Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Ekologiczny wymiar konsumpcji żywności

100%

Ryszawska-Grzeszczak B.

|

2007

|

tom nr 1

150--164

PL

Artykuł dotyczy konsumpcja żywności, która jest znaczącą częścią domowej konsumpcji, obok transportu, wypoczynku, wydatków mieszkaniowych, zakupu dóbr trwałych. Struktura spożycia żywności uległa w ostatnich latach gwałtownym zmianom rejestrowanym najpełniej przez FAO. Rosnące spożycie kalorii, mięsa, tłuszczu, żywności przetworzonej, mrożonej i jedzonej poza domem w krajach wysoko rozwiniętych wytwarza ogromną negatywną presję na środowisko naturalne. Przemysł, rolnictwo i transport w coraz większym stopniu pracują na rzecz zaspokajania współczesnych, niezdrowych dla człowieka i przyrody potrzeb żywieniowych. Konieczne wydaje się zidentyfikowanie, jakie czynniki warunkują obecne przemiany w modelu odżywiania, jakie trendy w sposobie życia, pracy, spędzania czasu i modelu rodziny warunkują ten proces. Być może zmiany w modelu konsumpcji na rzecz bardziej przyjaznego dla przyrody wymagają takiego samego kształtowania jak zmiany w procesie produkcji dokonywane w ostatnich latach.

EN

In the last few years we have been able to observe the negative impact of consumption by households on the environment. Food consumption has a 30% share in total household consumption with negative impact on the natural environ-ment. The growing intake of calories, meat, fats, processed food, frozen goods and in highly developed countries, food consumed outside the home, all together create enormous pressure on the natural environment. The diet standards in developing countries exemplify a more traditional and simple nourishment model which does not create negative pressure on the environment. Within this model, consumption is limited to food grown locally and at a given time of the year, meals are prepared at home and food staples are neither refined nor purified.

2

Ewolucja trendów i zagrożeń w konsumpcji żywności w świetle celów zrównoważonego rozwoju

84%

Wiśniewska M. Z.

|

2022

|

nr 1(995)

63-79

PL

Cel: Zidentyfikowanie głównych trendów i zagrożeń związanych z konsumpcją żywności oraz omówienie ich związków z 17 celami zrównoważonego rozwoju (CZR). Metodyka badań: Wykorzystano metodę analizy danych wtórnych, w tym oficjalnych raportów i statystyk, analizę krytyczną literatury przedmiotu, analizę porównawczą oraz metodę syntezy i wnioskowania logicznego. Wyniki badań: Najczęściej pojawiającymi się trendami są konsumpcja uważna i świadoma, ekokonsumpcja, foodsharing, fruganizm, freeganizm, konsumpcja spersonalizowana oraz hedonistyczna. Zauważa się też rozwój klimatarianizmu. Za główne zagrożenia uznano m.in.: coraz większe trudności związane z wyżywieniem populacji, rosnącą liczbę osób z obniżoną odpornością, zmiany klimatu, pojawienie się pandemii COVID-19 oraz innych chorób odzwierzęcych, patologie na rynku żywności, występowanie alergenów oraz brak kultury bezpieczeństwa żywności. Wnioski: Analiza postulatów zawartych w CZR pozwala potwierdzić ich zbieżność z potrzebą zapewnienia bezpieczeństwa żywności i żywnościowego. Przyczynkiem do rozwoju nowych trendów bywają często zagrożenia w tym obszarze. W świetle wyzwań CZR oraz skutków pandemicznych i postpandemicznych ważne są potrzeby i trendy o charakterze hedonistycznym, m.in. łączące się z kwestią zapewnienia zdrowia i większej dbałości o własną kondycję psychiczną i fizyczną. Ponadto sytuacja w Ukrainie na pewno sprzyja rozwojowi konsumpcji współdzielonej, kolaboratywnej. Wkład w rozwój dyscypliny: Dokonanie przeglądu i usystematyzowanie trendów oraz zagrożeń w konsumpcji żywności z perspektywy poszczególnych celów zrównoważonego rozwoju. Jest to pierwsza tego typu publikacja w kraju.

EN

Objective: To identify the main hazards and threats related to food consumption in the context of Sustainable Development Goals (SDGs). Research Design & Methods: The study uses secondary data analysis, including of official reports and statistics, critical analysis of the literature, comparative analysis, synthesis and logical reasoning. Findings: Important trends include mindful and conscious consumption, eco-consumption, food sharing, frugality, freeganism, personalised and hedonistic consumption, and climatarianism. The main hazards/threats discovered include difficulties population face in feeding themselves, the growing number of immunocompromised people, climate change, the emergence of the COVID-19 pandemic and other pathologies in the food market, the presence of allergens and the lack of a food safety culture. Implications / Recommendations: Analysis of the postulates contained in the SDGs makes it possible to confirm their convergence with the need to ensure food and food safety. Threats in this area often give rise to trends. In the light of the challenges of SDGs as well as pandemic and post-pandemic effects, hedonistic needs and trends are important: They are connected with ensuring health and greater care for one’s own mental and physical condition. The situation in Ukraine is certainly suggests the need to develop shared and collaborative consumption. Contribution: The paper reviews and systematises trends, threats and hazards in food consumption from the perspective of individual sustainable development goals. This is the first publication of this type in Poland.

3

GŁÓD I NADMIAR. KONSUMPCJA ŻYWNOŚCI W PRUSACH W XIX I POCZ. XX W.

84%

Łukasiewicz D.

|

nr 2

65-88

EN

There was a breakthrough in the scope of nutrition in the half of the 19th c. in Prussia. There was a revolutionary “delocation” of the nutrition system, so the connection between nutrition and place of residence (I eat only what was produced in my place of living). This meant the end of local famine due to food transport by train and transoceanic steamships. Thanks to fertilizing and cattle breeding as well as new crops, despite the increase in population number, the production and the consumption of food rocketed. The consumption in Prussia between 1850 and 1900 increased by 113%, the consumption of wheat by 147% and the consumption of rye by 24%. In 1800 potatoes constituted 10% of crop production in Prussia and in year 1883 it equaled 71%. The consumption of potatoes and sugar (sugar beet) was popularized. Among the middle-class members, a modern cuisine and its dishes were shaped as well as eating habits which to a large extent have been present today and understood as the national cuisine. There was a huge variety of quality of food which was connected with material status and remuneration. In case of many workers, the food was poor and deprived of necessary nutrients. Particular difficulties occurred during economic crises, which sometimes appeared to be dramatic (1914–1918, 1923–1924, 1929–1933). Generally, the real salaries grew dynamically, especially starting from the end of the 19th c., which made the 19th c. different from the more constant 18th c. In Prussia there was a variety in the level of food consumption connected with the higher economic level in the Western provinces. As it was commented by the king’s professor Schubert, 1/3 of rural population of Eastern Prussia ate potatoes only and resigned from bread as their main food. The situation of small holders and daily workers was the most difficult. Eastern rural province of Prussia had a problem with handling the overpopulation of small holders who were looking for a better place for living in emigration (Ostflucht, Landflucht and even to America). It was later overcome.

PL

W połowie XIX wieku nastąpił przełom w zakresie żywienia w Prusach. Nastąpiła rewolucyjna „delokalizacja” systemu żywienia a więc zerwany został związek między żywieniem i miejscem zamieszkania (jem to co wytworzono w miejscu mojego zamieszkania), co oznacza koniec lokalnych klęsk głodu, przerwanych przez transport żywności koleją oraz transoceanicznymi parowcami. Dzięki nawożeniu i poprawie hodowli bydła oraz nowym uprawom, pomimo wzrostu liczby ludności bardzo wzrosła produkcja i konsumpcja żywności. Konsumpcja w Prusach między rokiem 1850, a 1900 wzrosła o 113%, pszenicy o 147%, żyta o 24%. W 1800 r. ziemniaki stanowiły w Prusach 10% produkcji zbożowej, a w 1883 r. 71%. Nastąpiło upowszechnienie konsumpcji ziemniaków oraz cukru (burak cukrowy). Wśród osób średniozamożnych kształtowała się nowoczesna kuchnia i jej potrawy, oraz zwyczaje żywieniowe, które w znacznym stopniu utrzymały się do dzisiaj, jako kuchnia narodowa. Utrzymywało się jednak duże zróżnicowanie w jakości żywienia związane z położeniem materialnym i wynagrodzeniem. W wypadku znacznej części robotników żywienie było marne i pozbawione koniecznych składników odżywczych. Szczególne trudności miały miejsce w okresach kryzysów gospodarczych, które przyjmowały niekiedy dramatyczną postać (1914–1918, 1923–1924, 1929–1933). Generalnie jednak realne płace dynamicznie rosły, szczególnie od końca XIX w., czym wiek XIX różnił się od bardziej statycznego wieku XVIII. Na obszarze Prus występowało też zróżnicowanie poziomu konsumpcji żywności, związane z wyższym poziomem gospodarczym prowincji zachodnich. Jak to komentował królewiecki profesor Schubert, 1/3 ludności wiejskiej Prus Wschodnich żywiła się samymi ziemniakami i zrezygnowała z chleba, jako głównego pożywienia. Najtrudniejsza była sytuacja licznej ludności małorolnej i robotników dniówkowych. Wschodnie rolnicze prowincje Prus miały problem z poradzeniem sobie z nadwyżką ludności małorolnej, która szukała szczęścia w emigracji (Ostflucht, Landflucht na zachód, a nawet do Ameryki, co udało się przezwyciężyć.

4

Gospodarka o obiegu zamkniętym w kontekście strat i marnowania żywności

84%

Kopeć M. , Gondek K. , Mierzwa-Hersztek M.

|

2018

|

tom T. 22, cz. 2

51--58

PL

Marnowanie żywności jest problemem gospodarczym i społecznym. Od wielu lat podejmuje się próby ograniczenia strat i marnowania żywności na różnych poziomach. Celem artykułu było zaprezentowanie ważnych ogniw w tych działaniach; w tym funkcjonowania Banków Żywności i strategii Gospodarki o Obiegu Zamkniętym. Podkreślono potrzebę działań organizacyjnych i edukacyjnych w tym zakresie na poziomie produkcji, logistyki, spożycia i gospodarki odpadami. Działania te powinny zakładać hierarchię prowadzącą w ostateczności do całkowitej redukcji rozpraszania składników i energii skumulowanych w wyprodukowanej żywności. Pozwoli to jednocześnie na mniejsze oddziaływanie przemysłu rolno-spożywczego oraz efektów konsumpcji na środowisko.

EN

Food waste is an economic and social problem. For many years, attempts have been made to reduce losses and food waste at various levels. The aim of the article was to present important elements in these activities; including the functioning of Food Banks and Circular Economy strategies. The need for organizational and educational activities in this field was emphasized at the level of production, logistics, consumption and waste management. These activities should follow a hierarchy leading ultimately to the total reduction of the dissipation of components and energy accumulated in the food. This will allow to decrease the impact of the agri-food industry and consumption on the environment.

5

Malejąca konsumpcja żywności

84%

Świetlik K.

|

tom T. 67, nr 12

6--9

PL

Pogorszenie koniunktury gospodarczej, nasilenie negatywnych tendencji na rynku pracy i kontynuowanie procesu ograniczania nierównowagi fiskalnej skutkowały obniżeniem tempa wzrostu dochodów ludności i konsumpcji indywidualnej w Polsce w ostatnich latach. Zjawiska te nie pozostały bez wpływu na spożycie żywności. Celem artykułu jest zobrazowanie głównych kierunków zmian popytu na żywność w Polsce w latach 2009-2012. Na podstawie danych makroekonomicznych GUS, wyników badań budżetów gospodarstw domowych oraz własnych analiz statystyki rynkowej stwierdzono, że w latach 2009-2012 w Polsce zmalały realne wydatki na żywność oraz ilościowa konsumpcja artykułów żywnościowych w gospodarstwach domowych, co potwierdziły statystyki handlu. Spadkowi globalnego żywnościowego popytu mierzonego realną wartością wydatków w sektorze gospodarstw domowych towarzyszyły istotne zmiany jego struktury pod wpływem zróżnicowanej podaży i cen na rynkach poszczególnych produktów.

EN

A worsening of the economic situation, an increase in unemployment, and the continuing process of reduction of the fiscal imbalance have resulted in a lower rate of growth of personal income and consumption in Poland over the last few years. These factors have had a negative impact on the consumption of food products. The aim of this paper is to illustrate the main direction of change in consumption of food products in Poland during the period 2009-2012. On the basis of macroeconomic data from GUS, results of household budget surveys, and our own internal statistical analyses, it is concluded that, during the period 2009-2012, real expenditure by households on food products as well as consumption volume have decreased, what was confirmed by trade statistics. The reduction in global demand for food, as measured by real value of expenditure in the household sector, was accompanied by significant changes in its structure under the influence of diversification of supply and pricing of individual products on the market.

6

Popyt na żywność w Polsce w ostatnich latach

67%

Świetlik K.

|

nr 4 (345)

129-140

PL

Pogorszenie koniunktury gospodarczej, nasilenie negatywnych tendencji na rynku pracy i kontynuowanie procesu ograniczania nierównowagi fiskalnej skutkowały obniżeniem tempa wzrostu dochodów ludności i konsumpcji indywidualnej w Polsce w ostatnich latach. Zjawiska te nie pozostały bez wpływu na spożycie żywności. Celem rozważań jest zobrazowanie głównych kierunków zmian popytu na żywność w Polsce w latach 2009-2012 w ujęciu makro- i mikroekonomicznym. W pracy wykorzystano dane makroekonomiczne GUS oraz wyniki badań budżetów gospodarstw domowych. Źródłem informacji były także wyniki własnych analiz statystyki rynkowej. W badaniach zastosowano głównie metody analizy statystycznej i ekonomicznej. Przeprowadzone badania pokazały, że w wyniku istotnego osłabienia aktywności gospodarczej doszło w Polsce do załamania konsumpcji, spadku realnych wydatków na żywność, zmniejszenia sprzedaży detalicznej oraz ilościowej konsumpcji artykułów żywnościowych w gospodarstwach domowych.

EN

Worsening of the economic conditions, intensification of negative trends in the labour market, and continuance of the process of reducing the fiscal imbalance have recently resulted in a lower rate of population’s income growth and individual consumption in Poland. These phenomena have not been free of their impact on food consumption. An aim of the author’s deliberations is to provide a picture of the main directions of changes of the demand for food in Poland in 2009-2012 in macro- and microeconomic terms. In her work, the author used the CSO’s macroeconomic data and results of surveys of households’ budgets. A source of information was also results of the author’s own analyses of the market statistics. In the studies, there were used mainly methods of the statistical and economic analysis. The carried out research surveys showed that, in result of a substantial weakening of the economic activity, there took place in Poland breakdown of consumption, decline in real expenses on foods, reduction of retail sale, and volume of consumption of food products in households.

RU

Ухудшение экономической конъюнктуры, усиление отрицательных тенденций на рынке труда и продолжение процесса ограничения фискального дисбаланса привели в последние годы к снижению темпа роста доходов насе- ления и личного потребления в Польше. Эти явления не остались без влияния на потребление продуктов питания. Цель рассуждений – представить основные направления изменений спроса на продукты питания в Польше в период 2009-2012 гг. в макро- и микровыражении. В работе использовали макроэко- номические данные ЦСУ и результаты обследования бюджетов домохозяйств. Источником информации были также результаты собственных анализов рыночной статистики. В исследованиях в основном применили методы стати- стического и экономического анализа. Проведенные исследования показали, что в результате существенного ослабления экономической активности наступили в Польше резкий спад потребления и реальных расходов на продукты питания, снижение розничной продажи и количественного потребления продуктов питания в домохозяйствах.

7

Konsumpcja żywności w Polsce w minionej dekadzie. Uwarunkowania i tendencje

67%

Świetlik K.

|

nr 5 (358)

347-363

PL

W minionej dekadzie w konsumpcji żywności w Polsce dokonały się istotne przemiany o charakterze ilościowym i jakościowym implikowane wzrostem gospodarczym, wpływem globalnego rynku i procesami integracyjnymi Polski z Państwami Wspólnoty. Celem prezentowanego opracowania jest zobrazowanie tych zmian w ujęciu makro- i mikroekonomicznym. Do identyfikacji makroekonomicznych uwarunkowań rynku żywnościowego posłużyły dane z rachunków narodowych GUS, a do diagnozowania przemian w konsumpcji żywności i analiz segmentacyjnych – dane o spożyciu w sektorze gospodarstw domowych, statystyki sprzedaży detalicznej żywności, bilanse żywnościowe GUS oraz wyniki badań budżetów gospodarstw domowych. Źródłem informacji były także wyniki własnych, wieloaspektowych analiz statystyki rynkowej oraz specjalistyczne, polskie i zagraniczne publikacje naukowe i popularno-naukowe. Podstawowe metody badawcze zastosowane w prezentowanej pracy to: dedukcja, metody statystyczne, analiza ekonomiczna i porównawcza oraz metoda heurystyczna. Ujawnione zjawiska i tendencje w spożyciu żywności przedstawione zostały w formie opisowej oraz przy pomocy tabel i wykresów. Przeprowadzone badania doprowadziły do wniosku, że zmniejszenie dystansu między poziomem rozwoju gospodarczego Polski i UE wpłynęło na „unowocześnienie” konsumpcji żywności w naszym kraju i zbliżenie jej do struktur realizowanych w wysoko rozwiniętych krajach unijnych.

EN

In the past decade, in consumption of foodstuffs in Poland, there took place substantial changes of the quantitative and qualitative nature implied by the economic growth, impact of the global market, and processes of integration of Poland with the Community’s Member States. An aim of the presented study is to illustrate those changes in the macro- and microeconomic approach. To identify the macroeconomic determinants of the market for foodstuffs there were used the data of national accounts devised by the CSO (GUS) and to diagnose the changes in foodstuffs consumption and segmentation analyses – the data on consumption in the sector of households, statistics of retail sales of foodstuffs, CSO’s food balances as well as findings of household budgets surveys. A source of information was also findings of own, multifaceted analyses of the market statistics and specialist, Polish and foreign scientific and popular and scientific publications. The basic research methods applied in the presented study are deduction, statistical methods, economic and comparative analysis, and the heuristic method. The revealed phenomena and tendencies in foodstuffs consumption are presented in the descriptive form as well as with the help of tables and diagrams. The carried out research has led to the conclusion that narrowing the gap between the level of economic development of Poland and the EU has affected ‘modernisation’ of food consumption in this country and its approximation to the structures implemented in advanced EU countries.

RU

В минувшем десятилетии в потреблении пищевых продуктов в Польше произошли существенные изменения количественного и качественного характера, вызванные экономическим ростом, влиянием глобального рынка и процессами интеграции Польши с государствами Сообщества. Цель представленной разработки – дать картину этих изменений в макро- и микроэкономическом выражении. Для выявления макроэкономических обусловленностей рынка продуктов питания послужили данные из национальных расчетов ЦСУ, а для проведения диагноза изменений в потреблении пищевых продуктов и сегментационных анализов – данные о потреблении в секторе домохозяйств, статистики розничной продажи продуктов питания, балансы продуктов пи- тания ЦСУ и результаты обследований бюджетов домохозяйств. Источником информации были также результаты собственных, многоаспектных анализов рыночной статистики, а также специалистические, польские и зарубежные, научные и популярно-научные публикации. Основные исследовательские методы, примененные в представляемой работе: дедукция, статистические ме- тоды, экономический и сопоставительный анализы, а также эвристический метод. Выявленные явления и тенденции в потреблении продуктов питания представили в описательной форме и с помощью таблиц и диаграмм. Проведенные иссдедования привели к выводу, что сокращение дистанции между уровнем экономического развития Польши и ЕС повлияло на «модерни-зацию» потребления продуктов питания в нашей стране и сближение его к структурам, осуществляемым в высокоразвитых странах ЕС.

8

Wiele problemów a konkretów mało

67%

Werterowski F.

|

2015

|

tom nr 3

42