Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Elementy wiedzy o kulturze polskiej w nauczaniu obcokrajowców na przykładzie kulturowych konotacji polskiej gościnności

100%

Achtelik A.

|

nr 28/29

47-51

EN

The author of the article underlines the necessity of an instructor possessing a wide breadth of knowledge about cultural differences. In particular, the ability to distinguish Polish cultural references with which Poles operate, as well as explaining the associated behaviour in varying situations. The author gives an account of hospitality as being one of the chief characteristics of Poles and evokes the symbols, idioms, and adages associated with hospitality.

2

Obraz grzeczności w polskiej frazeologii

86%

Dąbkowska A.

|

tom 34

125-137

EN

The article is concerned with those aspects of Polish phraseology that are related to politeness and rudeness (linguistic and non-linguistic). It aims to show what behaviours constitute the linguistic and cultural image of politeness. That image contains socially desirable human traits that we would classify today as both linguistic etiquette and the ethics of language use.

PL

Przedmiotem artykułu są zawarte w treści polskich związków frazeologicznych wątki związane z zachowaniami zgodnymi z obowiązującym modelem grzeczności oraz z zachowaniami będącymi odstępstwem od tego modelu (językowymi i niejęzykowymi). Celem jest wskazanie, które zachowania tworzą językowo-kulturowy obraz grzeczności. Z przedstawionej analizy wynika, że zawiera on takie pożądane społecznie cechy człowieka, które dzisiaj zaliczylibyśmy zarówno do etykiety językowej, jak i etyki słowa.

3

Wewnątrz i na zewnątrz kultury. Komu potrzebna jest „grzeczność”?

72%

Jabłoński A.

Półrocznik Językoznawczy Tertium

|

2017

|

tom 2

|

nr 1

EN

Pragmatic studies on „politeness” limit significantly the possibilities of description of actual situations of communication. It is mainly because of the fact that a common-sense oriented normative notion of „politeness” makes it impossible to notice numerous phenomena taken for granted by the native users of a code in actual circumstances of communication. In this paper, it has been attempted to show at least some important areas of language usage that the „politeness” related approaches are unable to reach. It has been postulated to widen the range of studies over actual situations of communications, by abandoning the solely „politeness” focused point of view, with the implementation of the notion of honorific modification (HM), as a phenomenon present in any actual message, related to the achievement of communicational adequacy of a message. It has also been pointed out that the studies of HM, covering all communication related activity, may (and: should) be related also to the language policy, perceived as equipping the language users at least with basic set of its usage patterns, enabling effective communication.

PL

Badania pragmatyczne nad „grzecznością” w istotny sposób ograniczają możliwości opisu konkretnych sytuacji komunikacyjnych. Dzieje się tak głównie ze względu na to, że zdroworozsądkowe a zarazem normatywnie zorientowane pojęcie „grzeczności” uniemożliwia dostrzeżenie licznych zjawisk postrzeganych jako oczywiste przez rodzimych użytkowników kodu w rzeczywistych warunkach komunikacji. W artykule niniejszym dążono do ukazania przynajmniej kilku istotnych obszarów uzusu językowego, do opisu jakich studia „grzecznościowe” nie są w stanie dotrzeć. Postulowano rozszerzenie spektrum badań nad rzeczywistymi sytuacjami komunikacyjnymi, poprzez odejście od wyłącznie „grzecznościowego” punktu widzenia, z wykorzystaniem ramy opisowej honoryfikatywności (modyfikacji honoryfikatywnej), jako zjawiska obecnego w każdym rzeczywistym przekazie, powiązanego z osiągnięciem adekwatności komunikacyjnej komunikatu. Zwrócono również uwagę na fakt, że badania nad modyfikacją honoryfikatywną, obejmujące całość aktywności komunikacyjnej, mogą (i powinny) dotyczyć także polityki językowej, pojmowanej jako wyposażenie użytkowników kodu choćby w podstawowy zestaw wzorców jego użycia umożliwiających efektywną komunikację.

4

Czy wiedźmin może nauczyć grzeczności? Elementy etykiety językowej w Ostatnim życzeniu Andrzeja Sapkowskiego

72%

Choruży I. , Gorzelana J.

Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego

|

2022

|

tom 8

147-167

EN

The article presents how the heroes of A. Sapkowski’s stories implement the principles of savoir-faire. The text describes the forms of address that reflect the system of social hierarchy and the characters’ emotions. It also outlines other first-rate courtesies such as greetings, farewells, pleas, thanks and apologies. In the stories, secondary acts of courtesy such as compliments, praise, congratulations, toasts, and invitations are less frequent, which also testify to the characters’ culture. The lack of culture – breaking the rules of politeness is indicated by the insults and vulgarisms present in the characters’ statements. They are usually used to reinforce the negative image of a hero.

PL

Artykuł przedstawia sposób, w jaki bohaterowie opowiadań A. Sapkowskiego realizują zasady savoir-vivre’u. Przedstawiono sposoby tytułowania, które odzwierciedlają system hierarchii społecznej oraz emocje bohaterów. Opisano też inne pierwszorzędne akty grzecznościowe, takie jak powitania, pożegnania, prośby, podziękowania i przeprosiny. W opowieściach rzadziej występują sekundarne akty grzecznościowe, takie jak komplementy, pochwały, gratulacje, toasty, zaproszenia, które także świadczą o kulturze bohaterów. Na brak kultury – łamanie zasad grzeczności wskazują obecne w wypowiedziach bohaterów wyzwiska oraz wulgaryzmy. Służą one wzmocnieniu negatywnego obrazu bohatera.

5

Akt komplementowania jako narzędzie strategii perswazyjnych w komunikacji interpersonalnej

72%

Drabik-Frączek B.

Język a Kultura

|

2014

|

tom 24

141 - 152

EN

The aim of this article is to show how the act of paying compliments may be used as a tool of persuasion strategies. The author points to the most important (in the context of this topic) differences between persuasion and manipulation, presents determinants of a prototypical act of paying compliments and determinants of the act of paying compliments in the capacity of manipulation and persuasion. The main subjects of the study here are those features of a compliment which make it a tool usable in persuasion. By analyzing authentic, real life statements, the author shows ways of using compliments as a means to influence the interaction partner and discuss the factors that decide about its persuasive effectiveness (the issue of interlocutors’ “face” and the influence on interpersonal bonds, among others). To analyze the act of complimenting in this article the following tools — based on cognitive linguistics research — are being used, among others: theory of categorization based on prototype, Lakoff’s radial category model and Johnson and Talmy’s force dynamics model.

6

Jeszcze o neutralności. Ślepe zaułki pewnych gier honoryfikatywnych

72%

Jabłoński A.

|

2015

|

nr 1(7)

111-124

EN

More on neutrality. Dead ends of some honorific games

7

Obraz grzeczności utrwalony w połączeniach wyrazowych języka polskiego i rosyjskiego (na materiale wybranych słowników)

51%

Dzienisiewicz D.

Przegląd Rusycystyczny

|

2024

|

nr 2 (186)

195-214

RU

В статье ставится задача проанализировать и сравнить словосочетания, относящиеся к (речевому) этикету, содержащихся в толковых и фразеологических словарях польского и русского языков в качестве словарных статей и примеров употребления слов и выражений. Анализу были подвергнуты словосочетания, содержащие слова grzeczność, grzeczny, grzecznie, etykieta, uprzejmość, вежливость, вежливый, этикет, этикетный, словосочетания, содержащие названия этикетных речевых актов, а также устойчивые сочетания со словами, часто употребляемыми в косвенных этикетных речевых актах (напр., kłaniać się, ukłony, поклон, кланяться). В статье реконструируется образ этикета, зафиксированный польскими и русскими словарями, в том числе характеристики, приписываемые этикету, а также предмет, цель и адресаты актов вежливости. Исследование приводит к выводу, что образ этикета, закрепленный в анализируемых словосочетаниях, во многом соответствует описанным до сих пор моделям польского и русского этикета.

EN

The article aims to analyze and compare word combinations related to linguistic and non-linguistic politeness, recorded by descriptive and phraseological dictionaries of Polish and Russian as entries and as examples of use. The analysis concerns the expressions containing the words grzeczność, grzeczny, grzecznie, etykieta, uprzejmość, вежливость, вежливый, етикет, этикетный, expressions containing the names of speech acts of politeness and expressions containing words often used in indirect speech acts of politeness (e.g., kłaniać się, ukłony, поклон, кланяться). The image of politeness recorded by Polish and Russian dictionaries is reconstructed, including, among others, characteristics attributed to politeness, as well as the subject, purpose and addressees of polite behavior. The study leads to the conclusion that the image of politeness in the analyzed expressions largely corresponds to the models of Polish and Russian politeness developed so far.

PL

Artykuł stanowi analizę porównawczą połączeń wyrazowych związanych z grzecznością językową i niejęzykową, rejestrowanych przez słowniki opisowe i frazeologiczne języka polskiego i rosyjskiego jako hasła bądź stanowiących ilustrację materiałową haseł. Eksploracji poddano m.in. połączenia zawierające wyrazy grzeczność, grzeczny, grzecznie, etykieta, uprzejmość, вежливость, вежливый, этикет, этикетный, połączenia zawierające nazwy zwrotów grzecznościowych i połączenia z wyrazami często stosowanymi w pośrednich aktach etykiety (np. kłaniać się, ukłony, поклон, кланяться). W tekście dokonano rekonstrukcji obrazu grzeczności utrwalonego przez polską i rosyjską leksykografię, obejmującego m.in. cechy przypisywane grzeczności, a także przedmiot, cel i adresatów zachowań grzecznościowych. Badanie prowadzi do wniosku, że obraz uprzejmości wyłaniający się z analizowanych połączeń w dużej mierze odpowiada wypracowanym dotychczas modelom polskiej i rosyjskiej grzeczności.

8

Diminutief als beleefdheidsstrategie: Een vergelijking tussen Nederland en Vlaanderen

51%

Wiercińska K.

Roczniki Humanistyczne

|

2016

|

tom 64

|

nr 5: Neofilologia. Numer specjalny

125-137

NL

Deze bijdrage wil aan de hand van een corpus van acht hedendaagse films uit België en Nederland (vier originele versies en vier die hun Nederlandse of Vlaamse remakes zijn) kijken naar het gebruik van diminutieven in beleefdheidsstrategieën in Nederland en Vlaanderen. Het corpusmateriaal toont een zichtbaar verschil in zowel kwantitatief (174 diminutieven in de Nederlandse films en 275 in de Belgische) en kwalitatief gebruik van diminutieven in Nederland en België. Naast de primaire functie heeft het verkleinwoord in beide variëteiten van het Nederlands een aantal pragmatische functies, maar het wordt in bepaalde contexten vaker gebruikt in België. Dit komt overeen met het gebruik van diminutieven in beleefdheidsstrategieën. Terwijl de Nederlanders en Vlamingen op een soortgelijke manier gebruik maken van positieve beleefdheidsstrategieën, is er in de negatieve strategieën een duidelijk verschil.

PL

Niniejszy artykuł skupia się użyciu zdrobnień w strategiach uprzejmościowych w Holandii oraz Flandrii, niderlandzkojęzycznej części Belgii. Na cele badania zestawiono korpus składający się z ośmiu belgijskich i holenderskich filmów, z których cztery są wersjami oryginalnymi, a cztery — ich holenderskim albo belgijskim remakiem. Materiał językowy z korpusu pokazuje, że w użyciu zdrobnień w Holandii i Flandrii istnieje zarówno różnica ilościowa (174 zdrobnienia w filmach holenderskich i 275 w belgijskich), jak i jakościowa. Choć w obu odmianach języka niderlandzkiego zdrobnienia, obok swojej podstawowej funkcji, pełnią również podobne funkcje pragmatyczne, to ich użycie w kilku z nich jest w Belgii większe niż w Holandii. To przekłada się też na użycie zdrobnień w strategiach uprzejmościowych. O ile Holendrzy i Flamandowie w podobny sposób stosują zdrobnienia w pozytywnych strategiach grzecznościowych, to w negatywnych można zauważyć dość wyraźne różnice.

EN

This paper, using a corpus of eight contemporary films from Belgium and the Netherlands (four original versions and four that are their Dutch or Flemish remakes), aims to look at the use of diminutives in politeness strategies in the Netherlands and in Flanders, the Dutch-speaking part of Belgium. The corpus material shows that there is a visible difference in both the quantitative (174 diminutives in the Dutch films and 275 in the Belgian ones) and qualitative use of diminutives in the Netherlands and in Belgium. Besides its primary function, the diminutive has several pragmatic functions in both varieties of Dutch, however it is more frequently used in certain contexts in Belgium. This corresponds with the use of diminutives in politeness strategies. While the Dutch and Flemish use diminutives in a similar way in positive politeness strategies, in the negative strategies, there is quite a clear difference.

9

Insults and Swear Words in the TinTin Comic: Morpho-Pragmatic Contrastive Study

44%

Antoniou M.

Półrocznik Językoznawczy Tertium

|

2021

|

tom 6

|

nr 1

86-121

PL

W opinii wielu językoznawców zniewagi i przekleństwa uważane są za wtrącenia transmitujące funkcję ekspresywną wypowiedzi, poprzez którą osoba wypowiadająca je manifestuje swoje emocje (Guiraud 1975; Rouayrenc 1998). Ich użycie ma więc charakter oczyszczający. Celem niniejszego artykułu jest przeprowadzenie kontrastywnej analizy językowej w odniesieniu do zniewag i przekleństw. Autorka bada czy istnieją specyficzne struktury morfologiczne i syntaktyczne, które odnoszą się do zniewag i przekleństw, jak również omawia, z punktu widzenia uprzejmości, międzykulturowe podobieństwa i różnice w pragmatycznym użyciu tego rodzaju języka. Aby osiągnąć zamierzone cele, autorka zestawia przykłady zaczerpnięte z komiksu TinTin Hergé’a i ich tłumaczenia na grecki i angielski, a to z uwagi na fakt, że komiks ów, ze względu na specyficznym typ dyskursu obecnego w nim i ekspresywny charakter Kapitana Haddoka, obfituje w zniewagi i przekleństwa, co z kolei jest źródłem oralności i hiperboliczności. Należy zadać pytanie: czy pragmatyka wyrażona implicite i wartości kulturowe są takie same we wszystkich analizowanych tu tekstach, czy też można zaobserwować znaczące różnice? Okazuje się, że wersja grecka preferuje powiązane ze sobą wyrazy złożone, a wybrane wypowiedzi stanowią odzwierciedlenie wszystkich parametrów zamieszczonych w oryginale, tj. fonologicznych, semantycznych, pragmatycznych i stylistycznych. W odróżnieniu od powyższego, wersja angielska wydaje się być bardziej oddalona na każdym poziomie analizy. Jednocześnie (nie) utrzymywanie parametrów zależy od specyficznych cech języka greckiego, francuskiego i angielskiego, jak również od wspólnych wyobrażeń odbiorców tekstu. Uzyskane wyniki są spójne z wcześniejszymi wnioskami i potwierdzają, że język grecki, w przeciwieństwie do angielskiego, jest raczej zorientowany na pozytywne formy uprzejmość (zob. Romero 2000; Sifianou 2001).

EN

Linguists consider insults/swear words as interjections carrying an expressive, cathartic, function, through which the enunciator manifests emotions. We provide a contrastive study of insults/swear words, investigating whether there are specific morphological/syntactic structures pertaining to insults/swear words and discuss the cross-cultural similarities/differences in the pragmatic use of this kind of language, focusing on the perspective of politeness. To do so, we analyse examples drawn from Hergé’s TinTin and their translation into Greek and English, this comic being rich in insults /swear words due to the particularities of the genre of discourse and Captain Haddock’s expressive character. The question is whether the implicit pragmatic/cultural values are the same in all the texts or there are important differences, which can be traced, deriving from the particularities of each of the languages of study. It emerged that the Greek chosen utterances reflect all the parameters influencing the original: phonological, semantic, pragmatic, stylistic. The English version seems to be more distant on all levels of analysis. The (non)preservation of the parameters depends on the peculiarities of the Greek, French and English languages and on the collective images of the recipients. Our conclusions match previous researches, proving Greek as positive politeness oriented, opposed to English (see also Romero 2000; Sifianou 2001).