Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

[recenzja] Elżbieta Jamróz-Stolarska: Serie literackie dla dzieci i młodzieży w Polsce w latach 1945–1989. Produkcja wydawnicza i ukształtowanie edytorskie, Warszawa 2014

100%

Staniów B.

|

tom 8

|

nr 1(14)

139-142

PL

Recenzja książki, która przedstawia polskie serie literackie dla dzieci i młodzieży w latach 1945–1989 z punktu widzenia bibliologicznego – dokonuje analizy produkcji wydawniczej, a także ocenia ich stronę edytorską. Książka prezentuje bogaty materiał ikonograficzny dokumentujący serie dla młodych czytelników wydane w Polsce Ludowej.

EN

Review of a book that presents the image of Polish literary series for children and youth published in 1945–1989 from the perspective of library and information science – assessment of their publishing production as well as analysis of the editorial aspects. The book presents rich iconographic material documenting series for young readers published in the Polish People’s Republic.

2

PUSZCZA BIAŁOWIESKA W LITERATURZE DZIECIĘCEJ PRZEŁOMU XX I XXI WIEKU

100%

Nosek A.

|

nr 5

255-264

EN

The article presents the motif of the Białowieża Forest in the literature for children at the turn of the 21st century. The writers use the literary topos of the foresthome in their description of this place, they idealize the presented world and point out not only the values of nature but also the axiological and existential ones. Writers build the literary myth of the forest as mother-nature, in which the main place belongs to the bison. The Białowieża Forest has got its own storytellers, who create fabulous stories, full of universal as well as regional and borderland elements. Contemporary works with the motif of the Białowieża Forest in literature for children also helps readers shape a positive and responsible attitude towards nature.

3

Mechanizmy kreacji onimów w literaturze dla dzieci (na przykładzie wybranych utworów)

94%

Dawidziak-Kładoczna M.

|

tom 59

341-354

EN

The article presents strategies to attract attention to names relating to the literary characters in selected children’s books. Proper names are often part of the plot. The proper names present characters and describe them. This means that they have semantic value. Names are often the result of language games, including various derivation processes. One of the most interesting formative mechanisms are all kinds of word-formation inspired by two principles. A complete understanding of the intention is almost always contextual. Animal characters are named after anthroponyms. This is a result of a tendency, fairly typical of children’s literature, to transmit all the characters’ traits and behaviors in a way which is relatable to man.

4

Biologia lektury. Ranga tekstów literackich w edukacji elementarnej

94%

Wojciechowska J.

|

nr 1(59)

93-110

EN

The text is based on considerations concerning the function of literature in human life. The significant role assigned to literary creativity makes it important in the process of both education and upbringing. For this reason, the aim of the article is to present the degree to which contemporary Polish students in grades 1-3 of the primary school are interested in literature. The analysis is based on the results of the survey. The concept of children's literature was defined, and the necessity for the presence, knowledge and interpretation of literary texts, both in the elementary education of the child and in his/her broadly understood upbringing process, was indicated. The above mentioned concept of the "biology of reading" reinforces our belief that reading literary texts is beneficial and necessary during childhood.

PL

Tekst osadzono w rozważaniach na temat funkcji literatury, jaką pełni w życiu człowieka. Doniosła rola przypisana twórczości literackiej sytuuje ją na wysokiej pozycji w procesie zarówno edukacji, jak i wychowania. Z tego względu celem artykułu jest przedstawienie stanu zainteresowania literaturą współczesnych polskich uczniów klas 1-3 szkoły podstawowej. Podstawą analizy są badania własne. Zdefiniowano pojęcie literatury dziecięcej, wskazano na konieczność obecności, poznania i interpretacji tekstów literackich zarówno w edukacji elementarnej dziecka, jak i w jego szeroko pojętym procesie wychowawczym. Przywołane pojęcie „biologii lektury” ugruntowuje przekonanie o korzyściach i nieodzowności czytania tekstów literackich w okresie dzieciństwa.

5

The Circumstances of the Origin and the First Years of My Little Newspaper (1902-1905)

84%

Michalski G.

|

nr 4(46)

11-26

EN

The subject of the article is the origin and development of the periodical My Little Newspaper when Aniela Szycówna held the duties of the editor-in-chief. Despite the numerous references to this title in publications devoted to juvenile periodicals, there is no genuine and in-depth study of its origin and functioning in the initial years. The research conducted in this field involves answering the following questions: How did the newspaper come about? Whose texts were published in there? What message did it convey to its readers? What was its formal side like? What distinguished it from other contemporary papers? An analysis of four years of that weekly and the literature on the subject allows to conclude that an inspirer of the periodical was M. Arct, a Warsaw-born bookseller. Prominent poets, writers, journalists and pedagogues published their articles in My Little Newspaper. Among the discussed subjects there were moral, social, religious, historical, geographical, environmental and tourist-oriented issues as well as some topics referring to traditions and customs. Black and white graphic design with texts illustrated with drawings and pictures was characterised by editorial diligence. Its articles were tailored to the abilities of young readers. They were all based on the most recent knowledge on child development with appropriate care for its substantive level, which guaranteed its educational value and distinguished it on the publishing market.

PL

W artykule podjęto problem powstania i rozwoju periodyku „Moje Pisemko” w okresie, kiedy obowiązki redaktorskie sprawowała Aniela Szycówna. Mimo że stosunkowo często tytuł ten przywoływany jest w publikacjach poświęconych czasopiśmiennictwu dla dzieci, to brak jest szerszych i pogłębionych informacji o jego genezie i funkcjonowaniu w kolejnych latach. Poszukiwania w tym zakresie zmierzały do udzielenia odpowiedzi na pytania: Jak doszło do ukazywania się pisemka? Czyje teksty zamieszczane były na jego łamach? Jakie treści przekazywał czytelnikom? Jak prezentowała się strona formalna pisma? Czym wyróżniało się od innych wydawnictw tego typu ówcześnie istniejących? Analiza czterech roczników tego tygodnika i literatury przedmiotu pozwala stwierdzić, że inspiratorem powołania periodyku był warszawski księgarz M. Arct. Natomiast utwory na jego łamach zamieszczali uznani poeci, pisarze, dziennikarze i pedagodzy. „Moje Pisemko” podejmowało na swych łamach zagadnienia moralno-społeczne, religijne, historyczne, dotyczące tradycji i zwyczajów, geograficzno-turystyczne, przyrodnicze. Czarno-biała szata graficzna, z tekstami ilustrowanymi rycinami i rysunkami charakteryzowała się starannością edytorską. O jego walorach wychowawczych i wyróżnianiu się na rynku wydawniczym świadczy fakt, że tworzono je w oparciu o najnowszą wiedzę o rozwoju dziecka i w dbałości o odpowiedni poziom merytoryczny zamieszczanych utworów, dostosowanych do możliwości odbiorczych młodszych czytelników.

6

Transformacje wzorców baśniowych w literaturze dziecięcej obecnej na współczesnym rynku wydawniczym

84%

Kowalczyk K.

|

tom 23

135-151

EN

What the contemporary publishing market offers the youngest readers are texts that make various forms of fairy tale characters — a strongly representative group among them consists of texts that are transformations of fairy tale patterns that are deeply rooted in the mass imaginations (including children’s imagination), which promote a new version of a well-known story: fairy tale renarrations. Such texts not only constitute evidence of changes in the fairy tale genre, but also prove the continuous updates on fairy tales. The aim of the article is to present and discuss how the authors modify specific characteristics of the fairy tale and play with its tradition. The examples of recognizable fairy tale patterns that are deeply rooted in the culture (Little Red Riding Hood, Snow White, Hansel and Gretel, Sleeping Beauty, Cinderella) were used to present the primary mechanisms of use and modification of fairy tales in children’s literature on the post-2000 Polish publishing market. The description of intertextual relationships between the fairy tale patterns and their renarrations (renarration mechanisms) has been supplemented with an analysis of influence of popular culture on children’s literature (interpenetrating of cultural and literary circulations) and the fashion for fairy tales. The studied works include those that have been written with gender education in mind, promotion of knowledge on rights of a child or the environment and those primary aim of which is to entertain the young audience through reading. The article is also an encouragement to reflection on the genealogy of contemporary fairy tales and the shape, in which the “children’s fabulous fairy-tale-sphere” functions, and the factors that influence it.

7

Pet or food: Animals and alimentary taboos in contemporary children’s literature

84%

Sawicka J.

|

nr 14/3

87-111

EN

In books for pre-school and early school-age children (4-9 years of age) published in Poland between 2008 and 2014 it is possible to observe a new alimentary taboo. Though statistics show that we consume more meat than ever, we seem to be hiding this fact from the children. The animal is disconnected from the meat, which becomes just a thing we eat so that there is no need to consider animal suffering or to apply moral judgement to this aspect. The analysed books, written by Scandinavian, Spanish and American and Polish authors, do not belong to the mainstream of children’s literature, but, by obscuring the connection between the animal and the food we consume, they seem to testify to the problem with this aspect of our world that the adults – authors, educators and parents.

PL

Książki dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym (4-9 lat) wydane w Polsce w latach 2008-2014 są świadectwem istnienia nowego tabu pokarmowego. Chociaż statystyki wskazują, że obecnie jemy więcej mięsa niż kiedykolwiek wcześniej, coraz częściej ukrywamy przed dziećmi fakt zjadania zwierząt. Odzwierzęcamy mięso i czynimy je przedmiotem, wtedy bowiem nie musimy zastanawiać się nad cierpieniem zwierząt i nad moralnym osądem tego faktu. Analizowane książki, pisane przez autorów skandynawskich, hiszpańskich, amerykańskich i polskich, nie należą do głównego nurtu literatury dziecięcej i nie są wydawane w wysokich nakładach. Zacierany w nich związek między jedzeniem a zwierzęciem świadczy jednak, że dorośli autorzy, wychowawcy i rodzice mają problem z tym aspektem naszego świata.

8

Reakcja polskich wydawców dla dzieci na kryzys azylowy (2015–2022)

84%

Bednarek M.

|

nr 2

317-334

EN

Since 2016, Polish publishers have released 26 children’s books concerning refugees, victims of the crisis of migration policy, which started in Europe in 2015. Since then, the refugee question has become more direct and more important for Poland. Due to the crisis at the Belarussian border in 2021 and the war in Ukraine in 2022, refugees started to appear in the Polish territory, first in groups, later in masses. The aim of the article is to examine the correlation between dominant discourse on migration policy, geographical distance to crisis and cultural gap between Polish people and the refugees on the one hand, and the size of publishing houses and publishing policy of small, medium and large publishers on the other hand. The author describes the reactions of Polish children’s publishers in each phase of the crisis in Poland and the changing political attitudes towards refugees. A study on 51 publishers and 32 children’s books leads to the conclusion that the reaction to the refugee crisis depends on the size of a publishing house. Small and medium publishers are eager to engage in conflict with the dominant policy, whereas large publishers support refugees’ cause only if this cause is accepted by the dominant discourse.

PL

Od 2016 roku na polskim rynku wydawniczym dla dzieci pojawiło 26 tytułów dotyczących przymusowych migrantów. Ich obecność powiązana jest ściśle z narastającym od 2015 roku kryzysem polityki migracyjnej w Europie, który na przestrzeni minionych lat coraz mocniej dotykał Polskę. Kolejne fazy kryzysu azylowego wyznaczonego przez kryzys na granicy polsko-białoruskiej (2019) oraz wojnę w Ukrainie (2022) wywoływały różne reakcje wydawców dla dzieci. Celem artykułu jest zbadanie związku między dominującym dyskursem nt. uchodźców, dystansem przestrzennym od kryzysu oraz dystansem kulturowym od przymusowych migrantów a aktywnością wydawców dla dzieci w zakresie publikacji książek dotyczących kryzysu azylowego. Analiza segmentu rynku dla dzieci w latach 2015–2022 uwzględniająca wymienione parametry prowadzi do wniosku, że książka dla dzieci jest przestrzenią intensywnego napięcia ideologicznego, przebiegającego na linii między wielkimi i małymi wydawnictwami.

9

Literacka i realna podróż w Himalaje – dydaktyczne aspekty książki Agaty Włodarczyk „PSYgoda na czterech łapach. Diuna w Himalajach” w zestawieniu z jej pierwowzorem

84%

Nowicka D.

|

nr 51

307-317

EN

The literary and real journey to the Himalaya – the teaching aspects of the book „PSYgoda na czterech łapach. Diuna w Himalajach” written by Agata Włodarczyk and its prototype The article is an attempt to present the theme of a journey of two people with their dog to India and the Himalaya mountains, which were discribed in two books of the same authors. This story was written in two versions: for children and adults. The first version can be used to educate young people how to take a journey into the heart of Himalayas, in case of necessity travelling with a dog. The children can learn, how long is the checklist of things to prepare before and during a journey like this and how to accept the responsibility for the safety of a dog. In both books appear a phenomenon of the canine instincts of breed Chechoslovakian Wolfdog, such as guarding or herding behavior, that has saved the main protagonist from death.

10

Opowiadanie świata. Dorośli w roli pośredników lektury współczesnej książki dla dzieci

84%

Gromysz J.

|

tom 36

|

nr 2

153-175

EN

The aim of the article is to describe the contemporary function and role of an adult reader as a mediator in a young child’s contact with a book. The specificity of children’s literature in the context of literary communication and contemporary education was discussed. It shows what competencies are required from an adult to read picture books and stories about difficult situations in a child’s life together with a child. Selected literary examples illustrate that books for the youngest require joint dialogical reading, and the adult most often assumes the function of a translator of difficult words, the depicted world, as well as the cultural, social, or political context. The article is of a review nature, the clues collected in it indicate the need for conscious and competent mediation in contemporary children’s reading by teachers, parents, and other adult participants of literary education.

PL

Celem artykułu jest opisanie współczesnej funkcji i roli dorosłego pośrednika lektury w kontaktach małego dziecka z książką. Omówiona została specyfika literatury dla dzieci w kontekście komunikacji literackiej i współczesnej edukacji. Przedstawiono, jakich kompetencji od dorosłego wymaga czytanie wraz z dzieckiem książek obrazkowych i opowiadań o sytuacjach trudnych w życiu dziecka. Wybrane przykłady literackie obrazują, że książki dla najmłodszych wymagają wspólnego czytania dialogicznego, a dorosły najczęściej wówczas przyjmuje funkcję tłumacza zarówno trudnych słów, świata przedstawionego, jak i kontekstu kulturowego, społecznego czy politycznego. Artykuł ma charakter przeglądowy, zebrane w nim tropy wskazują na konieczność świadomego i kompetentnego pośredniczenia we współczesnej lekturze dziecięcej przez nauczycieli, rodziców i innych dorosłych uczestników edukacji literackiej.

11

Komizm w poezji dla dzieci. Jego rola i wartość edukacyjna

84%

Kuszak K.

|

nr 1(36)

65-74

EN

The article tackles the subject of comedy in children’s literature. The author begins her reflections with a clarification of the ideas that form the focus of her narration: comedy, humour, and word play, referring to selected works on the subject. Next, adopting her chosen typology of creating comedy in children’s literature, she presents selected examples of literary works which employ the aforementioned linguistic tools to achieve a comedic effect. Contemporary authors’ works are used to illustrate the thesis. The article closes with reflections on the educational role of comedy in children’s literature.

12

ABC for Father and Mother and Me. Representations of children as consumers in the picturebook of the interwar period

67%

Druker E.

|

nr 3(34)

22-35

EN

This article examines how the child consumer is represented in a selection of branded picturebooks at the beginning of the 20th century. By analyzing children’s books published by a commercial chain of stores, the Cooperation Union, the article discusses how depictions of children as consumers are connected to the development of the emerging mass market and consumer society. The new ideas and marketing strategies expressed in these books also coincide with fundamental social changes in society, resulting from modernity and new technologies. Although the Cooperation books were designed for children and used familiar narrative techniques and motifs within children’s literature, I will argue that the books had a twofold audience. They were not only aimed at children but also at their parents. Representations of children as consumers in the studied material suggest that consumption is strongly connected to ideas of modernity and to representations of the modern child, but also that consumption is described as an inseparable part of the modern, urban experience.

13

Grzegorz Kasdepke po rosyjsku. Tekst literacki w opiniach czytelników dziecięcych

67%

Manasterska-Wiącek E.

Przegląd Rusycystyczny

|

2024

|

nr 1 (185)

146-157

RU

Творчество Гжегожа Касдепке, чрезвычайно популярного и любимого младшими читателями польского писателя, также было высоко оценено за пределами страны. Это находит свое отражение в переводах его произведений на другие языки, включая русский. Целью исследования в данной статье было выявление, насколько, казалось бы, тонкая разница в передаче влияет на восприятие текста читетелем. Оценка того, как дети воспринимают два разных текста, была установлена на основе проведенного опроса среди 110 респондентов. Результаты позволили установить, что для младшего читателя важны длина текста, легкость восприятия, детализация передачи и языковая форма текста. Почти все опрошенные проявили чувствительность к форме заглавия книги, некоторые из них смогли выявить - помимо субъективной оценки - условия, способствующие успешному распространению книги после её издания.

EN

The work of Grzegorz Kasdepke, a Polish writer who is extremely popular among younger readers, has been recognized both in the country and abroad, as evidenced by translations of his works into other languages, including Russian. The purpose of this study is to examine to what extent the nuanced non-identity of the message affects reader reception. The assessment of how children evaluate messages from two different texts was established based on surveys conducted among 110 respondents. The results show that, for a younger audience, the length of the text, ease of comprehension, the detail of the message, and the linguistic form of the text are significant. Almost all respondents expressed sensitivity to the wording of the book title, and some of them were able to identify – beyond subjective evaluation – conditions conducive to the effective circulation of the work.

PL

Dorobek Grzegorza Kasdepke, niezwykle popularnego i lubianego przez młodszych czytelników pisarza polskiego, został doceniony również poza granicami kraju, czego wyrazem są tłumaczenia jego utworów na inne języki, w tym na język rosyjski. Celem badania w niniejszym artykule było sprawdzenie, na ile, wydawałoby się, niuansowa nietożsamość przekazu wpływa na odbiór czytelniczy. To, jak dzieci oceniają przekazy płynące z dwóch różnych tekstów, zostało ustalone na podstawie przeprowadzonych wśród 110 respondentów ankiet. Wyniki pozwoliły na ustalenie, że dla młodszego odbiorcy ma znaczenie długość tekstu, łatwość odbioru, szczegółowość przekazu oraz kształt językowy tekstu. Prawie wszyscy ankietowani wykazali wrażliwość na formę tytułu książki, niektórzy z nich umieli dostrzec – poza subiektywną oceną – warunki pozwalające na skuteczny obieg utworu.

14

„Literackie dzieciństwo” – w kręgu czytelniczych inicjacji

67%

Ługowska J.

|

nr 3

89-98

EN

„Reading childhood”, which according to some researchers comes to its end when a child turns nine or ten, has an exceptionally important impact on forming literary culture of an adult person. Then in the process of literary initiation, which means shaping of literary needs and habits, an adult reading go-between plays at predominant role. That is the reader who introduces a child into the world of literature and, in large measure, is also responsible for the fact that a future independent reader will associate contact with a book with a feeling of pleasure. An adult reading go-between is also responsible for the proper choice of texts which are read to a child. It is rather a tough task when you take into consideration relatively short period of childhood when diverse reading experiences should be included. It would be optimal to balance the recurring elements with the new ones, take care about gender and stylistic diversity of the presented texts, include both classical works, accompanying many generations of readers, and the contemporary ones.

PL

W formowaniu się kultury literackiej człowieka dorosłego niezwykle ważną rolę odgrywa „czytelnicze dzieciństwo”, kończące się, jak twierdzą badacze, około 9 – 10 roku życia. W dokonującym się wówczas procesie literackiej inicjacji, oznaczającej kształtowanie się potrzeb i nawyków czytelniczych, rolę dominującą pełni dorosły pośrednik lektury. On to podejmując się funkcji lektora, wprowadza dziecko w świat książki, a także w ogromnej mierze decyduje o tym, że kontakt z książką kojarzyć się będzie przyszłemu samodzielnemu czytelnikowi z poczuciem przyjemności. Na dorosłym pośredniku lektury spoczywa też obowiązek właściwego doboru tekstów czytanych dziecku, co jest zadaniem trudnym, zwłaszcza gdy weźmie się pod uwagę stosunkowo niedługi okres dzieciństwa, w którym zmieścić się powinny różnorodne czytelnicze doświadczenia. Sytuacją optymalną w doborze dziecięcej lektury wydaje się zrównoważenie elementów powtarzalnych i nowych, zadbanie o zróżnicowanie gatunkowe i stylistyczne prezentowanych tekstów, uwzględnienie zarówno utworów klasycznych, towarzyszących wielu pokoleniom czytelników, jak i współczesnych.

15

W oku konia. Horyzonty biografii

59%

Jarzyna A.

|

nr 3

57-74

EN

The article talks about a situation of animals (especially horses) during military action of the World War I. The author, who chooses viewpoint of non-anthropocentric history, refers to the work of Éric Baratay Le point de vue animal. Une autre version de l’histoire [The Animal Point of View. Another version of history] and war diaries written by Ivan Cassagnau, a French artilleryman during 1914 and 1916, she confronts those two books with children’s novel War Horse written by Michael Morpurgo. In Poland this book is known as The time of war and it has been published in 2011, soon after it’s film adaptation, directed by Steven Spielberg, has appeared. The author of the article proposes a critical interpretation of the novel, she notes the quality (and flows) of the narration from the animal’s viewpoint, she wonders, if the writer managed to build convincing war biography of a horse, finally she highlights a pacifistic message of the book.

PL

Artykuł przybliża losy zwierząt (przede wszystkim koni), wykorzystywanych w trackie działań wojennych podczas I wojny światowej. Autorka, której bliska jest perspektywa historii nieantropocentrycznej, sięga po poświęcone między innymi tym zagadnieniom pionierskie opracowanie Érica Barataya pt. Zwierzęcy punkt widzenia. Inna wersja historii oraz po pamiętniki Ivana Cassagnau, francuskiego artylerzysty z lat 1914- 1916, odnosi je do napisanej przez Michaela Morpurgo powieści dla dzieci i młodzieży pt. War Horse (1982). W Polsce przełożonej dopiero pod wpływem adaptacji filmowej w reżyserii Stevena Spielberga z 2011 roku, dystrybuowanej pod kuriozalnym tytułem Czas wojny. Autorka artykułu w krytycznej interpretacji powieści zwraca uwagę na wartość (i niedociągnięcia) narracji prowadzonej z perspektywy zwierzęcego bohatera, zastanawia się, w jakim stopniu dzięki temu zabiegowi pisarzowi udało się stworzyć przekonującą wojenną biografię konia, wreszcie podkreśla wynikający z tej optyki pacyfistyczny wydźwięk książki.

16

Kluczowa problematyka i wartości najnowszej polskiej prozy dla dzieci

59%

Józefowicz A.

|

nr 2

41-55

PL

Maria Ostasz w jednym z artykułów dokonuje przeglądu – syntezy polskiej prozy dla dzieci i młodzieży drugiej połowy XX wieku. Wymienia powieści dziecięco-młodzieżowe, baśnie, przykłady fantastyki literackiej, a także liczące się ośrodki badań nad literaturą dziecięco-młodzieżową oraz mechanizmy sterowania ówczesnym rynkiem czytelniczym. Niniejszy tekst, podkreślający potrzebę ciągłości badań historyczno-literackich literatury czwartej czy osobnej, jak zwykło się określać literaturę dla dzieci i młodzieży, zawierać będzie przegląd – próbę syntezy polskiej prozy dziecięcej początków XXI stulecia: jej warunki rozwoju, problematykę oraz wartości (estetyczne, społeczno-kulturowe, moralne), jakie ze sobą niesie. Dokonuję przeglądu problematyki prozy dla dzieci, którą odnajdziemy na stronie Polskiej Sekcji IBBY – Stowarzyszenia Przyjaciół Książki dla Młodych oraz Fundacji ABC, prozy ważnej ze względu na pełnione funkcje: teleologiczną, aktywizującą, kompensacyjną, terapeutyczną, dydaktyczno-wychowawczą, edukacyjno-poznawczą i ludyczną.

EN

The text contains the attempt of the synthesis of the Polish children’s prose of beginnings of the XXI century – conditions for the development of this artistic work, its issues and values (social and cultural, moral, aesthetic). I am making the trial of classification of issues of the prose for children which we can find on the Polish side of the Section IBBY and of the Foundation ABC; important prose on account of performed functions: teleological, activating, compensating, therapeutic, teaching, educational.