Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Between society and house: the history of the emancipation of the Ukrainian women of Eastern Galicia during the First World War

100%

Baidak M.

Res Gestae. Czasopismo Historyczne

|

2016

|

tom 3

194-235

PL

This article describes the history of the emancipation of the Ukrainian women of Galicia – the Austrian province and later in the Polish state – during the First World War and the post-war years. The focus of this research is the participation of women in combat actions, social activities, and family relationships. The events of war had a signicant impact on the everyday life of women in the household, both ideologically and mentally. The role of Ukrainian women at the front and in the public sphere is analyzed in the context of ‘internal emancipation’ by overcoming traditional prejudices that have limited female space, especially those of the household. During the war the daily space of women signicantly expanded – a woman could become not only a nurse, but the defender of the house, as she had to deal with the daily problems associated with raising children, community initiatives, or concerns for the man who had been mobilized to the front. The critical situation of the war accelerated the process of the emancipation of women as individuals and forced women to give up the traditional limitations of family and home. Ukrainian women found the space to implement dierent skills and began to understand themselves through the prism of their own lives and intimate experiences, not just as a part of a man’s everyday life. These changes were perceived in society in dierent ways. Still, mancipation was not extensive, as many women were afraid to make changes. The huge patriarchal world still dominated, but the issue of the civil rights of women, including the right for self-realization, was impossible to ignore.

2

Serialowe emancypacje

100%

Bokiniec M.

|

2011

|

nr 10(17)

109-122

EN

The article dwells upon the emancipatory potential of contemporary television, especially in the form of so called new generation of television series. The paper begins with the summary of classic criticisms directed against traditional television as expemplified in Theodor Adorno’s theory in order to illustrate the differences between traditional and contemporary television. The main objection against traditional TV forms was their anti-emancipatory direction. The next step is the characterization of so called new TV and the features of new-shows as well as explanation of the categories of discourse and emancipation. It is followed by the subjective survey of popular contemporary TV series in view of changes in representation of excluded or non-normative groups, which concludes with the claim that the predominant social world in neo-series is the “post-” world in which social, racial, gender etc. differences between people become irrelevant. The paper concludes with the question of whether this is a vision of emancipated and anticipated world or simply a strategy to neutralize and make invisible actual and real social and political conflicts.

3

„Uświadamianie”. Dyskusja o wychowaniu seksualnym na łamach „Dobrej Gospodyni” w 1904 roku

100%

Urbanik-Kopeć A.

|

2021

|

tom 58

189-205

EN

The article is a summary and an analysis of a discussion by mail that was published in ‘Dobra Gospodyni’, a household magazine for provincial gentry, in 1904. A flurry of letters written by the readers concerned the subject of methods and benefits of sex education of girls and maturing teenagers. The article puts the discussion in the context of the contemporary public debate on the same subject, identifying the arguments and inspirations adopted by the participants both from the conservative and progressive, emancipatory side.

4

Pomiędzy nauczaniem Kościoła katolickiego a feminizmem – potencjał edukacyjny herstorii na przykładzie świętej Tekli

75%

Achremowicz H. , Kamińska-Sztark K.

Forum Pedagogiczne

|

2019

|

tom 9

|

nr 2/1

63-75

PL

Artykuł zarysowuje problematykę dialogu Kościoła katolickiego z szeroko pojętym feminizmem w kontekście autorskiej strategii edukacyjnej wyrastającej z historii (herstorii) pierwszych wieków chrześcijaństwa. Przez odwołanie do postaci mało znanej współcześnie, świętej Tekli, zostanie wzmocniona koncepcja wychowania w poszanowaniu równości płci wynikającej bezpośrednio z aktu stworzenia, ugruntowanej przez akt zbawienia i – jako taka – obecnej w nauczaniu Kościoła katolickiego. Będąc równe przed Bogiem, kobiety powinny mieć równe prawa w poszukiwaniu ścieżek poznania go i służenia mu. Współczesne nurty ruchu wyzwolenia kobiet odbierane są często jako wrogie nauczaniu Kościoła katolickiego. Tymczasem dzieje wczesnych wieków chrześcijaństwa wskazują na szacunek, jakim darzone były kobiety, ich niezaprzeczalną rolę w budowaniu wspólnoty, męczeństwo, determinację, mądrość i piękno. Przyjęcie takiej strategii edukacyjnej stanowi swoiste „zdjęcie klosza” (metafora Sylvii Plath), a poznanie herstorii kobiet, które budowały chrześcijaństwo, może służyć za inspirację do osobistego (nie tylko duchowego) rozwoju kobiet w Kościele katolickim.

5

Dostęp kobiet i mężczyzn do studiów wyższych. Studium porównawcze

75%

Gromkowska-Melosik A.

Rocznik Lubuski

|

2015

|

tom 41

|

nr 2

39-49

EN

The essence of the problem of women equality with reference to their access to higher education has undergone a substantial overhaul in the last decade. In the quantity context, it is difficult to refer to the idea of women’s discrimination; just the opposite – among the students’ population as a whole, women are gaining a growing majority. In connection with the above, the majority of analyses concentrate on differences in the prestige of higher education institutions having both sexes as students, as well as on the choice of studies (specialisation) determined by the sex difference. The article deals with the diagnosis of the significant increase of educational aspiration of women, being an issue for the last decades.

PL

Istota problemu równości kobiet w zakresie dostępu do szkolnictwa wyższego uległa w ostatniej dekadzie znaczącej restrukturalizacji. W kontekście ilościowym, trudno już mówić o ich dyskryminacji; wręcz przeciwnie – wśród populacji studentów w jej całości kobiety posiadają rosnącą większość. Większość analiz koncentruje się w związku z tym na różnicach w prestiżu instytucji edukacji wyższej, w których studiują kobiety i mężczyźni, jak również na płciowo zróżnicowanym wyborze studiowanych kierunków (dyscyplin). Artykuł przybliża diagnozę znaczącego wzrostu – trwającego już kilku dekad - aspiracji edukacyjnych kobiet.

6

Teoretyczne i badawcze osiągnięcia pedagogiki krytycznej w Polsce

75%

Czerepaniak-Walczak M.

|

2021

|

tom XII(1 (34))

27-45

PL

Celem artykułu jest przedstawienie dorobku i aktualnego stanu pedagogiki krytycznej w Polsce, źródeł jej inspiracji oraz analiz teoretycznych i praktyk edukacyjnych. Nazwa „pedagogika krytyczna” jest przyjęta jako wspólne miano komplementarnych i synergicznych teorii pedagogicznych, praktyk badawczych i działań praktycznych, których przedmiotem są mechanizmy podmiotowego wyzwalania się z doświadczanej i rozumianej opresji do odpowiedzialnego i odważnego uczestniczenia w życiu społecznym. W tekście przybliżone są pola problemowe współczesnych „szczegółowych” pedagogik krytycznych, których wspólnym celem odkrywanie i zmienianie tych miejsc i praktyk, w których tworzy się warunki doświadczania sprawczości zorientowanej na osiąganie uznania, wolności i sprawiedliwości. Są to: pedagogika emancypacyjna, krytyczna pedagogika oporu, krytyczna pedagogika rodzaju oraz pedagogika uznania. Tekst zawiera też opisy praktyk w krytycznym paradygmacie badawczym, które są podstawą rozpraw naukowych i działań edukacyjnych.

7

Maria Rodziewiczówna o swojej twórczości. Nieznana kartka pocztowa pisarki

75%

Rusin J.

Tematy i Konteksty

|

2017

|

tom 12

|

nr 7

EN

In this text an unknown before postcard by M. Rodziewiczówna has been published, in which the writer briefly yet to the point spoke on the subject of the creation of female characters and love in her novels.

8

Kobieca siła robocza w rolnictwie a dylematy emancypacji

75%

Tryfan B.

|

nr 4

9

Poglądy w kwestii potrzeby oraz zakresu edukacji kobiet panujące w drugiej połowie XIX i na przełomie XIX i XX wieku

71%

Dobkowska J.

|

nr 96

89-107

EN

In the Kingdom of Poland, after the January Insurrection was crushed, many upper-class women were forced to support themselves because of the economic situation; there was therefore a heated discussion, among others in the press, about the need and extent of female education; it closely followed the discussion about the role and position of women in the society. So-called the „drawing-room” education with focus on teaching foreign languages which used to prevail so far, was strongly criticised. Its outcome – the so-called „drawing room doll” – was contrasted with the ideal of a „good housewife”. There were no doubts as to preparations necessary to run a household; general education became the main topic of polemics, as well as preparation to paid work. The postulated narrowing of girls’ education to practical skills only was opposed by many women, such as Eliza Orzeszkowa and Maria Ilnicka – the editor of „Bluszcz” who treated education as the internal improvement of a human being. There existed a viewpoint, especially popular in the intelligentsia community, that the aims of education were not simply material but also spiritual benefits since learning was a value in itself. The high growth of educational aspirations of women was observed in the second half of the 19th century. Quite often, their aspirations were not directly related to a desire to learn a profession. Girls graduated from schools with ambitious curricula, run by female activists with ties to the educational movement, where they did not learning any actual profession. Women attended public lectures and classes of the so-called Flying University. On the other hand, the economic situation forced some upper-class women to seek paid work. The prospect of becoming able to support themselves contributed to perceiving education as preparation to work. There were great hopes attached to crafts, especially in the 1870s. Craft schools and courses were organised for women and the press eagerly supported those actions. Unfortunately, it soon turned out that crafts failed to meet the expectations: there was no sufficient sale market and supply exceeded demand. In the late 1880s and early 1890s, the interest in crafts declined but interest in trade schools sparkled. At the end of the 19th century, paid work done by women due to necessity was no longer controversial; however, it was neither prestigious nor ranked high socially. That situation was altered by a group of „female pioneers” who strived to work in the intelligentsia professions, not only as teachers, and who were among the very first female university graduates. Women studying at universities was another heated issue with emotional response reflected in the press.

PL

W Królestwie Polskim po klęsce powstania styczniowego, w związku z sytuacją ekonomiczną, która zmusiła wiele kobiet z wyższych klas społeczeństwa do samodzielnego utrzymywania się, rozgorzała (m.in. na łamach prasy) dyskusja dotycząca potrzeby i zakresu edukacji płci żeńskiej, wiążąca się ściśle z dyskusją o roli oraz pozycji kobiety w społeczeństwie. Krytykowano dominującą do tej pory tzw. edukację salonową, której podstawę stanowiła nauka języków obcych. Jej efektowi, tzw. lalce salonowej, przeciwstawiono ideał „dobrej gospodyni”. Konieczność przygotowania w zakresie gospodarstwa domowego nie budziła wątpliwości, natomiast tematem polemik stało się wykształcenie ogólne, a także przygotowujące do pracy zawodowej. Postulaty zawężenia edukacji dziewcząt wyłącznie do zajęć praktycznych wywołały sprzeciw wielu kobiet, m.in. Elizy Orzeszkowej i redaktorki „Bluszczu” Marii Ilnickiej, traktującej wykształcenie jako doskonalenie wewnętrzne jednostki. Pogląd, że celem wykształcenia są nie tyle materialne, co duchowe korzyści, bo nauka stanowi wartość sama w sobie, był popularny zwłaszcza w środowisku inteligenckim. W drugiej połowie XIX w. obserwujemy zjawisko wysokiego wzrostu aspiracji edukacyjnych kobiet. Często nie łączyły się one bezpośrednio z pragnieniem zdobycia zawodu. Dziewczęta kończyły niedające zawodowych uprawnień pensje z ambitnym programem, prowadzone przez działaczki związane z ruchem oświatowym, brały udział w publicznych wykładach czy zajęciach tzw. Uniwersytetu Latającego. Z drugiej jednak strony sytuacja ekonomiczna zmuszała część kobiet z klas wyższych do poszukiwania płatnego zajęcia. Perspektywa samodzielnego utrzymania się uczyła patrzeć na edukację jako na przygotowanie do zawodu. Wielkie nadzieje, zwłaszcza w latach siedemdziesiątych XIX w., wiązano z rzemiosłem. Organizowano szkoły i kursy rzemieślnicze dla kobiet, prasa zaś sekundowała tym akcjom. Wkrótce okazało się, że rzemiosło nie spełni pokładanych w nim nadziei: nie ma wystarczającego rynku zbytu i podaż przewyższa popyt. Na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XIX w. zainteresowanie nauką rzemiosła spadło na korzyść szkół handlowych. Pod koniec XIX w. praca zawodowa kobiet, kojarzona z koniecznością, nie budziła już kontrowersji, ale też nie wiązała się z prestiżem ani wysoką pozycją społeczną. Tę sytuację zmieniało grono „pionierek”, które dążyły do pracy w zawodach inteligenckich, nie tylko nauczycielskim, i jako jedne z pierwszych kończyły studia uniwersyteckie. Zjawisko studiów uniwersyteckich kobiet znów wzbudziło duże emocje, którym dawano wyraz na łamach prasy.

10

Od Toussainta L’Ouverture’a do Fidela Castro

65%

James C. L. R.

Praktyka Teoretyczna

|

2016

|

tom 20

|

nr 2

112-140

EN

Niniejszy tekst stanowi dodatek do klasycznej już analizy rewolucji na Haiti C.L.R. Jamesa. Autor w tym apendyksie do Black Jacobins porusza kwestię dwóch konstytutywnych jego zdaniem elementów dla gospodarki i społeczeństwa karaibskich wysp – uprawy trzciny cukrowej i czarnego niewolnictwa. Zagadnienia te są podejmowane w kontekście ruchów emancypacyjnych i rewolucyjnych od Toussainta L’Ouverture’a po Fidela Castro.

11

Niewieści Palladyn. Rzecz o Edwardzie Prądzyńskim

63%

Skucha M.

|

nr 1(6)

177–189

PL

Artykuł jest poświęcony prawie zupełnie dziś zapomnianemu autorowi – Edwardowi Prądzyńskiemu – jednemu z największych w XIX wieku zwolenników emancypacji kobiet, autorowi rewelacyjnej i rewolucyjnej jak na tamte czasy książki pt. O prawach kobiety. Stanowi on rekonstrukcję biografii Prądzyńskiego dokonaną na podstawie nielicznych zachowanych wypowiedzi samego autora, osób, które go znały, oraz pierwszych omówień książki dokonywanych z perspektywy czasu. Interesująca wydaje się kwestia, jak krystalizowały się poglądy Prądzyńskiego na temat emancypacji kobiet, jak je realizował i z jakim odbiorem się one spotkały. Biografia autora osadzona zostaje w kontekście dziewiętnastowiecznych zjawisk społecznych.

EN

The article is dedicated to Edward Pradzynski – the person almost forgotten nowadays, but on the other hand – one of the biggest supporters of the women’s emancipation in the 19th century, the author of an exceptional and revolutionary book O prawach kobiety (About women’s rights). The article provides a reconstruction of Pradzynski’s biography, made on the basis of a few remaining statements of the author, the people who had known him directly and the first analysis of his book (done with time perspective). The issues which seem to be interesting are the ones concerning development of Pradzynski’s views, the ways of realizing them and the feedback he received. Pradzynski’s biography is placed in the context of the social phenomenons that were present in the 19th century.

12

Proces emancypacji politycznej Inuitów w Grenlandii w okresie kolonialnym

63%

Bijak J.

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio K – Politologia

|

2021

|

tom 28

|

nr 1

103-124

EN

The aim of the article is to present the process of political emancipation of the Inuit in Greenland, in the period of Danish colonialism. The author looks at the issue of colonialism from two standpoints. On the one hand, Danish colonialism is the threat to Inuit traditional way of life, but on the other hand, it is a chance to better involve the Inuit in decision-making processes in Greenland. The research problem is included in the questions about real motivation of Danish colonial authorities for initiating the process of political emancipation of indigenous peoples in Greenland. The main thesis of the article is that although the Danish colonialism caused repression to Greenland’s indigenous peoples, it also contributed to gradual social-political development, defined as political emancipation. The individual parts of the article discuss issues such as the genesis of Danish colonial development in the North-Atlantic area, the attitude of Danish colonial authorities to the Inuit, and the functioning of Greenland as a colony. The main point of considerations is an analysis of evolving social-political role of the Inuit at this time and involvement of this group in local decision-making processes. What is more, the article presents the process of the Inuit’s emancipation and its influence on this group. In the article, the author used the text source analysis method, historical analysis method and conducted an analysis of legal acts from the Danish colonial period.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie procesu emancypacji politycznej Inuitów w Grenlandii w historycznym okresie kolonializmu duńskiego. Autor rozpatrzył problem kolonializmu w Grenlandii z dwóch perspektyw. Z jednej strony jako zagrożenie, godzące w tradycyjny styl życia Inuitów, natomiast z drugiej strony jako szansę na zainicjowanie procesu zwiększonego zaangażowania rdzennej populacji wyspy w procesy decyzyjne. Problem badawczy zawiera się w pytaniach o prawdziwe motywacje władz kolonialnych względem inicjacji procesu emancypacyjnego ludności rdzennej.Autor skłonił się do kontrowersyjnej tezy, która jest stwierdzeniem, iż duński kolonializm pomimo stosowania opresyjnych nadużyć wobec rdzennej populacji Grenlandii umożliwił jej stopniowy rozwój społeczno-polityczny przez proces emancypacji politycznej.W poszczególnych częściach artykułu przedstawiono m.in. genezę rozwoju kolonializmu duńskiego na obszarze Północnego Atlantyku. Ukazano również stosunek władzy kolonialnej do Inuitów i charakterystykę funkcjonowania kolonii grenlandzkiej. Głównym trzonem rozważań był rozwój roli społeczno-politycznej Inuitów i ich zaangażowanie w sprawy lokalne w okresie duńskiego kolonializmu na wyspie. Proces ten został ukazany trójetapowo. Autor odniósł się również do konsekwencji procesu emancypacji dla obecnej sytuacji Inuitów. W artykule wykorzystano analizę źródeł tekstowych zarówno pierwotnych, jak i wtórnych, analizę historyczną oraz analizę aktów prawnych z okresu kolonialnego.

13

Zniewala czy wyzwala? „Dzieje grzechu” Waleriana Borowczyka jako film polityczny

63%

Jagielski S.

Kwartalnik Filmowy

|

2021

|

nr 115 Film formy, film treści

163-176

PL

W Dziejach grzechu (1975) Waleriana Borowczyka za sprawą wizualizacji „ekspresji opresji” i „opresji ekspresji” zostaje ukazana opresja systemów: katolickiego, narodowego (mieszczańskiego) i patriarchalnego. Autor, idąc za refleksją Eleny del Río, próbuje podważyć tezy tych badaczy, którzy w filmie Borowczyka widzieli wyłącznie widowisko uprzedmiotowionego kobiecego ciała. Argumentuje, że choć spektakl hamuje narrację, nie blokuje ekspresji ciała. Przeciwnie, rozluźniając struktury narracji filmowej, uwalnia jego siłę. Ruchliwość ciała bohaterki filmu, Ewy Pobratyńskiej, jest tyleż reakcją na opresyjną rzeczywistość (dom, Kościół), ile obietnicą przełamania wzoru życia opartego na przymusowym powtarzaniu. Przyjmując zasugerowane w pismach Michela Foucaulta terminologiczne rozróżnienie na biowładzę i biopolitykę, autor rozpoznaje w Dziejach grzechu potencjał polityczny wymierzony w społeczeństwo dyscyplinarne, ufundowane na nadzorowaniu praktyk cielesnych i seksualnych.

EN

In The Story of Sin (Dzieje grzechu, 1975), Walerian Borowczyk shows the oppression of the Catholic, national (bourgeois), and patriarchal systems through the visualisation of “oppression expression” and “expression oppression”. Following Elena del Río’s reflection, the author attempts to challenge the claims of those researchers who saw in Borowczyk’s film only a spectacle of the objectified female body. He argues that although the spectacle hinders the narrative, it does not block the expression of the body. On the contrary, it releases its power by loosening the structures of the film narrative. The body movement of Ewa Pobratyńska, the film heroine, is as much a reaction to the oppressive reality (the home and the Church) as it is a promise to break through a pattern of life based on compulsive repetition. Adopting the terminological distinction between biopower and biopolitics suggested in Michel Foucault’s writings, the author recognizes in The Story of Sin political potential aimed at a disciplinary society founded on the supervision of bodily and sexual practices.

14

„AŻEBY DOWIEŚĆ, ŻE MOGĄ CHODZIĆ, SAME CHODZĄ” – KWESTIA KOBIECA W KRONICE PARYSKIEJ

63%

Kryś M.

|

tom 17

89-100

PL

Przedmiotem analizy w artykule są wypowiedzi na temat kwestii kobiecej, zawarte w „Kronice paryskiej” Zofii Węgierskiej, publikowanej w latach 1853–1869 na łamach czasopisma „Biblioteka Warszawska”. Norwid w swoim wierszu określił Węgierską słowami: „Zarazem wielce wyłączna i wszelka”. Taki charakter mają również jej publikacje, podejmujące temat emancypacji kobiet. Najistotniejsze dla niej zagadnienia to: edukacja dziewcząt, nierówne szanse kobiet i mężczyzn na rynku pracy, pozbawienie kobiet czynnego i biernego prawa wyborczego. Dziennikarka i autorka książek dla dzieci, dzięki pobytowi w Paryżu, miała okazję obserwować rozwój ruchów emancypacyjnych zarówno w Polsce, jak i we Francji. Ponadto poglądy Węgierskiej na tę sprawę zostały ukształtowane poprzez jej wychowanie i znajomość z Narcyzą Żmichowską – założycielką Koła Entuzjastek.

EN

The subject of the analysis included in the article are the essays on the female issue, enclosed within the „Parisian Chronicle”’ by Zofia Węgierska, published between 1853–1869 in the „Biblioteka Warszawska” magazine. In his poem, Norwid referred to Węgierska as: „so exclusive and common at the same time”. This is exactly the character of her publications raising the subject of the emancipation of women. The most crucial issues for her are the following: the education of girls, unequal opportunities of men and women on the job market and depriving them of passive and active suffrage. Due to her stay in Paris, the journalist and author of books for children had the opportunity to observe the development of the emancipation movement both in Poland and France. Moreover, Węgierska’s views on this matter had been formed by her upbringing and her acquaintanceship with Narcyza Żmichowska – the founder of the Enthusiasts Association.

15

Wychowanie jest aktem odwagi. Wizja Roberta Spaemanna

63%

Kożuchowski J.

|

tom XIII

|

nr (1/2016)

19-35

EN

In the present article the vision of upbringing developed by one of the most outstanding German thinkers Robert Spaemann is discussed. First and foremost, the importance of courage has been noted; the courage with which the educators of young people display through their mission. This aspect of the problem has been discussed in the context of the so-called cultural revolutions in Germany, the time of the restoration of this country, emancipation, and the new threats to the process of education (born from ideologies, the scepticism of educators, mass media, subjectivity, hedonism, the tendency to treat life as a science, the reduction of the human being from the subject in education to the role of a machine, making the education process too rationalised) that have arisen contemporarily. The paper also contains valuable and interesting thoughts and pieces of advice by Spaemann on the subject of education, its aim, the way it is carried out, and the means of conquering destructive tendencies (threats)

PL

W niniejszym artykule przedstawiono wizję wychowania jednego z najwybitniejszych żyjących myślicieli niemieckich – Roberta Spaemanna. Wskazano zwłaszcza jak istotna jest odwaga, której wymaga od wychowawców misja kształtowania młodych ludzi. Ukazano ten aspekt zagadnienia w kontekście obu tzw. rewolucji kulturowych w Niemczech, okresu restauracji w tym kraju oraz dążeń emancypacyjnych i nowych zagrożeń procesu wychowania (zrodzonych przez ideologie, sceptycyzm wychowawców, mass media, subiektywizm, hedonizm, tendencję do unaukowiania życia, redukowanie człowieka – podmiotu wychowania do roli maszyny i przeracjonalizowanie nauki szkolnej) występujących współcześnie. Artykuł zawiera także cenne i interesujące myśli oraz wskazania Spaemanna na temat rozumienia wychowania, jego celu, drogi realizacji i sposobów przezwyciężenia tendencji destruktywnych (zagrożeń).

16

Pedagogika radykalna Paulo Freire wobec różnic społecznych: rzecz o edukacji ludowej

63%

Stańczyk P.

Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja

|

2016

|

tom 19

|

nr 1(73)

37-51

EN

The main purpose of this article is to reconstruct P. Freire’s conception of the popular education developed by researchers and educators associated with Instituto Paulo Freire in São Paulo. However, there is a problem of relevancy of Brazilian and Polish conditions. Both countries have been involved in the process of democratization for quite some time but – in terms of economy – Poland is developed and Brazil is a developing country. As it is not enough, social inequalities in Poland increased during the reintroduction of capitalism (parallel to democratization) and Brazil decreased social inequalities during the last 15 years. That is why the main reason of reconstructing the concept of popular education is the old-fashioned faith in progress present in Freire’s paradigm of political education. The faith in emancipation which disappeared in post-political Europe.

PL

Głównym celem artykułu jest rekonstrukcja koncepcji edukacji ludowej Paulo Freire, rozwijana przez badaczy i pedagogów związanych z Instytutem Paulo Freire w Sao Paulo. Problematyczna jest jednak kwestia różnic między warunkami w Brazylii a w Polsce. Obydwa kraje były zaangażowane w proces demokratyzacji, jednak z perspektywy gospodarczej Brazylia należy do krajów rozwijających się, podczas gdy Polska – do rozwiniętych. Co więcej, nierówności społeczne w Polsce wzrosły w trakcie ponownego wprowadzania kapitalizmu, równolegle z demokratyzacją życia, a z kolei Brazylia zmniejszyła skale nierówności społecznych w ostatnim piętnastoleciu. Właśnie to jest powodem rekonstruowania pojęcia edukacji ludowej wraz z jej staroświecką wiarą w ideę postępu, obecna w paradygmacie edukacji politycznej Freire – wiara w emancypację, która zniknęła w postpolitycznej Europie.

17

O kreacjach bohaterek Ballad i romansów Adama Mickiewicza. Próba lektury feministycznej

63%

Rawski J.

Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego

|

2016

|

tom 2

233-247

EN

This article attempts to answer the questions: does the artistic creation of heroines Ballades and Romances by Adam Mickiewicz bear the hallmarks of stereotypical patriarchal optics or does it go beyond the limits of male worldview and a man in general? To what extent, how, and if actually indeed the author of Sir Thaddeus contained in his poetic cycle signs of emancipation sensibility? Are the heroines of ballades women liberated from sex constraints imposed by culture? The purpose of this contribution is also an attempt to make an “updating reading” of a significant nineteenth century text; showing it in contemporary perspective, but particularly emphasizing the core of romantic anthropology which was “inner man” with the mystical dialectic of what was external and what was internal.

PL

Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytania: czy sposób artystycznej kreacji bohaterek Ballad i romansów Adama Mickiewicza nosi znamiona optyki patriarchalnej, stereotypowej, czy też wykracza poza granice męskocentrycznego oglądu świata i człowieka? O ile, w jaki sposób i czy w ogóle autor Pana Tadeusza zawarł w swoim cyklu poetyckim znamiona wrażliwości emancypacyjnej? Czy bohaterki ballad są kobietami wyzwolonymi od ograniczeń związanych z płcią, narzucanych przez kulturę? Zadaniem niniejszego przyczynku badawczego jest również dokonanie próby „lektury aktualizującej” znaczącego tekstu dziewiętnastowiecznego; ukazania go w perspektywie współczesnej, ale ze szczególnym uwydatnieniem rdzenia antropologii romantycznej, którym był „człowiek wewnętrzny” wraz z mistyczną dialektyką tego, co zewnętrzne, i tego, co wewnętrzne.

18

Edukacja dla rynku pracy czy dla emancypacji?

63%

Nowak-Dziemianowicz M. , Bakasova Z.

|

nr 4

14-24

EN

In the article I present opposing goals of education: adaptation to the labor market and emancipation. I describe the paradoxes of modern democracy and I show the features of the modern labor market, its limitations for the development and emancipation of the individual. I ask a question about the sources and manifestations of the limitations of the emancipatory function of higher education, and I look for proposals to solve this problem.

19

„Historia jakby nas pominęła”. O powojennych pamiętnikach konkursowych i współczesnych projektach pisania ludowej historii Polski

63%

Mrozik A.

|

tom 66

|

nr 2

39-69

EN

The article discusses the place of the Polish People’s Republic in contemporary projects for writing a people’s history of Poland, both as a historical period or subject of research, and as a “manufacturer” of sources or material for research and scientific studies. It draws attention to the fact that authors of popularizing works in particular use these materials selectively, which does not mean without a specific intention. It analyses contemporary strategies for “dealing” with the voices of the popular classes-the subject of people’s histories -in the Polish People’s Republic. In the second part, the article analyses women’s post-war competition diaries and proposes an interpretation that goes beyond the traditionally distrustful approach to texts written in the reality of communist Poland. It sees them not so much as a chronicle of social and moral changes, but as a tool for shaping the writers’ subjectivity and expressing their agency; a kind of “acting with words”. It thereby points to the untapped potential of this source, created after the war by the popular classes.

PL

Artykuł omawia miejsce Polski Ludowej – jako okresu historycznego/przedmiotu badań, ale też „wytwórcy” źródeł/materiału do badań oraz opracowań naukowych – we współczesnych projektach pisania ludowej historii Polski. Zwraca uwagę, że autorzy i autorki prac naukowych i popularyzatorskich korzystają z tych materiałów wybiórczo, co nie znaczy bez określonego zamysłu. Podejmuje próbę prześledzenia współczesnych strategii „radzenia sobie” z głosami klas ludowych – podmiotu historii ludowych – w PRL-u. W drugiej części sięga po powojenne pamiętniki konkursowe kobiet i proponuje ich lekturę wykraczającą poza horyzont skrępowanych nieufnością odczytań tekstów powstałych w PRL-owskiej rzeczywistości. Dostrzega w nich nie tyle kronikę przemian społecznych i obyczajowych, ile narzędzie kształtowania się podmiotowości i wyrażania sprawczości przez piszących, rodzaj „działania słowami”. Wskazuje tym samym na niewykorzystany potencjał tego źródła wytworzonego przez klasy ludowe po wojnie.

20

Studenckie adaptacje sztuki, czyli aksjologiczne i emancypacyjne wymiary animacji kulturalnej w Akademickim Centrum Kultury Uniwersytetu Szczecińskiego

63%

Grzegorek J. N.

Pedagogika Szkoły Wyższej

|

2014

|

nr 2

167-186

EN

While analysing cultural animation in categories of reflction and pedagogical practice, we discover the heterogeneity of its nature. It contains many interdisciplinary contexts of theoretical, objective-contextual, functional and subjective-social aspects. It allows to defie it from different theoretical perspectives, placing it in many areas of knowledge and science including education, art and other scientifi studies associated with them. This multiparadigm determines the timeliness and the meaning of cultural animation at the background of dynamically changing social reality including that of education and its crisis of culture and upbringing and at the same time the need of its overcoming. Cultural animation can become a kind of carrier of chances and possibilities, especially in the context of academic culture. the starting point for the considerations presented in this text is 3 criteria of examining culture which support its animation not only disseminating in an academic structure. The fist criterion is based on the statement that culture determines the development of the societies, standard of living in the collective and subjective aspects. The second one is based on the assumption that education is the reflction of culture. The third criterion is based on the emancipating function of culture both in reference to subjective emancipating and to collective transgression.