Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Od prorokini do marszałkini, czyli o derywacji w miarę potrzeb

100%

Skudrzyk A.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica

|

2020

|

nr 15

247-254

EN

The subject of the article is the asymmetry of gender in the Polish language, especially as far as the names of the prestigious professions and functions are concerned (i.e. feminatives). It also considers the function of the feminatives in both language and culture, as well as their modern use especially in ideological disputes. Short history of feminatives in Polish shows, that their presence is a natural way of filling in the lexical gaps related to development of society and changes of civilisation.

2

Pielęgniarka ery cyfrowej. Feminatywy w funkcji generycznej

60%

Szpyra-Kozłowska J.

Język Polski

|

2023

|

tom 103

|

nr 1

71-85

EN

While the generic function of masculine personal nouns is a well-known and thoroughly described phenomenon, there have been no studies devoted to this role of feminine nouns, such as pielęgniarka ‘female nurse’ or przedszkolanka ‘female kindergarten teacher’. This paper fills this gap and examines the use of feminitives in this function and its consequences. It also reports on a questionnaire study the results of which point to the participants’ uncertainty as to the choice of the generic masculine or feminine nouns and its dependence on the subjects’ gender and the morphological structure of words.

PL

O ile ogólne (odnoszące się do obu płci) znaczenie rzeczowników męskoosobowych jest dobrze znanym i opisanym zjawiskiem, o tyle funkcja generyczna nazw żeńskich, takich jak pielęgniarka czy przedszkolanka, nie została dotąd zbadana. Artykuł uzupełnia istniejącą lukę i analizuje użycie feminatywów w tej roli wraz z jego konsekwencjami. Relacjonuje także badanie, którego wyniki wskazują na niepewność ankietowanych w kwestii wyboru ogólnych nazw sfeminizowanych zawodów oraz zależność podejmowanych przez nich decyzji od płci oraz struktury morfologicznej wyrazów.

3

Działania aktywistów języka inkluzywnego w mediach Społecznościowych a społeczne postrzeganie feminatywów

51%

Jarosz M.

Studia Medioznawcze

|

2021

|

nr 3

995-1014

PL

Cel i metody badań: po wydarzeniach z jesieni 2020 roku, związanych z protestami Strajku Kobiet, zauważalny jest istotny wzrost aktywności osób działających w portalach społecznościowych na rzecz równouprawnienia płci. Mając to na uwadze, w artykule zostaną przedstawione działania aktywistów mowy inkluzywnej prowadzone w mediach społecznościowych (w tym zakresie wykorzystana zostanie metoda opisowa); następnie zaprezentowane zostaną wyniki badania ankietowego, którego celem było: (1) sprawdzenie, czy używanie nazw rodzaju męskiego w odniesieniu do kobiet wykonujących określone zawody faktycznie jest czynnikiem decydującym o tym, jak kobiety postrzegają możliwość bycia aktywnymi w danej profesji; (2) określenie, jak przeciętny użytkownik języka polskiego ocenia postulowane przez aktywistów zasady rządzące mową inkluzywną. Główne tezy: (1) używanie w odniesieniu do kobiet powszechnych nazw rodzaju męskiego, na przykład nazw zawodów, nie narzuca jednoznacznie wykluczającego sposobu myślenia o osobach płci żeńskiej – ich umiejętnościach, predyspozycjach i możliwościach bycia aktywnymi na tych samych polach co mężczyźni; (2) działania podejmowane przez aktywistów mowy inkluzywnej w mediach społecznościowych mogą nie być przekonujące dla użytkowników języka polskiego. Istnieje prawdopodobieństwo, że postulowane zachowania językowe będą uznane za utrudniające komunikację i niepotrzebne w kontekście dążenia do ekonomizacji wypowiedzi. Wyniki i wnioski są zgodne z pierwszą z postawionych tez, ale nie potwierdzają drugiej. Przeprowadzone badanie ankietowe pokazało, że przeważająca część respondentów uważa, iż własności języka mają wpływ na realizację idei równouprawnienia płci, a postulowane przez aktywistów zmiany pewnych zachowań językowych mogłyby przyczynić się do osiągnięcia pożądanej równości. Okazało się też jednak, że przychylność respondentów wobec proponowanych rozwiązań ma charakter raczej deklaratywny. Wartość poznawcza: przedstawione w tekście wyniki badania ankietowego dostarczają aktualnej wiedzy o społecznym odbiorze feminatywów. Pozwalają także formułować przypuszczenia na temat powodzenia działań aktywistów mowy inkluzywnej, będącej niejako flagowym elementem szeroko pojmowanych zachowań włączających.

EN

Scientific objective and research methods: after the events of autumn 2020 related to the Women’s Strike protests, social networks have seen a significant increase in the activity of people advocating for gender equality. With this in mind, the article will present the operations of inclusive language activists in social media (the descriptive method will be used in this respect); followed by the presentation of survey results, the purpose of which was to: (1) examine whether the use of masculine names in relation to women working in certain professions is actually a factor determining how women perceive the possibility of being active in a given profession; (2) determining how the average user of the Polish language assesses the principles governing inclusive language postulated by activists. Main theses: (1) the use of common male names in relation to women (for example, names of professions) does not impose a clearly exclusionary way of thinking about women––their skills, predispositions, and opportunities to be active in the same fields as men; (2) the undertakings of activists of inclusive language in social media may not be convincing for the users of the Polish language. There is a probability that the postulated linguistic behavior will be considered as hindering communication and unnecessary in the context of striving for the economization of language. The results and conclusions are consistent with the first thesis, but do not confirm the second. The survey showed that the vast majority of respondents believe that language properties have an impact on the implementation of the idea of gender equality, and changes in certain linguistic behavior postulated by activists could contribute to achieving the desired equality. It also turned out, however, that the favor of the respondents towards the proposed solutions is rather declarative. Cognitive value: the results of the survey presented in the text provide up-to-date knowledge about the social perception of feminativum. They also allow for the formulation of assumptions about the success of activists of inclusive language, which is a kind of flagship element of broadly understood inclusive behavior.

4

Rzeczowniki męskoosobowe a rzeczowniki żeńskoosobowe. Glosy do praktyki leksykograficznej

51%

Dyszak A. S.

Język Polski

|

2021

|

tom 101

|

nr 3

16-32

PL

W niniejszym artykule przedmiotem zainteresowania są słownikowe definicje znaczeń rzeczowników męskoosobowych i motywowanych nimi rzeczowników żeńskoosobowych. Analizie zostały poddane definicje zawarte w Wielkim słowniku języka polskiego PAN, które w zależności od potrzeby są porównywane z odpowiednimi definicjami w Uniwersalnym słowniku języka polskiego, a poczynione w tym zakresie spostrzeżenia stanowią tytułowe glosy do stosowanej praktyki leksykograficznej. Znaczenia rzeczowników męskoosobowych, które nie wskazują (prymarnie) na płeć nazywanych nimi osób, definiowane są dwojako: albo za pomocą definiensa o najbardziej ogólnym znaczeniu (np. osoba), albo za pomocą jego hiponimu (np. członek). W definicjach, które sugerują, że definiowane znaczenia maskulinów można odnieść wyłącznie do osób płci męskiej, w funkcji definiensa pojawia się zawsze rzeczownik mężczyzna. Definicje znaczeń rzeczowników żeńskoosobowych zawsze wskazują na kobiety: albo za pomocą rzeczownika kobieta, albo za pomocą jego hiponimu (np. autorka). Porównując definicje znaczeń leksemów należących do tych samych pól znaczeniowych (a także w obu wskazanych wyżej słownikach), można zaobserwować niekonsekwentne stosowanie przedstawionych sposobów definiowania zarówno maskulinów, jak i feminatywów. Za podstawowy problem leksykograficzny należy uznać ustalenie, które rzeczowniki męskoosobowe są polisemiczne (nazywają osoby bez względu na płeć oraz tylko mężczyzn), a które są wyłącznie nazwami mężczyzn.

EN

This article focuses on dictionary definitions of meanings of personal-masculine nouns and personal-feminine nouns motivated by masculine nouns. The definitions contained in the Wielki słownik języka polskiego PAN were analyzed, which, depending on the need, are compared with the relevant definitions in the Uniwersalny słownik języka polskiego, and the observations made in this regard constitute the title glosses to the lexicographic practice. The meanings of personal-masculine nouns that do not (primarily) indicate the gender of the people they call are defined in two ways: either by the definiens of the most general meaning (e.g. osoba ‘a person’), or by the hyponym of it (e.g. członek ‘a member’). In definitions of meanings which suggest that the defined masculine nouns can only be applied to male persons, the noun mężczyzna (‘a man’) always appears as a definiens. Definitions of meanings of feminine-personal nouns always point to women: either by the noun kobieta (‘a woman’) or by its hyponym (e.g. autorka ‘an authoress’). Comparing the definitions of the meanings of lexemes belonging to the same semantic fields (and also in both of the above-mentioned dictionaries), one can observe an inconsistent use of the presented methods of defining both masculine nouns and feminative nouns. The basic lexicographic problem is finding out which personal-masculine nouns are polysemic (they name people regardless of gender and only men), and which name only men.

5

Vanina Sumrova, Nowe feminatywa w języku bułgarskim, Wydawnictwo Bułgarskiej Akademii Nauk „Prof. Marin Drinov”, Sofia 2018, ss. 196.

51%

Satoła-Staśkowiak J.

Językoznawstwo

|

2019

|

tom 13

243-251

EN

This investigation of Vanina Ivanova Sumrova is the first independent and complete study of a lexico-semantic group of neologisms in the Bulgarian language: the new terms denoting women that have appeared throughout the quarter century that has passed since 1989. The terms covered are more than 1.400; single-word terms as well as open or closed two-element compounds (of the type biznes sekretarka or bg mama), part of them until now unattested in studies or dictionaries. The terms are analysed from several points of view: morphology, semantics, stylistics, codification, sociolinguistics, social culturology, lexicography, and possibilities for future development; all contributing to the multifaceted character of the study.

PL

Recenzja dotyczy wydanej niedawno w Bułgarii książki Vaniny Sumrovej. Prowadzone przez autorkę badania są pierwszym niezależnym i kompletnym leksykalno-semantycznym zestawieniem grup neologizmów w języku bułgarskim, odnoszących się do nazw kobiet, ich działalności i ról społecznych. Są to głównie określenia, które pojawiły się w języku bułgarskim w ostatnim ćwierćwieczu, w sumie 1400 przykładów. Zgromadzony przez badaczkę materiał analizowany jest na kilku płaszczyznach: morfologicznej, semantycznej, stylistycznej, kodyfikacyjnej, socjolingwistycznej, kulturowej, społecznej, leksykograficznej i dotyczącej możliwości przyszłego rozwoju.

6

Sportswoman, sportowczyni, sportówka… Problematyczne nazwy kobiety uprawiającej sport

51%

Miśkiewicz M.

Język Polski

|

2024

|

tom 104

|

nr 1

48-62

PL

W XIX w. pojawiła się potrzeba stworzenia lub przejęcia z języka obcego nazwy, którą można byłoby określić kobietę uprawiającą sport lub w sposób bierny zainteresowaną tą dziedziną aktywności. W języku polskim istnieje kilka synonimów: sportswoman (również w wariancie sportswomen), sportsmanka/sportsmenka, sportswomanka/sportswomenka, sportówka, sportowczyni, sportowniczka. Choć większość nazw ma ponad stuletnią historię, do dziś budzą one w użytkownikach polszczyzny wątpliwości natury poprawnościowej. Artykuł omawia funkcjonowanie wymienionych synonimów w perspektywie diachronicznej i synchronicznej – w dawnych i współczesnych słownikach języka polskiego, w opracowaniach teoretycznych, a także w obiegu komunikacyjnym, głównie na podstawie tekstów zawartych w bibliotece POLONA oraz – w mniejszym zakresie – w Internecie.

EN

When in the 19th century women began to show greater interest in physical activity than in previous centuries, it was necessary to create or borrow the name of a woman practicing sports, or one passively interested in this field of activity. There are several synonyms in Polish: sportswoman/sportswomen, sportsmanka/sportsmenka, sportswomanka/sportswomenka, sportówka, sportowczyni, sportowniczka. Although most names have a history of more than a hundred years, to this day, they raise doubts of correctness in users. The article discusses the functioning of these synonyms in both old and modern dictionaries of the Polish language, in the theoretical linguistic studies and in the communication circuit based on texts contained in the POLONA library and to a lesser extent on the Internet in a diachronic and synchronic perspective.

7

Gendern in der Politik. Weibliche Personenbezeichnungen in deutschen und polnischen Partei-Tweets

51%

Mikołajczyk B. , Aptacy J.

Convivium. Germanistisches Jahrbuch Polen

|

2022

51-83

PL

Język w komunikacji politycznej realizuje specyficzne funkcje: za jego pomocą komunikowane i komentowane są treści polityczne, ale przede wszystkim podejmowane są próby przekonywania i pozyskiwania zwolenników politycznych, ale także deprecjacja politycznych oponentów. W ostatnich ponad 10 latach komunikacja polityczna coraz silniej obecna jest w świecie cyfrowym, również w mediach społecznościowych. Spośród nich to Twitter stał się najczęściej i najintensywniej wykorzystywanym medium w debatach politycznych. Większość niemieckich i polskich aktorów zaangażowanych politycznie (ci instytucjonalni – instytucje państwowe, partie polityczne, ich frakcje parlamentarne czy organizacje młodzieżowe, i ci indywidualnie – politycy, dziennikarze, eksperci itd.) komunikuje się z zainteresowaną publicznością przy pomocy tego serwisu mikroblogowego. I to tweety niemieckich i polskich partii politycznych z roku 2022 poddano analizie lingwistycznej w niniejszym artykule. W centrum naszego zainteresowanie znajdują się feminatywy, fenomen językowy będący od lat przedmiotem intensywnej debaty publicznej. W artykule dokonano analizy porównawczej użycia tych leksemów zarówno w obrębie obu języków, jak i pomiędzy poszczególnymi partiami.

EN

Language performs specific functions in political communication: it is used for communicating and commenting on political affairs, but above all, it aims at persuading and winning political supporters. Furthermore, it is also used to depreciate political opponents. Over the last 10 years or so, political communication has become increasingly present in the digital world, including social media. Out of all the social media, Twitter has become the most frequently and intensively used medium in political debates. The majority of German and Polish politically-engaged actors (institutional ones, i.e. state institutions, political parties, their parliamentary factions or youth organizations, and individual ones, such as politicians, journalists, experts, etc.) interact with the interested audiences via this microblogging service. For that reason, a linguistic analysis presented in this article is focused on the tweets of German and Polish political parties from 2022. The article focuses on feminatives, a linguistic phenomenon that has been a subject of intense public debate for many years. The article presents a comparative analysis of the use of these lexemes both within German and Polish languages, and between particular political parties.

DE

In der politischen Kommunikation erfüllt die Sprache spezifische Funktionen: Mit ihr werden politische Inhalte kommuniziert und kommentiert, vor allem jedoch wird versucht, politische Befürworter*innen zu überzeugen und zu gewinnen, aber auch politische Gegner*innen abzuwerten. Politische Kommunikation wurde in den letzten über 10 Jahren in der digitalen Welt immer präsenter, auch in den sozialen Medien. Unter ihnen hat sich Twitter zu dem am häufigsten und am intensivsten genutzten Medium in politischen Debatten entwickelt. Über diesen Microblogging-Dienst kommuniziert die Mehrheit der deutschen und polnischen politisch engagierten Akteur*innen (institutionell – staatliche Institutionen, politische Parteien, ihre Fraktionen oder Jugendorganisationen, und im Einzelnen – Politiker*innen, Journalist*innen, Expert*innen etc.) mit dem interessierten Publikum. Und es sind die Tweets deutscher und polnischer Parteien aus dem Jahr 2022, die in diesem Artikel einer sprachlichen Analyse unterzogen wurden. Weibliche Personenbezeichnungen, ein sprachliches Phänomen, das seit Jahren Gegenstand intensiver öffentlicher Debatten ist, stehen im Zentrum unseres Interesses. Der Artikel präsentiert eine vergleichende Analyse der Verwendung dieser Lexeme in den beiden Sprachen wie auch zwischen den behandelten Parteien.

8

Lider czy liderka? Konsekwencje stosowania feminatywów dla postrzegania przywództwa

51%

Kuźmińska A. O.

Studia i Materiały

|

2021

|

nr 2(35)

17-31

EN

According to the Implicit Leadership Theory, leadership roles are assigned in the process of social construction and depend upon the level of congruence with the cognitive representation of a leader. Previous studies show that this cognitive representation is much more likely to involve a leader being a male rather than a female. The article presents the results of an experiment aimed at tentatively verifying whether the use of the feminine forms could increase the cognitive availability of the representation of a woman as a leader. In the experiment, 135 teams (N = 307 respondents) were randomly assigned to one of two experimental conditions: 1) generic instruction (without the use of feminatives, “Please, draw a leader”), 2) inclusive instruction (using feminatives, “Please, draw a leader/leaderess”). The results showed a significant interaction between the experimental manipulation and the proportion of women in the team. The use of feminine forms increased the percentage of females drawn as leaders only in teams with a high female-to-male ratio.

PL

Zgodnie z teorią utajonych teorii przywództwa role przywódcze nadawane są w procesie konstrukcji społecznej, w którym punkt odniesienia stanowi poziom zgodności ze schematem poznawczym lidera. Wcześniejsze badania wykazały, że w schemat lidera częściej wpisuje się bycie mężczyzną niż kobietą. Niniejszy artykuł prezentuje wyniki badania eksperymentalnego, wstępnie weryfikującego czy wykorzystanie form żeńskich może doprowadzić do zwiększenia dostępności poznawczej wizerunku kobiety jako liderki. W eksperymencie 135 zespołów (N = 307 osób badanych) zostało losowo przydzielonych do jednego z dwóch warunków eksperymentalnych: 1) instrukcja generyczna (niewykorzystująca feminatywów, „Proszę, żebyście wspólnie narysowali lidera”); 2) instrukcja inkluzywna (wykorzystująca feminatywy, „Proszę, żebyście wspólnie narysowali lidera/liderkę”). Wyniki wykazały istotną interakcję pomiędzy manipulacją eksperymentalną a proporcją kobiet w zespole. Wykorzystanie form żeńskich okazało się istotnie przewidywać odsetek rysunków przedstawiających kobiety liderki jedynie dla zespołów o wysokiej proporcji kobiet do mężczyzn.

9

Funkcje i dysfunkcje języka inkluzywnego, ze szczególnym uwzględnieniem asymetrii rodzajowej w języku polskim

51%

Nasalski I.

Socjolingwistyka

|

2020

|

nr 34

275-294

PL

Tekst porusza problem związków rodzaju gramatycznego oraz ewentualnego istnienia bądź nieistnienia związ ków asymetrii językowo-rodzajowej z myśleniem i organizacją życia społecznego. Powszechne przekonanie głosi, że język nie tylko opisuje, lecz także stwarza rzeczywistość. Brak symetrii rodzajowej prowadzić ma zatem do szeregu negatywnych zjawisk, które utrudniają kobietom udział w życiu publiczno-politycznym lub nawet je z niego wykluczają. Nie negując całkowicie prawdziwości tego poglądu, tekst pokazuje jed nak, że wpływ rodzaju gramatycznego i feminatywów na myślenie oraz na sytuację kobiet jest marginalny. Najpełniej przekonuje o tym porównanie z krajami arabskim oraz Iranem. Język arabski cechuje niemal idealna symetria rodzajowa, a w języku perskim brak rodzaju gramatycznego w ogóle – mimo to sytuacja kobiet w obu obszarach kultury arabsko-muzułmańskiej należy do najgorszych na całym świecie.

EN

The text addresses the problem of relationships between grammatical gender and the possible existence rela tion between gender-based linguistic asymmetry on the one side, and thinking and organization of social life on the other. It is commonly believed that language not only describes but also creates reality, and the lack of gender-based linguistic symmetry leads therefore to a number of negative phenomena that impede the position of women or even exclude them from participating in public and political life. Not dismissing this view entirely, the texts demonstrates that the influence of grammatical gender and the feminine equivalents on thinking and on the situation of women is marginal. The comparison with the Arab countries and Iran provides the most convincing evidence. Arabic is characterized by an almost ideal symmetry with regard to gender, and Persian has no grammatical gender at all. Despite this fact, the situation of women in both areas of the Arab-Muslim culture is one of the worst in the whole world.

10

„Stopnie wojskowe to nie rzeczowniki, dlatego też nie mają rodzaju” . Socjolingwistyczne aspekty dyskusji o feminizacji stopni wojskowych w Niemczech

51%

Mikołajczyk B.

Socjolingwistyka

|

2021

|

tom 35

391-406

EN

The article analyses internet comments concerning feminised forms of address triggered as a result of the discussion that took place in German media in September 2020 regarding the plans of German Federal Ministry of Defence to introduce feminised equivalents of existing military ranks. The article presents the collected research material and discusses its social and linguistic arguments that have led to the decision of not introducing top-down planned changes. The analysis deals with relevant sociolingustic aspects incl. relations that currently take place in processes both within German society and in standard language vs the development of military sociolect. Moreover, the article indicates crucial dependencies between constitutive values for military community and communicative practices of this community. Those dependencies, on the one hand, influence the choice of linguistic forms used daily in military communication and, on the other hand, determine factors that have an impact on the development of the sociolect (its linguistic forms and behavioral scripts). The article also presents historical determinants that provoke certain approach to feminised forms in the military. Furthermore, the article highlights the character of communicative community which creates the opportunity to introduce crucial changes (also in linguistic routines such as the discussed introduction of feminised equivalents of existing military ranks) in a formal, top-down manner. The conducted analysis of internet comments displays a significant linguistic awareness of military community members also related to behavioral scripts that tend to be difficult to change. The said analysis allows to define the specificity of how the addressing system functions in military sociolect and its impact on creating feminised forms of address.

PL

W artykule przedstawiono analizę komentarzy internetowych odnoszących się do feminizacji rzeczowników tytularnych w ramach dyskusji, która przetoczyła się przez niemieckie media we wrześniu 2020 roku na temat planów Federalnego Ministerstwa Obrony dotyczących wprowadzenia żeńskich odpowiedników dotychczasowych stopni wojskowych. Na zebranym obszernym materiale badawczym pokazano i przedyskutowano argumenty natury społecznej oraz lingwistycznej, przy czym wskazano te, które nie dopuściły do wprowadzenia zmian planowanych odgórnie. Analiza dotyczyła relewantnych aspektów socjolingwistycznych,w tym – relacji między procesami zachodzącymi współcześnie zarówno w niemieckim społeczeństwie, jak i w języku ogólnym a rozwojem socjolektu wojskowego. Ponadto wskazano na istotne związki wartości konstututywnych dla wspólnoty wojskowej i praktyk komunikacyjnych w jej obrębie. Te zależności wpływają – z jednej strony – na wybór form językowych używanych w codziennej praktyce komunikacji w wojsku, z drugiej natomiast – determinują czynniki istotnie wpływające na rozwój socjolektu (jego form językowych oraz skryptów zachowań). W dyskusji zarysowano również historyczne determinanty stosunku do feminatywów w wojsku. Podkreślono specyfikę wspólnoty komunikatywnej, która stwarza możliwość formalnego, odgórnego wprowadzenia istotnych zmian także w rutynach językowych (jak choćby omawiana feminizacja stopni wojskowych). Przeprowadzona analiza komentarzy sformułowanych online wykazuje dużą świadomość językową członków wspólnoty wojskowej, także w odniesieniu do – trudno poddających się zmianom – skryptów zachowań. Przeprowadzona analiza pozwoliła nakreślić specyfikę funkcjonowania sytemu adresatywnego w socjolekcie wojskowym oraz sformułować wnioski na temat jej wpływu na feminizację rzeczowników tytularnych.

11

Gender, sex, and society. On the formation and usage of feminine forms in Polish and Slovenian

50%

Wtorkowska M.

Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

|

2020

|

tom 27

61-80

PL

Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na wybrane różnice w tworzeniu i używaniu nazw żeńskich, głównie nazw zawodów, tytułów i stanowisk między językiem polskim a słoweńskim. Obok tradycyjnych przedstawiono też nowsze sposoby derywowania nazw żeńskich w obu językach oraz ich wykładniki formalne. Kwestia płci wiąże się w obu językach z gramatyczną kategorią rodzaju rzeczowników osobowych, jednak w większym stopniu w polszczyźnie. W języku polskim, który nota bene rodzimy użytkownik polszczyzny nazwie ojczystym (od ojciec), gdy Słoweniec swój język ojczysty określi jako materinski (od matka), mamy dodatkową opozycję nazwy mężczyzn – nazwy niemężczyzn (w tym kobiet) i przez to wyjątkową, uprzywilejowaną pozycję form męskoosobowych w stosunku do pozostałych, której nie znajdziemy w języku słoweńskim. W języku słoweńskim dotychczas neutralna forma męska odnosząca się zarówno do mężczyzn jak i kobiet, jako najkrótsza i morfologicznie najprostsza, przestała być odbierana jako nienacechowana, a w niektórych dokumentach została zastąpiona formą żeńską. Omówiono zmiany, jakie zaszły i nadal zachodzą w zakresie tworzenia i stosowania feminatywów, od ich maskulinizacji jako przejawu emancypacji kobiet poprzez chęć likwidacji asymetrii słowotwórczej tych nazw, rozpatrywanej na tle problematyki rodzajowo-płciowej w języku, do przyczyn blokady derywacji żeńskiej. Wspomniano również o sposobach neutralizacji rodzaju i zabiegu splittingu, którego zasady w obu językach nie zostały jeszcze dostatecznie ustalone.

EN

The aim of this article is to highlight selected differences in the formation and usage of feminine names, mainly names of professions, titles, and positions, between Polish and Slovenian. Apart from the traditional ones, I shall also discuss more recent modes of derivation of feminine names in both languages and their formal characteristics. The issue of sex is related in both languages to the grammatical category of the gender of personal nouns, though it is more common in Polish. In the language, which, in fact, is referred to by its native users as ojczysty (adjectival form with the stem ‘ojciec’ meaning ‘father’) while a Slovenian would refer to their native language as materinski (derived from mother), there exists an additional opposition of names of men vs. names of non-men (including women), which means there is a special privileged position of masculine personal forms over other forms, one which is not found in Slovenian. In Slovenian, the previously used neutral masculine form when referring to both men and women, being the shortest and morphologically least complicated, is no longer viewed as non-marked, and in some documents, it is being replaced with the feminine form. I shall discuss the changes which have occurred in terms of the formation and application of feminine forms, starting with their masculinisation as a sign of women’s emancipation, through the intention to eliminate the asymmetry in the word formation of those names viewed within the context of gender/sex issues in language, to the reasons for blocking feminine derivation. I shall also mention the modes for neutralising gender and the device of splitting, the rules of which, in both languages, have not yet been sufficiently defined.