Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Edukacja plastyczna jako element inkluzji społecznej

100%

Bieluga M.

Student niepełnosprawny. Szkice i rozprawy

|

2016

|

nr 16(9)

133-143

EN

The article presents the personal experience in the field of art education. The work presents an attempt to diagnosis the current state of the general education in the field of Visual Arts. The author provides examples of the use of the Visual Arts for inclusion of the disabled persons.

PL

W artykule zaprezentowano własne doświadczenia z dziedziny edukacji artystycznej. Praca stanowi próbę diagnozy obecnego stanu szkolnictwa powszechnego w zakresie sztuk plastycznych. Autor podaje przykłady wykorzystania plastyki między innymi w inkluzji osób niepełnosprawnych.

2

Interdyscyplinarna edukacja przez sztukę od najmłodszych lat

100%

Minchberg M.

Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze

|

2019

|

tom 577(2)

3-13

PL

Autorka próbuje odpowiedzieć na pytanie: jak uczyć przez sztukę, w kontekście nowych, konektywnych trendów w edukacji. Na podstawie swoich doświadczeń pedagogicznych i przeprowadzonych badań, opisuje efektywność edukacji polegającej na łączeniu różnych przedmiotów i aktywności w twórczym działaniu, zwłaszcza na poziomie rozwoju małego dziecka. Twórcza edukacja i nauka przez sztukę wypierają dziś akademickie sposoby nauczania, a w tym świetle znacząco zmienia się rola nauczyciela, który staje się przewodnikiem pokazującym drogi zdobywania wiedzy i tworzy warunki do nabywania rożnych umiejętności przez realne doświadczenie. Wstępne wyniki badań eksperymentalnych przeprowadzonych z kadrą wychowawczą w Zespole Żłobków Warszawy wykazują sensowność wprowadzania edukacji przez sztukę od najmłodszych lat. Pielęgnowanie postaw twórczych dzieci i opiekunek w procesie edukacji pozytywnie wpływa na całokształt estetycznego środowiska wychowania.

3

Ignacio Domeyko y las bellas artes

94%

Drien M. , Guzmán F.

Roczniki Humanistyczne

|

2021

|

tom 69

|

nr 4

229-240

ES

La historiografía ha prestado atención a la actividad del científico polaco Ignacio Domeyko como de fundador de la mineralogía en Chile, reformador del Instituto Nacional y sucesor de Andrés Bello en la rectoría de la Universidad de Chile. El propósito del presente texto es analizar la poco conocida vinculación de Domeyko con las Bellas Artes. Esta dimensión del científico polaco, radicado en Chile desde 1838, se puede observar en su actividad como dibujante, su condición de amante de las artes y propietario de obras, su labor como promotor de la educación artística en Chile y sus ideas en torno a la función de las artes en la vida social.

EN

The Polish scientist Ignacy Domeyko made his name in historiography primarily as the founder of mineralogy in Chile, as one of the reformers of the Chilean National Institute, and as the successor to Andres Bello as rector of the Universidad de Chile. The aim of this study is to analyse Domeyko’s connections with art, which have been hitherto poorly researched. This area of his activity, which was permanently linked to Chile since 1838, was reflected primarily in his drawings, interest in art and collection of works of art, as well as in his efforts to promote artistic education in Chile and his views on the function of art in social life.

PL

Ignacy Domeyko i sztuki piękne Polski uczony Ignacy Domeyko zapisał się w historiografii przede wszystkim jako założyciel mineralogii w Chile, reformator Instytutu Narodowego i następca Andresa Bello na stanowisku rektora Universidad de Chile. Celem niniejszej pracy jest analiza, słabo jak dotąd zbadanych, związków Domeyki ze sztuką. Ten wymiar aktywności polskiego uczonego, związanego na stałe z Chile od 1838 r., znalazł odbicie przede wszystkim w jego rysunkach, zainteresowaniu sztuką i kolekcjonowaniu dzieł, a także w pracy na rzecz promowania edukacji artystycznej w Chile i w jego poglądach na temat funkcji sztuki w życiu społecznym. La historiografía ha prestado atención a la actividad del científico polaco Ignacio Domeyko como de fundador de la mineralogía en Chile, reformador del Instituto Nacional y sucesor de Andrés Bello en la rectoría de la Universidad de Chile. El propósito del presente texto es analizar la poco conocida vinculación de Domeyko con las Bellas Artes. Esta dimensión del científico polaco, radicado en Chile desde 1838, se puede observar en su actividad como dibujante, su condición de amante de las artes y propietario de obras, su labor como promotor de la educación artística en Chile y sus ideas en torno a la función de las artes en la vida social.

4

Vzťah výtvarnej a technickej edukácie na počiatočných stupňoch vzdelávania v ponímaní študentov predškolskej a elementárnej pedagogiky

84%

Lipárová L.

Zagadnienia społeczne

|

2020

|

tom 1

|

nr 13

69-84

EN

The article presents the relationship between art and technical education on the examples of artistic and technical exercises performed by pupils of early school education. After completing the exercises, pupils evaluated them on a scale of 1 – 5 in terms of their creative potential. The experiment showed that systematic integration of the content of technical, visual and natural sciences in technical education depends on the willingness and skills of teachers as well as their academic preparation. Thus, providing teachers with teaching methods with the greatest possible creative potential gives good results in their professional development.

PL

W artykule przedstawiono związki między sztuką i edukacją techniczną na przykładach ćwiczeń artystyczno-technicznych wykonywanych przez studentów kierunku edukacja wczesnoszkolna. Po wykonaniu ćwiczeń studenci oceniali je w skali 1 – 5 pod względem potencjału twórczego. Prezentowany eksperyment pokazał, że systematyczna integracja treści nauk technicznych, wizualnych i przyrodniczych w edukacji technicznej zależy od chęci i umiejętności nauczycieli oraz ich przygotowania uniwersyteckiego. Zatem dobre wyniki w kształceniu nauczycieli daje przedstawianie im metod o jak największym potencjale twórczym.

SK

V príspevku sme naznačili prieniky obsahov výtvarnej a technickej edukácie na príkladoch výtvarno-technických zadaní. Hodnotenia realizovaných aktivít študentami sme porovnali a ukázali reflexiu troch vybraných zadaní: technicky náročnejšie zadanie – ručný papier, mierne náročné – výroba farebných kried a najmenej náročnú asambláž. Tvorivý potenciál podľa študentov je najvyšší pri asambláži. Ručný papier a výrobu kried považovali za techniky s vyšším stredným tvorivým potenciálom (priemer hodnotení od 3,25 – 4,24 na 5 bodovej škále). Systematická integrácia obsahov technického, výtvarného, prírodovedného zamerania ale aj možnosť integrovať obsahy iných predmetov je závislá na ochote a schopnosti učiteľov a teda aj na ich vysokoškolskej príprave. Zo zistení vyplýva, že je podnetné v príprave učiteľov venovať priestor variovaniu rôznych techník pri zachovaní čo najväčšej tvorivej slobody.

5

Dzieła ojca Efrema z Kcyni (Stanisława Klawittera, 1894–1970) w zbiorach Muzeum Franciszkańskiego w Rzymie

84%

Moryc C. J.

Roczniki Kulturoznawcze

|

2017

|

tom 8

|

nr 2

81-121

PL

Artykuł poświęcono twórczości zakonnika, o. Efrema Marii Klawittera, polskiego kapucyna, który zdobył wykształcenie w ważnych europejskich ośrodkach odnowy sztuki religijnej. Omówione zostały dzieła przechowywane w Muzeum Franciszkańskim w Rzymie, prezentujące jedynie niewielki wycinek dorobku artysty. Celem artykułu jest analiza stylistyczna i ikonograficzna dziel zakonnego malarza w kontekście ikonografii franciszkańskiej oraz gwałtownych przemian kulturowych na przełomie XIX i XX wieku, w których czynnie uczestniczył. Autor posłużył się metodami stosowanymi w badaniach interdyscyplinarnych, przede wszystkim analizy stylistycznej i ikonograficznej rzymskich dzieł o. Klawittera, a następnie skonfrontował wyniki z rozległą panoramą legendy neofranciszkańskiej, która zawładnęła w interesującym go przedziale czasowym sercami i umysłami pisarzy, poetów, historyków sztuki, muzyków i samych artystów. Refleksja nad obrazami i rzeźbami z zakonnego muzeum, którego historia i działalność także zostały przybliżone, pozwoliła dostrzec wysoki poziom formalny i ikonograficzny wszystkich prac. Artysta pozostaje wierny źródłom hagiograficznym i tradycji zakonu, którą zna doskonale. Jednocześnie jest otwarty na nowe prądy w sztuce, które poznał w benedyktyńskiej szkole w Beuron oraz w ośrodku neotomizmu w Lowanium. Wyniki analizy, ograniczone do grupy wybranych dzieł, można zastosować dla celów dydaktycznych oraz dalszych badań nad twórczością artystów zakonnych oraz franciszkańską kulturą religijną w Polsce i Europie.

EN

The article is devoted to the work of the monastic artist Friar Ephrem Maria Klawitter, a Polish Capuchin, who acquired education in major European centres of the renewal of religious art. The works discussed here concern only the ones kept in the Franciscan Museum in Rome, which is merely a small part of the artist’s output. The aim of the article is the stylistic and iconographic analysis of the monastic painter’s works in the context of Franciscan iconography and the sudden cultural change at the turn of the 19th and 20th century, in which he actively took part. The author employed the methods used in interdisciplinary research, mainly stylistic and iconographic analysis of Roman works of Friar Klawitter, and afterwards confronted the results with a wide panorama of neo-Franciscan legend, which had captured, in the period concerned, the hearts and minds of writers, poets, art historians, musicians and artists themselves. In the analysed works of Friar Ephrem, there are no examples of impersonal attitude and the reflection on the pictures and sculptures from the monastic museum, whose history and activity had also been exemplified, allowed to notice a high formal and iconographic level of all works. The artist remains faithful to hagiographic sources and monastery tradition, which he knows perfectly well, and at the same time he is open to new trends in art, which he got to know while in the Benedictine school in Beuron and in the centre of neo-Thomism in Leuven. The results of the analysis, limited to a group of chosen works, can be used for educational purposes and for further research on the monastic artists’ output as well as Franciscan religious culture in Poland and Europe.

6

Ignacy Wachowiak – tancerz, choreograf, pedagog (1936-1996)

84%

Drela L.

Roczniki Nauk Społecznych

|

2005

|

tom 33

|

nr 2

149-167

EN

Ignacy Wachowiak (1936-1996) was a prominent Lublin dancer and choreographer. In the period of 1980-1996 he was a director of the Song and Dance Company of the Lublin Region. His attitude, personality, and choice of the way of life were decisively affected by Wanda Kaniorowa. In 1948 she took Ignacy to her Theatre of the Young Spectators, five years later transformed into a folklore group. W. Kaniorowa developed the skills of her pupils, shared with them her pedagogical knowledge and abilities in dancing, choreography, directing, and managing. In effect, I. Wachowiak came to love folklore, learned it and popularised throughout his life. In the period of 1953-1964 I. Wachowiak performed in ZPiTZL as a soloist – dancer. While he was in the army (1956-1958), he danced in the Central Artistic Company of the Polish Army. Endowed with talents and temperament, he learned the technique and rendered the character of the most demanding dances. He was not spoilt as a member of the company. At the age of 24 he was threatened with a disability due to a contusion while dancing. His effective action at the right moment several times saved the ensemble from dissolution. He put high aspirations into practice by a well-directed daily work. Wachowiak put the Company first before material values. In 1964 he obtained a full-time job there as an instructor and choreographer. Having graduated from the Pedagogical Institute for Dance of the Central Amateur Counselling of the Artistic Movement, in the specialities of folk and ballroom dance, even obtaining the highest “S” category in choreography, he continued education without interruption. From 1965 onwards he became well-known as a choreographer of dance suites. In his work he carried out two goals: artistic and formative, and both of them he treated as equally important. He passed his skills on the members – amateurs - of the Ensemble. He was disciplined, conscientious, ambitious, and gathered people of the same kind around himself. All the positions of the repertoire prepared under his direction were characterised by a striving after perfection: clarity of the drawing, faithfulness to the climate and character, and the style of music. Their performers distinguished themselves in dancing. He was successful on the stages of Poland and the world, trying to get higher and higher – according to the will of W. Kaniorowa. Faithful to folklore, he would extend his interest onto the world heritage of folk culture. In 1985 he established one of the most joyful artistic events in Poland: International Folklore Encounters. Wachowiak was thought to be a choreographer with a charisma. He was especially predisposed to work at large outdoor performances and supervise thousands of participants. From 1984 onwards he was entrusted with the organisation of the harvest festival. In 1988 as the first one in post-war Poland he introduced some patriotic elements to commemorate the 70th Anniversary of Independence into the curriculum of the feast of harvest in Marszewo. Wachowiak believed it was his success to in the ensemble the values advocated by W. Kaniorowa: a family “sunny” atmosphere, the ties among the members of the Company, and the joy of dancing in all dancers. In his message he left for the followers I. Wachowiak expressed his wish to cultivate the transcendent values: beauty and goodness. He prepared choreographers for the Ensemble that would continue his work. One year and a half after his death the Representation of the Lublin Song and Dance Company conducted by Bożena Baranowska gained the highest score and Grand Prix at a tournament of continents in Brasil. The band was conducted by Włodzimierz Kukawski and the whole was directed by Alicja Lejcyk-Kamińska. A question arises: what was so strong to have bound the various generations of artists and dancers with the Lublin ensemble? The author puts forward a hypothesis that the solid emotional relationship with the work in the Company consisted of four elements mentioned by humanistic ergonomic. Successive directors and instructors distinguished themselves by thorough professionalism in their disciplines. One of the components of artistic activity is thinking – conceptual, creative work. The member of the Company acquired skills and travelled, thereby satisfying their aesthetic needs and participating in fun. In their work on behalf of the common good and in social work there was sacrifice as well. The large number of the levels of the Company's activity provides topics for research on its history and today.

7

Recepcja scenografii w Polsce wczoraj i dziś

84%

Żarinow B.

Acta Humana

|

2018

|

tom 9

EN

This article aims to create an outline of the trends in contemporary scenography in Poland. The perception of today’s stage design has been formed through the combined effect of the state of researched descriptions, education, institutions, and special-events development.The results are far from satisfactory, as some shortcomings in terms of documenting works are apparent. A similar situation can be observed in the case of scientific and critical publications. Limitations are also placed on the funding of institutions whose main task is to protect and preserve our scenographic heritage. On the positive side, the development of education, though not dynamic, gives opportunities for individual growth through contact with masters. Continuing master-student relationships (which were not interrupted even by the War) are contributing to the unique character of stage design in the context of post-war Polish art.

PL

Artykuł jest próbą stworzenia zarysu tendencji w recepcji współczesnej scenografii w Polsce. Za pośrednictwem sumarycznego opisu stanu badań, rozwoju szkolnictwa, instytucji i wydarzeń okazjonalnych takich jak festiwale portretowany jest wizerunek współczesnej scenografii. Wynik nie jest zadowalający, ponieważ widać braki w postaci dokumentowania powstałych dzieł, tworzenia zbiorów i kolekcji powiększających dorobek kulturowy. Podobnie jest w zakresie publikacji naukowych i krytycznych. Scenografia marginalizowana jest w badaniach teatrologicznych. Ograniczony jest również wkład finansowy dla instytucji mających na celu dbanie o dorobek scenograficzny jak np. Centrum Scenografii Polskiej. Krzepiący jest jednak rozwój szkolnictwa, który nie przebiega w sposób dynamiczny, ale daje możliwość indywidualnego rozwoju poprzez kontakty z mistrzami. Nieprzerwana (nawet wojną) kontynuacja relacji mistrz-uczeń czyni scenografię wyjątkową w kontekście powojennej polskiej sztuki.

8

Komfort wyboru czy wybór komfortu? O strategiach edukacyjnych w szkole artystycznej (na przykładzie własnych doświadczeń nauczycielskich)

84%

Prymas-Jóźwiak K.

Kultura i Wychowanie

|

2018

|

tom 14

|

nr 2

139-153

EN

One of the metaphors of the modern world is the supermarket metaphor. On the one hand, a supermarket is synonymous the lesser quality. On the other hand, a supermarket brings with it the comfort of choice. The supermarket as a space for choice should be inspirational for education. I’m talking about construction, by the teacher, of a process that would allow the pupil real choice of areas or methods of work. The teacher still plays the key role in this scenario, but as an idea-giver and animator of attractive tasks, from which the pupil chooses those most appealing to him/her. And it is the pupil who is de facto the main actor in this process. The enterprises I developed and put into practice at the Liceum Plastyczne (High School of Fine Arts) in Poznan fit into such a supermarket paradigm. These were: “Passive pupil – active pupil” workshops, the pegadogical innovation “Personility of a subject”, and also “Baroque supermarket” project activities which completed another pedagogical innovation – “Playing for Art”.

PL

Jedną z metafor współczesnego świata jest metafora supermarketu. Zarazem supermarket to synonim sklepu gorszej jakości. Ale supermarket niesie ze sobą także komfort wyboru. Supermarket jako przestrzeń wyboru winien być inspiracją dla edukacji. Mam na myśli takie konstruowanie przez nauczyciela procesu, by pozwalał uczniowi na faktyczny wybór obszarów czy metod pracy. Owszem, nadal kluczową rolę w tym ujęciu pełni nauczyciel, ale jako pomysłodawca i animator atrakcyjnych zadań, z których uczeń wybiera te dla niego najbardziej pociągające. I to on – uczeń jest de facto głównym aktorem w tym procesie. W taki supermarketowy paradygmat wpisują się przedsięwzięcia, które opracowałam i wdrożyłam w Liceum Plastycznym w Poznaniu. Są to warsztaty „Uczeń bierny – uczeń aktywny”, innowacja pedagogiczna „Osobowość przedmiotu”, a także działanie projektowe „Barokowy supermarket” wieńczące kolejną innowację pedagogiczną „Gra o sztukę”.

9

Arte-Gra – Edukacja artystyczna z elementami terapii sztuką

84%

Wejchert-Gajczyk D.

Zeszyty Naukowe Uczelni Vistula

|

2018

|

nr 61(4) Architektura

182-193

PL

Artykuł prezentuje nowe podejście do zajęć plastycznych przeznaczonych dla dzieci młodszych, uczniów klas 0-2. Zajęcia składają się z dwóch części zwanych GRA i ARTE. Celem pierwszej jest stworzenie nastroju, artystycznej atmosfery, pobudzenie, bądź zrelaksowanie uczestników. Druga część ma charakter działań artystycznych i bazuje na podstawowych wartościach sztuki. Mottem do zajęć, które również odbywają się w plenerze, jest zrobić coś z niczego. Zajęcia służą pobudzeniu wrażliwości, kreatywności oraz uczą wnikliwej obserwacji.

EN

The article presents a new approach to art classes for younger children, students of grades 0-2. Classes consist of two parts called GRA and ARTE. The goal of the first is to create a mood, artistic atmosphere, stimulate or relax the participants. The second part has the character of artistic activities and is based on the basic values of art. The motto for the classes that also take place outdoors is to do something out of nothing. Classes are used to stimulate sensitivity, creativity and teach careful observation.

10

Przez edukację artystyczną i środowiskową do zrównoważonego rozwoju

84%

Malinowska J. , Jabłońska M.

Konteksty Pedagogiczne

|

2016

|

tom 1

|

nr 6

EN

The paper is an attempt to define possibilities and limitations of fulfilling the assumptions of sustainable development on the level of formal edu-cation in the context of respecting culture and nature. The authors refer to two areas of education – artistic and environmental – which are connected by the relationships between biodiversity and cultural diversity. Common objectives of art and environmental education (sensitivity), common ways of educational methods (multisensory experience) and common contents (cultural education) are suggested by the authors to be factors favoring the fulfillment of the concept, while the structure and language of core curriculum is considered to be a poten-tial threat.

PL

Tekst stanowi próbę określenia możliwości i ograniczeń realizacji założeń zrównoważonego rozwoju na poziomie edukacji formalnej w kontekś cie poszanowania kultury i natury. Autorki odnoszą się do dwóch obszarów edu-kacji – artystycznej i środowiskowej – które łączy istnienie związków między bioróżnorodnością a różnorodnością kulturową. Wspólne cele tych edukacji (wrażliwość), wspólne sposoby oddziaływań wychowawczych (doświadczanie wielozmysłowe) i wspólny obszar treściowy (edukacja kulturowa) autorki wska-zują jako czynniki sprzyjające urzeczywistnianiu koncepcji, zaś strukturę i język programu nauczania jako potencjalne zagrożenie.

11

Jan Reisner w Akademii św. Łukasza. Artysta a polityka króla Jana III i papieża Innocentego XI

83%

Bernatowicz T.

Roczniki Humanistyczne

|

2020

|

tom 68

|

nr 4

159-191

EN

Jan Reisner (ca. 1655-1713) was a painter and architect. He was sent by King Jan III together with Jerzy Siemiginowski to study art at St. Luke Academy in Rome. He traveled to the Eternal City (where he arrived on February 24, 1678) with Prince Michał Radziwiłł’s retinue. Cardinal Carlo Barberini, who later became the protector of Regni Poloniae, was the guardian and protector of the artist during his studies in 1678-1682. In the architectural competition announced by the Academy in 1681 Reisner was awarded the fi prize in the fi class, and a little later he was accepted as a member of this prestigious university. He was awarded the Order of the Golden Spur (Aureatae Militiae Eques) and the title Aulae Lateranensis Comes, which was equivalent to becoming a nobleman. The architectural award was conferred by the jury of Concorso Academico, composed of the Academy’s principe painter Giuseppe Garzi, its secretary Giuseppe Gezzi, and the architects Gregorio Tommassini and Giovanni B. Menicucci. In the Archivio storico dell’Accademia di San Luca, preserved are three design drawings of a church made by Jan Reisner in pen and watercolor, showing the front elevation, longitudinal section, and a projection. Although they were made for the 1681 competition, they were labelled with the date 1682, when the prizes were already being awarded. Reisner’s design reflected the complicated trends in the architecture of the 1660s and 1670s, especially in the architectural education of St. Luke’s Academy. There, attempts were made to reconcile the classicistic tendencies promoted by the French court with the reference to the forms of mature Roman Baroque. As a result of this attempt to combine the features of the two traditions, an eclectic work was created, as well as other competition projects created by students of the St. Luke’s Academy. The architect designed the Barberini temple-mausoleum, on a circular plan with eight lower chapels opening inwards and a rectangular chancel. The inside of the rotund is divided into three parts: the main body with opening chapels, a tambour, and a dome with sketches of the Fall of Angels. Inside, there is an altar with a pillar-and-column canopy. The architectural origin of the building was determined by ancient buildings: the Pantheon (AD 125) and the Mausoleum of Constance (4th century AD). A modern school based of this model was opened by Andrea Palladio, who designed the Tempietto Barbaro in Maser from 1580. In the near future, the Santa Maria della Assunzione in Ariccia (1662-1664) by Bernini and Notre-Dame-de-l’Assomption (1670-1676) in Paris by Charles Errard could provide inspiration. In particular, the unrealized project of Carlo Fontana to adapt the Colosseum to the place of worship of the Holy Martyrs was undertaken by Clement X in connection with the celebration of the Holy Year in 1675. In the middle of the Flavius amphitheatre, he designed the elevation of a church in the form of an antique-styled rotunda, with a dome on a high tambour and a wreath of chapels encircling it. Equally important was the design of the fountain of the central church in Basque Loyola (Santuario di S. Ignazio a Loyola). In the Baroque realizations of the then Rome we find patterns for the architectural decoration of the Reisnerian church. In the layout and the artwork of the facades we notice the influence of the columnar Baroque facades, so common in different variants in the works of da Cortona, Borromini and Rainaldi. The monumental columnar facades built according to Carlo Rainaldi’s designs were newly completed: S. Andrea della Valle (1656 / 1662-1665 / 1666) and S. Maria in Campitelli (designed in 1658-1662 and executed in 1663-1667), and Borromini San Carlo alle Quatro Fontane (1667-1677). The angels supporting the garlands on the plinths of the tambour attic are modelled on the decoration of two churches of Bernini: S. Maria della Assunzione in Ariccia (1662-1664) and S. Andrea al Quirinale (1658-1670). The repertoire of mature Baroque also includes the window frames of the front facade of the floor in the form of interrupted beams and, with the header made in the form of sections capped with volutes. The design indicates that the chancel was to be laid out on a slightly elongated rectangle with rounded corners and covered with a ceiling with facets, with a cross-section similar to a heavily flattened dome. It is close to the solutions used by Borromini in the Collegio di Propaganda Fide and the Oratorio dei Filippini. The three oval windows decorated with C-shaped arches and with ribs coming out of the volute of the base of the dome, which were among the characteristic motifs of da Cortona, taken over from Michelangelo, are visible. The crowning lantern was given an original shape: a pear-shaped outline with three windows of the same shape, embraced by S-shaped elongated volutes, which belonged to the canonical motifs used behind da Cortona by the crowds of architects of late Baroque eclecticism. Along with learning architecture, which was typical at the Academy, Reisner learned painting and geodesy, thanks to which, after his return to Poland, he gained prestige and importance at the court of Jan III, then with the Płock Voivode Jan Krasiński. His promising architectural talent did gain prominence as an architect in Poland, although – like few students of St. Luke’s Academy – he received all the honors as a student and graduate.

PL

Jan Reisner (ok. 1655-1713) – malarz i architekt został wysłany przez Jana III wraz z Jerzym Siemiginowskim na studia artystyczne w Akademii św. Łukasza w Rzymie. Podróż do Wiecznego Miasta, do którego dotarł 24 lutego 1678 r., odbył w orszaku księcia Michała Radziwiłła. Opiekunem i protektorem artysty podczas nauki w latach 1678-1682 był kardynał Carlo Barberini, późniejszy protektor Regni Poloniae. W konkursie architektonicznym Akademii św. Łukasza ogłoszonym w 1681 r. Reisner otrzymał pierwszą nagródę w pierwszej klasie, a nieco później został przyjęty na członka prestiżowej uczelni. Nadano mu Order Złotej Ostrogi (Aureatae Militiae Eques) oraz tytuł Aulae Lateranensis Comes, co było równoznaczne z uzyskaniem szlachectwa. Nagrodę architektoniczną przynało jury Concorso Academico w składzie: principe Akademii malarz Giuseppe Garzi, sekretarz Giuseppe Gezzi, architekci – Gregorio Tommassini i Giovanni B. Menicucci. W Archivio storico dell’Accademia di San Luca zachowały się trzy rysunki projektowe kościoła wykonane przez Jana Reisnera piórkiem i akwarelą, przedstawiające elewację frontową, przekrój podłużny oraz rzut. Mimo że wykonane zostały na konkurs w 1681 r. opisano je z datą 1682, gdy wręczano już nagrody. Projekt Reisnera odzwierciedlał skomplikowane tendencje w architekturze lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XVII w., zwłaszcza w edukacji architektonicznej Akademii św. Łukasza. Próbowano tam pogodzić klasycyzujące tendencje propagowane przez dwór francuski z nawiązywaniem do form dojrzałego baroku rzymskiego. W konsekwencji próby połączenia cech dwóch tradycji powstało dzieło eklektyczne, tak jak i inne projekty konkursowe tworzone przez studentów Akademii św. Łukasza. Architekt zaprojektował świątynię-mauzoleum Barberinich, na planie koła z otwierającymi się do środka ośmioma niższymi kaplicami i prostokątnym prezbiterium. W rotundowym wnętrzu wyodrębnić można trzy części: korpus z otwierającymi się kaplicami, tambur oraz czaszę z naszkicowaną kompozycją Strącenie aniołów. W środku oznaczony został ołtarz z filarowo-kolumnowych baldachimem. Genezę architektoniczną budowli określiły antyczne budowle: Panteon (125 r. po Ch.) oraz Muzoleum Konstancji (IV w. po Ch.). Nowożytną redakcję tego modelu otworzył Andrea Palladio, projektując Tempietto Barbaro w Maser z 1580 r. W bliższej perspektywie czasowej i terytorialnej inspiracji mogły dostarczyć Santa Maria della Assunzione w Ariccia (1662-1664) Berniniego i Notre-Dame-de-l’Assomption (1670-1676) w Paryżu projektu Charles’a Errarda. Zwłaszcza niezrealizowany projekt Carlo Fontany adaptacji Koloseum na miejsce kultu Świętych Męczenników podjął Klemens X w związku z obchodami Roku Świętego w 1675 r. W środku amfi Flawiusza projektował wzniesienie kościoła w formie antykizowanej rotundy, z kopułą na wysokim tamburze i wieńcem kaplic wokół. Równie istotny był projekt Fontany centralnego kościoła w baskijskiej Loyoli (Santuario di S. Ignazio a Loyola). W barokowych realizacjach ówczesnego Rzymu znajdujemy wzory dla dekoracji architektonicznej kościoła Reisnera. W układzie i plastyce elewacji widoczne jest oddziaływanie kolumnowych fasad baroku, tak powszechnych, w różnych wariantach w dziełach da Cortony, Borrominiego i Rainaldiego. Świeżo ukończone były monumentalne, kolumnowe fasady wzniesione według projektów Carlo Rainaldiego: S. Andrea della Valle (1656 / 1662-1665 / 1666) i S. Maria in Campitelli (projekt – 1658-1662; realizacja, 1663-1667) oraz Borrominiego San Carlo alle Quatro Fontane (1667-1677). Aniołki podtrzymujące girlandy na cokołach attyki tamburu są wzorowane na dekoracji z dwóch kościołów Berniniego: S. Maria della Assunzione w Ariccia (1662-1664) i S. Andrea al Quirinale (1658-1670). Do repertuaru dojrzałego baroku należą również oprawy okienne elewacji frontowej piętra w postaci przerwanego belkowania i z naczółkiem formie odcinków zakończonych wolutkami. Z projektu wynika, że prezbiterium miało być założone na lekko wydłużonym prostokącie o zaokrąglonych narożach i nakryte sufitem z fasetami, w przekroju zbliżonym do spłaszczonej mocno kopuły. Zbliża się ona do rozwiązań stosowanych przez Borrominiego w Collegio di Propaganda Fide i Oratorium Filipinów. Widoczne są trzy owalne okna dekorowane łuczkami o zarysie litery „C” i z żebrami wychodzącymi z wolut podstawy kopuły, które należały do charakterystycznych motywów da Cortony, przejętych od Michała Anioła. Wieńcząca latarnia otrzymała oryginalny kształt – w przekroju kontur gruszki z trzema oknami o takim samym kształcie, ujęty rozciągniętymi esowato wolutami, należącymi do kanonicznych motywów stosowanych za da Cortoną przez rzesze architektów późnobarokowego eklektyzmu. Wraz z nauką architektury, co było w Akademii typowe, Reisner uczył się malarstwa i geodezji, dzięki którym po powrocie do Polski zyskał prestiż i znaczenie na dworze Jana III, potem u wojewody płockiego Jana Krasińskiego. Znakomicie zapowiadający się talent architektoniczny nie zabłysnął jako architekt w Polsce, choć – jak niewielu studentów Akademii św. Łukasza – dostąpił wszystkich zaszczytów jako student i absolwent.

12

Edukacja artystyczna czy arteterapia? Opozycja nie/potrzebna

67%

Nieduziak E.

Eruditio et Ars

|

2019

|

tom 2

|

nr 1

65-77

EN

The article deals with the problem of mutual relations in practice and the theoretical approach between the processes of artistic education and art therapy. The author presents the understanding of artistic education in accordance with the applicable law and with reference to the current core curriculum of general education. Understanding art therapy is derived from the analysis of its definitions of arttherapists associations. She also takes up the topic of arttherapy dilemmas – issues shaping the identity of this therapeutic practice, and then goes on to describe the common areas of artistic education and art therapy. The author finds this area in the return to the currently neglected aesthetic upbringing – through art and to art. In summary, she discovers new issues of mutual relations of artistic education and art therapy related to the continuum of these processes, the role of education in therapy and therapy for the development of art interests.

PL

W artykule zaprezentowany został, w ujęciu teoretycznym i praktycznym, problem wzajemnych relacji pomiędzy procesami edukacji artystycznej i arteterapii. Autorka ukazuje rozumienie edukacji artystycznej zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa i w odniesieniu do Podstawy programowej kształcenia ogólnego. Rozumienie arteterapii wywodzi z analizy definicji stowarzyszeń arteterapeutów. Podejmuje również wątek dylematów arteterapii – zagadnień kształtujących tożsamość tej praktyki terapeutycznej, by następnie przejść do opisu obszarów wspólnych edukacji artystycznej i arteterapii. Autorka odnajduje ten obszar w powrocie do zaniedbanego obecnie wychowania estetycznego – przez sztukę i do sztuki. W podsumowaniu odkrywa nowe zagadnienia wzajemnych relacji edukacji artystycznej i arteterapii, związane z kontinuum tych procesów, rolą wykształcenia w terapii oraz terapii dla rozwoju zainteresowań sztuką.

13

Edukacja przez sztukę: artysta w szkole

67%

Minchberg M.

Edukacyjna Analiza Transakcyjna

|

2018

|

nr 7

221–232

PL

W nowoczesnej edukacji nauczanie przez sztukę i doświadczenie wypiera naukę przez zapamiętywanie. Działania na styku sztuki i nauki (wg teorii STEAM) prowadzone przez artystów w polskich szkołach są tego przykładem. Działający od 2016 program Centrum Edukacji Obywatelskiej p.n. Rezydencje Artystyczne. Sztuka Zaangażowania wpisuje się w nowe trendy edukacyjne, gdzie działania twórcze i sztuka prowadzą do nabywania wiedzy i umiejętności w przeróżnych kierunkach. W wyniku doświadczeń jednej z rezydujących artystek i grupy nastolatków z Młodzieżowego Ośrodka Socjoterapii nr 8 w Radości został wypracowany pewien model współpracy pomiędzy artystą a szkołą, zgodny z nowymi trendami pedagogiki, który zostanie przedstawiony w tym artykule. Celem opisanych działań było wprowadzenie do systemu edukacji przez osobę artysty-edukatora konektywnych i twórczych metod, które poprowadziły uczestników do współdziałania stanów Ja. W pierwszym podrozdziale autorka nakierowuje na główną korzyść, którą uczestnicy uzyskują podczas udziału w tego typu projektach artystyczno-edukacyjnych, gdzie proces twórczy prowadzi do holistycznego rozwoju i poszerza spektrum postrzegania otaczającego świata. Następnie wyeksponowano zasoby, które wnosi artysta w tym procesie, odpowiadając na zaobserwowane, wielopłaszczyznowe potrzeby grupy nastolatków. W kolejnych częściach artykułu przedstawiono najważniejsze środki edukacyjne i narzędzia sztuki użyte w trakcie zainicjowanego procesu, przy czym wyodrębniono „współpracę międzyśrodowiskową” w osobnym podrozdziale, jako fundamentalny element tego typu działania.

EN

In modern education, teaching through art and experience is substituting learning by memorization. An example is provided by activities conducted by artists in Polish schools, where art and learning meet (according to STEAM Theory). The Art of Engagement belongs to new educational trends, where creative activities and art lead to acquisition of knowledge and skills in various areas. As a result of experiences of one of the resident artists and a group of teenagers from the Youth Sociotherapy Centre No. 8 in Radość, a certain model of cooperation between an artist and the school has been developed. It is consistent with new trends in pedagogy and it has been presented in this article. The aim of the described activities is an introduction of connective and creative methods into the education system by an artist-educator. These methods have led the participants to ego states cooperation.

14

Wanda Kaniorowa – pedagog, twórca i kierownik zespołu artystycznego (1912-1980)

67%

Drela L.

Roczniki Nauk Społecznych

|

2003

|

tom 31

|

nr 2

43-70

EN

Wanda Kaniorowa (1912-1980), the founder of amateur artistic movement in the Lublin region, was born and spent her childhood in Kiev. Between the two World Wars she graduated from pedagogy, choreography and direction departments; she also gained her first experiences working as a teacher. She considered this job the most important one during all her life, and she thought educating the young generation well was the most important problem and the basis for all other achievements. In her work she was distinguished by initiative, efficiency, and willingness to act in difficult, dispiriting – it would seem – times, as well as by unselfish, welfare involvement. During World War II she took part in the resistance movement, as she belonged to the Home Army. In each place she lived in (first in Polesie and then in the Lublin region) Wanda Kaniorowa, working as a teacher, at the same time established an artistic ensemble, often made up of not only children and youths but adults as well, even of people who never went to school. She popularized in their circles theatrical forms, recitation, dance and singing. With the plays she herself wrote and then put up with amateurs she had local and national successes. The performances, at first with patriotic, religious and fairyland subjects, in the Communist Poland assumed forms and contents that supported the building of a new, secularized reality. In 1948, influenced by a group of children who wanted to have a closer contact with art, she established in Lublin the Theatre of the Young Spectator. At that time she was an employee of the Culture Department of the People's Provincial Council in Lublin and the work with amateurs was her welfare work. The rehearsals before the numerous performances of the Theatre were most often held in the hall of the Provincial Office. With a natural talent of a manager W. Kaniorowa won financial means for the work of the group that was deprived of any premises. The latter were given to the theatre in 1953, when after its artistic successes (the second place in the National Contest in the category of Song and Dance Ensembles) the members of the Presidium of the State and Welfare Employees Trade Union Headquarters changed the name of the ensemble to the Dance and Song Ensemble of the Lublin Region of the SWETU and affiliated it to the Presidium of the PPC in Lublin. W. Kaniorowa was given the job of the artistic manager of the formation and a real school of education by means of art and dance was established in this way. Professionals collaborated with it, but the members of the group were amateurs. The manageress had a high opinion of their freshness, strength and authenticity of experiencing the art and elicited these features on the stage (in folk and national dances). She formed her actors as human beings and influenced their artistic tastes, and she herself found her vocation in the activity. After the “Polish October” of 1956 the Lublin ensemble, like all the ensembles belonging to the trade unions, lost its subventions and it faced the threat of being liquidated. In 1957, owing to the aid, among others, of the then Lublin voivode, Paweł Dąbek, the group, as well as its output and belongings (costumes and the premises in I Armii Wojska Polskiego Street), managed to survive. The members of the Ensemble's idea was put into practice – a self-dependent Ensemble of Song and Dance of the Lublin Region Association was established; it was independent economically and only partially was it subsidized by the People's Provincial Council. The artistic development of the Ensemble was so rapid that in 1959 the group of Lubliners (chosen by the Ministry for Culture and Arts) represented Poland in the prestigious Folklore Dance Contest in Agrigento in Sicily. The representative of the authorities, when bidding them good-bye, said: “Do not return without the first prize”. Under the pressure of these words, starving during the journey, they struggled ambitiously and won the first prize, sharing it with another, professional group. In 1972 the Ensemble managed by W. Kaniorowa already represented Europe. At the Folklore Festival in Japan the representatives of the Emperor's family, organizers and sponsors of the event decided that it was the best one of all taking part. In sum, up to 1980 the Ensemble prepared and staged over 90 different performances, including 44 ones directed by W. Kaniorowa; also with her choreography. It gave 2987 concerts: 2560 in Poland and 418 during its abroad tours – there were 43 of them. It was seen by about 2 million spectators. W. Kaniorowa's contributions include: her care of young people's education, achieving a high artistic standards with a group of amateurs, establishing its high prestige, ensuring financial means for many years of the Ensemble's work, creating the atmosphere of “a great family” in it, mutual help among the members, educating people devoted to work, representing the Lublin region, Poland and Europe on the world's stages. In 1978 W. Kaniorowa was decorated with the Commander's Cross of the Order of Poland's Revival. Among the issues concerned with the Ensemble of Song and Dance of the Lublin Region that have not been studied yet the following ones should be mentioned: defining W. Kaniorowa's worldview, examining the facts in the light of source materials, gathering information about people aiding the Ensemble in crisis situations and about the employees who were significant for the Ensemble's work, examining the changes in the ideological conception of the Ensemble, ways of gathering and using the folk materials and of collecting the costumes. It will also be purposeful to make research into the question of what integrated the members of the Ensemble as well as what – in the field of work organization – made the work unusually effective, and how the artistic tours affected the young amateurs, or what they taught them about the world. People and facts connected with the Lublin Ensemble surely deserve to be presented in an academic monograph.

15

Artyści na uniwersytecie. Sytuacja zawodowa twórców zatrudnionych na wydziałach nieartystycznych (na przykładzie pracowników Uniwersytetu w Białymstoku). Marzanna Morozewicz i Dorota Świdzińska w rozmowie z Joanną Sacharczuk

67%

Morozewicz M. , Świdzińska D. , Sacharczuk J.

Parezja. Czasopismo Forum Młodych Pedagogów przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN

|

2017

|

tom 2

PL

Rozmowa dotyczy obecnej sytuacji zawodowej artystów sztuk wizualnych, muzyków, filmowców, twórców teatru, zatrudnionych na uniwersytetach na wydziałach nieartystycznych na przykładzie Wydziału Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu w Białymstoku. W prezentowanym tekście zwrócona będzie uwaga na trudności, jakich doświadczają twórcy, zasygnalizowane będą zgłaszane przez nich potrzeby i oczekiwania wobec Uniwersytetu jako swego pracodawcy. Celem rozmowy jest opisanie sytuacji zawodowej artystów zatrudnionych na wydziałach nieartystycznych przed i po wprowadzeniu parametryzacji dorobku naukowego. Zasygnalizowane będą problemy pojawiające się w ich pracy zawodowej, wynikające z faktu, że praca artystyczna na wydziałach nieartystycznych wciąż nie podlega parametryzacji. Naszkicowane zostaną różnice między pracą artystyczną a pracą naukową oraz wypunktowane pożytki kształcenia artystycznego studentów na wydziałach nieartystycznych.

EN

The conversation focuses on the current professional situation of visual artists, musicians, film makers and dramatists employed at non-artistic faculties of universities, illustrated with the example of the Faculty of Pedagogy and Psychology of the University of Białystok. The texts discusses the difficulties these artists experience, as well as the needs and expectations of the University as their employer. The goal of the interview is to describe the professional situation of artists employed at non-artistic faculties before and after the introduction of parametrization of scientific output. We will point to the problems that may arise in their jobs, resulting from the fact that artistic work at non-artistic faculties is not subject to parametrization. We will outline the differences between artistic work and research work and we well enumerate the benefits of artistic education of students at non-artistic faculties.

16

Dzień Sztuki jako nowa forma edukacji artystycznej w gimnazjum

67%

Wejchert-Gajczyk D.

Zeszyty Naukowe Uczelni Vistula

|

2015

|

nr 42(4)/2015 Architektura

49-59

PL

Tematem artykułu jest studium przypadku - projektu i realizacji Dnia Sztuki, nowej, aktywnej formy edukacji artystycznej zastosowanej w gimnazjum. Część pierwsza to ilustracja zaistniałego kryzysu w edukacji artystycznej, w części 2. opisano znaczenie tradycyjnych metod nauczania – rysunku i malarstwa. W częściach 3. i 4. pokazano trudności wieku dojrzewania i próbę znalezienia nowych działań twórczych dla grupy docelowej. W części 5. omówiono poszukiwanie nowych form wypowiedzi artystycznej zgodnej z oczekiwaniami młodzieży. Część 6-7 to opis właściwy projektu i form realizacji dnia sztuki, który odbył się w warszawskim gimnazjum. Artykuł zamykają wnioski będące analizą przeprowadzonego projektu o charakterze ogólnym, dotyczące znaczenia i formy edukacji plastycznej.

EN

The theme of the article is a case study – the project and accomplishment of the Art Play Date, a new, active form of artistic education applied in a grammar school. The first part is an illustration of the crisis that has occurred in artistic education; in the second part, the author described importance of the traditional methods of teaching: drawing and painting. In the parts 3 and 4, she showed difficulties of adolescence and an attempt to find new creative activities for the target group. In the fifth part, she discussed the search of new forms of the artistic statement compliant with the youth’s expectations. The parts 6 and 7 are the very description of the project and form of implementation of the Art Play Date which took place in a Warsaw grammar school. The article is capped by conclusions being an analysis of the carried out project of a general nature, concerning the importance and form of artistic education.

17

Taniec dla teatru przyszłości: Czytając Isadorę Duncan

67%

Kwaśniewska M.

|

tom 70

|

nr 1

11-35

EN

The author analyzes Isadora Duncan’s ideas expressed in her lecture “The Dance of the Future,” setting them against the backdrop of the manifestos and concepts of Adolphe Appia, Edward Gordon Craig, and Konstantin Stanislavsky, who shared her interests and/or knew her personally. The marginalisation of Isadora Duncan in theater history is interpreted in the article as resulting from the patriarchal character of twentieth- and early twenty-first century theater, based on the cult of great masters. Revisiting Duncan’s ideas is thus a step towards revising historical narratives and speculatively expanding the choice of traditions. Referring to feminist theories, institutional critique, and disability studies, the author identifies the progressive elements of Duncan’s thinking that correspond to innovative trends in contemporary theater and performance practices.

PL

Autorka analizuje idee Isadory Duncan wyrażone w odczycie Taniec przyszłości na tle manifestów i koncepcji Adolpha Appii, Edwarda Gordona Craiga oraz Konstantina Stanisławskiego, z którymi łączyły ją obszary zainteresowań lub/i relacje osobiste. Marginalizacja Duncan w historii teatru jest interpretowana w artykule jako wynik patriarchalnego i opartego na kulcie mistrzów charakteru teatru XX i początku XXI wieku. Powrót do idei Duncan to zatem krok w kierunku rewizji narracji historycznych oraz spekulatywnego poszerzenia możliwości wyboru tradycji. Odwołując się do teorii feministycznych, krytyki instytucjonalnej oraz studiów o niepełnosprawności, autorka wskazuje na progresywne elementy koncepcji Duncan, które korespondują z nowatorskimi trendami we współczesnych praktykach teatralnych i performatywnych.

18

„Tunel do sześcianu”: art-based research w praktyce edukacji wyższej

67%

Kwiatkowska-Tybulewicz B.

Kultura i Edukacja

|

2022

|

nr 3(137)

188-203

PL

W artykule zaprezentowano projekt artystyczno-edukacyjno-badawczy Tunel do sześcianu, zrealizowany przez dwa środowiska związane z przestrzenią artystyczną i edukacyjną: grupę studentek i studentów Wydziału Pedagogicznego Uniwersytetu Warszawskiego, specjalności edukacja artystyczna i medialna, przygotowujących się do pracy w charakterze edukatorów i edukatorek artystycznych, oraz drugą grupę: osoby studiujące w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Podstawą metodologiczną zrealizowanych działań były badania posługujące się sztuką (art-based research). Podstawę teoretyczną projektu stanowiła sztuka-jako-pedagogika Clair Bishop oraz szeroko komentowany zwrot edukacyjny w sztuce współczesnej. Podstawą artystyczną zaś był projekt artysty Piotra Grabowskiego Tunel. Znaczenie ludzkości dla przyszłości. W artykule omówiono założenia projektu, jego realizację oraz wnioski z badań. Pokazano również projekt studencki jako przykład wykorzystania art-based research w praktyce edukacji wyższej.

EN

The article presents the artistic-educational-research project Tunnel to the Third Power, implemented by two communities related to artistic and educational spaces: a group of students of Artistic Education at the Faculty of Education, University of Warsaw, who are prepared to work as art educators, and the second group: the students of the Academy of Fine Arts in Warsaw. The methodological basis of the implemented activities was art-based research. The theoretical basis of the project was the art-as-pedagogy of Clair Bishop and the widely commented educational turn in contemporary art. The artistic basis was the project of the artist Piotr Grabowski Tunnel. The importance of mankind for the future. The article discusses the assumptions of the project, its implementation and research conclusions. The student project was also shown as an example of using art-based research in the practice of higher education.

19

Przejawy troski o polską sztukę sakralną od roku 1911 do chwili obecnej

67%

Badyna K.

Architecturae et Artibus

|

2017

|

tom Vol. 9, no. 2

5--9

PL

O znaczeniu wystroju wnętrza kościelnego w rozważaniach nad pięknem w przestrzeni sakralnej nie trzeba nikogo przekonywać. Jest ono uwarunkowane architekturą i w znacznej mierze od niej zależy, niemniej jednak całe rozważanie poświęcono sacrosferze wnętrza i niektórym aspektom sakralności w przestrzeni publicznej. Polska przechodziła różne przemiany historyczne i zawsze swoją tożsamość narodową budowała na wartościach religijnych, ale to nie znaczy, że jednocześnie dbano o wysoki poziom sztuki sakralnej. Sztuka współczesna ciągle jeszcze niesie balast okrucieństw XX wieku. Oto opadły wszelkie kurtyny. Sacrum powraca na swoje miejsce, ale pojawiają się nowe dylematy. Jak sprostać czystym wartościom sacrum? Jak się uczyć troskliwości o sakralny charakter współczesnych katolickich świątyń? Jak ta troska wyglądała kiedyś i czym się ona wyraża dzisiaj? Pomimo tego, że podstawowe problemy sztuki sakralnej zostały zdefiniowane już dawno, to pod wpływem wielu czynników zewnętrznych wciąż polska sztuka sakralna nie może znaleźć swojego miejsca, a biorąc pod uwagę skalę realizacji sakralnych, na to by zasługiwała. W sztuce sakralnej nie może istnieć całkowita dowolność i izolowany subiektywizm. Sztuka wypływa z wewnętrznego doświadczenia, ale potrzebuje oparcia. Odkrywane dziedzictwo kulturowe może stać się „tu i teraz” sztuki sakralnej prowadzącej do wiary widzącej.

EN

The importance of a church interior design in considering the beauty of a sacred place is beyond any dispute. Although it is, to a great degree, conditioned by architecture. The core of this text I would like to concentrate solely on the sacrosphere within a church and on some of the aspects of the sacred in public space. Throughout its turbulent history Polish national identity has heavily drawn from its religious sources. This intensity, however, doesn’t mean the concern for the matching an artistic level. Also, contemporary art still carries the burden of the 20th century barbarities. A page has been turned. The sacred is being reinstated, yet new dilemmas arise. How to address the innermost values of the sacred? How to cultivate the concern for the sacral character of present-day Catholic shrines? What form did it use to have and how is it expressed nowadays? Despite the fact that its primary issues had been defined long time ago, due to various outside factors Polish sacral art is still going through a lot of soul-searching. Bearing in mind extensive investment into new temples, this should not be the case. Sacral art does not thrive on absolute freedom and isolated subjectiveness. Art is born out of internal experience, but it needs external support as well. Delving into cultural heritage becomes “the here and now” of the sacral art that leads towards prophetic faith.

20

Nieznany list Zygmunta Vogla do króla Stanisława Augusta oraz kilka refleksji o edukacji malarza

67%

Mączyński R.

Roczniki Humanistyczne

|

2018

|

tom 66

|

nr 4: Historia sztuki

75-102

PL

Artykuł prezentuje odnaleziony w zabiorach Archiwum Narodowego w Krakowie list Zygmunta Vogla (1764-1826), przyszłego akwarelisty, do króla Stanisława Augusta. Pismo, pochodzące z roku 1786, jest wielce interesujące, gdyż przynosi garść nieznanych, a nawet zaskakujących informacji do biografii tego ważnego artysty, wskazuje też – jak się zdaje – kluczowy moment w jego życiu. Okazuje się, że już wtedy miał on kłopoty ze wzrokiem i prosił króla o wyrażenie zgody na opuszczenie Malarni zamkowej, gdzie się kształcił, i wcielenie do korpusu inżynierów wojsk koronnych. Zainteresowanie Vogla zagadnieniami inżynieryjnymi wynikło z jego wcześniejszych kontaktów z Christianem Gottfriedem Deyblem von Hammerau, oficerem w korpusie pontonierów, oraz Janem Ferdynandem Naxem, budowniczym królewskim, zajmującym się spławnością polskich rzek, którzy wystąpili w roli nauczycieli architektury cywilnej i wojskowej. Suplika nie została spełniona, gdyż monarcha, doceniając wrodzony talent i zdobyte umiejętności malarskie, odwiódł go od tego zamiaru, wsparł wypłacaną co miesiąc pensją, a wkrótce – po swoim powrocie z podróży do Kaniowa w roku 1787 – zatrudnił do utrwalania w akwarelowych widokach architektonicznych pomników narodowej przeszłości, z czego Vogel wywiązał się znakomicie i został mianowany królewskim „rysownikiem gabinetowym”. W spisanej przez malarza po latach autobiografii pojawił się obraz „najważniejszej chwili” w jego życiu – przypadkowej rozmowy ze Stanisławem Augustem, który wziąwszy młodzieńca pod swoją opiekę, pokierował dalszymi jego losami. Publikowany list do króla dowodzi jednak pewnej mistyfikacji popełnionej przez Vogla, monarsze zainteresowanie nie było bowiem zupełnie przypadkowe, lecz zostało sprowokowane wystosowaną do tronu petycją.

EN

The article presents a letter from Zygmunt Vogel (1764-1826), a future watercolorist, to King Stanisław August, found in the collection of the National Archives in Cracow. The letter, written in 1786, is very interesting, because it provides a handful of new and unexpected facts to the biography of this important artist, it also indicates – as it seems – the key moment in his life. It turns out that at that time he suffered vision problems and asked the king for permission to leave the Castle Art Workshop, where he was educated, and incorporate him into the corps of the Crown Army engineers. Vogel’s interest in engineering issues stemmed from his previous contacts with Christian Gottfried Deybel von Hammerau, an officer in the pontooner corps, and Jan Ferdynand Nax, a royal builder, dealing with the navigability of Polish rivers, who appeared as teachers of civil and military architecture. The supplication was not acquiesced, because the monarch, appreciating his inherent talent and acquired painting skills, dissuaded him from doing so, supported him with a monthly salary, and soon – after his return from a trip to Kaniów in 1787 – hired him to preserve the architectural monuments of the national past in watercolor vedutas. Vogel did it perfectly and was appointed the royal “cabinet draftsman.” In the autobiography, written by the painter, an image of “the most important moment” in his life appeared – an accidental conversation with Stanisław August who, giving his patronage to the young man, guided him. However, the published letter to the king proves a certain hoax perpetrated by Vogel. The monarch’s interest was not completely accidental, but was provoked by a petition addressed to him.