Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Inteligenckie biografie na Białorusi. Studium przypadku

100%

Mamul N.

|

nr 42

169-178

EN

Drawing on a case study from the body of empirical research which includes 30 narrative interviews conducted using Fritz Schuetze’s biographical method with male and female residents of Belarus, the author explores the process of Belarusian identity formation of a Belarusian-speaking dissenting intellectual. The case study is drawn from the author’s research into the ways in which Belarusian-speaking intellectuals (the group locating itself in opposition to the establishment by the very recourse to the literary Belarusian language of instruction and everyday life as well as other dissenting identity markers) conceptualize and hone their national identity. One can trace the path towards fully-fledged Belarusian identity which unrolls via turning points, thanks to significant others through participation in intelligentsia circles. One of the membership rules in the social world of intelligentsia is the use of the high-profile Belarusian language. The interpretive analysis is set against the backdrop of the socio-linguistic situation in contemporary Belarus with its authoritarian regime, advanced Russification, contested memory field, restrained memory work and conflicting historical and national discourses.

2

Интеллигенция как «душа России». Парадоксы и проблемы русского окцидентализма

88%

Broda M. , Uniwersytet Łódzki W. S. P.

|

2014

|

tom 07

EN

The concept of ‘soul’ has for ages been a widespread and central category in the Russian national tradition, one through which the Russians seek to express their way of feeling and of comprehending their own community, territory, sense of existence, place and mission in the world. Thus, Russia is often treated as the ‘soul of the world,’ whereas her central power – actual (real) or potential (expected) – as the ‘soul of Russia.’ One of the consequences of the transformation over the last few centuries, symbolised by the name of Peter I, has been the emergence and rise of the Russian intelligentsia, perceived there, and perceiving itself, as at once an intellectual, cultural, ethical, social, political, ideological, historiosophical, and even quasi-sacral formation. In many ideas of the representatives of the Russian educated class the motif of ‘Russia’s soul,’ capable of reviving, revitalising and of transforming the existing reality, is associated namely with the intelligentsia. It is possible to find in them – even in those programmatically antisystemic and radically occidental – a whole array of features, structures and content typical of the Russian mental-cultural system, together with ways of perceiving, conceptualizing and problematizing the world – such that is, paradoxically, shared with the ideologies and supporters of the existing social order.

3

Emancypacja etniczno-kulturowa Białorusinów na skrzyżowaniu epok i kultur (druga połowa XIX – początek XX wieku)

75%

Kachanouski A.

Krakowskie Pismo Kresowe

|

2015

|

nr 7

45-57

XX

The article deals with the analysis of the sociocultural changes in the Belarusian society in the second half of the XIX – beginning of the XX century, when Belarus stood at the crossroads of the different civilizations and cultures. The author pays special attention to the processes of the widening of literacy among the Belarusians, formation of the intellectual elites and premises of the ethnocultural emancipation of the Belarusians in the conditions when the society had just taken first steps from the traditional culture towards modernity. The special features that distinguish the development of the mentioned processes on the territory of Belarus were emphasized.

4

A CONFIGURAÇÃO DO ESPAÇO REGIONAL NAS CRÔNICAS DE VIAGEM DE ROQUE CALLAGE

63%

MURARI L.

Revista del CESLA. International Latin American Studies Review

|

2012

|

nr 15

29-46

PT

Este trabalho analisa uma série de crônicas de viagem publicadas pelo jornalista Roque Callage em 1931, apresentando ao público aspectos diversos do território do interior do Rio Grande do Sul. Buscamos compreender como estas crôni¬cas promovem uma apropriação simbólica do espaço, no contexto de um projeto na¬cio¬nal de dinamização das atividades produtivas baseado no gerenciamento territorial, na exploração dos elementos naturais e na organização das populações. Trata-se, so¬bre¬tudo, de analisar a difusão de um projeto político de intensificação da atividade es¬tatal de suporte ao desenvolvimento social, a partir da perspectiva modernizadora ado¬ta¬da pela Revolução de 1930.

EN

This paper analyzes a series of chronicles published by a travel jour¬nalist Roque Callage in 1931, presenting to the public various aspects of the territory of the state of Rio Grande do Sul. We try to understand how these chronic promote a symbolic appropriation of space, in the context of a national project promotion of productive activities based on land mana¬gement, exploitation of natural resource and settlement of populations. The aim is to analyze the diffusion of a political pro¬ject of intensification of state support to social development, from the modernizing pers¬pective of the Revolution of 1930.

5

Wędrujące pojęcia czy zjawiska? O podróżach pojęć na przykładzie „intelektualisty”

63%

Peciakowski T.

Stan Rzeczy

|

2016

|

nr 1(10)

258-282

PL

Artykuł przedstawia specyficzną wędrówkę pojęcia „intelektualisty”, która dokonuje się zarówno między językami i kulturami narodowymi, jak i między dyscyplinami naukowymi (filozofią – historią – socjologią), ale także między językiem potocznym a językiem nauki. Pojęcie to przeżywało w różnych etapach swojej podróży swój czas popularności i chwały, ale także banicji i dewaluacji, gdy stawało się upolitycznioną etykietą, przyjmując niejednokrotnie konsekrujące szaty społecznego uznania. Przykład „intelektualisty” pokazuje, że przyjęcie się pojęcia w danym kontekście uzależnione jest od recepcji społecznej i warunków społeczno-politycznych – nie da się więc analizować wędrówki pojęć bez analizy zjawisk społecznych. Dlatego też autor artykułu, odnosząc się do koncepcji „wędrujacych pojęć” Mieke Bal, postuluje, by w naukach społecznych odczytywać ją z perspektywy socjologii historyczno-interpretacyjnej.

EN

This article introduces how the concept of “the intellectual” travels among languages and national cultures, disciplines (philosophy – history – sociology), and also between everyday language and scholarly language. In various stages of this travel, the concept experienced periods of popularity and glory but also exile and devaluation when it became a politicised label. The example of the concept of “the intellectual” shows that the adoption of concepts in a given local context depends on social reception and socio-political conditions. Consequently, it is impossible to analyse the travel of concepts without an analysis of social phenomena. Therefore, the author of the article suggests reading Travelling Concepts in the Humanities by Mieke Bal from the perspective of historical and interpretative sociology.

6

The Socialist Project for a new Intelligentsia and its Limits. Academic Careers in the Polish Post-war University: a Biographical Perspective

63%

Zysiak A.

|

2015

|

tom 11

|

nr 3

90-108

PL

Socjalistyczny projekt nowej inteligencji i jego granice. Kariery akademickie na powojennym uniwersytecie w Polsce: perspektywa biograficzna.

7

O czytaniu Marksa, gdy stał się on potworem

63%

Kurowicki J.

Nowa Krytyka

|

2012

|

nr 28

123-137

EN

The theme of this essay is not so much Marx himself as socio-cultural and intellectual situation which has developed over twenty years of systemic transformation and which has had a substantial impact on the ways of reading the author of Capital. In our culture Marx is no longer a theorist whose work is essential for understanding the social world. Instead, in the mass imagination he has become a monster figure. I refer to some of the ways of reading Marx and try to explain them in the Marx’s manner: through a specific attempt to clarify and operationalize the category of intelligentsia as a class of servants. I use this discussion not only to describe the situation but also to situate it within the field of sociology of knowledge and epistemology.

8

Idea państwa w świadomości młodych inteligenckich elit

63%

Kulas P.

|

2018

|

nr 1(228)

65-98

PL

Celem tego artykułu jest przedstawienie oraz analiza wyobrażeń młodych polskich elit intelektualnych na temat państwa. W artykule omówiono historyczny kontekst relacji między inteligencją a państwem, ze zwróceniem uwagi na związane z tym ambiwalencje. Autor stawia tezę, że młode elity inteligenckie są przekonane o półperyferyjnym położeniu Polski, zarazem ich przedstawiciele artykułują potrzebę istnienia aktywnego, inkluzywnego państwa, którego – ich zdaniem – nie udało się zbudować po 1989 roku. Chociaż zauważalny kierunek myślenia podkreślający znaczenie państwa ma ponadpokoleniowy charakter, to wyraźnie zaznacza się wśród młodszych generacji. Praca ma charakter empiryczny. Podstawę analizy stanowi kilkadziesiąt wywiadów pogłębionych z przedstawicielami młodych inteligenckich elit. Nawiązuje ona do historyczno-socjologicznych refleksji nad świadomością polskiej inteligencji.

EN

The main aim of the article is to present and analyze the ideas of young Polish intellectual elites about the state. The article discusses the historical context of the relationship between intelligentsia and the state. I also pay attention to the related ambivalences. I argue that young intellectual elites are convinced of the semi-peripheral position of Poland. Simultaneously, their representatives speak for an active, inclusive state that, in their opinion, had not been built after 1989. Although the noticeable way of thinking that emphasizes the importance of the state is shared across generations, it is markedly present among younger generations. The basis of the presented analysis is several dozen in-depth interviews with representatives of young intellectual elites. The article contributes to historical and sociological studies on the consciousness of Polish intelligentsia.

9

„Dom z facjatą” Antoniego Czechowa – historia o upadku ideałów szlacheckich

63%

Kołodziejczak A.

|

tom 9

EN

“The House with an Attic” – a short story published in 1896 – took its place in the philosophical and historical discourse at the turn of the 19th century. It is a story of the decline of the “nest of gentlefolk” ideal, the ultimate destruction of the nobility. It is a psychological study of a painter who is a vain man, not interested in physical work. His views change when he meets Zhenya. His new ideals and views, however, turn out to be a mere fantasy, as they are confronted with Zhenya’s independent sister, Lydia. The main character realizes that grand ideas will not persist in the Russian reality. Lydia Volchaninov’s character expresses Anton Chekhov’s protest against hypocritical behaviour of Russian intelligentsia which took part in the implementation of so-called “small actions” program.

RU

Опубликованный в 1896 году рассказ «Дом с мезонином» сразу вошëл в философско-исторический дискурс рубежа веков. «Дом с мезонином» – это история упадка идеалов «дворянского гнезда», совершенном разорении дворянского сословия; это также и история, в которой нашел воплощение психологический облик художника, доминирующей чертой которого являются праздность и нежелание заниматься физическим трудом. Мировоззрение художника меняется, когда в его жизни появляется Женя. Однако эти новые идеалы оказываются призраком: исчезают в результате ссоры с независимой Лидой. Герой приходит к выводу, что возвышенные идеи лишены смысла в условиях русской действительности. Посредством образа Лиды Волчаниновой Антон Павлович Чехов выразил свой протест против лицемерного поведения тогдашней интеллигенции, принимающей участие в реализации программы «малых дел».

10

Modernizacja kulturowa i psychologiczna jako ideologia inteligenckiej hegemonii

63%

Zarycki T.

Przegląd Socjologiczny

|

2015

|

tom LXIV (64)

|

nr 2

45-68

PL

Tekst jest próbą krytycznego spojrzenia na szerokie spektrum współczesnych dyskursów medialnych i akademickich w Polsce, których wspólnym mianownikiem są wizje „barier kulturowych”, „mentalnych”, „historycznych” czy też „psychologicznych” przedstawianych jako główne przeszkody na drodze przyspieszenia procesu modernizacji kraju. Alternatywnie można mówić tu o wizjach, które łączy przekonanie, iż sfery kultury i psychiki są głównymi płaszczyznami, na których możliwe jest radykalne zdynamizowanie rozwoju Polski. Wizje te odnoszone są do szerszych tendencji, charakterystycznych dla dużej części polskich nauk społecznych, które określać można mianem „kulturalizacji” oraz „psychologizacji” obrazów procesów społecznych. Tendencje te łączą się z marginalizacją w wyjaśnianiu przemian społecznych czynników politycznych oraz ekonomicznych. Narastanie popularności wspomnianych wizji, które nierzadko odwołują się nawet do wyjaśnień z zakresu psychoanalizy, wiązać można w wymiarze globalnym z przemianami mechanizmów legitymizacji we współczesnym świecie zachodnim, w szczególności z rosnącym znaczeniem dyskursów indywidualizujących obrazy świata społecznego, naturalizujących relacje władzy poprzez etykę prywatnego wyboru i interesu itp. Aktywna adaptacja tych wizji w Polsce interpretowana będzie jako aspekty procesu dostosowania szeroko rozumianej inteligencji, a więc elity peryferyjnej, którą rozpatrywać można jako specyficzny substytut burżuazji bazujący na szczególnej roli kapitału kulturowego, do aktualnych struktur i natury relacji władzy w skali globalnej. Wspomniane wizje kulturowych i mentalnych barier rozwoju kraju wydają się więc wpisywać dobrze zarówno w mechanizmy naturalizacji i legitymizacji zależności Polski od zachodniego rdzenia, oraz jednocześnie dominacji elit inteligenckich i utrzymania przez nie wpływu na najbardziej dla niej newralgiczne wymiary organizacji życia społecznego.

EN

This article attempts to develop a critical view of a wide spectrum of modern media and academic discourses in Poland, which are characterized by their common assumption of the crucial role of “cultural”, “mental”, “historical”, and “psychological barriers”, seen as key impediments on the way towards the acceleration of Poland’s development. Alternatively, one can speak in this context about visions which are characterized by a belief that these are the spheres of culture and psychology which are the most likely platforms on which radical acceleration of country’s development can be take place. These visions are related to a wider set of tendencies characteristic of a considerable part of Polish social sciences, which can be seen as the “culturalization” and “psychologization” of images of social processes. These tendencies are coupled with marginalization of interpretations of social changes in terms of their political and economic dimensions. The growing popularity of the above-mentioned visions, which even refer to psychoanalysis, may be linked in a global dimension to the evolution of mechanisms of legitimization in the modern Western world, in particular to the rising importance of discourses individualizing images of the social world and naturalizing power relations through the ethics of private interest and choice. The active adaptation of these visions in Poland is interpreted in this article as an aspect of the process of the intelligentsia’s adaptation to changing structures and power relations on the global scale, whereas intelligentsia is understood here as a kind of peripheral elite and a substitute for an absent bourgeoisie, relying on the key role of cultural capital. The above-mentioned visions of cultural and mental barriers seem to fit very well into both the mechanisms of naturalization and legitimization of Poland’s dependence on the Western core, and at the same time into the mechanism of domination of the intelligentsia elite and its persistent influence on the key dimensions of social life in Poland.

11

Orientalizm na peryferiach. Esej recenzyjny.

63%

Nowicka M.

Przegląd Socjologiczny

|

2014

|

tom 63 (LXIII)

|

nr 3

115-133

PL

Celem artykułu jest prezentacja książki Tomasza Zaryckiego pt. „Ideologies of Eastness in Central and Eastern Europe” oraz dyskusja z wybranymi tezami tej pracy, dotyczącymi stosunku wschodnioeuropejskiej inteligencji do idei Wschodu i Zachodu. Autor przekonuje, że inteligencja, która dominuje w sferze symbolicznej tego regionu, produkuje „ideologie wschodniości” – dyskursy petryfikujące polityczną i kulturową zależność regionu od Europy Zachodniej. Do analizy dyskursu wytwarzającego zniekształcony obraz Europy Środkowo-Wschodniej Zarycki wykorzystuje kategorie Orientu i orientalizmu Edwarda W. Saida. Niniejszy esej jest próbą dyskusji z tezą o trwającej do dziś kulturowej dominacji inteligencji w Polsce oraz problematyzacją ograniczeń proponowanej przez Zaryckiego krytycznej pespektywy.

EN

The aim of the article is to present Tomasz Zarycki’s book “Ideologies of Eastness in Central and Eastern Europe” and to discuss selected arguments made in the book concerning Eastern European intelligentsia’s approach to the ideas of East and West. The author argues that intelligentsia, which dominates in the region’s symbolic sphere, produces the “ideologies of Eastness” – discourses that preserve the political and cultural dependence of the region on Western Europe. Zarycki applies Edward W. Said’s categories of Orient and orientalism to an analysis of discourse which produces a distorted image of Central and Eastern Europe. The present essay is an attempt to challenge and discuss the thesis that intelligentsia still dominates in Polish culture and to point out problems with the limitations of Zarycki’s critical perspective.

12

Regionalne osobliwości postrzegania i podtrzymywania tradycji postszlacheckich przez studentów polskich

51%

Jerzyński T. , Smoczyński R. , Zarycki T.

Studia Regionalne i Lokalne

|

2016

|

nr 1(63)

129-154

PL

Artykuł podejmuje próbę wstępnej analizy natężenia i regionalnego zróżnicowania funkcjonowania tradycji szlacheckich oraz społecznego ich odbioru. Został oparty o badania ankietowe przeprowadzone na reprezentatywnych grupach studentów aglomeracji krakowskiej, poznańskiej i warszawskiej. Badania miały odpowiedzieć na pytanie, jaka jest liczebność środowisk uważających się za bezpośrednich spadkobierców elit ziemiańskich i arystokratycznych w głównych miastach Polski, a także, jaki jest odbiór społeczny tych środowisk. Jak udało się ustalić, ich obecność wydaje się być największa w stolicy, co może być interpretowane jako wynik paradoksalny, jeśli weźmie się pod uwagę obraz Warszawy jako najbardziej otwartego miasta w Polsce, dającego szczególne szanse na awans społeczny. Artykuł proponuje dwie interpretacje tego zjawiska, wiążąc je z rolą kapitału kulturowego w dawnym zaborze rosyjskim i integracją środowisk postziemiańskich i arystokratycznych z elitą inteligencką.

EN

The paper attempts to analyze the intensity and regional differentiation of uses of the noble heritage and its social reception. It is based on a survey conducted on representative groups of students in the Kraków, Poznań, and Warsaw urban areas. The key question of the study was the scale and reception of the milieu of the direct heirs of the landowning and aristocratic elites in the three main Polish cities. The results point to the largest presence of that group in Warsaw, which may be seen as a paradoxical finding given the image of Warsaw as the most socially open city, with the highest rate of social advance based on meritocratic principles. The paper proposes two interpretations of that phenomenon, in particular one based on the crucial role of the cultural capital in the former Russian zone of the 19th-century Poland. It is also related to the fact that the results point to successful integration of the old feudal elites in the modern intelligentsia elite.

13

Sen o Polsce. Nadzieje i rozczarowania polskiej inteligencji

51%

Nałęcz T.

Krakowskie Studia Międzynarodowe

|

2017

|

nr 3

11-19

PL

Artykuł omawia rolę odegraną przez inteligencję w dziejach Polski XX wieku. Czyni to na przykładzie historii rodziny Kapiszewskich, szczególnie Henryka (1899–1964) i Andrzeja (1948–2007). Przedstawia krzepnięcie inteligencji jako warstwy i przejmowanie przez nią narodowego przywództwa. Śledzi inteligencką misję, w tym działania zmierzające do odbudowania niepodległości Polski i umocnienia suwerenności w latach 1918–1939. Wskazuje na podobieństwo postaw przed 1918 r. i po 1945 r., w czym ważną rolę odegrały tradycje rodzinne.

EN

The article investigates the role of the intelligentsia in the history of Poland in the 20th century, as exemplifi ed by the history of the Kapiszewski family, specifi cally Henryk (1899–1964) and Andrzej (1948–2007). Issues analyzed include the establishment of the intelligentsia as a social class and its infl uence on the nation. The evolution of the goals of the intelligentsia is scrutinized – fi rst to regain Poland’s independence before 1918, then to strengthen the state’s sovereignty between 1918 and 1939. Similarities between the stances represented by the intelligentsia before 1918 and after 1945 are noted, including the importance of those stances being shaped by family traditions.

14

Żywot Polaka na Sachalinie w latach 80. i 90. XIX w. Przypadek Edmunda Płoskiego

51%

Jaźwiński R. , Łukawski K.

Ogrody Nauk i Sztuk

|

2014

|

nr 4

328-36

PL

Artykuł dotyczy pobytu polskich zesłańców politycznych na najdalej wysuniętej na wschód, azjatyckiej części Rosji w latach 80. i 90. XIX w. Życie więźniów pokazano na przykładzie Edmunda Płoskiego, jednego z przywódców partii Proletariat, który za swoją działalność polityczną został skazany na 16 lat katorgi na Sachalinie. Bazę źródłową niniejszego artykułu stanowią pozostawione przez niego, dotąd nieznane, wspomnienia z kilkuletniego pobytu na kresach imperium rosyjskiego.

EN

The article focuses on a stay of Polish political exiles in the far East, in the Asian side of Russia in the 80’s and the 90’s of the nineteenth century. A life of Edmund Płoski, one of the leaders of the Proletariat party, is given as an example of a life led by the exile. Płoski was sentenced to 16 years of penal servitude in Sakhalin for his political actions. The source basis consists of his previously unpublished memoirs written during his stay at the edge of Russian Empire.

15

Pierre Bourdieu and Sociology of Intellectuals. A Ttheoretical Framework for the Analysis of the Intellectual Field, With Special References to Poland

51%

Peciakowski T.

Roczniki Nauk Społecznych

|

2014

|

tom 6(42)

|

nr 4

99-119

EN

The main goal of the article is to recognize the presence and involvement of Polish artists in public life after 1989. By defining them as intellectuals, the author puts forward a thesis about the existence of an influential group of well-educated people who broaden the well-known sociological categories such as the “intelligentsia,” “elites,” “middle class,” or “experts.” Defined in accordance with the operational definition – proposed after a thorough study of multilingual sources (including Polish studies on the intelligentsia) – Polish intellectuals as politically engaged creators of culture are a clear social category, present in the Polish public life and shaping its ideas.

PL

Głównym celem artykuł jest rozpoznanie obecności i zaangażowania polskich twórców kultury na forum życia publicznego po 1989 roku. Określając ich mianem intelektualistów, autor artykułu stawia tezę, że istnieje w Polsce wpływowa grupa osób wyższego intelektu, wykraczająca poza dobrze znane i rozpowszechnione w polskiej literaturze socjologicznej kategorie „inteligencji”, „elity”, „klasy średniej” czy „ekspertów”. Rozpoznani zgodnie z definicją operacyjną – zaproponowaną po wnikliwej lekturze wielojęzycznej literatury przedmiotu (w tym polskich studiów nad inteligencją) – polscy intelektualiści jako zaangażowani w pole polityczne twórcy kultury są wyrazistą kategorią społeczną, która obecna jest w polskim życiu publicznym i ma bardzo duży wpływ na jego kształt oraz na funkcjonujące w nim idee.