-monopolisation and commercialization of these areas. As a result, it led to the emergence of a hybrid and unmanageable body of private and public institutions that are involved in the organization of horse racing in Warsaw. An institutional analysis of the transformation of the Służewiec Racetrack serves as a contextual explanation for the second part of the article, in which, on the basis of ethnographic research, the remembrance of these changes within the neighbourhood of the Służewiec Racetrack community is discussed. For the residents, order to describe the present life and work in the stables at Służewiec, it is essential to preserve the narrations about the past. In their remembrance, the changes which took place during last quarter-century are merging into narrations of the racetrack’s fall, which has its material correlates in vacancies, ruins and demolition sites in and around the Służewiec Racetrack. It is hypothesized that the unclear and exclusive course of the transformation of the institution of horse racing led to the simplification and idealization of images of the past, which play an explanatory function for the present conditions of the racing community.

5

Czego pomnikiem jest drzewo „pomnik przyrody”?

63%

Kowalski M.

|

nr 2(19) Pomniki

261-297

PL

W prezentowanym artykule podejmuję temat nieobecny w literaturze socjologicznej – znaczenia drzew „pomników przyrody”. Jak można zakładać, drzewa uznawane za „pomniki” powinny wzbudzać zainteresowanie nie tylko przyrodników, ale i badaczy społecznych ze względu na wielość znaczeń, jakie mogą być im przypisywane. Przedstawiam w tekście zarys historii „pomników przyrody” w Polsce. Analizuję kilkadziesiąt doniesień prasowych z ostatniej dekady, wskazując, że drzewa-pomniki przyrody wzbudzają zainteresowanie jedynie podczas okazjonalnych akcji (np. rocznicowych) związanych z ustanowieniem statusu pomnika oraz w momencie bulwersujących doniesień o ich zniszczeniu. Twierdzę, że drzewa-pomniki przyrody trwają w niepamięci społecznej, nawet wtedy gdy są przedstawiane jako lokalne atrakcje turystyczne. Poszukuję przyczyn takiego stanu rzeczy, rozważając przyczyny braku społecznego zainteresowania drzewami-pomnikami przyrody.

EN

In this article, I consider the meaning of trees as “monuments of nature” – a subject that has been absent from sociological literature. As may be supposed, because of the complexity of meanings that can be attributed to trees as “monuments,” tree monuments should inspire not only the interest of naturalists but also the interest of social scientists. I outline the history of “monuments of nature” in Poland. I analyse press reports from the last decade to show that tree monuments arouse interest only in connection with special events (e.g., anniversaries of the tree’s being given monument status) or when there is a shocking report of their destruction. I claim that tree monuments exist in social oblivion, even when they are presented as local tourist attractions. I inquire into the causes for such a state of affairs and reflect on the lack of everyday social interest in tree monuments.

6

Pamiętam, że... O społecznej konstrukcji pamięci mieszkańców miast Ziem Zachodnich i Północnych na przykładzie Wrocławia

63%

Biskupska K.

|

2017

|

nr 1(19)

71-83

PL

Celem artykułu jest przedstawienie wątków pamięci społecznej, które z jednej strony opierają się na indywidualnym, potocznym doświadczeniu jednostki, z drugiej umieszczane są w społecznie wynegocjowanych ramach pamięci zbiorowej. Artykuł ten wpisuje się również w dyskusję nad miejscami pamięci i ich możliwą treścią – wykraczającą poza podtrzymujące pamięć zbiorową muzea, pomniki, upamiętniające tablice czy cmentarze – realizowaną w codziennym życiu jednostki. Przedmiotem analiz jest pamięć społeczna mieszkańców Wrocławia, ich konstrukcje światów społecznych opierające się na przestrzeni miasta obciążonej obcą kulturowo „pamięcią nieobecnych”.

EN

The objective of this article is to present topics of social memory, which, on one hand, are based on the personal, everyday experience of an individual, and on the other hand, are incorporated into a socially negotiated framework of collective memory. The article is also a part of the discussion on sites of memory and their possible content – going beyond museums, monuments, commemorative plaques or cemeteries that maintain the collective memory – implemented in everyday life of an individual. The subject of the analyses is the social memory of the people living in Wrocław, their construction of social worlds based on a space which is culturally burdened with the “memory of the absent”.

7

„Taki pejzaż”. Napisy na figurach przydrożnych w krajobrazie wiejskim

63%

Sułek A.

|

nr 1

145-162

EN

The article addresses a source rarely used by social researchers, namely the inscriptions on wayside crosses in rural settings. Crosses erected “in memory of” preserve social memory and forestall the natural process of oblivion. These inscriptions are the products of social reflection, and express collective representations and the collective opinion of the community. One can deduce the values most important to the community, and those most endangered, from the wording imprinted on the crosses. The preserved inscriptions are all the more valuable as a state of collective consciousness in rural communities has yet to be constructed on the basis of individual testimonies in the form of letters or diaries. The inscriptions on crosses in an area of the Lublin voivodeship, enriched with information gathered regarding the local context, constitute the article’s empirical basis.

8

Rola warstwy afektywnej w doświadczeniu muzealnym. Narracja o zagładzie we współczesnym muzeum historycznym

63%

Nieroba E.

|

tom Nr 3

171-185

PL

Punktem wyjścia rozważań są koncepcje Pierra Nory oraz Alison Landsberg. Odchodzenie bezpośrednich świadków historii zdaniem P. Nory zrzuca na instytucje archiwizujące (w tym na muzea) obowiązek magazynowania śladów przeszłości. Natomiast A. Landsberg obnaża postępujący proces uzależniania się mechanizmów kształtowania pamięci we współczesnym społeczeństwie od najnowszych technologii i produktów popkultury. Muzea Holokaustu poszukują adekwatnego języka mówienia o Zagładzie w sytuacji, gdy podobnie jak inne instytucje muzealne muszą dopasować się do nowych oczekiwań odbiorców i dostosować swoją przestrzeń i sposób eksponowania do aktualnych warunków kulturowych. W szerszy nurt zmian kulturowych wpisać możemy proces deprofesjonalizacji pamięci oraz nowy paradygmat zdobywania wiedzy. Wyniki badań empirycznych dowodzą, że odbiorca nie oczekuje jedynie intelektualnego kontaktu z przeszłością; najbardziej pożądaną formą poznania minionych wydarzeń jest przekroczenie biernej granicy obserwacji oraz pragnienie zmysłowego doznania historii. W tej perspektywie Miejsce Pamięci i Muzeum Auschwitz-Birkenau jako fizyczny ślad przeszłości, zgodnie z koncepcją Aleidy Assmann o "pamięci miejsca", gwarantuje doznania zmysłowe i afektywne. W dalszej części artykułu przedstawiono strategie wykorzystywania produktów popkulturowych do przetwarzania i opisywania wydarzeń historycznych, sposoby organizowania przestrzeni muzealnej oddziałującej na emocje i wyobraźnię odbiorcy, zachęcającej do indywidualnego odkrywania historii oraz związane z tym obawy przed banalizacją i trywializacją przekazu.

EN

The starting point for the discussion are the concepts of Pierre Nora and Alison Landsberg. According to P. Nora, the passing away of eyewitnesses to history transfers the obligation to store the traces of the past onto archiving institutions (including museums). A. Landsberg, in turn, reveals the process in which the mechanisms of memory shaping in the contemporary society become dependent on the state-of-the-art technologies and pop-culture products. Museums of the Holocaust are searching for an appropriate language to talk about the Holocaust in a situation where, like other museum institutions, they have to adjust to the new expectations of the audience, and tailor their space and ways of exhibition to the current cultural conditions and new means of learning. Empirical investigations have proven that nowadays receivers do not merely expect to approach the past intellectually, but also to cross the passive boundary of observation, and desire to have sensual experience of history. From this perspective, the Auschwitz-Birkenau Memorial and Museum as a physical trace of the past, in accordance with Aleida Assmann's concept of "a memory of place", provides the visitors with sensual and emotional experience. In its further part, the article presents strategies for using the products of popular culture for processing and describing historical events, the ways of organizing museum space which affects the emotions and the imagination of receivers and invites them to discover history for themselves. Also, it discusses the resulting concerns about the potential trivialization of the communicated message.

9

Wietrzenie magazynu niepamięci

63%

Bierejszyk-Kubiak J.

Autobiografia. Literatura. Kultura. Media

|

2015

|

nr 2(5)

167–176

PL

W swoistym studium przypadku dwóch pogranicznych miejscowości – Krzyża (Kreuz) i Żółkwi (Żowkwa, Nesterow) – Anna Wylegała prezentuje historię przesiedlenia i stosunków polsko-niemieckich oraz polsko-ukraińskich z perspektywy kilku pokoleń respondentów. Na podstawie zebranych wywiadów narracyjnych autorka konstruuje charakterystyczne dla badanych miejsc modele pamięci społecznej. Jak wykazuje na podstawie analizy obszernego materiału badawczego, na pamięć i niepamięć wpływ ma wiele czynników, związanych m.in. z polityką historyczną, ekonomią, przedwojennym składem etnicznym danych terenów, a nawet samymi okolicznościami wysiedlenia i podróży na „ziemie odzyskane”. Wylegała, opierając się na metodologii różnych subdyscyplin nauk humanistycznych i społecznych, analizuje różnice w procesie adaptacji, konstruowania narracji tożsamościowej, oswajania traumy oraz domykania doświadczenia przesiedleńczego. W monografii Przesiedlenia a pamięć teorie pamięci zostały w umiejętny sposób połączone z empirią metody biograficznej.

EN

In her case study of two frontier towns – Krzyż (Kreuz) and Żółkiew (Żowkwa, Nesterow) – Anna Wylegała presents a story of resettlement and Polish-Ukrainian or Polisch-German relations in perspective of several generations of respondents. Based on collected narrative interviews, the authoress constructs the models of collective memory, characteristic for selected places. As Wylegała shows, based on the analysis of the research material, memory and non-memory depend on many factors such as politics of memory, economy, pre-war ethnic composition and circumstances of resettlement and journey to “regained territories”. Anna Wylegała, basing on methodology of many humanities subdisciplines and social sciences, analyzes the differences in the adaptation process, constructing narratives of identity, suppression of trauma and closing the experience of resettlement. In the monography Przesiedlenia a pamięć, theories of memory are competently connected with empiricism of biographical method.

10

Postawy uczniów szkół ponadgimnazjalnych wobec przeszłości i historii Polski XX w.

63%

Malicki K. , Piróg K.

Edukacja

|

2016

|

tom 3(138)

7–21

PL

W artykule przedstawiono propozycję dwóch socjologicznych modeli badań problematyki postaw wobec historii i przeszłości wraz ze skrótowym omówieniem wyników badania ankietowego przeprowadzonego na ogólnopolskiej próbie reprezentatywnej 3744 uczniów drugich klas szkół ponadgimnazjalnych (76 liceów, 65 techników i 28 zasadniczych szkół zawodowych) w 2015 r. Zastosowano dwa rodzaje warstwowania: ze względu na typ szkoły oraz wielkość miejscowości. Operat losowania został opracowany na podstawie bazy danych pochodzącej z Systemu Informacji Oświatowej. Z operatu wyłączono szkoły specjalne oraz szkoły liczące mniej niż 10 uczniów. Pierwszy model został opracowany na podstawie koncepcji funkcjonalności (żywotności) pamięci zbiorowej. W jego ramach zaproponowano typologię postaw, która popiera się na doświadczaniu historii w życiu codziennym. Wyróżniono postawy: antykwaryczną, historyczną i monumentalną (uzupełnioną o wymiar rodzinny, lokalny oraz narodowy). Drugi model opiera się na strukturalnej definicji postaw, rozpowszechnionej w Polsce przez Stefana Nowaka, w ramach której wyróżnia się trzy komponenty: afektywny, poznawczy, behawioralny.

EN

This article presents two models for conducting sociological research on attitudes towards history, with a brief discussion on the results of a survey conducted in 2015 on a sample of 3744 students of upper secondary schools. The first model is based on the concept of collective memory, its functionality and viability. It relates to a typology of attitudes based on the experience of history in everyday life (the so-called antiquary, historical and monumental dimensions). This typology is enriched with the idea of family, local and national levels. The second model is the structural definition of attitudes, popularized in Poland by Stefan Nowak, founded on three components of attitudes (affective, cognitive and behavioral).

11

Litwin-katolik? Witold Wielki i św. Kazimierz jako bohaterowie narodowi w litewskiej prasie niezależnej 1972–1988

63%

Korzeniowska K.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2017

|

nr 29

219-235

EN

The article analyses the content of the longest running Lithuanian underground magazines from the 1970s and 1980s: Lietuvos katalikų bažnyčios kronika, Aušra, Rūpintojėlis and a few others, were published in independent circles associated with the Church. The aim of the analysis is to verify whether the figures of medieval Lithuanian heroes, Grand Duke Vytautas and Saint Casimir, were presented in those magazines as models for the Lithuanian Catholic. Scholars note that the notion of a Lithuanian Catholic and, in a broader sense, of an almost inseparable link between Lithuanian culture and Catholicism as a prerequisite of survival in Soviet reality, were present in the Lithuanian national ideology among both the emigrants and in the country. It was also important as motivation for the underground publishing activity. The analysis of the texts devoted to these two heroes leads to the conclusion that their identification with the model of a Lithuanian Catholic can only be observed in a very narrow aspect of their image in the underground press. At the same time, it demonstrates the tendencies and directions of the development of their images. This article is therefore also a study on social memory in which I attempt to investigate how the memory of the country’s patron saint and of its most distinguished ruler was actualized or evoked in the conditions created by late Sovietism in Lithuania. Not only did the analysis offer the answer to the research question, but it also permitted the author to sketch the direction of development of these two images. Vytautas was portrayed by referencing his nationalist and secular cult, consolidated during the interwar period, while the authors of the articles published by the underground did not add much to his image, and certainly did not make it more Catholic. The image of Saint Casimir was more dynamic and ambiguous, as he was depicted as a figure in the national (next to Vytautas and other great dukes) and Catholic national (e.g. next to the Blessed Bishop Jerzy Matulewicz) pantheon, as well as – in a more novel way, albeit evoking hagiographical tradition – an ideal of both a ruler and a citizen. I draw my methodological models from two sources: the classic work by Stefan Czarnkowski devoted to the cult of a national hero (I examine Vytautas and Casimir as such) and a study by Jan Kubik (Power of Symbols against the Symbols of Power). I attempt to apply the category of discourse that he introduced and used for a reconstruction of the political situation in Poland in the period before and during Solidarity’s activity.

12

„Tam, gdzie kiedyś był Komitet Wojewódzki”. Czy istnieje wspólna pamięć o mieście?

63%

Kowalewski M.

Przegląd Socjologiczny

|

2011

|

tom 60

|

nr 2-3

343-634

PL

Autor stawia w tekście pytania o to, czy możliwe są wspólne narracje na temat przeszłości miasta, czy możliwa jest wspólna pamięć o mieście? Laboratoryjnym przykładem odtwarzania pamięci o mieście jest sytuacja wywiadu jakościowego, podczas którego przedstawiane są wydarzenia z historii miasta. Celem przyjętym przez autora jest zbadanie, czy tym co „skleja” rozproszoną pamięć o mieście jest m.in. zdroworozsądkowa geografia, traktowana jako część samo narzucającej się refleksji o rzeczywistości. Odwoływanie się do przeszłości miasta, wskazywanie na istotne punkty orientacyjne pełni być może taką samą rolę, jak opisywane przez etnometodologów rytuały potwierdzania wspólnych sensów i inne praktyki podtrzymywania interakcji [Garfinkel, 1967, Sacks, 1972, Cicourel, 1984]. Problemy te zostały omówione w odniesieniu do projektu badawczego zrealizowanego w metodologii oral history pt. „Relacje świadków Grudnia 1970 w Szczecinie”.

EN

The author asks in the article whether common narrations and common memory of the city are possible. A laboratory example of reconstructed memory is the qualitative interview during which a city’s history is presented. The purpose of the article is to examine if common-sense geography can “glue together” the dispersed memory of the city. Recalling a city’s past, pointing out the important places and landmarks may act as confirmation of common meanings and other interactive methods, such as the et cetera principle, described by ethnomethodologists [Garfinkel 1967, Sacks 1972, Cicourel 1984]. These problems are discussed with evidence from research project “Witnesses of December 1970 in Szczecin”, carried out according to the methodology of oral history.

13

A beautiful flourish. The foundation story of Wroclaw (and Wroclaw residents)

63%

Biskupska K.

|

nr 13

43–62

EN

In the article, I present the content and the context of the foundation story of Wroclaw – created after 1945 in one of the largest and most destroyed cities which joined Poland after World War II (Polish Western and Northern Territories). The analyzed empirical material consists of personal documents – statements of Wroclaw residents written and submitted in 1966 for the competition entitled: “What does the city of Wrocław mean to you”. The most important element of this story about the creation of the city is the figure of a pioneer, shaped in the image of a mythical hero. The features of pioneers (such as courage, uncompromising love for the city and openness to others) have become an important narrative co-creating the discourse about the city in the narratives of subsequent generations of Wroclaw residents.

14

Cezura ocenzurowana. Raz jeszcze o „Panu Tadeuszu”

63%

Kosowska E.

Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

|

2021

|

nr 11 (14)

109-123

EN

The article proposes an analysis of various time marks, brought forth in Adam Mickiewicz’s epic poem, which is based on presuppositions drawn on the author’s self-developed concept of cultural anthropology of literature. The author recognises the epic poem as the evidence of coexistence between the written culture of noblemen and the residues of the oral one. What is more, she draws attention to fundamental differences in establishing time marks between cultural systems based mainly on collective memory and the ones based on historical knowledge. The author also highlights the importance of deliberate ignoring of breakthrough moments in the narration about the past just to sustain tradition and preserve the continuity of the previously dominant cultural system.

PL

Autorka proponuje analizę rozmaitych cezur przywoływanych w poemacie Adama Mickiewicza z uwzględnieniem założeń wypracowanej przez siebie koncepcji kulturowej antropologii literatury. Traktuje poemat jako świadectwo współistnienia szlacheckiej kultury cyrograficznej z residuami kultury oralnej i wskazuje, że istnieją różnice w zasadach stanowienia cezury między systemami kulturowymi fundowanymi w przewadze na pamięci społecznej a systemami opartymi głównie na wiedzy historycznej. Akcentuje znaczenie ostentacyjnego pomijania w narracjach o przeszłości momentów przełomowych w celu świadomego podtrzymywania tradycji i uzyskania efektu ciągłości trwania dominującego uprzednio systemu kulturowego.

15

Pamięć miejsca na przykładzie tradycji kultywowanych w rodzinach polskich i żydowskich w międzywojennym Białymstoku

63%

Sacharczuk J.

Pedagogika Społeczna

|

2016 (R. XV)

|

nr 1(59)

175-198

PL

W artykule podjęto próbę naświetlenia problematyki dotyczącej pamięci społecznej z uwzględnieniem jej komponentu – pamięci miejsca, na którą składa się topografia i struktura architektoniczna, ważne postaci, bohaterowie, społecznicy działający na rzecz środowiska lokalnego, zdarzenia wpisane w historię danego miejsca oraz tradycje charakterystyczne dla jego mieszkańców. W pracy skoncentrowano się na pokazaniu teoretycznego tła dotyczącego kwestii pamięci miejsca z wyróżnieniem jednego z jej składników – tradycji. W części empirycznej przedstawiono analizę przedwojennych obrzędów i zwyczajów kultywowanych w Białymstoku świadczących o tożsamości miasta.

EN

The article is an attempt to exposure problems concerning social memory with regard to its component – memory of space, which consists of the topography and architectural structure, important characters, heroes, authorities, community workers, and also the events inscribed in the history of the particular place and the history of the characteristics of its inhabitants. The study focused on showing the theoretical background on issues of memory of space with particular reference to one of its components – tradition. In the empirical part is presented an analysis of prewar rites and customs which were cultivated in Bialystok and which providing the identity of the city.

16

Our Auditorium. A Comment Written by a Historian a propos Research on the History of the Second World War

63%

Kula M.

|

2010

|

tom 40

17

Zwrot historyczny w teorii organizacji: splatając ważne wątki w badaniach nad praktykami pamięci organizacyjnej

63%

Mikołajewska-Zając K.

|

2017

|

nr 2(225)

45-72

PL

W artykule zaprezentowany jest nowy nurt na przecięciu badań organizacji, pamięci i historii, który nazywany jest zwrotem historycznym w teorii organizacji. Pierwsza część tekstu odpowiada na pytanie, jakie są źródła owego wzmożonego zainteresowania historią i pamięcią społeczną na gruncie badań organizacji i zarządzania. Zwrot historyczny nie byłby możliwy bez szeregu innych przełomów w humanistyce, jak choćby zwrotu narracyjnego. Na gruncie teorii organizacji zaś wiąże się z rozczarowaniem zarówno koncepcją kultury organizacji, jak i dotychczasowym traktowaniem historii w zarządzaniu. Druga część tekstu stanowi prezentację głównych wątków obecnych w pracach z tej tematyki. Choć rozproszona wspólnota badaczy korzysta z wielu metod i odwołuje się do różnych tradycji teoretycznych, to można wyodrębnić wiązkę podstawowych tematów wiązanych z praktykami pamięci w organizacjach: kształtowanie tożsamości organizacji i jej odgrywanie dla publiczności zewnętrznych i wewnętrznych, rola historii i pamięci w sprawowaniu władzy w organizacjach (zarządzanie pamięcią), mechanizmy radzenia sobie ze zmianami. Zwrot historyczny możemy zatem umieścić w centrum socjologicznego zainteresowania organizacjami.

EN

This article presents the historic turn in organization theory – a new research stream which has emerged at the interface of organization studies, memory studies, and history. The first part of the article aims to show the sources for this increased interest in history and memory in management and organization studies. The historic turn would not be possible without a number of other breakthroughs in the humanities, most notably the narrative turn. In organization studies, the historic turn is a consequence of disappointment with both organizational culture and previous ways of conceptualizing history in management theory. The second part of the article presents key themes in the emergent body of research. Even though the community of scholars associated with the historic turn is dispersed and their methods and theoretical approaches vary, it is possible to find common focal points involving practices of remembering in organizations: organizational identity and its performances for internal and external publicities, history and memory as an instrument of organizational power (management of memory), and mechanisms of coping with social change. The historic turn touches upon issues that are central to sociological inquiries into organizations.

18

Tworząc miejsce. Dyskurs tożsamościowy a animacja kultury na przykładzie Gdańska, Szczecina i Wrocławia

63%

Ciechorska-Kulesza K.

|

2017

|

nr 3(21)

95-108

PL

Celem artykułu jest przedstawienie propozycji badania tożsamości przestrzennych z perspektywy animacji kultury na przykładzie trzech miast Ziem Zachodnich i Północnych: Gdańska, Szczecina i Wrocławia. Na podstawie działań animacyjnych ukazana zostala wzmożona debata tożsamościowa, związana m.in. z kandydowaniem tych ośrodków do tytułu Europejskiej Stolicy Kultury 2016. Działania animacyjne, a także dyskursy z nimi związane ukazują, że projekt tożsamościowy wokół ZZiP się nie wyczerpał, ujawnia się w coraz to nowszych odsłonach. Omawiane miasta tworzą w działaniach na polu kultury i sztuki podobne miejsca: otwarte, zapraszające, doświadczane, różnorodne, bliskie i swojskie, nie do końca odkryte, ujawniające swoiste napięcie między stratą a tworzeniem, wykorzenieniem a zakorzenieniem, przeszłością a przyszłością. Pomimo wielu punktów wspólnych działania skierowane są na kształtowanie tożsamości głównie lokalnych. Wartościowym kierunkiem wydaje się Koalicja Miast (kandydujących do ESK 2016), która sygnalizuje, jak wiele łączy te trzy miasta i jaki potencjał kulturotwórczy może mieć ich „spotkanie”.

EN

The article presents a proposal for the study of spatial identity from the perspective of cultural animation on the example of the three cities in Western and Northern Territories: Gdańsk, Szczecin and Wrocław. The cultural animation activities show the intensifcation of the debate about identities, related among others to the candidacy of the cities for the European Capital of Culture 2016. Animation activities, as well as discourses related to them, indicate that the identity project based on the Western and Northern Territories has not been exhausted, although it appears in different forms. These cities “create” similar spaces in the felds of art and culture: open, inviting, for one to experience, diverse, close and familiar, not completely discovered, revealing a kind of tension between the loss and creation, eradication and inveteracy, past and future. Despite many common points, the activities are focused mainly on shaping the local identity. The Coalition of Cities (candidates for the ECC 2016) appears to be a valuable guidance. It indicates how much in common these three cities (among others) have, and draws attention to the cultural potential of the “meeting”.

19

Patriotyzm konfekcyjny, czyli jak kochać ojczyznę, mieszkając w globalnej wiosce

63%

Doległo S.

Media Biznes Kultura

|

2018

|

nr 1(4)

83-94

EN

In the age of mediatisation and commercialization, contemporary social memory is composed not of dates and historical facts but of visual identification, slogans and beams of values, so the components of popular brands which stimulate our consumable attitudes. As a result, the symbols of Polish Resistance Movement during World War II move from historical and commemorative sphere to the sphere of pop culture. They appear on T-shirts, tattoos, murals, social media profiles and political banners and are used to clarify the present day through the prism of the past, to articulate citizens’ ideas, concerns and affinities. Some publicists call this phenomenon ’the outfit patriotism’ but in the meantime the academics keep the distance to the new memory techniques and forms explaining that common manifestation of national symbols and real interest in history are disconnected. They anxiously observe appropriating Polish symbols by nationalistic groups and recognize on T-shirts etc. not fashion, just tribal expression, the return to blinkered, stereotypical communication. The author of this article focuses on the grounds of outfit patriotism phenomenon and wonders whether it may become an instrument of social exclusion.

PL

W dobie mediatyzacji i komercjalizacji współczesna pamięć społeczna w coraz mniejszym stopniu składa się z wiedzy o faktach historycznych, w coraz większym zaś z identyfikacji wizualnej, haseł i działań promocyjnych, a więc tych samych elementów, które tworzą popularne marki i regulują nasze zachowania konsumenckie. W rezultacie symbole Polskiego Państwa Podziemnego z okresu II wojny światowej powszechnie pojawiają się na odzieży, muralach, profilach społecznościowych i politycznych transparentach, stają się punktem odniesienia w aktualnych konfliktach społecznych, służą do wyrażania obywatelskich lęków, niepokojów i sympatii. Publicyści określają ten fenomen mianem „patriotyzmu konfekcyjnego”, jednak przedstawiciele świata akademickiego z dystansem przyglądają się nowym formom i obiegom pamięci, stojąc na stanowisku, że nie przyczyniają się one do pogłębienia wiedzy na temat przeszłości, ale kierują przedstawicieli młodego pokolenia na tory wąskiej, stereotypowej komunikacji. Autor artykułu podejmuje próbę przedstawienia okoliczności rozkwitu mody patriotycznej oraz zastanawia się, czy może ona stać się narzędziem społecznego wykluczenia.

20

Miejsca, ludzie, zdarzenia – wielka historia i społeczność lokalna

63%

Matuchniak-Mystkowska A.

|

nr 1

125-144

EN

The sociological subject matter of “history and remembrance” as outlined in the title requires approaching from the historical perspective (what events – World War II), localisation (where it took place – Dłutów near Lodz fighting with German invaders in September 1939, Dobiegniew, Choszczno, Borne Sulinowo, Łambinowice, where German POW camps were located in 1939– 1945: Oflag II C Woldenberg, II B Arnswalde, II D Gross Born, stalags Lamsdorf), biographical (whom it concerns – Polish soldiers, then prisoners of war, and also local communities cultivating social memory). Numerous case studies conducted by the participant observation method were supported by other investigation techniques using concepts by Czarnowski, Ossowski, Kłoskowska, Sułkowski and Bourdieu (private homeland and ideological country, national culture, cultural systems, institutions, cultural fields), placing itself within sociology of culture and historical sociology. Subjects and objects of cultural fields are studied: firstly, cultural institutions (museums, memorial chambers, cultural centres and associations), on top of educational, religious, political and administration institutions; secondly, places of remembrance in situ like battlefields, post-camp grounds, necropolises and monuments. This involves an analysis of major historical event traces in small settlements, also in addition to converting communicative memory into a cultural one, and remembrance of difficult history in local communities.

PL

Zarysowana w tytule problematyka socjologiczna „historia i pamięć” wymaga ujęcia z perspektywy historycznej (jakie zdarzenia – II wojna światowa), przestrzennej (miejsce – Dłutów pod Łodzią, gdzie we wrześniu 1939 r. walczono z niemieckim najeźdźcą, Dobiegniew, Choszczno, Borne Sulinowo, Łambinowice, gdzie w latach 1939–1945 były usytuowane obozy jenieckie Wehrmachtu: Oflag II C Woldenberg, II B Arnswalde, II D Gross Born, stalagi Lamsdorf), biograficznej (kogo dotyczyły – polskich żołnierzy, a potem jeńców wojennych oraz kultywujących ich pamięć społeczności lokalnych). To wielokrotne studium przypadku prowadzone metodą obserwacji uczestniczącej, wspomaganej innymi metodami badawczymi, wykorzystuje koncepcje Czarnowskiego, Ossowskiego, Kłoskowskiej, Sułkowskiego, Bourdieu (ojczyzna prywatna i ideologiczna, kultura narodowa, układy kultury, instytucje, pole kultury), sytuując się w ramach socjologii kultury i socjologii historycznej. Badane są podmioty i przedmioty pola kultury, po pierwsze instytucje kultury (muzea, izby pamięci, centra kultury, stowarzyszenia) oraz instytucje edukacyjne, religijne, polityczne i administracyjne; po drugie miejsca pamięci in situ, jak tereny walk, tereny poobozowe, nekropolie, pomniki. To analizowanie śladów wielkiej historii w małych miejscowościach, a także przekształcania pamięci komunikacyjnej w pamięć kulturową i upamiętniania trudnej historii w społecznościach lokalnych.