Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Stefan Ignacy Możdżeń, Historia wychowania 1918 -1945, Wyd. Stachurski, Kielce 2000, ss. 235

100%

Grochowski L.

Biuletyn Historii Wychowania

|

2002

|

nr 15/16

78-85

PL

.

2

„Ja i moi synowie” – refleksje Antoniny z Chłapowskich Górskiej (1870–1959) o samotnym wychowaniu dzieci

44%

Sass M.

|

2021

|

nr 1

161-178

PL

Antonina z Chłapowskich Górska, autorka niepublikowanych Wspomnień z lat 1870–1939, jeden z rozdziałów zapisków poświęca wychowaniu. Czyni to z perspektywy matki, której, po śmierci męża, przyszło samodzielnie zatroszczyć się o dorastających synów. Zachowując ostrożność wobec obowiązujących wzorców wychowawczych, poszukuje inspiracji wśród zwolenniczek nowoczesnych idei pedagogicznych. Szczególnie bliska staje się, osobiście poznana, Stefania Marciszewska-Posadzowa. Celem artykułu jest ukazanie wyzwań, przed którymi stawała matka samotnie wychowująca dzieci na początku XX wieku. Podjęta, na podstawie analizy Wspomnień Antoniny z Chłapowskich Górskiej, rekonstrukcja ówczesnej rzeczywistości to także próba odpowiedzi na pytanie, na ile doświadczenia autorki mogą inspirować współczesnych pedagogów, a przede wszystkim rodziców.

3

Społeczna działalność Towarzystwa Schronisk św. Stanisława Kostki w Łodzi w latach 1914–1936

44%

Chylak K.

|

tom 22

15-32

EN

The beginnings of eminent initiative of bishop Wincenty Tymieniecki, the first parish priest of the St Stanislaus Kostka cathedral parish, are disappearing into the past. It is astonishing that organization which had been running a dozen or so social institutions, operating for two decades and helping many thousand inhabitants of Lodz, had left so few traces. The Association of Shelters of st Stanislaus Kostka was established in autumn 1914. After its re-registration in 1922 it had been operating up to autumn 1936. The Association’s peak of development was reached in 1917. Then the organization had been running eight schelters, two hostels for children, creche, two hostels for the homeless and school for the deaf and dumb. Furthermore, the Association had been running sewing and shoemaker’s workshop and the one producing headgears. Courses for pre-school teachers were finished in the same year as well. In August 1920 the Management of the Association, facing serious problems regarding balancing the budget of the organization, decided to gradually close down schelters and even hostels, on condition that the budget improved. After 1922 only „Sienkiewiczówka” and III schelter remained and after a while the organization lost its importance and was replaced by other social organizations, mainly by Lodz diocesan „Caritas”. The Association’s activity is an interesting example of civil activation of inhabitants of Lodz, an attempt to overcome social issues tormenting this industrial city. History of activity of the organization shows transformation of the social policy of municipal authorities. The initial civil activity was supported by official authorities on the principles of subsidiarity and it concerned German occupation authorities above all. Along with coming a time when the Republic of Poland had been formed, the attention was reallocated to full control of social institutions and with time municipal authorities started to limit its support. Not only did they seize the role of the creating entity but they also operated their own institutions. That way, civil activity taken up to date, was significantly limited.

4

Problematyka wychowania domowego na łamach czasopisma "Dziecko" (1913–1915)

38%

Nawrot-Borowska M.

|

2021

|

nr 1

125-160

PL

Przedmiotem podjętych analiz jest problematyka wychowania domowego dziecka na początku XX wieku. Podstawą źródłową dokonanych ustaleń uczyniono Dziecko. Czasopismo poświęcone wychowaniu domowemu i społecznemu, wydawane w Warszawie w latach 1913–1915. Celem badań jest odtworzenie oraz problemowa systematyka zagadnień i porad z zakresu wychowania rodzinnego dziecka, dotyczących poszczególnych dziedzin wychowania, w tym moralnego i religijnego, fizycznego i zdrowotnego, kształcenia umysłu, nauczania domowego, zabaw i zabawek dziecięcych, publikowanych na łamach wskazanego pisma. Problematyka ta obejmowała szerokie spektrum problemów wychowania dziecka we wszystkich okresach rozwojowych, od narodzin do dojrzewania. Teksty, obok części teoretyczno-naukowej, zawierały szereg porad i wskazówek dla rodziców – w głównej mierze matek, opiekunów i wychowawców domowych w zakresie wychowania dzieci i młodzieży. Artykuł ukazuje aktualny na początku wieku XX stan wiedzy pedagogicznej, psychologicznej, higienicznej, medycznej dotyczącej rozwoju dziecka.

5

Inicjatywy Rodziny Kolejowej w zakresie opieki nad dziećmi w wieku przedszkolnym w II Rzeczypospolitej

38%

Suplicka A.

|

2021

|

nr 1

179-192

PL

Artykuł jest próbą ukazania jednej z form aktywności samopomocowej organizowanej przez Stowarzyszenie Rodzina Kolejowa, kierowanej do rodzin kolejarzy w celu poprawienia jakości życia i sytuacji opiekuńczo-wychowawczej najmłodszych. Celem niniejszego artykułu jest zaprezentowanie fragmentu badań poświęconych działalności przedszkoli Stowarzyszenia Rodzina Kolejowa na tle sytuacji społeczno-oświatowej w II Rzeczypospolitej. Przedmiotem badań są placówki, w których dzieci kolejarzy otrzymywały troskliwą opiekę, dobre warunki do rozwoju umysłowego, przygotowanie do nauki szkolnej, dożywianie, opiekę lekarską i rozrywkę. Przedstawione w artykule rozważania prezentują fragment dokonań stowarzyszenia. Podstawę artykułu stanowi źródłowy materiał drukowany dotyczący działalności stowarzyszenia oraz opracowania poświęcone opiece nad dzieckiem i działalności na rzecz dzieci w wieku przedszkolnym w II Rzeczypospolitej.

6

Pięćdziesięciolecie gdańskiej historii wychowania

38%

Grzybowski R.

Biuletyn Historii Wychowania

|

2008

|

nr 24

139-164

EN

In 2009, the Faculty of the History of Science, Learning and Education, operating within the structures of the Institute of Pedagogics at Gdańsk University, will celebrate 50th anniversary of its existence. The beginnings of the Faculty and the fust years of its operation are inseparably connected with the Higher School of Pedagogics in Gdańsk, in which, in 1958 students were offered courses in pedagogics. Following these developments, a proper organizational framework was established, which was supposed to promote the development of such studies. One of the elements was the Department of History of Learning and Education, renamed - at the close of the 1960s - the Faculty of the History of Learning and Education. Since 1983 it is the Faculty of the History of Science, Learning and Education. The founder and first director of the Department, and later of the Faculty was Professor Kazimierz Kubik. Following him, it was Professor Klemens Trzebiatowski who headed the Faculty for three years. Professor Lech Mokrzecki was the subsequent director for over twenty years. Since 2005, Professor Romuald Grzybowski from Gdańsk University has been the head of the Faculty. Since the foundation of the Faculty, its employees have been conducting intensive scholarly research, originally limited to local or regional studies, and later comprising all Poland. Numerous book publications, papers and lectures delivered at scholarly conferences, form a material confirmation of intense scholarly activity by research and teaching staff of the Faculty. The scholarly conferences organized or co-organized by individual Faculty employees must be evaluated similarly. Another confirmation of the energy of the Faculty is participation of its employees in the process of education of the young ranks of scholars. The completion of ambitious tasks was possible due to such factors as stability of scholarly staff combined with their systematic replacement, good relationships between the Faculty’s employees, and, first of all, creative personality of successive directors of the Faculty. Owing to this creativity, the Faculty has not only survived, but develops intensively in all spheres of scholarly and didactic activity.

7

Teoretyczne podstawy wychowania państwowego w Polsce okresu międzywojennego (zarys problematyki)

38%

Magiera E.

|

nr 1

125-137

PL

Artykuł podejmuje zagadnienie teoretycznych podstaw wychowania państwowego w Drugiej Rzeczypospolitej. Przedstawia zarys koncepcji wychowania państwowego Kazimierza Sośnickiego, Zygmunta Mysłakowskiego i Jana Stanisława Bystronia. Zagadnienie wychowania państwowego K. Sośnicki charakteryzował ze stanowiska pedagogiki socjologicznej oraz filozofii państwa i prawa. Tworząc ponadideologiczną teorię wychowania państwowego, uporządkował podstawowe pojęcia, wyeksponował specyficzne właściwości wychowania państwowego. Centralnym zagadnieniem swojej teorii uczynił kategorię etosu państwowego. Znaczny wkład w tworzenie teoretycznych podstaw wychowania państwowego stanowiły prace Zygmunta Mysłakowskiego. Rozumiejąc państwo jako formację socjologiczną i kulturową, punktem wyjścia do rozważań nad wychowaniem państwowym i narodowym uczynił pojęcie „mitu”. Dążył do ukształtowania pozytywnego stosunku społeczeństwa wobec państwa. Teoretyczną podstawę wychowania państwowego stanowiły również prace Jana Stanisława Bystronia, który prezentował stanowisko socjologiczne. Wychowanie państwowe łączył z wychowaniem społecznym, pogłębieniem kultury społecznej, rozszerzeniem treści i zakresu stosunków społecznych, rozwijaniem współdziałania.

8

Rozwój szkolnictwa muzycznego w Polsce w latach 1918-1939

38%

Michalski A.

|

nr 3

93-114

EN

The history of the development of music (artistic) education in Poland is little known. The literature in this field is also scarce. Therefore, it is worth enriching pedagogy with problems related to educating young people through art, including music. It is also necessary - as I think - through pedagogical and historical research, to create a growing knowledge of the history of music education, its tasks, goals and didactics. The whole process of the development of music education is located in the educational policy of Poland and used, particularly after 1945, to satisfy and reduce social tensions. The problems formulated in this way will be also presented in the further research cycle.

PL

Historia rozwoju szkolnictwa muzycznego (artystycznego) w Polsce jest mało znana. Skąpa jest też literatura z tego zakresu. Dlatego warto wzbogacać pedagogikę o problemy związane z wychowaniem młodzieży przez sztukę artystyczną, w tym muzyczną. Należy również – jak sądzę – poprzez badania pedagogiczne i historyczne tworzyć narastającą wiedzę o historii rozwoju szkolnictwa muzycznego, jego zadaniach, celach oraz dydaktyce. Cały proces rozwoju edukacji muzycznej usytuowany jest w polityce oświatowej państwa polskiego i wykorzystywany, w szczególności po 1945 roku, do zaspokajania i wyciszania napięć społecznych. Tak sformułowana problematyka przedstawiana będzie również w dalszym cyklu badań.

9

Problematyka gotowości szkolnej w poradnikach dla rodziców z lat 1918-1989

38%

Małek A.

|

nr 1

147-157

PL

Dziecko rozpoczynające naukę w szkole wkracza w zupełnie nowy etap swojego życia. Aby mogło sprostać stawianym przed nim wymaganiom, niezbędne jest osiągnięcie przez nie gotowości szkolnej. Celem niniejszej analizy jest ukazanie ewolucji zaleceń kierowanych do rodziców w zakresie przygotowania dziecka do rozpoczęcia edukacji szkolnej. Przedmiotem badania są cechy oraz umiejętności, jakie twórcy poradników uznawali za niezbędne dziecku w chwili podjęcia przez nie nauki w szkole. Materiał źródłowy podjętych analiz stanowią poradniki dla rodziców wydane w latach 1918-1989.

10

Pojęcie wychowawca w tekście „Prawo dziecka do szacunku” Janusza Korczaka

32%

Sieradzka-Baziur B.

|

nr 55

129-133

EN

RESEARCH OBJECTIVE: The scientific aim of the article is to describe the term educator verbalized in it. THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The problem posed in the paper concerns the answer to the question how Janusz Korczak assessed the atitudes of educators towards the child. The method adopted during the preparation of the article is the semantics and structural analysis of the pedagogical text. THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The article analyzes the narrator’s statements regarding the educator’s negative attitude towards children. RESEARCH RESULTS: The analyzed old scientific text in the field of pedagogy, still brings up‑to‑date findings regarding pedagogical practice. CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDTIONS: Janusz Korczak’s pedagogical texts should be included in the reading canon of theoreticians and practitioners of education.

PL

CEL NAUKOWY: Cel naukowy artykułu to opis zwerbalizowanego w nim pojęcia wychowawcy. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem postawiony w pracy dotyczy tego, jak Janusz Korczak oceniał postawy wychowawców w stosunku do dziecka. Metoda przyjęta w trakcie tworzenia artykułu to analiza semantyczna i strukturalna tekstu pedagogicznego. PROCES WYWODU: Artykuł przynosi analizę wypowiedzi narratora dotyczących negatywnego stosunku wychowawcy do dzieci. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Analizowany dawny tekst naukowy z zakresu pedagogiki przynosi wciąż aktualne ustalenia dotyczące praktyki pedagogicznej. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Teksty pedagogiczne Janusza Korczaka powinny się obowiązkowo znajdować w kanonie lektur teoretyków i praktyków wychowania.

11

Ideał wychowania w Polsce w latach 1945-1949 w publicystyce "Nowej Szkoły"

32%

Klaus M.

|

2013

|

nr 1

77-86

PL

Niniejsza publikacja przygląda się z bliska kwestiom związanym z kształtowaniem się ideału wychowania w polskiej, zmierzającej ku komunizmowi powojennej rzeczywistości; ideału opartego na wytycznych w znacznej mierze zaimportowanych zza wschodniej granicy, z ZSRR. Analizie poddane zostają wybrane artykuły (w całości lub częściowo traktujące o wychowaniu), które w latach 1945-1949 ukazały się na łamach periodyku Nowa Szkoła, stanowiącego w ówczesnych czasach jedną z kluczowych lektur dla pedagogów, a zatem wykorzystywanego wielokrotnie w celach propagandowych.

12

Kim jest nauczyciel? Językowo-kulturowy obraz pedagoga widziany oczami uczniów

32%

Kubiak M.

|

nr 2

225-238

EN

The article presents the cultural - linguistic image of a teacher. To make an investigation of this phenomena, the ethnolinguistic system S-A-T has been used. This system, created by Jerzy Bartmiński, is one of the foremost instruments to collect research resources. The S-A-T triad was built from three components: (S) - dictionary data, (A) - survey data and (T) - selected texts from culture. In the beginning, the teacher lexeme will be shown in terms of philosophy, history, pedagogy and didactics. Then, the information collected from data acquired from several dictionaries: etymological, Polish, phraseological and synonyms dictionary will be presented before the survey’s evaluation placed in the end of the article. Students were obligated to give answers for questions related to broadly defined topic of teaching in the context of teacher as a person with synonymous and idiomatic expressions associated with. Next, respondents had to explain who, to their minds, the teacher is. Further questions referred to features of a perfect pedagogue (in primary and secondary school student’s eyes) and justice at school. They were also asked for giving some writings (from literature, cinema and music), where the character of a good teacher can be found.

PL

Artykuł prezentuje językowo-kulturowy obraz nauczyciela. Do zbadania tego zjawiska wykorzystano etnolingwistyczny system S-A-T, autorstwa Jerzego Bartmińskiego, który stanowi jedno z czołowych instrumentów gromadzenia zasobów badawczych. Triada S-A-T została zbudowana z trzech komponentów: (S) danych słownikowych, (A) danych ankietowych oraz (T) wybranych tekstów kultury. Na początku przedstawiony zostanie leksem nauczyciel w ujęciu filozoficznym, historycznym, pedagogicznym i dydaktycznym. Później zaprezentowane zostaną wiadomości o nauczycielu zebrane na podstawie danych wyekscerpowanych ze słowników: etymologicznego, języka polskiego, frazeologicznego i synonimów, a na końcu wyniki ankiet. Zadaniem uczniów było udzielenie odpowiedzi na pytania dotyczące szeroko pojętego tematu nauczania w kontekście osoby nauczyciela, w tym wyrazów bliskoznacznych oraz związków frazeologicznych z nim związanych. Następnie respondenci musieli wyjaśnić, kim, ich zdaniem, jest nauczyciel. Kolejne pytania dotyczyły cech idealnego pedagoga (zarówno w oczach uczniów szkół podstawowych, jak i średnich), a także sprawiedliwości w szkole. Respondenci musieli również podać teksty kultury (z zakresu literatury, filmu, piosenki), w których pojawia się postać dobrego nauczyciela.

13

Polskie czasopisma naukowe o profilu historyczno-oświatowym w XX i na początku XXI wieku

32%

Kalinowska-Witek B.

|

nr 4

23-38

EN

Introduction: During the interwar period, the first attempts were made to create the historical-educational journals. It was not until after World War II that the intentions were realized. Currently, there are three of educational-historical journal on the publishing market. Research Aim: The aim of the consideration is to show the history of the origin and development of Polish historical-educational periodicals and to bring closer the issues raised in them. An important role in building the position of these periodicals on the publishing market was played by editors and people who formed editorial committees. Method: The research covers the creation and functioning of periodicals with historical and educational profile, published in Poland in the twentieth century. The method of critical analysis of the content of the magazines was applied and the literature on the subject was reviewed. Evidence-based Facts: The Polish science periodicals with a historical and educational profile are valued by specialists thanks to the commitment of the editors and attention to the high substantive level of the published texts. They also enjoy the interest of researchers. Summary: The journals established after World War II are still functioning today. They enable those involved in the history of education and upbringing to publish the results of their own investigations, and the articles posted provide inspiration for further scientific research. It would be worthwhile to disseminate knowledge about the above-mentioned journals among teachers to a greater extent than before.

PL

Wprowadzenie: W okresie dwudziestolecia międzywojennego podjęto pierwsze próby tworzenia czasopism o profilu historyczno-oświatowym. Dopiero po II wojnie światowej udało się zrealizować zamierzenia. Obecnie na rynku wydawniczym funkcjonują trzy takie czasopisma. Cel badań: Celem rozważań jest ukazanie historii powstania i rozwoju polskich czasopism historyczno-oświatowych oraz przybliżenie poruszanej w nich problematyki. Ważną rolę w budowaniu pozycji tych periodyków na rynku wydawniczym odegrali redaktorzy i osoby tworzące komitety redakcyjne. Metoda badań: Problematyka badań obejmuje powstanie i funkcjonowanie czasopism o profilu historyczno-oświatowym, ukazujących się w Polsce w XX wieku. Zastosowano metodę krytycznej analizy treści czasopism oraz dokonano przeglądu poświęconej im literatury. Stan wiedzy: Polskie czasopisma naukowe o profilu historyczno-oświatowym cieszą się dużym uznaniem specjalistów dzięki zaangażowaniu redakcji i dbałości o wysoki poziom merytoryczny zamieszczanych tekstów. Cieszą się też zainteresowaniem badaczy. Podsumowanie: Czasopisma utworzone po II wojnie światowej funkcjonują do dzisiaj. Umożliwiają osobom zajmującym się problematyką historii oświaty i wychowania publikację wyników własnych dociekań, a zamieszczane artykuły stanowią inspirację do dalszych badań naukowych. Warto byłoby w szerszym niż dotychczas stopniu rozpropagować wiedzę na temat wyżej wymienionych czasopism w środowisku nauczycieli.

14

Współczesne tendencje w nauczaniu historii wychowania w wybranych ośrodkach akademickich

32%

Grabowska-Pieńkosz D. , Falkowska J.

|

nr 2

EN

One of the subjects comprising the education of future educators is the history of education. Within the framework of the classes, the students are taught the issues of the Polish and general history of education, namely, pedagogical practice and the history of pedagogical thought. Not only are the achievements of general pedagogy and its sub-disciplines taken into account, but so are very important achievements of philosophy, sociology, or psychology, due to the interdisciplinary nature of pedagogy.The article presents contemporary trends in the teaching of the history of education in selected academic institutions. The authors present a reflection on the significance of the history of education as a subject within pedagogical studies. In their analysis of syllabuses (curricula), they indicate two main tendencies: substantive and formal. The former concerns the subject matter of the classes conducted on the history of education, while the latter is connected with statutory and organizational changes which have led to fewer and fewer hours being allocated to this subject and the nomenclature of this course being changed. That is why it seems so important to reflect on the role of history education within pedagogical education, understood not only as providing knowledge, but also as a form of development and popularization of pedagogical culture.

PL

Jednym z przedmiotów kształcenia przyszłych pedagogów jest historia wychowania. W ramach realizacji zajęć przekazywane są studentom zagadnienia z zakresu polskiej i powszechnej historii wychowania, a mianowicie praktyki pedagogicznej i historii myśli pedagogicznej. Uwzględniany jest nie tylko dorobek pedagogiki ogólnej i jej subdyscyplin, ale także, ze względu na interdyscyplinarny charakter pedagogiki, bardzo ważny dorobek filozofii, socjologii czy psychologii.W artykule zaprezentowano współczesne tendencje w nauczaniu historii wychowania w wybranych ośrodkach akademickich. Autorki zaprezentowały refleksję nad znaczeniem historii wychowania jako przedmiotu nauczania na studiach pedagogicznych. Na podstawie uzyskanych wyników analiz sylabusów (programów nauczania) wskazały dwie główne tendencje: merytoryczną i formalną. Pierwsza z nich dotyczy tematyki realizowanych zajęć z historii wychowania, druga natomiast wiąże się ze zmianami ustawowo-organizacyjnymi, które powodują, że coraz mniej godzin przeznaczanych jest na zajęcia oraz zmianie ulega nazewnictwo tego przedmiotu. Dlatego tak ważna wydaje się refleksja nad rolą edukacji historycznej w profilu kształcenia pedagogicznego – rozumiana nie tylko jako dostarczenie wiedzy, lecz także jako forma rozwoju i popularyzacji kultury pedagogicznej.

15

"Pokaz rybek magnetycznych”: Widowiskowa popularyzacja wiedzy w Gimnazjum/Liceum Wołyńskim w Krzemieńcu

32%

Buczek K.

|

nr 1

5-21

EN

Popularisation of knowledge in Volyn Junior/Senior High School in Krzemieniec (1805–1832) was one of the forms of teachers' activity. It enjoyed great fame among the local population, as a spectacle rather than on account of its intellectual value. It took place during the school year and during final public examinations (performances). Numerous audiences gathered at the experimental shows presented by Karol Jentz, professor of physics, as well as at practical gardening sessions conducted in the botanical garden by Karol Witzell, gardener. However, the school authorities had an ambivalent attitude towards this activity. On the one hand, the efforts of teachers were appreciated, on the other hand the spectacular nature of the shows raised serious reservations or even the reluctance of the superiors.

PL

Popularyzacja wiedzy w Gimnazjum/Liceum Wołyńskim w Krzemieńcu (1805–1832) była jedną z form działalności nauczycieli. Cieszyła się dużą popularnością wśród okolicznej ludności, nie tyle jednak ze względu na walor poznawczy, co na aspekt widowiskowy. Prowadzona była w ciągu roku szkolnego oraz podczas egzaminów publicznych (popisów) na zakończenie nauki. Liczną publiczność gromadziły pokazy eksperymentów, prezentowane przez profesora fizyki Karola Jentza, a także nauka ogrodnictwa praktycznego prowadzona w ogrodzie botanicznym przez ogrodnika Karola Witzella. Jednak do tej działalności władze szkolne miały stosunek ambiwalentny. Z jednej strony doceniano wysiłki nauczycieli, z drugiej widowiskowość pokazów budziła poważne zastrzeżenia czy wręcz niechęć zwierzchników.

16

Pedagogika ogólna jako wprowadzenie do humanistyki – hermeneutyka kapitału symbolicznego i odzyskiwanie ciemnych iskier tradycji

32%

Maliszewski K.

|

nr 1

71-80

EN

General pedagogy as a place for the formulation of basic pedagogical thought is not a closed field with a specific subject, but a point of view that defines what is important in all subdisciplines of pedagogy and in educational practice. The task of such general pedagogy is to introduce the whole educational field into the crucial debates of the humanities – this means getting delivery of contexts to (re)define what is pedagogical. And since the humanities are largely a hermeneutic work over tradition, general pedagogy appears as a perspective of concern for the traditions of pedagogics. This text puts the issue of the general pedagogy in this way, trying to answer the question of what is and what is not a productive concern for tradition.

PL

Pedagogika ogólna jako miejsce formułowania podstawowej myśli pedagogicznej nie stanowi zamkniętego pola o określonej tematyce, ale punkt widzenia określający to, co istotne we wszystkich subdyscyplinach pedagogiki oraz w praktyce wychowawczej. Zadaniem tak pomyślanej pedagogiki ogólnej jest wprowadzanie całej dziedziny w newralgiczne debaty humanistyki – dostarczanie kontekstów do nieustannego (re)definiowania tego, co pedagogiczne. A ponieważ humanistyka to w dużej mierze hermeneutyczna „praca w tradycji”, pedagogika ogólna jawi się jako perspektywa troski o tradycje pedagogiki. Niniejszy tekst tak właśnie lokuje pedagogikę ogólną, starając się jednocześnie odpowiedzieć na pytanie, czym jest, a czym nie jest produktywna troska o tradycję.

17

Działalność lekarek i pedagożek w Królestwie Polskim na początku XX wieku na rzecz popularyzacji wiedzy o nowoczesnym macierzyństwie

26%

Bołdyrew A.

|

2021

|

nr 1

110-124

PL

Celem artykułu jest syntetyzujące omówienie przemian ideału macierzyństwa na początku XX wieku, w warunkach przeobrażeń życia społecznego na ziemiach polskich u progu nowoczesności. Przedmiotem analizy są działania kobiet – ekspertek w zakresie pedagogiki i medycyny na rzecz upowszechniania wśród matek zaleceń nauki, mających służyć unowocześnieniu praktyk macierzyńskich. Zastosowano metody badań historyczno-pedagogicznych, w tym metodę filologiczną, służącą analizie tekstów źródeł historycznych. W wyniku analizy określono formy i treści przedsięwzięć edukacyjnych. Ustalono, że najważniejszą rolę odgrywały odczyty, wykłady, prelekcje, publikacje w postaci poradników i artykułów w prasie społeczno-kulturalnej i kobiecej, działania edukacyjne realizowane przez lekarki w instytucjach opiekuńczych.

18

Polsko-włoskie badania nad historią opieki i wychowania. Stanisław Litak i Gabriele De Rosa

26%

Surdacki M.

|

nr 2

113-130

PL

Największy wpływ na moje życie i zainteresowania naukowe dotyczące historii opieki społecznej i wychowania wywarli profesorowie Stanisław Litak (1932–2010) i Gabriele De Rosa (1917–2009). Prof. Litak związany był zawsze z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim. Był moim nauczycielem i Mistrzem, a zarazem promotorem mojej pracy magisterskiej oraz pracy doktorskiej. Był wybitnym badaczem historii Kościoła, szczególnie parafii. Drugie pole jego zainteresowań stanowiła historia oświaty, szkolnictwa i wychowania. Wyniki swoich badań publikował w ujęciach kartograficzno-atlasowych. Jako znakomity znawca archiwów kościelnych należał do najwybitniejszych specjalistów od kartografii i geografii historycznej. Moje zainteresowania naukowe inspirował również prof. Gabriele De Rosa. Ten wybitny historyk angażował się również w politykę. Należał do Chrześcijańskiej Demokracji, był posłem do parlamentu włoskiego i senatorem Republiki Włoskiej. Wykładał na uniwersytetach w Salerno, Padwie, Rzymie. Pełnił funkcje dyrektora wielu organizacji, wydawnictw i czasopism naukowych. Między innymi był dyrektorem Instytutu Luigiego Sturzo (1979–2006), którego byłem stypendystą, oraz działającej przy nim Szkoły Historycznej Włosko-Polskiej (1983–1996). U niego też odbyłem w 1981 roku staż naukowy na Uniwersytecie Sapienza w Rzymie. Był badaczem włoskich ruchów katolickich, historii Kościoła, miłosierdzia, pobożności ludowej i religijności, zwolennikiem koncepcji francuskiej szkoły Annales.

EN

The biggest influence on my life and science interests regarding history of social care and education had professors Stanisław Litak (1932–2010) and Gabriele De Rosa (1917–2009). Prof. Litak was always related with Catholic University of Lublin. He was my teacher, master and promoter of my master thesis and PhD thesis. He was a prominent scientist of the history of the Church, especially parishes. The second field of his interests was the history of learning and education. He published the results of his research by means of atlas-cartographical methods. As the excellent expert Church archives he belonged to the most prominent specialists of cartography and historical cartography. My science interests were inspired also by professor Gabriele De Rosa. The prominent historian was also engaged in politics. He belonged to Christian Democracy, envoy to the Italian parliament and senator of Italian Republic. He lectured on universities in Salerno, Padova, Rome. He was performing the function of the of lots of organizations, publishing houses and scientific journals. Among others he was a director of Luigi Sturzo Institute (1979–2006) and operating with it Italian-Polish Historical School (1983–1996), from which I get a scholarship. In 1981 I have also done scientifical training on the University of Sapienza in Rome with him. He was a researcher of Italian Catholic activities, history of the Church, mercy, folk piety and religiosity. Follower of concept of the French school Annales.

19

Zarys rozwoju ruchu spółdzielczego na ziemiach polskich pod zaborem pruskim w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku oraz jego edukacyjny charakter

26%

Magiera E.

|

nr 3

181-200

PL

Artykuł ukazuje zarys rozwoju ruchu spółdzielczego na ziemiach polskich pod zaborem pruskim w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku oraz jego edukacyjny charakter. Tekst jest podzielony na trzy zasadnicze części, które przedstawiają: genezę ruchu spółdzielczego na ziemiach polskich pod zaborem pruskim; rozwój ruchu spółdzielczego pod patronatem ks. Augustyna Szamarzewskiego; funkcjonowanie ruchu spółdzielczego pod patronatem ks. Piotra Wawrzyniaka. Na ziemiach polskich zaboru pruskiego w połowie XIX wieku rozpoczęto akcję zakładania stowarzyszeń dla celów gospodarczych. Początkowo powstały spółdzielnie oszczędnościowo-kredytowe, nazywane bankami ludowymi. W miarę upływu czasy rozwinęły się inne formy spółdzielczości, przede wszystkim spółdzielnie rolniczo-handlowe i parcelacyjne. Pod zaborem pruskim polskie spółdzielnie charakteryzowały się jednolitością pod względem organizacyjnym i typologicznym. Należały do jednej centrali finansowej i jednego związku rewizyjnego. Na ich dynamiczny rozwój mieli wpływ wielcy patronowie spółdzielczości: ks. Augustyn Szamarzewski i ks. Piotr Wawrzyniak. Spółdzielczość polska pod zaborem pruskim posiadała edukacyjny charakter. Stała się szkołą pracy, oszczędności, gospodarności i przedsiębiorczości. Odgrywała ważną rolę w walce z germanizacją. Rozwijała solidaryzm społeczny, różne formy samopomocy, współpracy i współdziałania. Dążyła do modernizacji gospodarczej i społecznej, próbujące przeciwdziałać rosnącym ujemnym skutkom rozkwitającego kapitalizmu i dążąc do podniesienia poprzez wspólną działalność gospodarczą poziomu życia ekonomicznego warstw najniżej położonych. Posiadała nie tylko ekonomiczny charakter, ale i moralny, który umacniał pozytywne cechy ludzi, zwalczał nadużycia, lichwę, wady narodowe i społeczne. Stowarzyszenia spółdzielcze stawały się miejscem kształcenia i wychowania inteligencji gospodarczej, szkołą demokracji i życia obywatelskiego. Zajmowały się działalnością oświatową i patriotyczną.

EN

The article presents the overview of the development of the cooperative movement on Polish lands under Prussian rule in the second half of the nineteenth to the early twentieth century and its educational character. The text is divided into three main parts, which present: the origins of the cooperative movement on Polish lands under Prussian rule; the development of the cooperative movement under the patronage of Augusyn Szamarzewski; the functioning of the cooperative movement under the patronage of Piotr Wawrzyniak. In the mid-nineteenth century on the Polish territory annexed by Prussia began the actions of association for economic purposes. Initially savings and credit cooperatives were formed, which were called people’s banks. With the passage of time other forms of cooperatives have developed, mainly agricultural and trading cooperatives. Polish cooperatives under Prussian rule were characterized by uniformity in terms of organization and typology. They belonged to one central financial office and one revisory association. The great patrons of cooperatives – Augustine Szamarzewski and Piotr Wawrzyniak – had profound influence on their dynamic development. The cooperative movement in Poland under Prussian rule had an educational character. It became a school of work, saving, thrift and entrepreneurship. It played an important role in the fight against Germanization. The cooperative movement was developing social solidarity, various forms of self-help, cooperation and collaboration. It strived for economic and social modernization, trying to counteract the growing negative effects of flourishing capitalism and seeking to raise the standard of living of the lowest social class through joint economic activity. It not only had an economic character, but also moral, which strengthened the positive qualities of people, fought against abuse, usury, national or social disadvantages. Cooperative associations became a place of education and upbringing of economic intelligence, a school of democracy and civic life. They were also engaged in educational and patriotic activity.

20

Ideał wychowania faszystowskiego

26%

Figiel D.

|

nr 5

41-48

PL

Faszyzm szczególnie w pierwszej połowie XX w. obecny był w poglądach wielu przedstawicieli totalitaryzmów Europejskich i nie tylko. Miał swoich zwolenników, m.in. w: Hiszpanii za czasów sprawowania władzy przez Francisco Franco , Portugali za rządów António de Oliveira Salazara , rumuńskiej Żelaznej Gwardii Corneliu Zelea Codreanu, Belgii wśród zwolenników faszystowskiego Christus Rex, Polsce , Wielkiej Brytanii , Francji oraz przede wszystkim we Włoszech Benito Mussoliniego. Idea faszyzmu towarzyszyła wielu dyktatorom i przedstawicielom ugrupowań politycznych na świecie, jednak jej fundamenty stworzył Benito Mussolini. Jak trafnie stwierdził Jerzy W. Borejsza Mussolini był pierwszy. Zatem przedmiotem artykułu jest włoski faszystowski ideał wychowania. Są to wstępne refleksje nad obrazem jednostki kreowanym przez włoskich ideologów. Pozwala to prześledzić rozprzestrzenianie się idei faszyzmu do nauk o wychowaniu, a także pokazać różne aspekty tak zdefiniowanej doktryny. W artykule przedstawiono ogólną koncepcję i definicję ideału wychowania, która pozwoli uporządkować zdobytą wiedzę z perspektywy teoretyków włoskiego faszyzmu. Celem jest przedstawienie koncepcji Nowego Człowieka dotyczącej stworzenia, podporządkowania i wychowania idealnej jednostki.

EN

Fascism, especially in first half of the twentieth century, was to be found in the beliefs of many of the representatives of European totalitarianism. It had his supporters in Spain when Francisco Franco was in power, in Portugal during the reign of António de Oliveira Salazar, in the Romanian Iron Guard of Corneliu Codreanu Zelea, in Belgium among supporters of the fascist Christus Rex, and even in Poland, Great Britian, and France, but first and foremost in Benito Mussolini's Italy. The idea of fascism accompanied many dictatorships and political parties around the world, but its foundations was laid by Benito Mussolini. As Jerzy W. Borejsza rightly atates, Mussolini was the first. The subject of the article, therefore, is the Italian fascist ideal of upbringing. It is a preliminary reflections on the image of the individual as created by Italian ideologists. This allows us to trace the spread of the ideas of fascism to science and education, and show different aspects of such a doctrine. The article presents a general concept and definition of the ideal of upbringing, which allows us to organize the reulting knowledge from the perspective of the theorists of Italian fascism. The aim is to present the concept of the New Man concerning the creation, sujection, and upbringing of the ideal individual.