Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Między prawdą a stereotypem, tradycją a nowoczesnością: wątki narodowe i transnarodowe w islandzkim kinie dokumentalnym po roku 2000

100%

Konefał S. J.

Panoptikum

|

2013

|

nr 12(19)

187-203

EN

This text focuses on the ideological discourses that are present in the images of the “unique and pure society” in Icelandic documentary films. The modernist and postmodernist figures that appear in many Icelandic texts of culture tend to be an intriguing mixture of tradition and modernity. Nowadays, non-fiction films from Iceland often focus on themes related to the specific perception of dynamic changes in Nordic national identity. Many documentaries may be also treated as the visual equivalents of cultural and tourist guides that are supposed to present the bright and dark sides of life in Iceland. All these strategies and rhetorical figures are creatively reinterpreted in contemporary Icelandic documentary.

2

Śmierć i obraz

100%

Cantor J. , Szczubiałka M.

Panoptikum

|

2013

|

nr 12(19)

206-227

PL

W The World Viewed Stanley Cavell podciąga film pod ogólną kategorię pamięci, ponieważ filmy, podobnie jak wspomnienia, obdarzają człowieka światem, który należy do niego, niemniej jest światem, do którego człowiek nie ma wstępu. W pewnych niezwykłych sytuacjach wspomnienia oczywiście mogą się odradzać jako żywa część bieżącej opowieści człowieka i tak odrodzone wchodzą w niego pełne niepokoju i naglące do zmiany życia, do rozwijania jego opowieści w świetle stawianych przez nie pytań aż do nowego chwilowego końca. Ale tylko niektóre filmy są takimi natchnionymi wspomnieniami, a pozostałe należą do rozległej dziedziny jałowej pamięci zwanej nostalgią. Nostalgią, ponieważ pamiętany czas człowiek uważa za przeżyty, a skoro śni, że go przeżył, że wyzwania i pytania tego czasu są już za nim, wydaje mu się, że ogląda historię, która jest całkiem miniona i w żaden sposób nie może go kłopotać w teraźniejszości. Człowiek jest czułym widzem spokojnego czasu, czasu kołyszącego do snu, pozbawionego owej odradzającej się z chwili na chwilę troski o przetrwanie, która naznacza bólem każdy moment teraźniejszy. To tak, jak gdyby film nostalgiczny pragnął być fotografią, a zatem, jak przekonują Kodak i Polaroid, formą idealną z punktu widzenia nostalgii, przeszłością nie będącą pytaniem, lecz dobytkiem.

3

W poszukiwaniu mitu. O filmach dokumentalnych Grzegorza Królikiewicza

100%

Dondzik M.

Panoptikum

|

2013

|

nr 12(19)

134-142

EN

Michal Dondzik’s article is dedicated to the documental work of Grzegorz Królikiewicz and analyses the director’s movies through the recurring motif of Polish myths related to national heroes, freedom and the Polish intelligentsia. The article also discusses the issues and artistry of Krolikiewicz’s documentaries, created during the People’s Republic of Poland (PRL) as well as contemporary Poland. This perspective presents the diversity of the director’s forms of expression and also the consequences, of which Krolikiewicz returns to the topics of interest.

4

Rzeczy, rzeczy, rzeczy. Tajemnica Koumiko Chrisa Markera na styku form filmowych

88%

Rawska M.

Panoptikum

|

2013

|

nr 12(19)

76-85

EN

The author analyses Chris Marker’s movie Le mystère Koumiko (1967) in the context of ethnographic cinema, indicating its experimental and innovative potential which can be seen as an anticipation of the autoethnography category. The author argues that hiatus in content, as well as in form, understood as Marker’s deliberate strategy shows discrepancy between East and western orientalised projection of East.

5

Metody dokumentalne w filmie. Recenzja książki

88%

Rachwald T.

Panoptikum

|

2013

|

nr 12(19)

278-282

PL

Jakkolwiek dobrze rozumiany obowiązek wymaga od badacza zdefiniowania obiektu swojego zainteresowania, skomplikowany przypadek filmu dokumentalnego zdaje się zniechęcać do tego rodzaju działań. Tym bardziej godna uznania jest skrupulatność, z jaką podjął się zadania Mirosław Przylipiak w Poetyce kina dokumentalnego. W pierwszym rozdziale swojej książki ten uznany autor, po dokonaniu krytycznej oceny istniejących już definicji, opracował nową propozycję. Pozwolę sobie przytoczyć ją w całości, żeby zobrazować poziom skomplikowania problemu: Film dokumentalny to taki autonomiczny, istniejący jako osobna całość przekaz audiowizualny, który prezentuje wycinek świata kompletnego, w którym znaczenia nominalne są tożsame ze źródłowymi, w którym istnieje dystans czasowy między momentem rejestracji a momentem odbioru, gdzie zostaje zachowana indeksalna wierność odtworzenia czasu i przestrzeni w ramach ujęcia. W którym realizatorzy nie ingerują w rzeczywistość przed kamerą albo ingerują i fakt tej ingerencji czynią elementem strukturalnym filmu, albo też ingerują w tym celu, aby przywrócić taki stan tej rzeczywistości, jaki istniał przed pojawieniem się ekipy filmowej, lub też aby wyzwolić prawdę zachowań osób filmowanych, który naśladuje w swojej strukturze konwencjonalne sposoby właściwego człowiekowi podporządkowania rzeczywistości, w którym funkcja autoteliczna względem warsztatu lub tworzywa filmowego, o ile istnieje, nie może przytłumić i zdominować funkcji przedmiotowej.

6

Czy można wybaczyć Leni Riefenstahl?

75%

Hendrykowski M.

Kwartalnik Filmowy

|

2015

|

nr 89-90 Redefinicje klasyki

166-174

PL

Twórczość filmowa Leni Riefenstahl domaga się dzisiaj ponownego odczytania w kontekście jej miejsca w historii światowego dokumentu. Nie negując samej przynależności tych filmów do kanonu kina lat 30., autor przyprowadza krytykę dotychczasowego sposobu ich analizy i historycznofilmowej interpretacji w kategoriach sztuki filmowej. Jeśli film dokumentalny rozumie się jako mechaniczną rejestrację określonego wycinka rzeczywistości przed kamerą, to „Zwycięstwo wiary”, „Triumf woli” i „Olimpiada” zyskują status pełnoprawnych dokumentów. Problem w tym, że – zgodnie z klasyczną definicją Arystotelesa – ethos stanowi synonim wiarygodności. Usuwając z refleksji nad dokumentem perspektywę etyczną oraz kategorię prawdy, bezkrytycznie otwieramy drogę ekranowemu kłamstwu i niczym nieograniczonej manipulacji przekazem. Hendrykowski stawia pytanie o to, czy historyk kina może całkowicie pominąć perspektywę etyczną omawianego dzieła, wpisując je w sferę tradycji kina i sztuki filmowej bez refleksji nad jego (nie)wiarygodnością. Autor uważa, że nie tyle same instrumenty badawcze, ile obrany sposób opisu, analizy i interpretacji integralnie łączy w sobie zagadnienia metodologiczne i etyczne, przed którymi staje badacz dziejów kina.

EN

Leni Riefenstahl’s films need to be reread in the context of their place in the history of documentary. The author does not negate the fact that these films belong to the canon of the cinema of the 1930s. However Hendrykowski critiques the way they were analysed and interpreted in the context of history of the cinema as belonging to the category of film art. If by a documentary we mean a mechanical recording of reality in front of the camera, then “The Victory of Faith”, “Triumph of the Will” and the “Olympia” gain the status of fully-fledged documentaries. The problem is that – according to the classical definition of Aristotle – the ethos is synonymous with credibility. By removing the ethical perspective and the category of truth from the reflection on documentaries, we thoughtlessly open the way to falsehood on screen and limitless manipulation of the message. Hendrykowski raises the question of whether a film historian can completely ignore the ethical perspective of the work discussed, thus placing it in the sphere of the tradition of film and cinematography without any reflection on its (un)reliability. The author believes that research instruments and the chosen type of description, analysis and interpretation integrally combine methodological and ethical questions that a film historian has to face.

7

Uwagi o Pines and Fir Trees. Women’s Memories of Life during Socialism Sanji Iveković

75%

Rode D.

Panoptikum

|

2013

|

nr 12(19)

143-151

EN

The article analyses Sanja Iveković’s documentary Pine and Fir Trees. Woomen’s Memories of Life during Socialism. The work was realised as a part of an oral history project Women’s Memories of Life under Socialism (1998-2004, Center for Women’s Studies, Zagreb), dedicated to exploration of women’s history in the former East. Iveković presents interviews with five women of different family backgrounds, education, occupations and attitudes towards socialism, who recall their personal experiences before World War II, during the War and in the early years of socialism. Their stories are interspersed with archival footage – official documentaries or propaganda films and photographs from their family albums – and intertitles presenting the context of the history of former Yugoslavia.

8

La vérité? Quelle vérité? Eksperymenty z rzeczywistością w kinie niefikcjonalnym lat 60.

75%

Zając B.

Panoptikum

|

2013

|

nr 12(19)

62-75

EN

The author attempts to reconstruct some of the major voices in the critical discourse surrounding cinéma vérité in the 1960s and in contemporary film studies. He follows it with a textual analysis of two major documentaries of this nonfiction genre (Chronique d’un été and Le Joli mai). This textual analysis is extended by some historical context in order to define anew the borders of genre taxonomy. Eventually it allows the author to inscribe in the history of this genre numerous documentaries which previously were not associated with cinéma vérité.

9

Czytając Po-lin

75%

Stolarska B.

Panoptikum

|

2013

|

nr 12(19)

228-251

EN

This reading of is an attempt to determine authorial intentions of Jolanta Dylewska through recognition of the means she employed to bring back to life on the screen the lost world of Jews that had been living in Poland for centuries. Dylewska’s intention was primarily to express the sense of loss and to convey this feeling in viewers. It is accomplished through the process of externalization of this list world, creation of emotional memory, visualization and evoking of the value and beauty of this destroyed culture, created in.

10

Paranoid, moi? Surveillance and the Popular Cultural Documentary

75%

Pedersen P. O. , Stephensen J. L.

Panoptikum

|

2013

|

nr 12(19)

152-172

EN

Authors research the ways in which surveillance discourse and studies on surveillance phenomena manifest itself in mainstream documentary filmmaking. The subject of this critical case study is David Bond’s Erasing David (2010), hybrid documentary which aesthetics and conceptual roots are clearly embedded in the tradition of Michael Moore’s subjective, populist filmmaking. Pedersen and Stephenson’s critical analysis of Bond’s documentary follows issues of both the form and the problematic way in which surveillance was represented and conceptualized by the filmmaker. In order to articulate their reservations they introduce a typology of discoursed and critical perspectives dominating the ways in which surveillance phenomena is usually introduced. Authors ask about the character of interrelations between documentary cinema (artistic practice), surveillance (social practice), and academic discourses on surveillance (theory), eventually sharing a comment on the efficiency of this theoretical and practical works that were intended as openly critical or subversive.

PL

Autorzy badają w jaki sposób dyskurs nad inwigilacją i szeroko pojęte studia nad tym zagadnieniem (surveillance studies) manifestują się w filmach dokumentalnych mających charakter popularyzatorski, skierowanych do masowego widza. Przedmiotem krytycznej analizy jest tu Erasing David (2010), hybrydyczny dokument utrzymany w tradycji osobistych, populistycznych filmów Michaela Moore’a, zrealizowany przez brytyjskiego reżysera Davida Bonda. Pedersen i Stephenson poddają krytycznej ocenie formę filmu, jak również problematyczny sposób ukazania i tematyzowana przez reżysera inwigilacji. W tym celu przedstawiają autorską typologię dyskursów i perspektyw opisujących to zjawisko. Autorzy stawiają też pytania o charakter relacji między kinem dokumentalnym (praktyką artystyczną), inwigilacją (praktyką społeczną) i poświęconym jej dyskursem (teorią), a także o skuteczność teorii i praktyki, u podstaw której leży otwarta krytyka lub subwersja inwigilacji.

11

Współczesne oblicza dokumentalizmu osobistego (Tarnation Jonathana Caouette’ego, Arirang Kima Ki-duka i To nie jest film Jafara Panahiego)

75%

Biliński P.

Panoptikum

|

2013

|

nr 12(19)

102-120

EN

The article is a basic analysis of the poetics and style of autobiographical 21st century documentaries. The author concentrates mostly on three films: Jonathan Caouette’s Tarnation (2003), Kim Ki-duk’s Arirang (2011) and Jafar Panahi’s This is Not a Film (2011) and views them as representatives of contemporary autobiographical documentaries. He refers to directors first to realize such films – Ed Pincus (Diaries, 1971-1976) and Jonas Mekas (majority of his films). Moreover, he considers Marcin Koszalka’s Takiego pięknego syna urodziłam (1999) as one of the symptoms of oncoming popularity in using such poetics. The author claims that the expansion of autobiographical documentary has been taking place since the turn of the century – even today, film directors decide to use professional cameras to record presumably important events of their life and edit this material into a coherent film. This change of filmmakers’ interests was surely enabled by the progress of new media and access to modern technologies. Nowadays there are many autobiographical documentaries similar to each other. Due to this the author considers reasons why movie directors decide to make the so-called “Filip Mosz’s gesture” (Mosz is a character starred by Jerzy Stuhr in Kieślowski’s Camera Buff ) and create documentaries about themselves. He juxtaposes reflexivity as well as cultural otherness, problem of staging and – most of all – ways of presenting film self-portraits in three mentioned documentaries. An important connection between Tarnation, Arirang and This is Not a Film – apart from their many differences – is their directors’ desire to treat moviemaking as a form of autotherapy and as a method of searching for identity.

12

Kino mocnego uderzenia. Polska muzyka rockowa w polskim filmie dokumentalnym lat 60. i 70.

63%

Piotr P.

Kwartalnik Filmowy

|

2015

|

nr 91 Film między muzyką pop a popkulturą

105-120

PL

Polska muzyka rockowa to, rzecz jasna, przede wszystkim konkretni artyści i ich dźwiękowo-tekstowa twórczość (której początki datuje się na przełom lat 50. i 60.). Ta trwająca już ponad półwiecze historia ma jednak wartego wspomnienia sekundanta – jest nim kino dokumentalne. Artykuł prezentuje przejawy tego muzyczno-filmowego spotkania w latach 60. i 70., kiedy polski bigbit rozwijał się, przybierał coraz ambitniejsze formy, ale też przeżywał okresy kryzysu. Film dokumentalny pewne aspekty tych zjawisk zapisał na taśmie – zarówno w postaci reportaży Polskiej Kroniki Filmowej, jak i krótkometrażowych produkcji (wyróżniają się tu „Mocne uderzenie. Opus II” Andrzeja Trzosa i Krzysztofa Szmagiera oraz „Sukces” Marka Piwowskiego). Choć materiał badawczy nie jest obfity ilościowo, to przyjrzenie mu się z perspektywy analityczno-historycznej prowadzi do wielu ciekawych odkryć, będących też koniecznym punktem wyjścia dla namysłu nad kolejnymi dekadami styku polskiego rocka i dokumentu.

EN

Polish rock music of course means certain artists and their work in text and sound (dating back to the turn of the 1950s and 1960s). Polish Rock, now over half a century old, has a worthy companion in documentary film. The article presents the meeting points of Rock and film during the 1960s and 1970s, when Polish rock music was developing, taking on most ambitious forms, but when it also experienced moments of crisis. Some aspects of this were recorded in documentaries – both in the form of the Polish newsreel and short documentaries (especially „Big Beat. Opus II” by Andrzej Trzos and Krzysztof Szmagier and „Success” by Marek Piwowski). Although research material is not abundant in quantity, its analysis taking into account its historical context leads to many interesting discoveries, which are a necessary starting point for further reflection on successive decades of coexistence of Polish rock music and the documentary.

13

Polish and Lithuanian Tatars. One history and two stories

63%

Warmińska K.

Nurt SVD

|

2017

|

nr 2

111-122

EN

The aim of this article is to discuss the problem of relations between history, memory and ethnic identity. The closer look at similarities and differences pertaining to the character of the ethnicity of Polish and Lithuanian Tatars is taken with a special focus on the vision of ethno-history shared by each group. The empirical part of this text includes the description and interpretation of four documentaries. The analysis of visual materials show how Polish and Lithuanian Tatars use their cultural resources, e.g. the history and the past (partly common, partly different) to communicate their ethnic identity.

PL

Celem tego artykułu jest analiza relacji między historią, pamięcią i tożsamością etniczną. Szczególną uwagę skupiono na ukazaniu podobieństw i różnic między polskimi i litewskimi Tatarami w kontekście występującej w każdej z grup wizji etnohistorii. W części empirycznej zwarto opis i interpretację czterech filmów dokumentalnych. Analiza materiałów wizualnych pokazuje jak w obu społecznościach używa się kulturowych zasobów, to jest historii i przeszłości (podobnej, ale też odmiennej) w procesach komunikacji etnicznej tożsamości.

14

Znaczenie spontanicznej zabawy dzieci w wieku 6–10 lat w czasie wolnym – polemika z filmem Wyreżyserowane dzieciństwo, reżyser Scott Harper (2011)

63%

Bieńkowska I. , Walaszek-Latacz J.

Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce

|

2015

|

nr 1(35)

155-172

PL

Artykuł jest próbą uświadomienia rodzicom i pedagogom zagrożeń, jakie niosą ze sobą nowoczesne metody dydaktyczno-wychowawcze, których punktem wyjścia jest obsesja świata na punkcie doskonałości i całkowitej organizacji życia dziecka teraz i w przyszłości. Lęk lub wręcz przerażenie rodziców potęgują mass-media, atakując nas negatywnymi informacjami dotyczącymi zagrożenia bezpieczeństwa dzieci, co skutkuje nadmierną kontrolą, zakazami, brakiem jakiejkolwiek swobody dzieci. Efektem takich działań jest tzw. syndrom Dziecka Wypalonego, czyli dziecka przeładowanego nauką – często jeszcze przed jej formalnym rozpoczęciem, dziecka zestresowanego, cierpiącego na nadwagę, depresję, krótkowzroczność i wiele innych chorób. Krytyki nowoczesnego wychowania podejmują się psychologowie, eksperci wychowania, pedagodzy, a także rodzice, np. C. Honore, autor bestselleru Pod presją. Dajmy dzieciom święty spokój, czy H. Estroff Marano, Amerykanka, wybitna psycholog dziecięcy. Temat ten w dobitny, a niekiedy szokujący sposób prezentuje kanadyjski film dokumentalny reżysera i producenta S. Harpera pt.: Wyreżyserowane dzieciństwo, który został wyemitowany przez polską telewizję w 2011 roku i do dzisiaj wzbudza burzliwe dyskusje, zwłaszcza w środowisku edukacyjnym. Film ten porównuje dzieciństwo obecnych rodziców z dzieciństwem dzieci współczesnych. Spontaniczną zabawę na podwórkach, ulicach i parkach przeciwstawia dzisiejszej wszechobecnej presji wychowawczej organizującej dzieciom całkowicie ich czas wolny, zabierającej im radość ze swobodnej, własnej, niczym nieograniczonej i spontanicznej zabawy. Takie działania rodziców, a także pedagogów skutkują co najmniej zmęczeniem i zniechęceniem dzieci. Artykuł daje podstawy do twierdzenia, że odpowiedź na pytanie: Czy nasze dzieci wszechstronnie kształcić i wychowywać, czy też dać im szansę na własne spełnienie i radość z życia? – jest możliwa i oby czytelnik po przeczytaniu tego artykułu sam sobie na to pytanie odpowiedział.

EN

The article is an attempt to make parents and educators aware of dangers related to those contemporary methods of education and parenting whose center of gravity resides in the obsession for perfection as well as the total organization of a child’s life both at present and in the future. Parents’ fears or dismay become aggravated by mass media which bombard society with negative coverage showing risks and perils that may possibly affect children’s well-being. Being a reason for parental efforts to introduce excessive control over their children, to multiply prohibitions and regulation, and to deny any form of childlike freedom, the mediainduced aura of fear leads to the complex of a “burnout child”; that is, a syndrome of features that characterize a child who is overload with learning (very often before the very beginning of formal education), stressed, and suffers from obesity, depression, short-sightedness and many other dysfunctions. Contemporary forms of parenting have been extensively criticized by psychologists, pedagogues, educators and parents like Carl Honoré, the author of Under Pressure. Putting the Child Back in Childhood, or Hara Estroff Marano, a distinguished American child psychologist. Furthermore, the problem has been shockingly and blatantly presented in Scott Harpers’s documentary Lost Adventures of Childhood. Aired in Poland in 2011, the movie has instigated heated debates and discussions, especially in the pedagogical milieu. The documentary film aims to compare and contrast present-day parents’ childhoods and the childhoods typical of contemporary children, and juxtaposes spontaneous play in parks or in streets with the all-pervading sense of educational pressure that organizes children’s spare time and deprives them of joy that was previously associated with easy-going, unrestricted and unplanned play. The efforts taken to organize children’s spare time result in their discouragement and weariness. The article whishes to prove that the question whether one should bring up and educate children in an organized and versatile way or, conversely, one should grant them chances of personal fulfillment and joy of life may be positively answered. Likewise, may the reader be able to answer that question single-handedly after reading the article.

15

Maska i demistyfikacja. Wątki autobiograficzne we współczesnych polskich filmach dokumentalnych

63%

Piepiórka M.

Panoptikum

|

2013

|

nr 12(19)

88-101

EN

Nowadays, more and more documentary films possess autobiographical components. Czermińska enumerates three types of autobiography: testimony, confession and challenge. The author of this article analyzes three contemporary polish documentaries – Bławut’s Szczur w koronie, Cuske’s Pamiętaj, abyś dzień święty święcił, Koszałka’s Takiego pięknego syna urodziłam - by these categories. All of these documentaries mask the subjectivity of autobiographical types of film in different ways. Bławut’s and Cuske’s films mask it by focusing on other persons and hiding themselves behind the theme. In turn, Koszałka exhibits the role of medium in the process of filmmaking and indicates opaqueness of documentary. Nevertheless, this type of film – where a personal experience is highlighted – is nowadays one of the most popular. Bill Nichols called this mode of documentary - performative. These type of films favor the local over the universal.