Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Kolejny przypadek dystynkcji? Oglądanie telewizji a przestrzeń społeczna w Polsce

100%

Cebula M. , Drabina-Różewicz A. , Perchla-Włosik A.

Studia Socjologiczne

|

2023

|

nr 4

145-175

PL

Badanie odwołuje się do socjologii kultury Pierre’a Bourdieu, aby odpowiedzieć na pytanie, czy oglądanie współczesnej telewizji zależy od pozycji klasowej jednostek. Zastosowano wielowymiarową analizę korespondencji do danych sondażowych zebranych na lokalnej próbie w Polsce w 2017 roku, aby zrekonstruować przestrzeń preferencji telewizyjnych i zbadać, jakie czynniki społeczno-demograficzne i klasowe leżą u jej podstaw. Zidentyfikowano dwie główne opozycje gustu: nowa telewizja versus tradycyjna oraz orientacja na informację versus na rozrywkę. Opozycje te wynikają z różnic klasowych. Badanie rzuca światło na wzajemne oddziaływanie między wiekiem a pozycją społeczną w wyrażaniu klasowych dystynkcji i ujawnia różnice w pochodzeniu społecznym między typami konsumentów telewizji. Artykuł wzbogaca nasze rozumienie różnic klasowych, pokazując, w jaki sposób orientacje kulturowe w popularnym i wieloplatformowym środowisku telewizyjnym działają na rzecz wzmocnienia struktury klasowej we współczesnej Polsce.

2

Kwestia smaku. O klasowym wymiarze upodobań kulinarnych, alternatywnych systemach wartości i legitymizacji nierówności społecznych

86%

Straczuk J.

Studia Socjologiczne

|

2022

|

nr 2(245)

33-57

PL

Socjologiczne rozumienie smaku naznaczone jest silnie teorią Pierre’a Bourdieu, który uczynił go jednym z podstawowych obszarów kulturowej analizy zróżnicowania klasowego. Hierarchiczna opozycja smaku z konieczności i smaku z luksusu jest stałym punktem odniesienia w badaniach gustów kulinarnych. Artykuł jest próbą rehabilitacji znaczeń wiązanych ze smakiem z konieczności postrzeganym w relacji do smaku z luksusu jako brak tego, co charakteryzuje klasy uprzywilejowane, a więc tego, co prawomocne. Analizując wypowiedzi przedstawicieli klas zdominowanych na temat ich upodobań i praktyk kulinarnych staram się pokazać, że smak z konieczności rządzi się własną logiką i systemem wartości, które przez swoją nieprawomocność pozostają niedowartościowane. Hierarchię znaczeń wiązaną ze smakiem umacniają często badacze, traktując habitusowe dyspozycje jako stałe właściwości podmiotów i epifenomeny klasowych hierarchii. Odwołując się do teorii praktyk, próbuję również pokazać, że w zależności od ekspozycji na określone doświadczenia i charakter praktyk, których smak jest częścią, można kształtować upodobania niezależnie od habitusowych dyspozycji.

EN

The sociological understanding of taste is strongly marked by the theory of Pierre Bourdieu, who made it one of the key areas in the cultural analysis of class diﬀerentiation. This article is an attempt to rehabilitate the meanings attached to the taste of necessity perceived in relation to the taste of luxury as a lack. Giving voice to the representatives of dominated classes speaking about their culinary tastes and practices, I try to show that taste of necessity is governed by its own logic and system of norms, which remains undervalued due to its illegitimacy. The hierarchy of meanings associated with taste is often reinforced by the researchers themselves, treating dispositions of habitus as permanent properties of subjects. I also attempt to demonstrate that, depending on the exposure to certain experiences and the character of practices of which taste is a part, preferences can be shaped independently of habitus.

3

Dystynkcja jako sposób wyróżniania żołnierzy

86%

Krzemińska-Cieśla M.

Roczniki Studenckie Akademii Wojsk Lądowych

|

2023

|

tom R. 7

7--13

PL

Niniejszy artykuł ma na celu ukazanie, że kapitał kulturowy żołnierzy jest znacznikiem właściwego dla danego korpusu wojskowego gustu, a także stanowi podstawę klasowego podziału, a oficerom zapewnia wyróżnienie społeczne - dystynkcję. Aby osiągnąć założony cel, wykorzystano metodę przeglądu literatury. Artykuł składa się z dwóch części, z których pierwsza opisuje przejawy rytuałów w wojskowej rzeczywistości, natomiast część druga poświęcona jest ceremoniałowi wojskowemu jako sposobowi nadawania żołnierzom habitusu.

EN

Pierre Bourdieu's theory of social and cultural production reveals mechanisms and structures: social classes and symbolic fields, and habitus. According to this author's assumptions, the army is a symbolic field. Within this autonomous social space governed by specific rules, there is social symbolic competition for various forms of cultural capital: embodied capital (interests, skills, knowledge, body posture, gestures, language, appearance, appearance, hygiene, diet, sport), objectified (furnishings, interior design and clothing) and institutionalized (completed stages of education confirmed in the form of diplomas) . It is cultural capital that is the marker of taste appropriate for a given social group, it is the basis of class division, and it provides officers with a social distinction - distinction.

4

Manewry w polu sportu: w poszukiwaniu dystynkcji i prestiżu

86%

Lenartowicz M.

Turystyka i Rekreacja. Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie

|

2014

|

tom 11

|

nr 1

5

The sociological paradox of chess: the transclass distinction of the game of kings

81%

Olechnicki K.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica

|

2020

|

nr 75

49-64

PL

Artykuł podejmuje kwestię socjologicznego paradoksu gry w szachy, polegającego na tym, że z jednej strony nadają one osobom przynależącym do ich społecznego świata rodzaj pożądanej dystynkcji, ale z drugiej strony z dystynkcją tą nie jest sprzęgnięte położenie klasowe. Mówiąc językiem Pierre’a Bourdieu, jeśli potraktujemy szachy jako fragment pola sportu, to powinna się w nich zaznaczać dystynkcja klasowa, jednak w tym przypadku tak się nie dzieje. Dlaczego w praktyce szachy są niezwykle popularne i rozpowszechnione, i w związku z tym egalitarne, choć wydają się znakomitym tworzywem do powiększania przewagi klasowej? Co sprawia, że tak wielu ludzi gra w szachy i w jaki sposób szachy nadają graczom ponadklasową dystynkcję? Odpowiadając na te pytania, należy zwrócić uwagę na kwestie dostępności i otwartości szachów, ich społeczny charakter, totalność szachowego doświadczenia i niemożność zdefiniowania w jednym tylko polu: sportu, nauki czy sztuki oraz – last but not the least – na nieoczekiwane możliwości manipulowania illusio szachów.

EN

The article deals with the sociological paradox of chess. On the one hand, this game gives people who belong to its social world a kind of desirable distinction, but on the other hand this distinction is not connected with the class position. In Pierre Bourdieu’s terms, if we treat chess as part of the sports field, then class distinction should be interconnected with it. Why is chess extremely popular and widespread, and therefore egalitarian, although it seems to be an excellent instrument for increasing class advantage? What makes so many people play chess, and how does chess confer the transclass distinction upon them? In answering these questions I will focus on the accessibility and openness of chess, its social nature, the totality of chess experience and the impossibility of defining it within one field: sport, science or art, and – last but not least – on the possibility of manipulating chess’s illusio.

6

Siedem postaci w poszukiwaniu staropolskiego nadmiaru. Wokół sukcesu „Opisu obyczajów” Mikołaja Grabowskiego

72%

Piotrowski I.

Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka

|

2022

|

tom 117

|

nr 1

15-28

EN

This article discusses the contexts that contributed to the success of one of the theatre and television hits during Poland’s transformation – Jędrzej Kitowicz’s play Opis obyczajów, czyli… jak zwyczajnie wszędzie się mięsza złe do dobrego [Description of Customs, or How Evil Simply Everywhere Interferes with Good] directed by Mikołaj Grabowski, which premiered in 1990. While offering some insight into the eighteenth-century vicar’s prose reminiscing about the good old days under the rule of the Saxon kings and high-quality performances from the actors, the performance also reflected the contemporary reality in which viewers could see themselves. The lack of period costumes or props and the focus on parts of the play dealing with bigotry and feasting showed that the reality from (at that time) 250 years before was not that much different from the contemporary one. Old Polish culture was presented as a blissful time of people enjoying their lives and automatically identifying themselves with nobility and court life. The 1990 interpretation highlighted the gastronomic and consumerist aspects of the play, outlining why this sphere of life became to serve as the most accurate metaphor for the condition of the Polish state and society (visible in other sources from the transformation period such as numerous cultural texts). It seeks to expose that paradoxical time of scarcity despite the theoretical availability of food products in the face of the dynamically changing social structure and the need of the middle class to distinguish itself which can also be observed even today.

7

Mam na imię Dystynkcja. Kapitał kulturowy rodziców a preferencje w wyborze imion

72%

Tomanek P.

Studia Socjologiczne

|

2021

|

nr 3(242)

89-107

PL

Artykuł jest poświęcony związkom między kapitałem kulturowym polskich rodziców a ich preferencjami w wyborze imion dla swoich dzieci. Autor, nawiązując do socjologicznych koncepcji cyklów popularności imion i klasowych gustów imienniczych, porównuje zbiory imion noszonych przez studentów medycyny (3125 osób w próbie celowej) i przez wszystkie osoby urodzone w zbliżonym okresie. Rodzice tych studentów, posiadający przeciętnie większy kapitał kulturowy niż pozostali rodzice, relatywnie częściej wybierali imiona zakorzenione w tradycji, rzadziej natomiast te, które zawdzięczały popularność krótkoterminowej modzie. Zebrane dane nie wskazują, by preferencje tej grupy ulegały szerzej zakrojonej dyfuzji hierarchicznej, a więc były przejmowane z opóźnieniem przez rodziców z mniejszym kapitałem kulturowym.

EN

The paper analyzes the relationship between Polish parents’ cultural capital and their naming preferences. Drawing on sociological accounts of name popularity cycles and class tastes in naming, the author compares two sets of first names: of medical students (3125 cases in a purposeful sample) and of all Poles born in roughly the same period. Parents of the former, who generally have more cultural capital than other parents, were relatively more inclined to choose traditional names and avoid those owing their popularity to shortterm fashion. The data do not provide evidence of widespread hierachical diffusion of high-brow naming preferences, that is, their subsequent adoption by parents with less cultural capital.

8

MUZEUM SZTUKI DZIŚ. SZTUKA * NAUKA * POLITYKA

72%

Lejman B.

Muzealnictwo

|

2014

|

tom 55

60-68

EN

Due to the scientific paradigm of art history, this article was intended to be of interdisciplinary character. I used selected tools of the following related fields of science: philosophy, social psychology, political science, cultural anthropology that I adopted either when visiting numerous museums in Poland and abroad or when analyzing the institution where I have been working since 2000 (with 4 years break). I tried though to maintain an independent status of a theoretician and practician at the same time. Beginning with the new distinction between sociotechnical and social museums, I present the biggest challenges of our time. I point out the notions, which are constantly changing due to the dynamics of the culture: art, science and politics, which are being deformed in practice and – notwithstanding the theory – are present in popular opinion. In the description I deliberately use the language of metaphors of culture, as this refers to certain areas of our collective self-consciousness with moderate exposition of scientific apparatus. In particular, reference has been made to scientific authority of Hannah Arendt and Pierre Bourdieu. As far as the area of social life is concerned, I analyzed both museums and behavior of museum experts – which in my opinion are all museum employees. Final remarks highlight the importance of responsibility for a picture and a word in the culture, the power of thinking, imagination and sensitivity constituting the credo of violence-free museums idea that I have created.

PL

Artykuł ma charakter z założenia interdyscyplinarny, co jest związane z naukowym paradygmatem historii sztuki. Wykorzystuję w nim wybrane narzędzia zaprzyjaźnionych nauk: filozofii, socjolopsychologii, politologii, antropologii kulturowej, które przyswajałam sobie przyglądając się setkom muzeów odwiedzanych w kraju i za granicą, a jednocześnie od środka własnej instytucji, w której pracuję od 2000 (z 4 letnią przerwą), starając się, na ile to możliwe, zachować niezależny status teoretyka i praktyka zarazem. Zaczynając od nowego kryterium podziału muzeów na socjotechniczne i społeczne szkicuję najtrudniejsze wyzwania współczesności. Wskazuję na podlegające dynamice kultury, zmienne w czasie znaczenia tytułowych pojęć: sztuka, nauka i polityka, które ulegając deformacji w praktyce niezależnie od teorii funkcjonują w opinii potocznej. W opisie celowo używam języka metafor naszej kultury, który pozwala odesłać do określonych obszarów naszej zbiorowej samoświadomości, z zachowaniem umiaru w zakresie eksponowania aparatury naukowej; odwołuję się głównie do autorytetu naukowego Hannah Arendt i Pierre’a Bourdieu. Od polityki przechodzę do życia społecznego, lokalizując w nim muzea oraz przyglądając się zasadom funkcjonowania społeczności muzealników, czyli w moim odczuciu wszystkich zatrudnionych w muzeach pracowników. Uwagi końcowe podkreślają znaczenie odpowiedzialności za obraz i słowo w kulturze, wagę myślenia, wyobraźni i wrażliwości jako credo sformułowanej przeze mnie idei muzeum bez przemocy.

9

Społeczne funkcje jedzenia w dużym wielokulturowym mieście na przykładzie fanów jedzenia i gotowania. Perspektywy teoretyczne

72%

Wojtasik M.

Journal of Modern Science

|

2017

|

nr 3(34)

293-303

EN

This article discusses several theoretical perspectives that can be analyzed in the urban culture of foodies and cooking fans. These are approaches that treat food as communication, primarily communication of status and class position within the difficult-to-grasp stratification of postmodern societies (Bourdieu, Johnson, and Bauman). The second perspective is the analysis of food-related activities as work and knowledge that make up the postmodern identity (Solier).

PL

Artykuł omawia kilka perspektyw teoretycznych, w ramach których może być analizowana miejska kultura fanów jedzenia i gotowania (ang. foodies). Są to przede wszystkim podejścia traktujące jedzenie jako komunikację, głównie komunikację statusu i pozycji klasowej w ramach trudno uchwytnej stratyfikacji społeczeństw ponowoczesnych (Bourdieu, Johnson i Bauman). Drugą perspektywą jest analiza aktywności związanych z jedzeniem jako pracy i wiedzy tworzących ponowoczesną tożsamość (Solier).

10

Dystynkcja na szklanym ekranie? Telewizja, praktyki odbiorcze a struktura społeczna

58%

Cebula M.

Przegląd Socjologiczny

|

2015

|

tom LXIV (64)

|

nr 3

53-83

PL

W artykule autor rozważa, na ile telewizja jest polem praktyk dystynktywnych. Postawione zostaje pytanie, w jakim stopniu telewizyjny gust i praktyki korespondują z pozycjami zajmowanymi w strukturze społecznej. Telewizja może być traktowana jako element kultury masowej lub popularnej, jednakże oba ujęcia wydają się przyjmować założenie, iż praktyki odbiorcze tracą ugruntowanie w społecznej stratyfikacji. Artykuł odnosi się do bieżącej debaty nad adekwatnością klas społecznych do opisu życia społecznego. Bazując na danych ilościowych i jakościowych dotyczących preferowanych programów TV i gatunków, czasu spędzanego na oglądaniu telewizji i towarzyszących mu nawyków, wskazano, iż pozycja społeczna pozostaje ważnym czynnikiem wyjaśniającym zmienność praktyk odbiorczych. Bliższa analiza ujawnia, że ilość oglądanej telewizji zależy nie tylko od pozycji społecznej i wieku ale także od dostępu do sieci i kapitału społecznego, co sugeruje, iż telewizja może rekompensować deficyty w kontaktach społecznych. Ponadto wybór programów i gatunków telewizyjnych wiąże się z ugruntowanymi klasowo dyspozycjami i orientacjami. Publiczność z „dolnych” rejonów przestrzeni społecznej poszukuje treści „realistycznych” i emocjonalnych oraz traktuje telewizję jako „towarzysza” życia (telewizja strukturyzuje życie codzienne), podczas gdy użytkownicy mediów z wyższych warstw społecznych są zorientowani bardziej „kulturalnie” i instrumentalnie. Wyniki potwierdzają tezę, iż społeczna sytuacja widzów pozostaje w relacji z ich praktykami kulturowymi, nawet jeśli praktyki są „zwyczajne” i mają miejsce w sferze prywatnej.

EN

This article examines the respects in which television operates as the site for practices of distinction. It raises a question to what extent our television tastes and practices correspond to the positions we occupy in the social structure? Television can be framed as mass as well as popular culture, but both approaches seem to share an underlying assumption that television viewing practices are losing their grounding in social stratification. The paper refers to current debate on the relevance of social classes to a description of present social life. Drawing on quantitative and qualitative data relating to preferred TV-programmes and genres, time spent on watching television and habits accompanying it, it is argued that social position remains an important factor explaining the variability of viewing practices. A closer analysis reveals that the amount of television viewing depends not only on social position and age but also on an access to social networks/capital, suggesting that television may compensate for deficiencies in social contacts. Additionally, the choice of programs and TV genres reveals different class-based dispositions and orientations. Downscale audiences seek “realistic”, emotional TV fare and treat television as a companionship (television structures their everyday life) while upscale users of the media are more culturally and instrumentally oriented. The results support the contention that social background of viewers remains linked to cultural practices, even if the practices under study are “ordinary” and take place in private environment.

11

Jak (i dlaczego) kłócono się o język badań literackich?

58%

Hellich A.

Konteksty Kultury

|

2024

|

tom 21

|

nr 1

43-60

EN

The aim of the article is to discuss and interpret, from the perspective of sociology of knowledge, a few debates on style and terminology of literary studies which took place in the 20th and 21st century in the circles of the literary studies scholars in Warsaw. In the first part of the article, the author discusses the debates concerning the terminology of verse theory in the pre- and post-war periods in the context of its societal reach. Next, he summarizes the discussions that took place in the 1950s and 1960s, which criticized the use of scientific language in the humanities . The second part of the article is dedicated to two more recent debates: one centered around the reception of Ilustrowany słownik terminów literackich (Illustrated dictionary of literary terms; here again returns the question of the societal reach of humanities research); and the other one focused on the requirement of schematization of writing in the humanities, related to the influence capitalism on the humanities, and the resultant opportunities and dangers. Using the sociology of P. Bourdieu and its newer interpretations (A. Zysiak), as well as S. Ahmed’s approach, the author argues that each standpoint represented in the debates on the language of the humanities (its proper style and preferred terminology) is inevitably political. Starting with this observation, in each case the author points out the political dimension of the argumentation presented by individual scholars: the elitist-conservative one, the liberal identity-based one, and the left egalitarian one.

PL

Przedmiotem artykułu jest omówienie i interpretacja z perspektywy socjologii wiedzy kilku dyskusji dotyczących stylu i terminologii badań literackich, jakie przetoczyły się w XX i XXI wieku w kręgach warszawskich literaturoznawców. W pierwszej części artykułu autor omawia spory o terminologię wersologiczną w okresie przed- i powojennym w kontekście jej społecznego zasięgu, następnie przechodzi do zreferowania dyskusji z lat 50. i 60., krytycznych względem scjentyzacji języka humanistyki. Druga część artykułu jest natomiast poświęcona omówieniu dwóch debat współczesnych: wokół recepcji Ilustrowanego słownika terminów literackich (tu powraca problem społecznego zasięgu badań humanistycznych) oraz wokół wymogu schematyzacji wywodu humanistycznego, związanego z wpływem kapitalizmu na humanistykę, i łączącymi się z tym zarówno szansami, jak i zagrożeniami. Sięgając do socjologii P. Bourdieu i kontekstowo do jej nowszych interpretacji (A. Zysiak), a także wspierając się ujęciem emocjonologicznym (S. Ahmed), autor stawia tezę, że każde stanowisko w sporze dotyczącym języka humanistyki (jego pożądanego stylu i preferowanej terminologii) jest nieuchronnie polityczne. Wychodząc od tego rozpoznania, autor każdorazowo wskazuje w omawianych stanowiskach konkretnych badaczy na polityczny wymiar ich argumentacji: elitarystyczno-konserwatywny, tożsamościowo-liberalny lub egalitarystyczno-lewicowy.