Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Jak stawić czoła nowoczesności? Dyskusja wokół wzorca niemieckiej szlachcianki na łamach „Deutsches Adelsblatt” na przełomie XIX i XX wieku

100%

Szudarek A.

Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych

|

2016

|

tom 76

PL

Artykuł prezentuje poglądy publikowane na łamach niemieckiego tygodnika „Deutsches Adelsblatt” na przełomie XIX i XX w. na temat wpływu przemian społeczno-gospodarczych i postępu cywilizacyjnego na życie szlachcianek. Towarzyszy temu uzupełnienie katalogu zadań i powinności kobiecych o nowe elementy, takie jak lepsza edukacja i możliwość pracy zarobkowej. Budowany w ten sposób wzorzec niemieckiej, nowoczesnej szlachcianki wzmocniony został kontekstem stanowo-nacjonalistycznym, który – w opinii publicystów – czynił kobiety odpowiedzialnymi za przyszłość szlachty i państwa.

2

Komendantka Oddziału Kuriersko-Wywiadowczego I Brygady Legionów. Aleksandra Szczerbińska i towarzyszki broni

89%

Sikorska-Kowalska M.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica

|

2019

|

nr 104

109-124

EN

The paper presents the origins and activities of Women’s Courier and Intelligence Unit commanded by Aleksandra Szczerbińska. She became a Head of this Unit after it was retreated from Kielce together with troops of the 1st Brigade on 30th October 1914. This Unit was earlier commanded by Kazimierz Sawicki and was firstly a part of Intelligence Unit in the 1st Infantry Regiment, then in the 1st Brigade. The Unit consisted of 46 women, previous members of Shooting Troops, having few years of military experience. Some of them were also active members of independent political organizations. Bravery and skills of the members of Women’s Courier and Intelligence Unit were strongly appreciated by Józef Piłsudski.

PL

Artykuł omawia powstanie i działalność Żeńskiego Oddziału Kuriersko-Wywiadowczego, na czele którego stała Aleksandra Szczerbińska. Po wycofaniu się z Kielc Oddziałów I Brygady 30 października 1914 r. Aleksandra Szczerbińska „Ola” objęła komendę nad oddziałem kobiecym z rąk Kazimierza Sawickiego. Dowodzony przez nią Żeński Oddział Wywiadowczy jako część Oddziału Wywiadowczego podlegał najpierw I Pułkowi Piechoty Legionów, a następnie I Brygadzie. W oddziale tym służyło 46 kobiet. Były to członkinie Związku i Drużyn Strzeleckich, które miały kilkuletnie wykształcenie wojskowe. W oddziale kuriersko-wywiadowczym służbę pełniły również kobiety należące do politycznych organizacji niepodległościowych. Postawa, odwaga, determinacja wywiadowczyń z Żeńskiego Oddziału Kuriersko-Wywiadowczego wielokrotnie znajdowała uznanie w opiniach Józefa Piłsudskiego.

3

Zanim powstała paryska „Kultura”. Przedwojenne lata Zofii Hertz (1910–1939)

75%

Łabno K.

Res Gestae. Czasopismo Historyczne

|

2016

|

tom 3

152-169

PL

This article has a biographical character. It tells about the years of Zofia Hertz’s life since her birth until the outbreak of World War II, before she became a co-founder (with Jerzy Giedroyc) of Literary Institute in Maisons-Laffitte (important institution of Polish emigration after World War II that promoted Polish literature among Western intellectuals) and “Kultura”. The article describes unknown fragments of Zofia Hertz’s life. Zofia Hertz was born in Warsaw in 1910. She lived there until her mother’s death. Later she moved to Łódź. She graduated in 1928 and started a law studies at the University in Warsaw. After the firrst year of studied she returned to Łódź. Then she started to work in a notary’s oce. Aer she passed the state exam for notary she became the first woman notary in Poland. In 1939 she married a successful entrepreneur Zygmunt Hertz. Together in the future they will bound themselves with the Literary Institute at Maisons-Laffitte.

4

Kobiety w powstaniu styczniowym w świetle historiograi powstańczej 1863‒1918

75%

Dutka W.

Studia Gdańskie

|

2012

|

nr 31

265-276

PL

W artykule dokonano analizy dyskusji w polskiej historiogra i powstańczej w latach 1864‒1918 nt. zaangażowania polskich kobiet w powstanie styczniowe. Większość uczestników dyskursu dostrzegała, że kobiety wpływały na formowanie ideologii patriotycznej w okresie przedpowstaniowym. Prezentowano je w stereotypowy sposób jako „Matki Polki”. Przykładem wyidealizowanej postaci jest Anna Henryka Pustowójtówna, córka carskiego generała, wychowana w polskim duchu przez matkę, a w czasie powstania (w marcu 1863 r.) adiutantka Mariana Langiewicza. Nieliczne krytyczne głosy pochodzą w przeważającej mierze ze środowiska ugodowego, bliskiego lojalizmowi.

EN

The text is a research proposal of the question how Polish historiography saw the problem of involvement of the Polish women in 1863 national uprising against Russia. The analysis is basically founded on the strong popular direction in the Polish historiography of that particular time. Most of the historians who participated in the discourse were not professional and that is why their opinions seemed to present the point of view of the ordinary people. The paper is analyzing the historiography in the context of popular mythology: Polish women were sacricing their own life and happiness for the love of the partitioned fatherland. Indeed, after analyzing the popular discourse most of the authors were looking at the problem in a mythological way (Stella-Sawicki, Bogusławska, Gawroński-Rawita), only few of them, from the loyalist option, like Przyborowski or Koźmian were very critical to the question of participation of women in the uprising. They agreed that women were very enthusiastic in the time of preparation of uprising, but their involvement only strengthened the negative consequences of it.

5

Nineteenth-century women’s egodocuments in the historian’s research workshop. (On the margins of the NPDH project: “Memoirs and letters of Polish authors from the Western Krai (Lithuania, Belarus, Ukraine) 1795–1918”)

75%

MICHALSKA-BRACHA L.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

|

2020

|

nr 1(8)

9-23

EN

The paper is devoted to the research on the nineteenth-century women’s diaries, memoirs, and epistolography, carried out in the years 2013– 2017 as part of the international project of the National Program for the Development of Humanities: “Memoirs and letters of Polish authors from the Western Krai (Lithuania, Belarus, Ukraine) in the years 1795–1918”. It discusses the status and role of the nineteenth-century women’s egodocuments in contemporary humanities. The study refers to the importance of autobiographical reflection and cultural perspective, and the major point of reference are selected examples of collections of manuscript letters, memoirs, and diaries of Polish women authors from the so-called Taken Lands1 (Lithuania, Belarus, Ukraine) in the nineteenth century, and those women who were associated with these areas only for a period of time, as well as those who only wrote about the Taken Lands. This article focuses primarily on the collections of manuscripts in Lithuanian and Ukrainian archives and libraries (Wróblewski Library of the Lithuanian Academy of Sciences in Vilnius, Lithuanian State Historical Archives in Vilnius, Central State Historical Archives of Ukraine in Kiev, Vernadsky National Library, Central State Historical Archives of Ukraine in Lviv, V. Stefanyk National Scientific Library).

PL

Artykuł poświęcony jest problematyce badań nad dziewiętnastowieczną literaturą pamiętnikarską oraz epistolografią kobiecą, jakie w latach 2013–2017 prowadzone były w ramach międzynarodowego projektu Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki: „Pamiętniki i listy polskich autorów z Ziem Zabranych (Litwa, Białoruś, Ukraina) 1795–1918”. Dyskusji poddano status i miejsce dziewiętnastowiecznych kobiecych egodokumentów we współczesnej humanistyce. Odwołano się do znaczenia refleksji autobiograficznej i perspektywy kulturowej w tych badaniach, za punkt odniesienia przyjmując wybrane przykłady rękopiśmiennych kolekcji listów oraz pamiętników i dzienników polskich autorek pochodzących z tzw. Ziem Zabranych (Litwa, Białoruś, Ukraina) w XIX w. lub tych kobiet, które związane były z tymi terenami wyłącznie przez jakiś okres swojego życia, bądź piszących o Ziemiach Zabranych. W niniejszym artykule uwagę skoncentrowano przede wszystkim na zbiorach rękopiśmiennych litewskich i ukraińskich archiwów i bibliotek (Biblioteka Litewskiej Akademii Nauk im. Wróblewskich w Wilnie, Litewskie Państwowe Archiwum Historyczne w Wilnie, Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy w Kijowie, Biblioteka Narodowa im. W. Wernadskiego, Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy we Lwowie, Biblioteka Naukowa im. W. Stefanyka).

6

Badania nad historią kobiet w Polsce XVI–XVIII wieku w latach 2011–2020. Niezmienna atrakcyjność, ale czy nowe pytania?

71%

Kuklo C.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica

|

2020

|

nr 107

13-57

EN

Research into the place of women in history, feminism and gender is conducted in many countries of the world, now has a wide reach and is already characterized by an avalanche of literature. The article discusses the achievements of research on the history of women on Polish lands in the early modern period, in the second decade of the 21st century. It reviews several groups of source publications devoted to women in the 16th–18th century (memoirs, diaries and travel journals, correspondence, wills), which always affect the intensity of historical research. The review of monographic achievements of women’s historiography of the last decade is presented in three conventional, extensive theme blocks: women in the family and beyond it (body, sexuality, love and emotions as well as intra-family relations); their education and knowledge, work in towns and in the country, as well as conflicts with law; and the third: women’s participation in politics, culture and religion. The work suggests the further development of women studies in terms of the number of studies and the research problems. It also draws attention to the need for new research methods in the historian’s workshop, such as social network analysis (SNA), proposed by sociologists, and successfully applied already in Western historical science. The author signalizes certain gaps in research in the history of women in the old-Polish period, which are also quite numerous for the next two centuries, and suggests an urgent need for writing a research-based synthesis of the history of women in Polish lands.

PL

Badania nad miejscem kobiet w historii, feminizmem i gender prowadzone są w wielu krajach świata, mają obecnie szeroki zasięg i charakteryzują się już wręcz lawinowym przyrostem literatury. Na tym tle artykuł charakteryzuje dorobek badań dotyczących historii kobiet na ziemiach polskich we wczesnej dobie nowożytnej, powstały w drugim dziesięcioleciu XXI w. Autor dokonuje w nim przeglądu różnych grup wydawnictw źródłowych zarówno poświęconych kobietom, jak i przez nie wytworzonych w XVI–XVIII w. (pamiętniki, diariusze i dzienniki podróży, korespondencja, testamenty), które zawsze wpływają na intensywność badań historycznych. Z kolei przegląd monograficznych osiągnięć historiografii kobiecej ostatniego dziesięciolecia został zaprezentowany w trzech umownych, rozbudowanych, blokach tematycznych: kobiety w rodzinie i poza nią (ciało, seksualność, miłość i emocje oraz relacje wewnątrzrodzinne); ich edukacja i wiedza, praca w miastach i na wsi oraz konflikty z prawem, i jako trzeci – udział kobiet w polityce, kulturze i religii. Praca wskazuje na dalszy rozwój studiów kobiecych w sensie przyrostu liczby prac i poruszanej problematyki. Zwraca także uwagę na potrzebę stosowania nowych metod badawczych w warsztacie historyka, jak np. metody analizy sieci społecznych (Social Network Analysis – SNA), zaproponowanej przez socjologów, i z powodzeniem stosowanej już w zachodniej nauce historycznej. Autor sygnalizując niektóre luki badawcze w historii kobiet w dobie staropolskiej, których nie brakuje także dla dwóch następnych stuleci, wskazuje na pilną potrzebę napisania naukowej syntezy dziejów kobiet na ziemiach polskich.

7

Problemy organizacyjne kobiecego ruchu kombatanckiego w II Rzeczypospolitej

63%

Sikorska M.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2022

|

tom XXIII (LXXIV)

|

nr 3(281)

93-118

EN

The article discusses the activities of the female veteran’s movement in the Second Polish Republic. Organizational problems associated with the activities of the movement are analyzed, with particular emphasis being placed on internal ideological disputes that existed within the movement, which intensified after 1926. Issues surrounding Polish representation on the international stage are also analyzed. One of the most important aspects concerning the organization and functioning of the female veterans’ movement was the establishment in 1925 of the Fédération Interallié des Ancies Combatttants Auxiliaire (FIDAC Aux.). Poland was initially represented at FIDAC Aux. by organizations associated with the political movement Endecja. Th is situation changed in the early 1930s, aft er the Piłsudski camp gained control of the veteran’s movement. Between 1932–1933, the Polish female representation in FIDAC Aux. was restructured to include organizations associated with the Polish Legions that fought during World War I, with Aleksandra Piłsudska and General Roman Górecki playing a key role in these transformations.

DE

In diesem Aufsatz wird der Versuch unternommen, die Aktivitäten der Veteranenbewegung der Frauen in der Zweiten Polnischen Republik zu erörtern. Sie analysiert die organisatorischen Probleme der Tätigkeit von Frauen-Veteranenorganisationen. Ein besonderes Augenmerk wurde auf die Aspekte der internen ideologischen Auseinandersetzungen innerhalb der polnischen Veteranenbewegung gelegt, die sich nach 1926 verschärft en, sowie auf die Fragen der Vertretung Polens in der Szene der internationalen Bewegung. Einer der wichtigsten Aspekte der Organisation und der Funktionsweise der Frauenkämpferinnenbewegung war die Gründung der internationalen Organisation Fédération Interallié des Ancies Combatttants Auxiliaire (FIDAC Aux.) im Jahr 1925. Polen, Seit Anfang der FIDAC Aux. wurde Polen on Organisationen vertreten, die mit den Nationaldemokraten verbunden waren. Die Situation änderte sich zu Beginn der 1930er Jahre, als das Piłsudski-Lager die Macht in der Veteranenbewegung übernahm. In den Jahren 1932–1933 wurde die polnische Frauenorganisation FIDAC Aux. neu organisiert und nahm Organisationen auf, die während des Ersten Weltkriegs mit den polnischen Legionen verbunden waren. Eine Schlüsselrolle in diesem Wandel spielten General Roman Górecki und Aleksandra Piłsudska.

PL

W artykule została podjęta próba omówienia działalności kobiecego ruchu kombatanckiego w II Rzeczpospolitej Polskiej. Analizie poddane zostały problemy organizacyjne działalności kobiecych organizacji kombatanckich. Szczególny nacisk został położony na aspekty wewnętrznych sporów ideologicznych w łonie polskiego ruchu kombatanckiego, które nasiliły się po 1926 r. oraz kwestie reprezentacji Polski na forum ruchu międzynarodowego. Jednym z najważniejszych aspektów organizacji oraz funkcjonowania kombatanckiego ruchu kobiecego było utworzenie w 1925 r. międzynarodowej organizacji Fédération Interallié des Ancies Combatttants Auxiliaire (FIDAC Aux.). Polskę od początku istnienia FIDAC Aux. reprezentowały organizacje związane z endecją. Sytuacja uległa zmianie na początku lat trzydziestych XX w., po przejęciu władzy w ruchu kombatanckim przez obóz piłsudczykowski. W latach 1932–1933 nastąpiła reorganizacja polskiej żeńskiej organizacji FIDAC Aux., która przyjęła w swoje szeregi organizacje związane w czasie I wojny światowej z Legionami Polskimi. Kluczową rolę w tych przemianach odegrali gen. Roman Górecki oraz Aleksandra Piłsudska.

8

„My nie jesteśmy: ty i ja. My jesteśmy czegoś katastrofalną tylko konsekwencją”. Maria Jehanne Wielopolska pisze historię kobiet

63%

Lewenstam A.

Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej

|

2012

|

nr 18

175-190

EN

Virginia Woolf said in 1927 that women should finally write the history from the beginning, because this one already written is seen from the male perspective and, in fact, is the history of men. In such history there is no space for women. In the later feminist research even a deconstruction of the very word 'history' — understood as 'his' — 'story' (his history/story) — was proposed, and a replacement by a word 'herstory' (her history/story). The article deals with the history written, as if, from scratch, which gives voice to the mute participants of events. Therefore, women are made the foreground figures of history. The text refers to contemporary feminist researchers, undertaking the problem of female historiography, such as Joan Kelly, Joan W. Scott, Natalie Zemon Davis, or Ewa Domańska. The protagonist of these considerations will be Maria Wielopolska, a writer working in the late of the 19th and 20th centuries, whose reflections about women and their place in the world turn out to be very modern. Breaking with conventions of writing history in which a key role is played by men, Wielopolska shows women who have an impact on the course of history, but also, and perhaps above all, on the fate of the men presented in the background of a great history. The author in her texts depicts domineering women, with strong characters, who can be just as dangerous, violent and torn by passions, like men. Her heroines are very often determined and ready to fight for what is their own at all costs: “patrycyuszki zwodne, renesansowe duchessy, […] dusze jagnięce, białoruniste i krogulcze” — as the author calls them. There are no embarrassing issues for Wielopolska — women’s body, sexuality, brutality of men, unwanted marriage, duplicity of the secular and ecclesiastical authorities, political games — these are the problems that are touched by the author, totally ignoring public criticism, as well as social and cultural taboo. The aim of the article will be to present the work of this very modern and brave writer with a focus on a specific philosophy of history, which she managed to create in the works devoted to women and their history.

9

Janina Jasicka i jej „archiwum zapośredniczone” Zarządu Wojewódzkiego Ligi Kobiet w Krakowie

63%

Klich-Kluczewska B.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

|

2021

|

nr 2(11)

117-127

PL

Artykuł jest poświęcony wyjątkowemu pod względem formy i zawartości archiwum powojennego krakowskiego Wojewódzkiego Zarządu Ligi Kobiet, jakim jest zbiór dokumentów różnego charakteru i pochodzenia, zachowany w spuściźnie Janiny Jasickiej w Archiwum Narodowym w Krakowie. Ta niejednorodna kolekcja określona została mianem „archiwum zapośredniczonego”, ponieważ jest ono zaprzeczeniem tradycyjnego, uporządkowanego archiwum instytucjonalnego, a jego kształt jest wynikiem świadomych wyborów pośrednika, czyli kronikarki Zarządu. Przypadkowość zachowanych materiałów powoduje, że w zbiorach znajdujemy np. nieobecne w innych archiwach unikatowe fotografie czy też czynione prawdopodobnie tylko na prywatny użytek notatki o poszczególnych działaczkach.

EN

The article is devoted to the unique in terms of form and content archive of the post-war Krakow Provincial Board of the League of Women, which is a collection of documents of various nature and origin, preserved in the legacy of Janina Jasicka in the National Archives in Krakow. This heterogeneous collection has been called the “mediated archive” because it is a contradiction to the traditional, structured institutional archive, and its shape is the result of the deliberate choices of the intermediary, i.e. the chronicler of the Management. The randomness of the preserved materials means that the collections include, for example, unique photographs that are absent from other archives, or, for example, notes about individual activists, probably made only for private use.

10

63%

Filipow E.

Translatorica & Translata

|

2021

|

tom 2

69-84

EN

The paper aims at (1) presenting several difficulties that may be encountered in the process of translation of a popular-science text about history, and (2) giving reasons why this kind of a text is worth to pay attention to. I assume that the translation may serve an educational purpose as an example text used in teaching future translators and developing their translation skills. The translated version of the text into Polish may be a source of information in the field of social history, and more precisely in the field of research in the history of women in Victorian era. The author of the article on ideals of womanhood in the Victorian Britain is Lynn Abrams – a historian at the University of Glasgow. The article was published in 2001 on the BBC website that deals with popularizing the history of Great Britain. I intend to disseminate this text in popular-science magazine that deals with social history or gender history as a source of knowledge about social, cultural and political living conditions of women in Victorian era.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie przykładowych trudności, jakie mogą się wiązać z tłumaczeniem tekstu popularnonaukowego o tematyce historycznej oraz podanie powodów, dla których tego rodzaju tekst może zasługiwać na uwagę polskich czytelników. Zakładam, że samo tłumaczenie może pełnić funkcję edukacyjną jako przykładowy tekst wykorzystywany w szkoleniu z doskonalenia warsztatu z zakresu przekładu osób przygotowujących się do pracy w zawodzie tłumacza pisemnego. Sam zaś tekst udostępniony polskiemu czytelnikowi może stanowić źródło informacji z zakresu historii społecznej, a dokładnie badań nad historią kobiet w epoce wiktoriańskiej. Autorką tekstu o ideałach kobiecości w wiktoriańskiej Brytanii jest Lynn Abrams. Artykuł historyczki wykładającej obecnie na Uniwersytecie w Glasgow ukazał się w 2001 roku na stronie internetowej BBC poświęconej popularyzowaniu wiedzy o historii Wielkiej Brytanii. Zamierzam rozpowszechnić ten tekst jako źródło wiedzy o społecznych, kulturowych i politycznych warunkach życia kobiet w epoce wiktoriańskiej w czasopiśmie popularnonaukowym zajmującym się tematyką historii społecznej lub historii gender.

11

Dramatopisarki w «republice braci»: Komu potrzebna jest (i jaka) kobieca historia polskiego teatru?

63%

Świerkosz M.

Pamiętnik Teatralny

|

2020

|

tom 69

|

nr 3

183-198

EN

This article discusses the results of the HyPaTia research project in the feminist history of the theatre, situating it in the wider context of the phenomenon of women’s history, as practiced since the 1970s. The author investigates the revisionist character of the project’s dialogue with the canon and the constructive gesture of (re)creation of a women’s history of Polish theatre. Through the figures of “Shakespeare’s sister” and “Hypatia’s sisters”, attention is drawn to the specific entanglement of the life and work of female playwrights in a patriarchal framework (referred to as the “republic of brothers”), problematizing the understanding of women’s empowerment as liberation from male oppression or escape into the margins. (Transl. Z. Ziemann)

PL

Artykuł omawia efekty projektu feministycznej historii teatru HyPaTia w kontekście szerszego zjawiska, jakim jest uprawiana od lat siedemdziesiątych XX wieku historia kobiet. Autorka stawia pytania o rewindykacyjny charakter podjętego w projekcie dialogu z kanonem i konstruktorski gest (od)tworzenia kobiecej historii polskiego teatru. Poprzez figury „siostry Szekspira” i „sióstr Hypatii” zwrócona zostaje uwaga na specyficzne uwikłanie biografii i twórczości dramatopisarek w patriarchalną ramę (określaną jako „republika braci”), które problematyzuje rozumienie emancypacji jako uwalniania się od męskiej opresji czy ucieczki na marginesy.

12

Antropologia feministyczna i historia kobiet a onomastyka – miejsca wspólne… (na przykładzie chrześcijańskich imion żeńskich obecnych w nazwach miejscowych)

63%

Skowronek K.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica

|

2019

|

nr 14

218-234

XX

The article is a fragment of the research project Names as the basis of Polish toponyms, conducted in the Department of Onomastics in the Institute of Polish Language in Kraków. It is also a continuation of the discussion on the opportunities of using the category of gender in onomastics. The aim of the text is to highlight the presence of several Christian female names in structures of Polish toponyms, to describe their frequency, chronology and popularity. The author indicates various cultural and social factors facilitating (or not) the use of such toponyms in Poland. She interprets the creation of such toponyms (especially later) as a sign of increasing presence of women in the public and institutional sphere. The interpretation framework of this anthroponymic and toponymic material includes feminist anthropology and historical anthropology (especially the history of women).

13

Działalność hrabiny Marii Tarnowskiej w Polskim Czerwonym Krzyżu w dwudziestoleciu międzywojennym

63%

Sobczak M.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

|

2024

|

nr 1(16)

31-60

EN

The article takes a closer look at a lesser-known aspect of Countess Maria Tarnowska’s life, which was her philanthropic activity within the Polish Red Cross in the inter-war period. In her activities, she focused primarily on the development of nursing. In addition, she popularised the ideas of broad humanitarianism, supported the development of medical care and encouraged the rural population to take care of their health and hygiene. In this article, the printed memoirs of Countess Maria Tarnowska have been confronted with the accounts of the PCK nurses and the Countess’s associates; these are mainly source materials obtained during a search in the Archives of the Office of the Main Board of the PCK. Materials available in the Archives of the International Committee of the Red Cross in Geneva and available studies were also used.

PL

Artykuł przybliża mniej znany aspekt życia hrabiny Marii Tarnowskiej, jakim była podejmowana przez nią w dwudziestoleciu międzywojennym działalność dobroczynna w ramach Polskiego Czerwonego Krzyża. W swojej aktywności stawiała przede wszystkim na rozwój pielęgniarstwa. Ponadto popularyzowała idee szeroko pojętego humanitaryzmu, wspierała rozwój opieki medycznej, zachęcała ludność wiejską do dbałości o zdrowie i higienę. W niniejszym artykule wydane drukiem wspomnienia hrabiny Marii Tarnowskiej zostały skonfrontowane z relacjami pielęgniarek PCK i współpracowniczek hrabiny. Są to głównie materiały źródłowe pozyskane w czasie kwerendy w Archiwum Biura Zarządu Głównego PCK. Skorzystano także z materiałów przechowywanych w Archiwum Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża w Genewie oraz z dostępnych opracowań.

14

Laurence Alma-Tadema (1865–1940). Życie i działalność na rzecz Polski i Polaków, ss. 369

63%

Biedka K.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

|

2024

|

nr 1(16)

257-266

EN

The dissertation Laurence Alma-Tadema (1865–1940). Life and activities in favour of Poland and Poles was written under the supervision of professor Marek Białokur. The main aim was to create a biography of the British poet and writer Laurence Alma-Tadema, who became famous for her special sympathy for Polish history and culture, as well as for her great involvement in helping Polish war victims, emigrants and prisoners of war living in the British Isles during the First World War. The paper presents the history of Alma-Tademy’s private life and attempts to organise and describe her literary work. It also analyses Laurence Alma-Tadema’s relationship with Poles, the activities she undertook to promote the Polish cause in Britain, and her activities in the rescue committees operating in London during the Great War.

PL

Rozprawa doktorska Laurence Alma-Tadema (1865–1940). Życie i działalność na rzecz Polski i Polaków napisana została pod kierunkiem dr. hab. Marka Białokura, profesora Uniwersytetu Opolskiego. Głównym celem było stworzenie biografii brytyjskiej poetki i pisarki Laurence Alma-Tademy, która zasłynęła ze swojej szczególnej sympatii wobec polskiej historii i kultury, a także dużego zaangażowania w pomoc polskim ofiarom wojny, emigrantom i jeńcom wojennym przebywającym na Wyspach Brytyjskich podczas I wojny światowej. W pracy przedstawiono historię życia prywatnego Alma-Tademy oraz podjęto próbę uporządkowania i opisania jej dorobku literackiego. Ponadto przeanalizowano związki Brytyjki z Polakami, a także podejmowaną przez nią działalność na rzecz propagowania sprawy polskiej w Wielkiej Brytanii i aktywność w komitetach ratunkowych działających w Londynie podczas Wielkiej Wojny.

15

Wzorce matki i macierzyństwa w świetle poznańskich czasopism dla kobiet na przełomie XIX i XX wieku, ss. 262

63%

Morawska-Tołek J.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

|

2024

|

nr 1(16)

245-256

EN

The PhD dissertation, entitled Image of Mother and Motherhood in Grand Dutchy of Posen women’s magazines at the turn of the 20th century was written under the supervision of dr hab. Agnieszka Szudarek, prof. US. The purpose of this dissertation is to seek an answer to the question of whether the situation in the Province of Posen had any modifying impact on the characteristics of the image of the mothers and motherhoods in that geographical area. The prevailing view in the literature has so far been that there was a single common The Polish Mother Patriot model in place and the mother’s tasks were subordinated to the national mission. The purpose of the dissertation is to demonstrate that the point of view published in the women’s press does not allow such an explicit statement, while at that time the discourse on mothers and motherhood itself was dominated by the „national mission” of women. However, it was postulative. Indeed, on the pages of the analyzed magazines, the need for change arose from the changes in civilization. At moments when anti- polish policies intensified and successive anti-polish laws had come into force, certain elements of the vision of modern motherhood were reinterpreted by women for national needs.

PL

Rozprawa doktorska pod tytułem Wzorce matki i macierzyństwa w świetle poznańskich czasopism dla kobiet na przełomie XIX i XX wieku została napisana pod kierunkiem dr hab. Agnieszki Szudarek, prof. US. Celem pracy doktorskiej jest prześledzenie, jak na łamach poznańskiej prasy dla kobiet i prasy kobiecej ewoluował wzorzec matki i macierzyństwa pod wpływem zaostrzającego się polsko-niemieckiego konfliktu narodowego oraz jakie treści były do niego włączane. W dotychczasowej literaturze przedmiotu dominuje pogląd o funkcjonowaniu jednego wspólnego wzorca Matki Polki i podporządkowaniu zadań matek misji narodowej. Celem rozprawy jest wykazanie, że punkt widzenia widoczny na łamach prasy kobiecej i prasy dla kobiet nie pozwala na takie jednoznaczne stwierdzenie, zaś sam dyskurs na temat matek i macierzyństwa był zdominowany przez „misje narodowe” kobiet, ale miał on charakter postulatywny. Występująca na łamach analizowanych tytułów potrzeba zmian w rozumieniu macierzyństwa i zadań oraz statusu matek wynikała bowiem z ogólnych przemian cywilizacyjnych. W momentach nasilania się polityki antypolskiej oraz wchodzenia w życie kolejnych antypolskich ustaw pewne elementy wizji nowoczesnego macierzyństwa były przez Wielkopolanki reinterpretowane na potrzeby narodowe.

16

Moda dla kobiet na łamach „Zwierciadła” w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej

63%

Bauchrowicz-Tocka M.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

|

2024

|

nr 1(16)

157-172

EN

The article was based on the analysis of texts devoted to fashion, published in the weekly “Zwierciadło” in the years 1957–1989. It shows the relationships and dependencies between fashion and the social and economic conditions of the country. It also presents Polish fashion against the background of the fashion of Western designers of the analyzed period.

PL

Artykuł powstał na podstawie analizy tekstów poświęconych modzie, publikowanych w tygodniku „Zwierciadło” w latach 1957–1989. Ukazuje związki i zależności między modą a warunkami społecznymi, gospodarczymi i ekonomicznymi kraju. Prezentuje także polską modę na tle mody zachodnich projektantów badanego okresu.

17

O potrzebie transnarodowego spojrzenia na „kwestię kobiecą” pod zaborem pruskim na przełomie XIX i XX wieku

63%

Szudarek A.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

|

2020

|

nr 1(8)

24-49

PL

W dotychczasowych badaniach nad „kwestią kobiecą” pod zaborem pruskim dominowało podejście narodowe. Polki ukazywane były jako strażniczki tożsamości narodowej, których nie interesowała walka o prawa kobiet. Aktywność Niemek nie była dotąd przedmiotem badań i informacje o niej ograniczały się do wskazania ich nacjonalistycznego zaangażowania. Ukształtował się więc obraz kobiet obu narodowości żyjących w sąsiedztwie, ale w dwóch wrogich wobec siebie społeczeństwach. Nowsze wyniki badań ujawniły jednak przypadki współpracy. Ich analiza wymaga przyjęcia odmiennej perspektywy analitycznej, a więc odejścia od paradygmatu konfliktu i wykorzystania możliwości, jakie daje zwrot transnarodowy w badaniach historycznych. Historia transnarodowa zajmuje się wszystkim, co przepływa i krzyżuje się ponad państwami i społeczeństwami, a więc także koncepcjami, które aktywizowały kobiety do działania. Pozwala więc szukać wspólnych przestrzeni Polek i Niemek pod zaborem pruskim, które mogły powstawać w ramach pewnej wspólnoty wartości związanej z dążeniem do rozwiązania „kwestii kobiecej”.

EN

So far the research on the “woman question” under the Prussian partition has been dominated by the national paradigm. Through it Polish women were presented as female guardians of the national identity who were not interested in the battle for women’s rights. On the other hand, there has been no research on the engagement of German women and information about it was limited to their commitment to nationalism. Therefore an image emerged in which those women were depicted as coming from two neighbouring but hostile nationalities and societies. However, the most recent research revealed that some cases of cooperation existed. In order to analyse them, however, we need to use another analytical perspective: abandon the paradigm of conflict and instead take the opportunities brought about by the transnational turn in historical research. Transnational history deals with everything that floats and meets beyond the borders of states and societies, and that also includes the concepts that mobilised women to get involved. Therefore it allows to discover common ground for Polish and German women under the Prussian partition that might have laid foundations for a community of shared values to address the “woman question”.

18

Dyskusje o wpływie wojny na emancypację kobiet w prasie kobiecej dwudziestolecia międzywojennego

63%

Sierakowska K.

Dzieje Najnowsze

|

2021

|

tom 53

|

nr 1

41-53

EN

The text attempts to present how the Great War’s impact on emancipation processes and changes in the relationship between the genders were seen in the women’s press. An analysis was conducted of the series of articles by Cecylia Walewska entitled ‘The differentiation of the female type after the war’, published in the weekly Bluszcz in 1927; the series has been confronted with other voices appearing in the interwar press and with the realities of life at that time.

PL

Tekst zawiera próbę odpowiedzi na pytanie, jak na łamach prasy kobiecej dwudziestolecia międzywojennego widziano wpływ Wielkiej Wojny na procesy emancypacyjne i zmianę relacji między płciami. Analizie poddano cykl artykułów Cecylii Walewskiej, pt. Zróżniczkowanie się typu kobiecego po wojnie, publikowanych na łamach „Bluszczu” w 1927 r. Skonfrontowano je z innymi głosami pojawiającymi się w prasie międzywojennej oraz z realiami ówczesnego życia.

19

Historia życiorysami pisana. Słów kilka o typowo-nietypowym słowniku biograficznym Małgorzaty Dajnowicz, Marcina Siedleckiego, Wiesława Wróbla, pt. „Słownik biograficzny kobiet kultury. Białystok i województwo podlaskie”

63%

Kostrzewska E. M.

Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku

|

2018

|

tom 19

221-229

20

Между личным пространством и явностью жизни. Дворянки в Польском Королестве на рубеже XIX и XX веков

63%

Kostrzewska E. M.

Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku

|

2016

|

tom 16

59-78

PL

Ziemianki Królestwa Polskiego z przełomu XIX i XX wieku należały, do wciąż jeszcze elitarnej grupy społecznej, o której chętnie dyskutowano na łamach prasy, wystawiano laurki lub potępiano. Jednocześnie pozostawiły po sobie bogatą bazę źródłową, pozwalającą przyjrzeć się ich prywatnemu, codziennemu życiu. Wyłaniający się ze zróżnicowanych źródeł obraz jest tym ciekawszy, że w omawianym czasie przewartościowaniu uległy granice prywatności i jawności życia, to co prywatne coraz częściej stawało się publiczne. Miłość i ciało plasowały się między tabu a afirmacją. A wszystko to znajdowało odzwierciedlenie w „tańczących ścianach dworu” i rewolucjach budowlanych przeprowadzanych przez panie domu podążające za modą, ale też pragnące zwiększenia komfortu życia i zachowania jego intymności. Przełom wieków XIX i XX z zamykaną epoką wiktoriańską i obecnym modernizmem był czasem chaosu społeczno-obyczajowego i przemian w kulturze, a spojrzenie na świat ziemianek może być jednym z punktów opisu tego procesu.

EN

Polish Kingdom landladies from the late nineteenth and early twentieth century belonged continually to an elite social group, which was eagerly discussed over in press, written cards about or condemned. At the same time landladies left a lot of information sources behind themselves, allowing to look back at their private everyday life. Emerging from diverse sources, the picture is even more curious because at that time, the boundaries of privacy and publicity of private life, became redefined. Love and body and were placed between taboo and affirmation. All of this was reflected in the “dancing walls of the court” and the revolutions of building constructions carried out by housewives who followed the fashion, but also wished to enhance the quality of life at the same time wanted to preserve their intimacy. The turn of the nineteenth and twentieth centuries, with fading Victorian era and current modernism was a time of chaos and both social and moral and changes in culture and a look at the landladies’ world may be one of the points that describe the very problem.

RU

-