Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Przekład tekstów biblijnych jako źródło badań językoznawczych. Analiza leksykalna z uwzględnieniem dominanty semantycznej

100%

Hampl L.

Między Oryginałem a Przekładem

|

2012

|

tom 18

135-162

EN

In case of Tibullus, we deal with the metric‑semantic dominant: the poet combines an elegiac couplet with erotic and rustic issues. Anna Świderkówka and Jan Sękowski – his post‑war translators – in their interpretations preserve the relevance of formal aspects of the poems, concordantly transforming the original meter into the verse of thirteen syllables. However, simultaneously they propose new semantic “attributes”. While Świderkówna in her translation mainly exposes so‑called antique realities, thereby enriching the modern reader’s knowledge on antiquity, Sękowski creates mawkish, almost drowsy atmosphere, giving the audience completely erroneous vision of the original content.

2

Między formą metryczną a treścią zmysłową. O dominantach pieśni Tibullusa i ich polskich przekładów

100%

Arndt A.

Między Oryginałem a Przekładem

|

2012

|

tom 18

151-162

EN

In case of Tibullus, we deal with the metric‑semantic dominant: the poet combines an elegiac couplet with erotic and rustic issues. Anna Świderkówka and Jan Sękowski – his post‑war translators – in their interpretations preserve the relevance of formal aspects of the poems, concordantly transforming the original meter into the verse of thirteen syllables. However, simultaneously they propose new semantic “attributes”. While Świderkówna in her translation mainly exposes so‑called antique realities, thereby enriching the modern reader’s knowledge on antiquity, Sękowski creates mawkish, almost drowsy atmosphere, giving the audience completely erroneous vision of the original content.

3

W poszukiwaniu straconej wsi. Wątki rustykalne w wybranych tekstach Andrzeja Stasiuka

88%

Całbecki M.

|

tom 9

EN

The article discusses different approaches towards the theme of pastoral in tree narratives by Andrzej Stasiuk: Opowieściach galicyjskich (translated as Tales of Galicia), Jadąc do Babadag and Nie ma ekspresów przy żółtych drogach. Because the works were published over the period of two decades, one may detect the dynamic changes in how the countryside is portrayed. In the early 1990s Stasiuk incorporates Arcadian myth in his descriptions of provincial life but, at the same time, subverts its potential to bring happiness. The conviction that country life is submitted to nature and as such governed by instincts seems dominant. Stasiuk’s characters in Tales of Galicia follow the paths of Arcadian shepherds. The author pursues this way of reading pastoral in the following years. Furthermore, his interest in Central Europe in the collection Jadąc do Babadag extends his idyllic vision. It reaches beyond post-soviet agricultural farms of Lower Beskids to the territory which stretches from the Baltic to the Adriatic. The entire region in its pastoral realm seems to follow laws of nature. Stasiuk’s recent narratives, however, indicate that this gigantic countryside of Central Europe is gradually shrinking and disappearing. His writings assume the tone of elegy and nostalgia.

4

Przedmioty i współczucie. Elegia na odejście pióra atramentu lampy Zbigniewa Herberta wobec dwudziestowiecznego modelu elegii (na przykładzie Elegii duinejskich Rainera Marii Rilkego)

88%

Koza M.

Zagadnienia Rodzajów Literackich

|

2016

|

tom 59/117 z.1

47-61

EN

This paper concerns the relation between twentieth-century model of an elegy (analyzed on the example of Rainer Maria Rilke’s works) and Zbigniew Herbert’s Elegy for the Departure of Pen Ink and Lamp. Similarities and differences between them show the direction of the genre’s evolution — a process of rejecting formal characteristics for a specific position of the subjectivity, searching for an existential complementarity. In effect the “elegiac” seems to be not a consequence of formal organization, but of the dialectics. Thus, the category could be applied in a wider sense than heretofore.

5

Jana Kochanowskiego epigramaty o „pszczołach budziwiskich” i radziwiłłowska elegia (III 9). Prolegomena do badań nad środowiskiem kulturalnym Mikołaja Radziwiłła Czarnego

51%

Chemperek D.

Roczniki Humanistyczne

|

2016

|

tom 64

|

nr 1: Literatura polska

153-172

PL

Cztery polskojęzyczne epigramaty poświęcone „pszczołom budziwiskim” (Fraszki, „Księgi wtóre”, 83-86), dwie łacińskie miniatury z tomu Foricoenia (44, 45) oraz Elegia IX z „Księgi III” Elegiarum libri quattuor Jana Kochanowskiego dokumentują jego związki z Mikołajem Radziwiłłem Czarnym (1515-1565), kanclerzem wielkim litewskim i wojewodą wileńskim, przywódcą protestantów w państwie polsko-litewskim. Poetyckie miniatury powstały najpewniej w okresie 10 czerwca – 19 października 1563 w Budziwiszkach vel Bujwidiszkach (obecnie: Buivydiškės) koło Wilna, natomiast jesienią tego roku Kochanowski napisał elegię. O ile w Elegii IX poeta kreuje wizerunek Radziwiłła jako męża stanu, sługi państwa króla Zygmunta Augusta, o tyle w bezpretensjonalnych epigramatach możnowładca jest przedstawiany jako mecenas skupionego wokół niego środowiska humanistów, propagujących reformację. Jako radziwiłłowskie „pszczoły” – pracowite, dobroczynne, znoszące na ziemię Bożą prawdę (odwołanie do Platońskiego toposu) – Kochanowski określił leksykografa Jana Mączyńskiego, poetę Andrzeja Trzecieskiego młodszego i zapewne Cypriana Bazylika – poetę, muzyka, drukarza. W epigramatach autor ukazał Mikołaja Radziwiłła Czarnego jako mecenasa kultury nowego formatu, promującego protestantyzm, zaś zgromadzonych wokół niego twórców jako spójne środowisko literackie. Jakkolwiek zostało ono przedstawione w sposób afirmatywny, Kochanowski zachował wobec niego postawę życzliwego outsaidera. Świadczy o tym sceptyczny ton foricoenium 45 i uwarunkowania biograficzne poety, który był wówczas sekretarzem biskupa Piotra Myszkowskiego.

EN

Four Polish language epigrams on the “Budziwiszki bees” (Epigrams, Second Books, 83-86), two Latin miniatures from the volume Foricoenia (44, 45) and Elegy IX of Book III Elegiarum libri quattuor by Jan Kochanowski document his relationship with Nikolai Radziwill the Black (1515-1565), the great Lithuanian chancellor and voivode of Vilnius, the leader of the Protestants in the Polish-Lithuanian State. The poetic miniatures were probably written between June 10 and October 19, 1563 in Budziwiszki aka Bujwidiszki (now Buivydiškės) near Vilnius, and Kochanowski wrote Elegy IX in autumn 1563. While in Elegy IX the poet creates the image of Radziwill as a statesman, a servant of the state of King Zygmunt August, in the unpretentious epigrams the magnate is presented as a patron surrounded by the humanists who promote reformation. Kochanowski described lexicographer John Mączyński, poet Andrew Trzecieski junior and most probably Cyprian Bazylik, poet, musician, and printer, as the Radziwill “bees” – hard-working, charitable, bringing the truth to the God's earth (a reference to a Platonic topos). In his epigrams, the author showed Nikolai Radziwill the Black as a patron of culture of the new format promoting Protestantism, and the creators gathered around him as a coherent literary milieu. Although it was presented in an affirmative way, Kochanowski maintained an attitude of the benevolent outsider. It is reflected by the skeptical tone of foricoenium 45 and biographical circumstances of the poet who was the then secretary of Bishop Piotr Myszkowski.

6

Debata nad związkiem poezji i polityki w Pamięci W. B. Yeatsa W. H. Audena i Elegii przed wojną A. Ostriker

51%

Marecki M.

Ogrody Nauk i Sztuk

|

2011

|

nr 1

PL

Pamięci W. B.Yeatsa W.H.Audena i Elegia przed wojną Alicii Ostriker to dwie elegie „przedwojenne”, w których pierwiastek osobisty zestawiony jest z pierwiastkiem politycznym. Wiersz Audena ilustruje śmierć znanej osobistości na tle niespokojnych lat 30. XX wieku, kiedy powszechny był strach przed faszyzmem i jego reperkusjami. W długim, 7-fragmentowym dziele Ostriker ramą staje się portret zmarłej matki poetki, a wypełnieniem ognisty i ironiczny antywojenny manifest, w którym autorka nie tylko atakuje amerykański imperializm uwidaczniający się podczas II wojny irackiej, ale też zastanawia się nad sensem wojny i przemocy. Elegia urodzonego w Wielkiej Brytanii poety, a szczególnie użyta tam dwuznaczna fraza »poetry makes nothing happen«, jest punktem wyjścia i pretekstem dla Ostriker do zainicjowania dialogu na temat roli poezji i jej związku z polityką. Analiza obu wierszy w zestawieniu z esejami obojga autorów na temat poezji, ich innymi dziełami, a także „powojennymi elegiami” (The Shield of Achilles i The Eight and Thirteenth) pokazuje, że stanowisko obojga poetów odnośnie do roli poezji jest niejednoznaczne i zmienne. Ciekawe są również ich poetyckie rozważania w kontekście dylematu zasygnalizowanego w wierszu Ostriker pt. Wiersz 60 lat po Auschwitz, w którym poetka zastanawia się, jaki ma być kształt poezji i jej wydźwięk po Holocauście.

EN

In Memory of W. B. Yeats by W. H. Auden and Elegy Before the War by A. Ostriker are two “pre-war” elegies, in which the personal element is confronted with the political. The Auden’s poem portrays the death of a known figure with the background of the unsteady 30s of the 20th century, when the fear of fascism and its repercussions was common. In the long, 7-pieces work of Ostriker framework is the portrait of the poet’s dead mother, and the inlay is the ardent and ironic anti-war manifesto, in which the author not only attacks the American imperialism obvious during the Iraqi war, but she also meditates on the sense of war and violence. The elegy of the poet born in Great Britain, and especially the phrase “poetry makes nothing happen”, is the starting point and a pretext for Ostriker to initiate a dialogue regarding the role of poetry and its relationship to the politics. The analysis of both poems in regard to the essays of both authors discussing the sense of poetry, their other works, and also the “post-war elegies” (The Shield of Achilles and The Eight and Thirteenth) reveals that the stance of both of the poets regarding the role of poetry is ambiguous and unstable. Also interesting are their poetical considerations in the context of the dilemma indicated in the Ostriker’s Poem 60 Years after Auschwitz, in which the poet wonders, what should be the shape of poetry and its overtone after the holocaust.

7

Elegický štýl Rainera Mariu Rilkeho a Janka Silana

32%

Príhodová E.

Religious and Sacred Poetry: An International Quarterly of Religion, Culture and Education

|

2013

|

nr 4(4)

117-138

SK

Štúdia sa zameriava na kontrastívnu komparáciu elegických básní R. M. Rilkeho a J. Silana. Rainer Maria Rilke a Janko Silan predstavujú vo viacerých poetologických charakteristikách opačné básnické typy (charakterizujú ich také zásadné protiklady ako intelektuálnosť / emocionálnosť, osobnosť / nadosobnosť, individualizmus / sociatívnosť, hatenie detenzie / hatenie tenzie). Rainer Maria Rilke predstavuje jednu z najviac kanonizovaných postáv európskeho modernizmu, Janko Silan je reprezentantom katolíckeho modernizmu a patrí medzi literatúry malých národov (slovenská literatúra). Kontrastívna komparácia umožňuje vidieť v básnických textoch oboch autorov také súvislosti, ktoré by bez kontrastívneho literárneho kontextu zostali nepovšimnuté. Základnou interpretačnou líniou je identifikácia zdrojov tenzívnych a detenzívnych prvkov u oboch básnikov. Interpretácia elégií oboch autorov odkryla nové poznatky o základných princípoch básnického sveta oboch autorov. Tenzia Duinských elégií nie je daná osobnou stratou; ide o nadosobnú, filozofujúcu, intelektuálnu poéziu. Lyrický subjekt pociťuje hodnotový deficit vytvorený problematizáciou života založeného na tradičných hodnotách, náboženských predstavách a ideológiách. Odpoveď však lyrickému subjektu neprináša úľavu, detenziu, naopak, hromadenie otázok a odpovedí tenzívnosť kumuluje. Problematickosť lyrického subjektu sa koncentruje v oblasti »hlavy«. Sled tenzívnych motívov má povahu intelektuálnej problematizácie. Janko Silan v básnickej skladbe Slávme to spoločne tematizuje život a smrť svojej matky. Báseň je teda poznačená biografickým kontextom autora. Diskurzivita sa vyznačuje dialogickosťou a emocionálnosťou, ktoré sú dané autobiografickos133 ťou témy. Problematickosť lyrického subjektu sa koncentruje v oblasti »srdca«. Kresťanský ideový rámec spôsobuje, že autor spočiatku hatí tenziu (smútok) a zameriava sa viac na oslavu. Aj keď Janko Silan neproblematizuje tradičný kresťanský náboženský rámec, predsa ho subjektivizuje vytváraním si osobného duchovného sveta, ktorých ťažiskom je spojenie s mŕtvymi predkami (s matkou). Spoločné v prístupe oboch autorov je, že prostredníctvom elegického žánrového rámca vyjadrili postoje k veľkým literárnym témam: k životu, k smrti a k láske (osobnej alebo nadosobnej). Aj keď odlišnými cestami, predsa obaja sa dopracovali k problematizácii života založenom na jednoduchom vlastnení hodnôt. Hodnotovo naplená existencia podľa nich spočíva v prehĺbenom a otvorenom postoji k životu, do ktorého človek prijme a integruje aj tenzívne skúsenosti.

EN

The study focuses on the contrastive comparative analysis of the elegiac poems of R. M. Rilke and J. Silan. In several poetological characteristics, Rainer Maria Rilke and Janko Silan present opposite poetic types (characterized by such fundamental contradictions as intellectuality / emotionality, personality / metapersonality, individualism / sociativity, blocking of tension / blocking of a lack of tension. Rainer Maria Rilke is one of the most canonized figures of European modernism, Janko Silan is a representative of Catholic modernism and belongs to the literature of small nations (Slovak literature). The contrastive comparative analysis allows the perception such connections in the poetic texts of both authors that would stay unnoticed without contrastive literary context. The basic interpretive line is to identify the sources of tension and lack of tension elements in both poets. The interpretation of elegies of both authors has uncovered new knowledge of the fundamental principles of the poetic world of both authors. The tension of The Duino elegies does not lie in personal loss, it is meta-personal philosophizing, intellectual poetry. The lyrical subject experiences a value deficit created by the problematization of life based on traditional values, religious ideas and ideologies. However, the answer does not bring the relief of a lack of tension to the lyrical subject; 134 quite the contrary, the accumulation of questions and answers increases the tension. The problem of the lyrical subject concentrates in the area of the »head«. The sequence of tension motifs has the nature of intellectual problematization. Janko Silan in the poem Slávme to spoločne (Let's Celebrate it Together) discusses the life and death of his mother. The poem is thus marked by the author's biographical context. The discursivity is characterized by dialogue and emotionality that are caused by the autobiographical nature of the topic. The problem of the lyrical subject is concentrated in the area of the »heart«. The Christian ideological framework makes that author initially block the tension (sadness) and focuses more on the celebration. Although Janko Silan does not find a problem in the traditional Christian religious framework, he subjectivizes it by creating a personal spiritual world where the focus is on a connection with the dead ancestors (with his mother). The common ground in the approach of both authors is that through an elegiac genre framework they have expressed views on major literary themes: life, death, love (personal or meta-personal). Although in different ways, both of them achieved the problematization of life based on a simple possession of values. The existence filled with values according to them lies in a deep and open attitude to life, to which a human being accepts and integrates the tension experience.

PL

Niniejsze studium koncentruje się na kontrastywnym porównaniu elegijnych wierszy R.M.Rilkego i J. Silana. Twórczość analizowanych przeze mnie przedstawicieli zaliczanych do nurtu modernistycznego, czyli Rainera Marii Rilkego i Janko Silana ukazuje ich poetyckość w zupełnie różnym świetle, bo charakteryzuje ich całkowita różnorodność i odmienność, skupiająca się na zagadnieniach, które dotyczą np.: intelektualności i emocjonalności, osobowości i indywidualności, niszczenia spokoju i burzenia napięcia. Rainer Maria Rilke to jedna z najbardziej wiodących osobowości modernizmu europejskiego, natomiast Janko Silan to przedstawiciel modernizmu katolickiego należący do literatury małych 135 narodów (por. literatura słowacka). Porównawcza analiza twórczości pozwala nam dostrzec w poezji obu autorów związek, który nie zostałby dostrzeżony bez konfrontatywnego kontrastu literackiego. Podstawowa linia interpretacyjna obu autorów skupia się na identyfikacji źródeł elementów napięcia i ich rozładowania. Interpretacja elegijna przedstawionych autorów odkryła nowe doświadczenia, które dotyczą podstawowych zasad świata poetyckiego. Napięcie w utworze Elegii duinejskich nie wynika z osobistego zagubienia podmiotu literackiego; chodzi przede wszystkim o szeroko pojętą poezję, która wykracza poza ramy indywidualnego, filozoficznego i intelektualnego postrzegania rzeczywistości. Podmiot liryczny czuje deficyt wartości, powstałych za sprawą złożoności istnienia, których fundamentem są wartości tradycyjne, wyobrażenia religijne i ideologiczne. Jednak podmiotowi lirycznemu to nie przynosi ani ulgi, ani rozładowania napięcia, a przeciwnie, pojawia się wiele pytań, a odpowiedzi kumulują tylko napięcie. Napięcia i sprzeczności podmiotu lirycznego koncentrują się przede wszystkim w okolicy „głowy“ – stąd dominacja problematyki intelektualnej. Janko Silan w utworze poetyckim Slávme to spoločne [dosł. pol. Świętujmy to razem] opisuje życie i śmierć swojej matki. Przedstawiony wiersz zawiera kontekst biograficzny. Dyskursywność zostaje określona przez dialogi i emocjonalność, które są wyznaczane przez fakty związane z jego autobiografią. Rozważania podmiotu lirycznego koncentrują się przede wszystkim w okolicy „serca“ – problematyka emocjonalna. Chrześcijańskie ramy ideowe sprawiają, że w początkowej fazie najpierw zostaje zniszczone napięcie (niweczy smutek), a następnie podmiot liryczny skupia się na świętowaniu. Chociaż Janko Silan nie uwypukla problemów, które dotyczą tradycyjnych chrześcijańskich wzorców religijnych, to i tak pojawiają się wątki osobiste odnoszące się do jego świata duchowego, w którym zauważalne są trudności dotyczące kontaktu z nieżyjącymi przodkami (z matką). Wspólną cechą Rainera Marii Rilkego i Janko Silana jest to, że przez pośrednictwo ramowego gatunku elegijnego przedstawili swoje poglądy dotyczące uniwersalnej tematyki, czyli: życia, śmierci i miłości (osobistej i zbiorowej). Chociaż podążali różnymi drogami, to poglądy na temat złożoności życia i nieodzownych w nim wartości mają podobne. Według nich, istnienie oparte na fundamentalnych wartościach sprawia, że człowiek ma otwarty i głęboki stosunek do życia, akceptuje świat i istnienie, łączy swoje doświadczenia, choć często są one związane z różnorakim napięciem.