Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

"Czy pójdę do nieba?"-Prolegomena do badań nad duchowością dzieci

100%

Grzywacz M.

|

2016

|

nr 15

63-73

PL

The subject of the article is the religious experience in the period of childhood.Beginning with the presence of children in the Bible, there follows an overview of different situations, opinions and concepts that explicate religious attitudes of children:for example towards death or serious illness. The author brings closer the cases of childrenwho had mystical experiences, like Ellen Organ (1903-1908) or Antonietta Meo(1930-1937).

2

Dzieciństwo i rodzicielska kara cielesna. Ku moralności i duchowości

75%

Kwiatkowska W. , Wisniewska-Nogaj L.

|

2022

|

tom XIII(1(38))

81-95

PL

Artykuł przedstawia problematykę dzieciństwa i karania w świetle moralności i duchowości na tle przeglądu krajowych i światowych badań ukazujących negatywne konsekwencje kar cielesnych oraz konieczności uświadamiania i podejmowania działań wobec problemu. Umiejscowienie podjętego tematu w obszarze pedagogiki umożliwia ukazanie dziecka jako osoby godnej szacunku i podmiotowego traktowania, a wychowania –jako wsparcia rozwoju moralnego, jako tworzenia ku temu sprzyjających warunków pozwalających na uzyskanie pełni człowieczeństwa. Artykuł składa się z pięciu części – począwszy od rozważań nad wychowaniem w okresie dzieciństwa, poprzez znaczenie kar fizycznych w świadomości społecznej i konsekwencje ich stosowania, po kary fizyczne jako zachowanie niemoralne. Przedstawiony dyskurs opiera się na problematyce moralności i duchowości. Całość dopełniają implikacje edukacyjne i wychowawcze oraz wnioski i rekomendacje.

3

Problematyka wychowania domowego na łamach czasopisma "Dziecko" (1913–1915)

75%

Nawrot-Borowska M.

|

nr 1

125-160

PL

Przedmiotem podjętych analiz jest problematyka wychowania domowego dziecka na początku XX wieku. Podstawą źródłową dokonanych ustaleń uczyniono Dziecko. Czasopismo poświęcone wychowaniu domowemu i społecznemu, wydawane w Warszawie w latach 1913–1915. Celem badań jest odtworzenie oraz problemowa systematyka zagadnień i porad z zakresu wychowania rodzinnego dziecka, dotyczących poszczególnych dziedzin wychowania, w tym moralnego i religijnego, fizycznego i zdrowotnego, kształcenia umysłu, nauczania domowego, zabaw i zabawek dziecięcych, publikowanych na łamach wskazanego pisma. Problematyka ta obejmowała szerokie spektrum problemów wychowania dziecka we wszystkich okresach rozwojowych, od narodzin do dojrzewania. Teksty, obok części teoretyczno-naukowej, zawierały szereg porad i wskazówek dla rodziców – w głównej mierze matek, opiekunów i wychowawców domowych w zakresie wychowania dzieci i młodzieży. Artykuł ukazuje aktualny na początku wieku XX stan wiedzy pedagogicznej, psychologicznej, higienicznej, medycznej dotyczącej rozwoju dziecka.

4

Dehumanizing Discourses: Margaret Atwood’s MaddAddam Trilogy on Post-Humans

75%

Poręba I.

|

nr 39

195-219

PL

This paper examines four discursive strategies: colonizing, animalizing, infantalizing and (plant) vegetative that characters in Margaret Atwood’s MaddAddam trilogy use to name the Crakers, post-humans with modified DNA structure. In discussing them, I expose a dehumanizing effect this seemingly neutral processes of naming and describing have. The interpretative findings discussed in this paper constitute a response to largely anthropocentrically oriented extensive criticism on Atwood’s writing. By questioning the neutrality of the narrative through a postcolonial reading of the trilogy, I argue that MaddAddam challenges the divisions between human and non-human. The paper investigates whether these dehumanizing discursive tactics of animalization, colonization, infantilism or vegetation, which are fundamentally oppressive, can become a means of resistance.

5

Zasoby odporności psychicznej dziecka – co wiedzą o nich rodzice i nauczyciele

75%

Sikorska I. , Adamczyk-Banach M. , Polak M.

|

nr 2(52)

23-39

PL

Rozwój dziecka i postępy przez nie czynione są przedmiotem żywego zainteresowania bliskich mu dorosłych – rodziców i nauczycieli. Celem prezentowanego badania było poszukiwanie odpowiedzi na pytanie o wiedzę rodziców i nauczycieli dziecka w wieku przedszkolnym na temat jego odporności psychicznej. Była ona zdefiniowana jako czynniki ochronne – inicjatywa, samokontrola i przywiązanie oraz czynniki ryzyka w postaci zachowań niepokojących. Uczestnikami badania byli rodzice i nauczyciele 335 dzieci w wieku 2-6 lat. W badaniu wykorzystano skalę obserwacyjną DECA (The Devereux Early Childhood Assessment) przeznaczoną dla dzieci w wieku od 2,0 lat do 5 lat i 11 miesięcy. Narzędzie składa się z 37 pozycji, wypełniane jest przez rodziców dziecka oraz jego nauczyciela przedszkolnego. Uzyskane wyniki wykazały różnice w zakresie oceny przez dorosłych zarówno czynników ochronnych, jak i czynników ryzyka: matki oceniły najwyżej inicjatywę dzieci, wyższe wymagania w zakresie samokontroli dzieci zaobserwowano u ojców w porównaniu z matkami i nauczycielami. Przywiązanie jako trzeci czynnik ochronny zostało ocenione wyżej przez rodziców niż przez nauczyciela. Nauczyciele zauważyli istotnie mniej zachowań trudnych u dzieci niż matki. W zakresie zachowań niepokojących stwierdzono tendencję nauczycieli do spostrzegania chłopców w sposób stereotypowy jako mniej grzecznych niż dziewczynki. Okazało się, że wiedza matek, ojców i nauczycieli na temat zasobów odporności psychicznej dziecka różni się w istotny sposób. Może to także wynikać z odmiennego zachowania dziecka w środowisku przedszkolnym i domowym oraz z wpływu czynników społecznych.

EN

Children’s development and achievements are of great interest to their adult significant others, notably parents and teachers. The aim of the presented research was to investigate what parents and teachers of preschool children know (and fail to know) about the children’s psychological resiliency – defined via the protective factors of initiative, self-control and attachment, as well as risk factors in the form of behavioral concerns. The research was conducted among the parents and teachers of 335 preschool children aged 2-6 years. The study used the observational Devereux Early Assessment Scale, suitable for children aged 2 years 0 months – 5 years 11 months. The scale consists of 37 items and is filled in by the children’s parents and preschool teachers. Significant differences were obtained in how parents and teachers assess children’s protective factors and behavioral concerns. Mothers provided the highest scores of children’s initiative, as compared to fathers and teachers. Fathers had higher expectations of a child’s self-control than mothers and teachers. Attachment was scored higher by parents than teachers, who, on the other hand, reported more behavioral concerns in children than their parents. Moreover, teachers had a tendency to stereotypically perceive boys as demonstrating more behavioral concerns than girls – which was not observed in parents. The results indicate that the knowledge and perception of children’s resiliency demonstrated by their teachers, mothers and fathers significantly varies, suggesting that these observers apply different judgment standards, and/or that children demonstrate different levels of protective factors and behavioral concerns at home vs. at preschool, due to the social-psychological factors.

6

Od redaktora. Aktualne teoretyczne, metodologiczne i tematyczne podejścia w badaniach dzieciństwa i młodzieży w perspektywie jakościowej

71%

Bunio-Mroczek P.

|

nr 4

8-13

EN

The last decades witnessed the beginnings of interdisciplinary studies on children and childhood and new children and childhood sociology. They were started out of a belief that the until-then definitions of “child” and “childhood” in scientific disciplines, such as sociology, psychology, anthropology, history, geography, law, economy, and others, were too narrow. New children and childhood studies opened new geographical, cultural, and thematic areas of research. New studies on children and childhood are based on presumptions that childhood is a social construct and that children are important social actors. Interpretative sociology and symbolic interactionism are important theoretical frames for new children and childhood studies. Development of new sociology of children and childhood is reflected in research networks and committees being set up in sociological associations.

PL

W ciągu kilku ostatnich dekad powstały interdyscyplinarne studia nad dziećmi i dzieciństwem oraz nowa socjologia dzieci i dzieciństwa. Narodziły się one z przekonania o zbyt wąskim definiowaniu tego, kim jest „dziecko” i czym jest „dzieciństwo” w naukach takich jak socjologia, psychologia, etnologia, historia, geografia, prawo, ekonomia. Nowe badania nad dziećmi i dzieciństwem objęły obszary geograficzne, kulturowe i tematyczne wcześniej pomijane. Paradygmat „nowej socjologii dzieciństwa” opiera się na założeniach, że dzieciństwo jest konstruowane społecznie, a dzieci powinny być postrzegane jako ważni społeczni aktorzy. Socjologia interpretatywna i interakcjonizm symboliczny stanowią znaczącą podstawę teoretyczną dla nowej socjologii dzieci i dzieciństwa. Rozwój nowej socjologii dzieci i dzieciństwa znajduje odzwierciedlenie w powstających w ramach stowarzyszeń socjologicznych sieci tematycznych, komitetów i sekcji badawczych.

7

Podmiotowość dziecka w rodzinie

63%

Miś L. , Ornacka K.

|

nr 28(1)/2015

63-82

PL

W epoce późnej nowoczesności zmienia się miejsce oraz rola dziecka i dzieciństwa w społeczeństwie. Tradycyjne ujęcia tej problematyki stoją w obliczu podejść nowych. Przykładem podejścia mało znanego w naszym kraju jest koncepcja niemieckiego socjologa Manfreda Liebela. Badacz ten kładzie nacisk na samostanowienie i prawo do podmiotowości dziecka. Jego głównym przedmiotem zainteresowań była praca dzieci, poszukiwanie różnych źródeł utrzymania przez dzieci i wspieranie własnej rodziny. Koncepcja podmiotowości wysunięta przez Liebela kontrastuje z potocznymi wyobrażeniami na temat pracy dzieci i tzw. dzieci ulicy, ponieważ większość materiału pochodziła z badań wśród dzieci ubogich rodzin mieszkających w metropoliach Ameryki Łacińskiej. W naszym artykule wykorzystujemy badania przeprowadzone ostatnio, a dokładnie w okresie od lutego 2011 do września 2012 r. w całym regionie Małopolski, ze szczególnym uwzględnieniem Krakowa, wśród wychowanków instytucji pomocowych i uczniów szkół podstawowych oraz gimnazjów, w wieku od 10. do 15. roku życia. Badania były prowadzone za pomocą analizy konwersacyjnej. Objęły bardzo dużą liczbę dzieci, prawie tysiąc dziewczynek i chłopców. W niniejszym tekście prezentujemy najważniejsze wyniki badań podmiotowości dzieci oraz przedstawiamy wnioski dotyczące relacji dzieci–dorośli w sferze prywatnej i publicznej.

EN

"In the era of late modernity the place of the child and childhood in society is changing. Traditional approaches are facing the new ones. An example of a little-known in our country’s approach is the concept of the German sociologist Manfred Liebel. This researcher focuses on the right to self-determination and empowerment of the child. His major work was the work of children, searching for different sources of income to support their own families. The concept of subjectivity Liebel contrasts with popular ideas on child labor and so-called street children, because most of the material came from studies of children of poor families living in metropolitan areas of Latin America. In this paper we present the research conducted recently, in the period from February 2011 to September 2012 in the region of Malopolska, with particular emphasis on Krakow, among children assisted by social welfare institutions and pupils in primary and secondary school, aged from 10 to 15. We employed a conversational analysis in the study. It encompassed a thousand girls and boys. Herein, we present the main results of the research as well as findings on the relationship between children and adults in the context of social policy.

8

Pomiędzy polemiką a deskrypcją. Mieczysława Jastruna „literacka” antropologia dzieciństwa (na przykładzie wspomnień i opowiadania Wychowanie prowincjonalne)

63%

Mielhorski R.

|

tom 33

|

nr 1

165-182

EN

The subject of the empirical study in this article is the recollection-based texts and the story “Wychowanie prowincjonalne” by Mieczysław Jastrun, which refer the reader to the author’s childhood. The main thesis in this article is the assumption that Jastrun in his works created his own coherent and complex image (template, model) of childhood as such; therefore, it can be metaphorically called the subject of his individual “literary anthropology.” What is more, it is assumed that the generally copied picture of childhood in the contemporary (modern) literature and culture, as well as the one presented in the tradition, are referred to by the writer by means of two types of attitude: a polemic one, where his reflections get involved in the dispute with some parts of this image, and a descriptive one, in particular that based on own experience (here is no polemics but aiming to reflect general opinions on childhood-confirmed in his own biographical experience as a boy). Thus, the methodology of this article is based on the explanation of the relation between a polemic gesture and a descriptive tendency (suspension of polemics). Attention is drawn in the article to the fact that both the recollection-based text and the short story refer the reader to the same memory prototype, which is confirmed by significant similarities between them (the characters, places of the events, their viewpoints, even the same linguistics expressions).

PL

Przedmiotem studiów empirycznych są w tym artykule teksty wspomnieniowe i opowiadanie Mieczysława Jastruna Wychowanie prowincjonalne, odsyłające czytelnika do okresu dzieciństwa pisarza. Główną tezą artykułu jest założenie, że Jastrun w swojej twórczości stworzył swój własny, spójny i złożony obraz (wzorzec, model) dzieciństwa jako takiego, stąd można go określić metaforycznie mianem przedmiotu jego indywidualnej „antropologii literackiej”. Ponadto zakłada się, że wobec ogólnie powielanego wizerunku dzieciństwa we współczesnej (nowoczesnej) literaturze i kulturze, a także tego, który jest obecny w tradycji, pisarz przyjmuje dwie postawy: polemiczną, gdy wchodzi w swoich refleksjach w spór z niektórymi składnikami tego wizerunku, i deskrypcyjną, w szczególności autopsyjną (tu dostrzegamy brak polemiki, dążenie do odzwierciedlenia ogólnych mniemań na temat dzieciństwa – potwierdzone we własnych biograficznych, chłopięcych przeżyciach). Metodologia tego artykułu została więc oparta na wyjaśnieniu relacji pomiędzy gestem polemicznym i tendencją opisową (zawieszeniem polemiki). Zwraca się w artykule uwagę, że tak tekst wspomnieniowy, jak i opowiadanie prowadzą czytelnika do tego samego prototypu pamięciowego, na co wskazują istotne podobieństwa między nimi (postaci, miejsca zdarzeń, punkty ich widzenia, nawet te same zwroty językowe).

9

Да праблематыкi польска-беларускага памежжа: аповесць “Сонька” Iгнацыя Карповiча

63%

Саковiч А.

Białorutenistyka Białostocka

|

2016

|

tom 8

PL

Artykuł poświęcono analizie powieści Ignacego Karpowicza „Sońka”. Na przykładzie historii miłości tytułowej bohaterki do Niemca w czasie II wojny światowej ukazane zostały realia życia na wsi na północno-wschodniej granicy Polski. I. Karpowicz w analizowanej powieści przedstawia charakterystyczną dla danego regionu historię, kulturę, tradycję, religię i język. Autor ze smutkiem stwierdza, że opisany przez niego świat, w wyniku zbiegu różnych okoliczności, m.in. asymilacji, odchodzi na zawsze z krajobrazu Podlasia.

EN

The article analyzes the novel “Sonka” written by Ignacy Karpowicz. The love story of the title character to a German soldier during World War II shows the reality of village life on the northeastern border of Poland. In his novel I. Karpowicz presents region specific history, culture, religion and language. The author sadly concludes that the world described in the book disappears for good from the landscape of Podlasie, which is the result of various problems such as assimilation.

10

Dom rodzinny jako obszar zainteresowań współczesnej pedagogiki rodziny

63%

Krzesińska-Żach B.

|

tom 14

|

nr 1

EN

Family pedagogy focuses its interests around the issue of family upbringing, emphasizing the role of family and family home in human life. The article presents the role of family home in child’s life as the place of deep experiences, closeness and ties between the closest members of the family. The family home should create conditions for the proper development of the child and influence the form of childhood. The research concerning the family home shows that it is perceived by children from the angle of the atmosphere prevailing in it (unfavourable atmosphere arouses the feeling of loneliness, favourable atmosphere gives the sense of emotional security, makes the family home a safe home).

11

Modern Technology as the New Context of Child Development: Opportunities and Threats

63%

Kienig A.

|

tom 16

|

nr 2

EN

The use of new information and communications technology (ICT) by young children is a source of controversy in many countries. It is extremely important to understand the impact of new digital devices (i.e., tablets) on child development. This article explores the occurrence of ICT in the context of child development, learning, and socialization. Specifically, this article focuses on technologies used in early childhood education, including how these new technologies are defined, in what ways they shape childhood (opportunities and threats), their role and potential in early childhood education, as well as the skills that children gain through ICT use. To this end, this article examines both Polish and international literature in the field of psychology and pedagogy regarding the complexity of ICT, the protection of children from the threats of ICT use, and the practical implications of ICT use for parents, teachers, and policy makers.

PL

Powszechne używanie przez małe dzieci nowych technologii informacyjno-komunikacyjnych wywołuje kontrowersje w wielu krajach. Niezwykle istotne wydaje się zrozumienie wpływu nowych urządzeń cyfrowych, takich jak np. tablety na rozwój dziecka. Celem rozważań jest analiza zjawiska nowych technologii (TIK) jako kontekstu rozwoju, uczenia się i socjalizacji małego dziecka. W artykule skoncentrowano się na technologiach używanych we wczesnej edukacji: jak są definiowane, w jaki sposób wpływają na dzieciństwo (możliwości i zagrożenia), jaka jest rola i potencjał TIK we wczesnej edukacji, jakie nowe kompetencje zdobywają dzieci w kontakcie z TIK. Artykuł jest przeglądem polskiej i zagranicznej literatury psychologicznej i pedagogicznej, wskazano w nim na kompleksowość roli TIK i ochrony dzieci przed zagrożeniami, zawiera także implikacje praktyczne dla rodziców, nauczycieli i decydentów.

12

Encoded For Kindness: Beyond Order and Chaos

63%

Donaldson O. F.

Podstawy Edukacji

|

2015

|

tom 8

173-185

PL

Zapomnieliśmy, jaka jest zasadnicza natura dzieciństwa. Dorosły nie odkrył jeszcze, że tracąc zdolność zabawy, dojrzałość osiąga ponownie jak „dziecko”. Ono bowiem poddaje się potrzebie nieustępliwego wchodzenia w konflikty, zachłannie i kurczowo próbując zawładnąć światem. Miłość jest fundamentem dla zabawy pierwotnej i dla optymalnego uczenia się. Dziecięca zabawa pierwotna ukazuje, że poczucie dobroci jest jednym z najważniejszych odkryć w naukach neurologicznych; jesteśmy zaprogramowani na połączenie się. Kochający mózg służy jako baza zarówno dla naszego długoterminowego biologicznego przeżycia, jak i dla naszego rozwoju kulturowego. Taki prospołeczny mózg wytwarza inny rodzaj struktur emocjonalnych i alternatywną, bezpieczną fizycznie reakcję, którą odpowiada na świat. Używając tych nowych fizycznych i emocjonalnych umiejętności, stwarzamy odmienny rodzaj relacji międzyludzkich.

EN

We have forgotten the essential nature of childhood. Such an adult has not discovered that in their loss of playfulness maturity is only reached by becoming once again like a child who gives up the need of relentless conflicting, grasping and clinging in an attempt to coerce the world. Love is the basis for original play and optimal learning. Children’s original play demonstrates that this sense of kindness is one of the most important discoveries in neuroscience; we are hardwired to connect. A loving brain becomes serves as the basis both for our long range biological survival and for our cultural advancement. Such a prosocial brain creates a different emotional framework and an alternative safe physical response with which to receive the world. With these new physical and emotional skills we create different kind of relationships.

13

A life at stake: Stanisław Jaworski’s poetic autobiography

63%

Zalewski C. , Zalewski C.

|

nr 5

14

Przemoc doświadczana w dzieciństwie a poczucie kontroli w dorosłości

63%

Matras A. , Kozela M. , Pająk A.

|

nr 63(21)

5-19

EN

Introduction: Prejudices might negatively influence the well-being of people they concern and often lead to discrimination. Hence, it’s important to search for effective ways to improve intergroup attitudes and implement them during education. One of the most effective known methods is intergroup contact. However, as it’s not always possible to implement, it’s important to search for more accessible methods. The article proposes a new form of reducing prejudices, i.e. a letter of contact with fictitious outgroup members. In such interaction, people receive a letter and are asked for a reply. The method is based on two concepts of improving attitudes: imaginary contact and narrative about positive intergroup interaction. Its effectiveness in improving attitudes was experimentally tested and compared to a typical imaginary contact task. Method: Participants were 179 high school students. They were divided into three experimental conditions: replying to a letter from an outgroup member; replying to a similar letter from an ingroup member; imagining interaction with an ingroup member. After the manipulation, participants completed an intergroup attitudes questionnaire. Results: What had an impact on intergroup attitudes was the perceived pleasure of the task, while the type of manipulation had no effects. Conclusions: Results suggest that in manipulations based on imaginary contact or narration, responses are probably influenced not by imaging interaction with an outgroup member, but by the positive character of the task, which probably has an impact on attitudes by priming a good mood. This calls into question the effectiveness of methods of imaginary contact and narrative about the contact. They probably temporarily affect mood but have no influence on prejudice.

PL

Wprowadzenie: Duże poczucie kontroli jest związane z lepszym stanem zdrowia i niższą umieralnością. Negatywne doświadczenia z okresu dzieciństwa mogą wywierać istotny wpływ na kształtowanie małego poczucia kontroli. Metoda: Celem pracy było określenie związku pomiędzy doświadczaniem przemocy w dzieciństwie z poczuciem kontroli w wieku dorosłym. Przebadano 102 osoby powyżej 18. roku życia. Poczucie kontroli oceniono metodą kwestionariuszową za pomocą wystandaryzowanej skali poczucia kontroli, a doświadczanie przemocy za pomocą Kwestionariusza Traumy Wczesnodziecięcej (Childhood Trauma Questionnaire, CTQ). W analizie statystycznej zastosowano wieloczynnikową regresję liniową. Wyniki: W badanej próbie najczęściej występującym rodzajem przemocy w okresie dzieciństwa były zaniedbanie fizyczne oraz przemoc emocjonalna. Po uwzględnieniu wieku, płci, niezgodności odpowiedzi w CTQ, ostatnich negatywnych doświadczeń oraz wykształcenia zaobserwowano odwrotny związek pomiędzy doświadczaniem przemocy emocjonalnej a poczuciem kontroli (p < 0,05). Wnioski: Doświadczanie przemocy emocjonalnej w dzieciństwie jest odwrotnie związane z poczuciem kontroli w wieku dorosłym.

15

Rodzina wielkomiejska i dzieciństwo. Badania warszawskie

63%

Matyjas B.

|

tom 10(46)

|

nr 4

23-35

PL

Celem niniejszego artykułu, który ma charakter teoretyczno-empiryczny, było przedstawienie rodziny (wielkomiejskiej/dużego miasta) jako rudymentarnego środowiska życia, rozwoju oraz socjalizacji i wychowania dzieci, kształtującego jakość ich dzieciństwa. Rodzina wielkomiejska poprzez swoją specyfikę (fakt zamieszkiwania w dużym mieście, jego charakterystyka) wydaje się stwarzać dzieciom korzystne dla ich dzieciństwa warunki rozwojowo-wychowawcze. Zostały one w artykule nazwane i scharakteryzowane. Wyniki badań empirycznych stanowią omówienie warunków edukacyjnych, jakie stwarza dzieciom środowisko rodzinne (troska rodziców o edukację szkolną i pozaszkolną dziecka). Podjęta także została próba typologizacji dzieciństwa w badanych rodzinach.

EN

In its theoretical and empirical approach, the article discusses a (big city) family as a living environment providing conditions for development, socialisation and education of children which determine the quality of their childhood. A big-city family, through its particular characteristics, seems to create favourable conditions for development and education of children. They are identified and described in the article. The results of empirical research refer to educational conditions created by families (parental involvement in both in-school and after-school education). The article attempts to provide typology of childhood in the examined families.

16

AUTOBIOGRAFICZNA MITYZACJA CZASU I PRZESTRZENI W DOLINIE ISSY CZESŁAWA MIŁOSZA

63%

Cierniak-Nielub I.

|

tom 17

43-54

PL

Dolina Issy to powieść, w której Czesław Miłosz zawarł szereg tropów wiodących do jego własnej biografii. Fascynujące wydaje się podjęcie kwestii, na ile Tomasz, główny bohater utworu, tożsamy jest Miłoszowi, a na ile zaś stanowi literacką kreację. W Dolinie Issy możemy wyróżnić kilka rodzajów autobiografizmów, które znakomicie obrazują relację pomiędzy autorem – narratorem i bohaterem. Spaja ich swoisty mit sielankowego dzieciństwa, jakie noblista wiódł nad brzegiem Niewiaży – pierwowzoru ziem Doliny Issy. Mit ten ściśle łączy się z problematyką czasu i przestrzeni, nad którymi ostatecznie góruje akt doświadczania. W swoim artykule pragnę udowodnić, iż czytanie Doliny Issy w kontekście autobiograficznym jest nie tylko sensowne, ale wręcz stanowi swoisty klucz do zrozumienia samego Czesława Miłosza.

EN

Dolinna Issy is a novel in which Czesław Miłosz has included series of clues leading to his own biography. It seems interesting to take on the question to what extent Tomasz – the main character of composition – is identical to Miłosz and to what extent he is only a literary creation. In Dolina Issy we may distinguish several types of autobiographisms that perfectly illustrate the relationships between of author, narrator and the character in novel. They are joined by specific myth of idyllic childhood, which The Nobel Prize laureate had at the Niewiaża riverside – the prototype of the lands of Issa Valley. This myth is closely connected with the problem of time and space – dimensions dominated by act of experiencing. In my article I want to prove that reading the Dolina Issy in the autobiographical context is not only sensible but it is also the point to understand the essence of Miłosz.

17

Zapis „żałosnego, irlandzkiego dzieciństwa” w dylogii autobiograficznej Franka McCourta

63%

Krzyżanowska M. J.

|

nr 1 (5)

1-17

EN

The article aims to analyse and interpret the topic of poverty in the memories of Frank McCourt (Angela’s Ashes and ‘Tis). Using sociological literature by, i.a, Ruth Lister and Zygmunt Bauman, the study presents the biography of the protagonist and his mother, marked by the phenomenon of inherited poverty. Drawing attention to the problem of irony and intertextuality in the literary works, the author argues that language is insufficient to express the experience of poverty and to be individualised from its system. The author of the article puts forward the thesis that the Irish writer’s dilogy is only seemingly of a confessional and personal nature, being more a story about the universal fate of an Irishman, a person affected by the problem of poverty.

PL

Celem artykułu jest analiza i interpretacja wątku biedy we wspomnieniach Franka McCourta (Popiół i żar oraz I rzeczywiście). Korzystając z piśmiennictwa socjologicznego, autorstwa m.in. Ruth Lister i Zygmunta Baumana, studium przedstawia biografię bohatera utworu i jego matki naznaczoną zjawiskiem biedy dziedziczonej. Zwracając uwagę na ironię i intertekstualność w utworach McCourta, akcentuje twierdzenie o niewystarczalności języka do wyrażenia doświadczenia ubóstwa i prób wydobycia się z niego. Autorka artykułu stawia przy tym tezę, że dylogia irlandzkiego pisarza tylko z pozoru ma charakter konfesyjny i osobisty, stanowiąc w istocie opowieść o zuniwersalizowanym losie Irlandczyka, osoby dotkniętej problemem ubóstwa.

18

„Piszę w powietrzu, bo chcę szybko wrócić, zrobić, żeby nie było”. Zdrój Barbary Klickiej jako powieść o traumie

63%

Kaliński M.

|

nr 1 (5)

1-21

EN

This article aims to provide an interpretation of Barbara Klicka’s novel Zdrój [Spring]. It is analysed through Sigmund Freud’s concept of trauma and Anna Freud’s The Ego and the Mechanisms of Defence. The purpose of this article is to examine the impact of childhood trauma on the adult subject’s psychic structure and to explore lingual strategies used to sustain her defence against structural violence.

PL

Artykuł stanowi próbę interpretacji Zdroju Barbary Klickiej przy użyciu koncepcji traumy Sigmunda Freuda oraz pracy Ego i mechanizmy obronne autorstwa Anny Freud. Celem badawczym jest prześledzenie wpływu dziecięcej traumy na konstrukcję psychiczną dorosłej podmiotki oraz opisanie językowych strategii pozwalających jej na podtrzymywanie oporu przeciwko przemocowym strukturom instytucji.

19

Ja bym chciała, żeby moje dzieci mieli szczęśliwe dzieciństwo, nie tak, jak ja... Dzieciństwo własne a dzieciństwo własnych dzieci w narracjach wielodzietnych ubogich kobiet

63%

Kaźmierczak-Kałużna I.

|

2016

|

nr 4(18)

63-79

PL

Wielodzietność i ubóstwo są w polskiej socjologii percypowane jako zjawiska wzajemnie skorelowane, dodatkowo wzmacniane przez rozległe deficyty kulturowe, samotne rodzicielstwo, częste zmiany partnerów, uzależnienie od świadczeń socjalnych, poważne niedostatki mieszkaniowe i/lub całe spektrum innych problemów – od zaburzonych relacji w rodzinie, problemów wychowawczych, zdrowotnych i bezrobocia począwszy, na alkoholizmie i przemocy skończywszy. Takiej sytuacji towarzyszy brak dzieciństwa, rozumianego jako szczególnie chroniony okres w życiu jednostki, będący jednym z wyznaczników kultury ubóstwa. Dzieci z ubogich (wielodzietnych) rodzin nierzadko dorastają w środowisku wychowawczo niewydolnym, w warunkach wielowymiarowej deprywacji i podejmują aktywności w innych środowiskach zarezerwowane dla dorosłych (wczesne zarobkowanie, angażowanie się w próby rozwiązywania rodzinnych konfliktów, obciążenie domowymi obowiązkami, wczesne rodzicielstwo itp.). Ich udziałem staje się obiektywnie trudne, czasem traumatyczne, „zaniedbane” dzieciństwo. Autorka ukazuje problematykę dzieciństwa z perspektywy wielodzietnych, ubogich kobiet. W analizach wykorzystuje zarówno retrospektywną część narracji badanych, odnoszącą się do doświadczeń z okresu dzieciństwa, jak i wypowiedzi odnoszące się do sytuacji obecnej, w której dorastają ich dzieci. Formułowane konkluzje stanowią próbę odpowiedzi na pytanie, na ile i w jakich zakresach doświadczenia matek różnią się od dzieciństwa ich dzieci, na ile zaś są zbliżone. W szerszym kontekście wnioskowanie dotyczy problematyki międzygeneracyjnej transmisji upośledzonego statusu społecznego i ubóstwa oraz jego uwarunkowań.

EN

Having many children and being poor are regarded as interconnected phenomena in Polish sociology, additionally reinforced by extensive cultural deficits, single parenthood, frequent changes of partners, dependence on social benefits, serious housing problem and/or a whole spectrum of other problems – from disturbed family relationships, educational, health and unemployment problems to alcoholism and violence. This situation is accompanied by a lack of childhood understood as a particularly protected period in human life, being one of the determinants of the culture of poverty. Children from poor large families often grow up in an unfavorable environment in terms of multidimensional deprivation and are involved in activities in areas reserved for adults (early jobs, attempts to resolve family conflicts, domestic workload, early parenthood, etc.). They have an objectively difficult, sometimes traumatic, “neglected” childhood. The author shows the problems of childhood from the perspective of poor women with many children. In this analysis both the retrospective part of respondents’ narratives related to their own experiences of childhood and reports of the current situation in which their children grow up are used. In the conclusions an attempt is made to answer the question of how much and in which areas mothers’ experiences are different from their children’s childhood, and also how much they are similar. In a broader context, these conclusions concern the issue of intergenerational transmission of impaired social status and poverty and its determinants.

20

Dzieciństwo w Bullerbyn czy z tiger mothers? Bycie dzieckiem a stawanie się szczęśliwym dorosłym – zastrzeżenia wobec stosowania perspektywy inwestycji społecznych w polityce społecznej

63%

Michoń P.

|

nr 4

93-106

PL

Polityka społeczna wobec dzieci została zdominowana przez perspektywę inwestycji społecznych. Nie kwestionując jej zasadności, ten artykuł wskazuje na jej ograniczenia. Inwestycje w dzieci przynoszą korzyści dziecku, jego rodzinie oraz całemu społeczeństwu, opierają się jednak na budzących wątpliwości założeniach: (1) podrzędności dzieciństwa; dzieciństwo traktowane jest jako podrzędna wobec dorosłości faza życia, (2) efektywności i selekcji; należy inwestować tak, by zwrot z inwestycji był największy; (3) przewagi konkurencyjnej; celem inwestowania w dziecko przez rodziców jest zdobywanie przez nie przewagi konkurencyjnej w życiu dorosłym; (4) dominacji perspektywy rynku pracy; inwestować należy w to, co przydaje się w wykonywaniu pracy zawodowej; (5) nierówności talentów (powiązane z poprzednim), niektóre obszary aktywności ludzkiej, talenty i umiejętności człowieka są mniej ważne niż inne, dlatego należy skupić się na tych najważniejszych; (6) wiedzy o przyszłości; współcześni ludzie posiadają wiedzę na temat tego co będzie człowiekowi potrzebne w przyszłości; (7) stałości modelu dorosłości; to co dziś uważa się za „bycie dorosłym” pozostanie niezmienne w przyszłości. Konsekwencją przyjęcia tych założeń jest polityka: wspierająca „stawanie się” dorosłym kosztem „bycia” dzieckiem; skierowana głównie do najuboższych dzieci, gdyż w tej grupie zwrot z inwestycji jest największy; przedkładająca umiejętności i talenty przydatne na rynku pracy nad inne; oparta na normatywnych oczekiwaniach dotyczących dorosłości oraz tego jak będzie wyglądać przyszłość; zachęcająca do zdobywania przewagi konkurencyjnej.

EN

Social policy towards children has become dominated by the perspective of social investment. Without questioning the legitimacy of the social investment concept, this article points out its limitations. While investing in children benefits the children, their families and the general public, it is however based on questionable assumptions: (1) childhood inferiority; childhood is treated as inferior to adulthood, (2) effectiveness and selection; it should be invested in such a way that the return on investment is the largest; (3) competitive advantage; the purpose of investing in the child by parents is for them to gain a competitive advantage in adulthood; (4) the dominance of the labour market perspective; it should be invested into what will be advantageous in obtaining professional work; (5) the inequality of the many varied talents (related to previous point); some areas of human activity, human talents and skills are less important than the others, hence the policy should focus on the most important ones; (6) knowledge of the future; people know what will be needed in the future; (7) stability of the model of adulthood; what is today considered as „being an adult” will remain unchanged in the future. The adoption of these assumptions results in a policy: that supports “becoming an adult” at the expense of “being” a child; is mainly targeted at the poorest children because the return on investment in this group is the greatest; that privileges the skills and talents needed for salary work; that is based on the reigning normative expectations regarding adulthood and what the future will look like; that encourages people to obtain competitive advantages.