Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Zabytki kultu świętego Wojciecha w Krakowie

100%

Samek J.

|

tom 6

EN

The article presents Krakow heritage related to the cult of St Adalbert of Prague.

PL

Artykuł prezentuje zabytki związane z kultem świętgo Wojciecha w Krakowie.

2

Znaczenie rzeźby w badaniu uzbrojenia ochronnego na terenie księstwa pomorskiego czasów nowożytnych w świetle wybranych przykładów

84%

Puławski A.

|

tom 17

541-568

EN

The article presents results of the analysis of the sculptures from the territory of the former Duchy of Pomerania with special attention to their usefulness in the study of weaponology. The author has attempted to examine how the armour was depicted on the objects from the 16th century and the first half of the 17th century. Pomeranian elite used several types of plate armour in the early modern period. It was presented differently, making it sometimes impossible to identify. In the analysed material, there are simplifications and antiquating, which reduce the level of authenticity of the source. On some Pomeranian sculptures from the beginning of the early modern period plate armour is depicted with great attention to detail. In the case of epitaph from c. 1550 of Bogislaw X of Pomerania, presented details allow for identifying the real armour.

PL

Tekst prezentuje wyniki analizy rzeźb z obszaru dawnego księstwa pomorskiego pod kątem przydatności w badaniach bronioznawczych. Autor podjął się oceny stopnia odwzorowania uzbrojenia ochronnego na obiektach z XVI i 1. połowy XVII wieku. W czasach nowożytnych pomorska elita używała kilku typów zbroi płytowych. Sposób ich odwzorowania był różny, nie zawsze pozwalający na ustalenie klasyfikacji. W analizowanym materiale źródłowym występują uproszczenia i antykizowanie, przez co spada poziom autentyczności przekazu. Wśród pomorskich rzeźb z początku czasów nowożytnych znajdują się takie, które przedstawiają zbroje płytowe z dużą dbałością o szczegóły. W przypadku epitafium Bogusława X z ok. 1550 roku detale zawarte na uzbrojeniu pozwalają na identyfikację autentycznej zbroi.

3

Jerzy Tur

84%

Jucha Z.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2009

|

tom Nr 25

188--190

PL

W dniu 13 kwietnia 2009 roku zmarł mgr Jerzy Tur, historyk sztuki, muzealnik, wieloletni wojewódzki konserwator zabytków w Rzeszowie. Był jednym z najlepszych terenowych konserwatorów zabytków w Polsce. Działał na Podkarpaciu (Polska południowo-wschodnia), w terenie bardzo zniszczonym podczas II wojny światowej, terenie bardzo trudnym dla pracy konserwatora, którego obowiązkiem (a w przypadku Jerzego Tura posłannictwem życiowym) było ratowanie zabytków, bieżące zabezpieczenie, a w końcu ich remont konserwatorski. O trudnościach pracy wojewódzkiego konserwatora zabytków w latach 50. XX wieku mówi następny artykuł. Jerzy Tur w rok przed śmiercią został odznaczony przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego najwyższym odznaczeniem resortowym – „Medalem Gloria Artis” za zasługi w dziele ratowania zabytków kultury narodowej.

EN

Jerzy Tur M.A., an art historian, a museologist and for many years the Voivodeship Monument Conservator in Rzeszow, died on 13 April 2009. He was one of the best local monument conservators in Poland. He worked in Podkarpacie (south-eastern Poland), the area utterly destroyed during the World War II, and very difficult to work in for a conservator whose duty (and in case of Jerzy Tur his vocation) was saving historic monuments, their current protection and finally their conservation and renovation. The difficulties which could be encountered by a voivodeship monument conservator in the 1950s are described in the subsequent article. A year before his death, Jerzy Tur received the highest departmental award from the Minister for Culture and National Heritage – „Medal Gloria Artis” for services rendered in the field of protection of national heritage monuments.

4

Tajemniczy urok „Szklaków”

84%

Kolstrung-Grajny K.

|

tom R. 71, nr 4

56--58

5

THE POET OF ART – JANUSZ WAŁEK

84%

Gołubiew Z.

|

tom 59

215-218

EN

On the 8th of July 2018 died Janusz Wałek, art historian, museologist, pedagogue, born in 1941 in Bobowa. He graduated from the Jagiellonian University, the history of art faculty. In 1968, he started working in the Czartoryskis’ Museum – Branch of the National Museum in Krakow, where some time after he became a head of the European Painting Department for many years. He was a lecturer at the Fine Arts Academy, the National Academy of Theatre Arts and the Jagiellonian University in Krakow. He wrote two books and numerous articles about art. He was also a poet, the winner of the Main Prize in the 1997 edition of the General Polish Poetry Competition. He was a student of Marek Rostworowski, they worked together on a number of publicly acclaimed exhibitions: “Romanticism and Romanticity in Polish Art of the 19th and 20th centuries”, “The Poles’ Own Portrait”, “Jews – Polish”. Many exhibitions and artistic shows were prepared by him alone, inter alia “The Vast Theatre of Stanisław Wyspiański”, presentations of artworks by great artists: Goya, Rafael, Titian, El Greco. He also created a few scenarios of permanent exhibitions from the Czartoryskis’ Collection – in Krakow and in Niepołomice – being a great expert on this collection. “Europeum” – European Culture Centre was organised according to the programme written by him. He specialised mostly, although not exclusively, in art and culture of the Renaissance. Janusz Wałek is presented herein as a museologist who was fully devoted to art, characterised by: creativity, broad perception of art and culture, unconventional approach to museum undertakings, unusual sensitivity and imagination. What the author of the article found worth emphasising is that J. Wałek talked and wrote about art not only as a scholar, but first of all as a poet, with beauty and zest of the language he used.

6

Scalanie i różnicowanie. O historiograficznych modelach dziejów modernizmu w Polsce

67%

Juszkiewicz P.

|

nr 46

27-42

EN

The text outlines a project of research on modernism in Poland, of which the key element is the heuristic model as the effect of the social reaction to the processes of modernisation. On the one hand, they caused the belief about their negative impact on European civilisation; on the other hand, they triggered the need for a comprehen- sive regeneration of humanity and its living space.

PL

Tekst zarysowuje projekt badań nad modernizmem w Polsce, którego kluczowym elementem jest heu- rystyczny model modernizmu jako efekt społecznej reakcji na procesy modernizacyjne. Z jednej strony stały się one przyczyną przeświadczenia o negatywnym ich wpływie na cywilizację europejską, z drugiej wyzwoliły prze- konanie o konieczności wieloaspektowej regeneracji ludzkości i jej życiowej przestrzeni.

7

Projekt malarstwa nowożytnego jako synteza sztuk plastycznych i badań z zakresu filozofii przyrody. Casus Leonarda da Vinci

67%

Konik R.

|

nr 1

141-161

EN

The very idea that painting in a picture could be a recognizable representation of nature is quite a philosophical issue. It assumes an in-depth knowledge not only of nature itself but also of the principles of knowing it. The entire scientific and artistic activity of Leonardo da Vinci was associated with an attempt to extract from the visible nature something similar to a graphic scheme, so universal that a given class of objects could be represented in the general scheme. A general scheme (or graphic universality) should be understood here as the graphic skeleton of things, a kind of scaffolding which, during the creation of the image, could have been equipped with particular graphic attributes. This predilection to capture the world of nature in a schematic view allowed us to capture and embrace the multitude of objects, the infinite variety of the appearance of things, was an attempt to control the chaotic world of nature. The most important issue that he brings at the threshold of modern painting by Da Vinci is the strong belief that the creation of illusionist painting is conditioned not only by talent but above all by in-depth knowledge of the secrets of nature. This in-depth reflection based on empirical research and observation is to anticipate all artistic activities.

PL

Początek malarstwa nowożytnego wiąże się z nową koncepcją obrazu, głównie dzięki zastosowaniu nowych metod kompozycji konstruowanej w oparciu o zasady perspektywy zbieżnej i światłocienia. Należy jednak pamiętać, że zastosowanie nowatorskich technik budowy obrazu nie ograniczało się wyłącznie do zmian kompozycyjnych w obszarze formowania struktury obrazu, lecz dotyczyło przede wszystkim zastosowania zupełnie odmiennego podejścia do aktu twórczego. Dlatego też propozycje renesansowych artystów wykraczają dalece poza kwestie warsztatowe i redefiniują dotychczasową relację reprezentowania przedmiotu w obrazie. W nowatorskiej formule zmienia się zatem funkcja i cel malarstwa. W Traktacie o malarstwie Leonardo da Vinci przekonuje, że akt poznania winien wyprzedzać akt tworzenia. Jeżeli celem nowego malarstwa ma być wierne oddanie kształtów materii, należy przede wszystkim poznać reguły, wedle których skonstruowany jest świat widzialny. Z tego też powodu renesansowa wizja implementacji natury w świat znaków graficznych bierze swój początek w akcie poznawczym, czyli w rozpoznaniu prawideł budowy świata materialnego. Poszukiwanie cech istotowych, eliminacja tego, co przypadkowe i jednostkowe na rzecz ogólnych prawideł, wiązały się określoną wiedzą, która później miała zastosowanie w „odtworzeniu” tego, co zaobserwowane w przestrzeni obrazu. Artysta, wedle Leonarda da Vinci, miał się stać przede wszystkim badaczem przyrody, by potem na wzór antycznego Demiurga, z niekształtnej materii uformować na nowo świat przedmiotów. Przesunięcie akcentów w akcie twórczym (z tworzenia symboli graficznych na rzecz mimetycznego podobieństwa do świata postrzeganego) wynikało z przekonania, że zastosowanie prawideł matematycznych (perspektywa zbieżna) i fizykalno-optycznych (reguły chromatyki) pozostaje narzędziem prawomocnego poznania świata natury. Renesans, wprowadzając w kompozycję obrazu perspektywę rzutu środkowego, wypracował nowatorskie reguły przedstawiania przestrzeni trójwymiarowej na dwuwymiarowej powierzchni. Od czasu renesansu zasada ta została powszechnie przyjęta jako narzędzie racjonalnej rekonstrukcji rzeczywistości widzialnej. Opisana i zastosowana autonomia poznania artystycznego w malarstwie nowożytnym wprowadza nową jakość w relację wzoru i jego graficznego odwzorowywania. Materialny nośnik, którym pozostaje obraz, u Leonarda da Vinci przybiera formę notacji tego, co za pomocą reguł geometrycznych zostało odkryte w przyrodzie. Leonardo da Vinci w obserwacji i badaniu przyrody oraz w zastosowaniu geometrii widzi gwarant prawomocności wydobycia piękna z natury. Tak ustawiona struktura aktu twórczego sytuuje artystę malarza w gronie badaczy prawideł natury, filozofów przyrody, przełamując średniowieczną tradycję zaliczającą plastyków do grona rzemieślników, których trud pracy zaliczany był do grupy sztuk pospolitych (artes vulgares). Leonardo da Vinci, w Codex Urbinas latinas daje wyraz temu, że akt malowania związany jest bezpośrednio z myślą, za którą stoi akt poznawczy, dlatego artysta pracuje najpierw umysłem, a dopiero potem dłońmi.

8

Sztuka pierwotna w czterech odsłonach. Uwagi o antropologii sztuki Lewisa H. Morgana, Franza Boasa, Aby’ego Warburga i Ruth F. Benedict

67%

Kisielewski A.

|

tom 8

15-34

EN

These remarks are intended as to recall testimonies of the contact of people of the West with art called primordial or primitive in its natural cultural environment. The goal is here also to “refresh” thinking about art, as well as to look at the ways of recognition of primordial art at the turn of the twentieth century, the representation of which are the classic texts by the field researchers referred to in the title of these remarks. The selection of the texts is not accidental here, because they are connected primarily by the thread of the art of Indigenous communities of North America.

9

The multilayer composition of an iconostasis

67%

Misijuk T.

|

tom 16

|

nr 3

EN

The paper indicates a complex meaning of the iconostasis both in sacred art and the liturgy of the Orthodox Church. Selected examples illustrate a process of historical development of the iconostasis, contemporary variety of forms and its influence on worship celebrated in the Orthodox church.

PL

Przedstawiony tekst wskazuje na wielopłaszczyznowe znaczenie ikonostasu w sztuce sakralnej i w liturgice Kościoła prawosławnego. Prezentacja historycznego rozwoju, miejsca, złożonej funkcji i symboliki ikonostasu następuje przez to na tle wyjaśnienia roli, znaczenia i symboliki prawosławnej świątyni jako całości. Wybrane przykłady ikonostasów ilustrują proces historycznego rozwoju ikonostasu, współczesne zróżnicowanie jego form i nierozerwalny związek z cerkiewnym nabożeństwem.