Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Impoliteness in the language of Włatcy Móch, a Polish animated series

100%

Górska A.

|

nr 16/3

23-29

PL

Niniejszy artykuł jest omówieniem strategii i funkcji niegrzeczności językowej w serialu animowanym Włatcy móch. Autorka kreśli tło społeczne towarzyszące serialowi, przedstawia definicję niegrzeczności, omawia przeanalizowany materiał (trzecia seria serialu) oraz przedstawia owe strategie niegrzecznościowe i ich funkcje na kilku przykładach. Analiza wykazała, że głównymi strategiami występującymi w serialu są ‘powiązanie drugiego z negatywną cechą’, ‘besztanie’, ‘ośmieszanie’, ‘użycie słów zakazanych’, ‘przezywanie’, ‘ignorowanie’, ‘ostracyzm’, ‘używanie niezrozumiałego języka’. Autorka sugeruje, że większość wystąpień niegrzeczności w badanym materiale ma funkcję socjalizującą, zaś faktycznym odbiorcą urazy są widzowie serialu.

2

Mówić dyplomatycznie

84%

Świątek J.

|

2015

|

nr 17

134-156

PL

Wszyscy rozumiemy istotę wyrażenia mówić/powiedzieć coś dyplomatycznie. Wielki Słownik Języka Polskiego podaje dwa zasadnicze komponenty znaczeniowe tego wyrażenia: powiedzieć coś (1) grzecznie i (2) wymijająco. W artykule staram się odpowiedzieć na pytanie jakie są podstawowe mechanizmy językowe pozwalające ocenić wypowiedź jako dyplomatyczną. Mechanizmy te to z jednej strony mechanizmy grzeczności językowej: pozytywne i negatywne strategie grzecznościowe w ujęciu Brown i Levinsona oraz, z drugiej strony, swoiste gry językowe oparte na Zasadzie Kooperacji Grice’a. Dodatkowo zwracam też uwagę na inne marginalne mechanizmy, których nie da się zanalizować na podstawie grzeczności i gier językowych.

EN

The basic meaning of the phrase speak/say something diplomatically is intuitively understood by all of us. Those intuitions are rendered in dictionaries by saying something (1) politely, and (2) evasively. The article is an attempt to answer the question what are the underlying language mechanisms that allow us to evaluate an utterance as diplomatic. Those mechanisms are on the one hand positive and negative politeness strategies as postulated by Brown & Levinson, and on the other hand, specific language games based on the Gricean Cooperative Principle. Additionally, some other marginal mechanisms involved in diplomatic speech are also analysed.

3

Struktury referujące z wyrazami pan/pani w polskojęzycznej prasie na Ukrainie: grzeczność czy niegrzeczność?

67%

Krawczuk A.

|

nr 20

119-130

EN

The author of the article analyses the referential structures (which are not used as forms of address), including words pan or pani as (from the theoretical point of view) analytical forms of noun honorification (as pan prezes, pan [Zbigniew] Gołąb). Different structural variants of these constructions are characteristic of information texts in the Polish language press, which comes out nowadays in Ukraine, for example: Ambasador RP na Ukrainie pan Jacek Kluczkowski; Pan Mieczysław Maciejak, przewodniczący Stowarzyszenia; Pan Konsul Generalny Wojciech Gałązka; Pan Janik – Konsul Generalny RP w Łucku; Pan Ambasador; Pan Tomasz Janik; Pani Tymoszenko; Pani Julia. In the Polish narrative texts words pan / pani in similar structures are unnecessary and sometimes even occur in so-called schemes of title depriving in the meaning of deprecation (for example: Nowy minister zdrowia, pan Arłukowicz, wie, jak uzdrowić [...]). The research shows that in the Polish community press discourse, which is distinct from the Polish nationwide discourse, referential constructions with words pan / pani are used in other functions: heightening of politeness manifested in the increased respect for the mentioned person; introduction of peculiar atmosphere of “polishness” to the communication area; creation of the illusion of the presence of the designatum in the communicative situation causing specific hybridization of the press genre. However, the precise definition of the functions of the structures in the Polish community press is not always possible because of the frequent inconsistencies in the “local overpoliteness” expression. The relevance of these specific polite structures may also be questionable if in the role of the recipient of a message is native Polish language speaker from Poland. Therefore, the “clash” of Polish nationwide and minority press discourses as regards the analyzed aspect of the linguistic etiquette may lead communicative misunderstanding, which are unintended by the sender, who represents the Polish community in Ukraine.

PL

W artykule analizuje się konstrukcje referujące (nieadresatywne), w których występują wyrazy pan lub pani jako – teoretycznie rzecz ujmując – analityczne wykładniki honoryfikatywności rzeczownika, typu pan prezes, pan (Zbigniew) Gołąb. Różne warianty strukturalne tych konstrukcji stanowią wyraźną cechę tekstów informacyjnych prasy polskojęzycznej ukazującej się obecnie na Ukrainie, np.: Ambasador RP na Ukrainie pan Jacek Kluczkowski; Pan Mieczysław Maciejak, przewodniczący Stowarzyszenia; Pan Konsul Generalny Wojciech Gałązka; Pan Janik – Konsul Generalny RP w Łucku; Pan Ambasador; Pan Tomasz Janik; Pani Tymoszenko; Pani Julia. W tekstach narracyjnych polszczyzny ogólnej wyrazy pan / pani w podobnych strukturach są zbędne, a czasami bywają wręcz wyzyskiwane w tzw. schematach pozbawienia tytułu wprowadzających deprecjację (np. Nowy minister zdrowia, pan Arłukowicz, wie, jak uzdrowić [...]). Badania wykazują, że w prasowym dyskursie polonijnym – w odróżnieniu od ogólnopolskiego – konstrukcje referujące z wyrazami pan / pani pełnią inne funkcje: potęgowanie grzeczności przejawiające się w zwiększeniu szacunku wobec nazywanej osoby; wprowadzanie do przestrzeni komunikacyjnej osobliwej atmosfery „polskości”; tworzenie iluzji obecności desygnatu w sytuacji komunikacyjnej powodujące swoistą hybrydyzację gatunku prasowego. Jednakże precyzyjne określenie funkcji analizowanych struktur w prasie polonijnej nie zawsze jest możliwe, częste są bowiem niekonsekwencje w wyrażaniu „lokalnej nadgrzeczności”. Stosowność tych swoistych struktur grzecznościowcyh może także być wątpliwa, jeśli w roli odbiorcy komunikatu wystąpi rodzimy użytkownik polszczyzny w kraju. Zatem „zderzenie” dyskursów prasy ogólnopolskiej i mniejszościowej pod względem analizowanego aspektu etykiety językowej może skutkować zakłóceniami komunikacyjnymi, niezamierzonymi ze strony nadawcy reprezentującego środowisko polskie na Ukrainie.

4

Obraz grzeczności utrwalony w połączeniach wyrazowych języka polskiego i rosyjskiego (na materiale wybranych słowników)

59%

Dzienisiewicz D.

Przegląd Rusycystyczny

|

2024

|

nr 2 (186)

195-214

RU

В статье ставится задача проанализировать и сравнить словосочетания, относящиеся к (речевому) этикету, содержащихся в толковых и фразеологических словарях польского и русского языков в качестве словарных статей и примеров употребления слов и выражений. Анализу были подвергнуты словосочетания, содержащие слова grzeczność, grzeczny, grzecznie, etykieta, uprzejmość, вежливость, вежливый, этикет, этикетный, словосочетания, содержащие названия этикетных речевых актов, а также устойчивые сочетания со словами, часто употребляемыми в косвенных этикетных речевых актах (напр., kłaniać się, ukłony, поклон, кланяться). В статье реконструируется образ этикета, зафиксированный польскими и русскими словарями, в том числе характеристики, приписываемые этикету, а также предмет, цель и адресаты актов вежливости. Исследование приводит к выводу, что образ этикета, закрепленный в анализируемых словосочетаниях, во многом соответствует описанным до сих пор моделям польского и русского этикета.

EN

The article aims to analyze and compare word combinations related to linguistic and non-linguistic politeness, recorded by descriptive and phraseological dictionaries of Polish and Russian as entries and as examples of use. The analysis concerns the expressions containing the words grzeczność, grzeczny, grzecznie, etykieta, uprzejmość, вежливость, вежливый, етикет, этикетный, expressions containing the names of speech acts of politeness and expressions containing words often used in indirect speech acts of politeness (e.g., kłaniać się, ukłony, поклон, кланяться). The image of politeness recorded by Polish and Russian dictionaries is reconstructed, including, among others, characteristics attributed to politeness, as well as the subject, purpose and addressees of polite behavior. The study leads to the conclusion that the image of politeness in the analyzed expressions largely corresponds to the models of Polish and Russian politeness developed so far.

PL

Artykuł stanowi analizę porównawczą połączeń wyrazowych związanych z grzecznością językową i niejęzykową, rejestrowanych przez słowniki opisowe i frazeologiczne języka polskiego i rosyjskiego jako hasła bądź stanowiących ilustrację materiałową haseł. Eksploracji poddano m.in. połączenia zawierające wyrazy grzeczność, grzeczny, grzecznie, etykieta, uprzejmość, вежливость, вежливый, этикет, этикетный, połączenia zawierające nazwy zwrotów grzecznościowych i połączenia z wyrazami często stosowanymi w pośrednich aktach etykiety (np. kłaniać się, ukłony, поклон, кланяться). W tekście dokonano rekonstrukcji obrazu grzeczności utrwalonego przez polską i rosyjską leksykografię, obejmującego m.in. cechy przypisywane grzeczności, a także przedmiot, cel i adresatów zachowań grzecznościowych. Badanie prowadzi do wniosku, że obraz uprzejmości wyłaniający się z analizowanych połączeń w dużej mierze odpowiada wypracowanym dotychczas modelom polskiej i rosyjskiej grzeczności.